Çarlz Stenli
SƏADƏT NAMİNƏ İZTİRAB
Allah nə üçün çətin zamanlara izn verir

I FƏSIL. İZTIRAB VƏ SƏADƏT?
İztirab. Səadət.
Bu iki söz bir-biri ilə o qədər də yaxşı uzlaşmır. Onlar daha çox mənaca təzad təşkil edirlər.
Biz hamımız bilirik ki, kədərli və aciz olmaq nə deməkdir. Belə vaxtlarda adama elə gəlir ki, ətrafındakı hər şey dağılır və yer ayaqlarının altından qaçır.
Hər birimizin elə anları olur ki, sadəcə yorğan altından çıxmaq istəmirik. Bəzən elə olur ki, hər şey yaxşı alınır, ancaq biz göz yaşlarımızı saxlaya bilmirik. Kədər bir qayda olaraq təsəllisiz qüssə, sağalmaz yaralar və boşluq hissləri ilə müşayiət olunur ki, onu da heç nə ilə doldurmaq mümkün olmur.
Belə olan bir vəziyyətdə heç bir səadət hiss etmirsən. Mənim həyatımın ən acı və çətin vaxtlarında kədərli anlarım olub. Mənim də, sizin hamınızda olduğu kimi, iztirab çəkmək xoşuma gəlmir, ağrı və acizliyi görmək istəmirəm. Həyatımızda olan bəzi hallar bizə ağrı gətirə bilər. Və hətta, bu ağrı elə güclü olur ki, biz sağalmağa olan bütün ümidlərimizi itiririk.
Lakin aşkar etmişəm ki, məhz kədərli olandan sonra biz, Allahın möhtəşəm xeyir-duasını hiss edə bilərik. Aciz qaldığımız müddətdən sonra bizim həyatımız məhsuldar, səmərəli ola bilər və əvvəllərdə olduğundan daha artıq mənalı, dolğun olar. Fırtınalı, zülmət gecədən sonra sübh şəfəqi həmişə əzəmətli olur. Müsibətdən sonrakı sevinc hissi coşqunluq yarada bilər.
Səadət — kədərin ardınca qoşa addımlayır. 
AĞRIDAN QAÇMAQ, YOXSA ONU YAŞAMAQ?
Çox adam başa düşmür ki, Müqəddəs Kitab iztirab haqqında söhbət açır. Buna görə O, bizi belə dəhşətə gətirir və var gücümüzlə Ondan qaçmağa çalışırıq.
Bu gün uğurlar haqqında, xəstəliklərimizi sağaldan və xoşbəxtliyimizi istəyən Allah haqqında çox danışıldığı bir vaxtda, iztirab mövzusu çox da məşhur deyildir. Lakin bu barədə, məhz o kəslərə danışmaq lazımdır ki, onlar həqiqətən də Allahın xeyir-duasını qazanmaq istəyirlər.
Nə üçün belə düşünürəm?
Ona görə ki, bu gün Allah sadəcə olaraq, nəinki, bizim istəyimizi yerinə yetirir, həm də O, bizi və bizim istəklərimizi dəyişdirir. Allah ürəyimizdə işləyərək onu yonub hamarlayır ki, biz Onunla əbədi bir yerdə qalmaq üçün istədiyi kəslər olaq.
Allah bizi yalnız ona görə yaratmayıb ki, bizim bütün istəklərimizi yerinə yetirsin və şıltaqlığımıza dözsün. O, bizi Onun bütün istəklərini yerinə yetirməyə hazırlayır. O, bizi Özü üçün yaradıb. 
Əgər mən soruşsam ki, siz özünüz üçün hansısa ən yaxşı bir şey arzulayırsınızmı, düşünürəm ki, cavab sadə olacaq: əlbəttə, hökmən.
Əgər mən sizdən soruşsam ki, siz həqiqətən də Allahın sizi yaratdığı kimi olmaq istəyirsinizmi, güman edirəm ki, siz təsdiqləyici cavab verəcəksiniz. 
Bəs, bu suala necə cavab verərdiniz? «İstərdinizmi Allah sizi tam hazır vəziyyətə gətirməkdən ötrü lazım bildiyi hər şeyi etsin və siz müti olasınız, sonra da sizdən fikirləşdiyi şeyi yaratsın?»
Allahın xeyir-duasını qazanmaq üçün özümüzü bütünlüklə Tanrıya tabe etməliyik. Və o zaman Allahın Müqəddəs Ruhu bizi elə istiqamətə yönəldəcək ki, həyatımızda Rəbb İsa Məsih zühur edəcək.
Belə bir halı qazanmaq heç də asan deyil. Hətta, özümüzü tamamilə Allaha tabe etsək belə, kamilləşməyə can atmalıyıq. Bunun üçün təkcə vaxt tələb olunmur, həm də çoxlu keyfiyyətin olması vacibdir. Bizlərdən heç birimiz İsa Məsihi Xilaskar kimi qəbul etməklə bir saat ərzində «tam formalaşmış» kamil bir məsihçi ola bilmərik.
Biz yeni bir ruhani varlığa çevrilirik. Amma inkişaf və Məsihin xarakterini əldə etməyimizdən ötrü bizə vaxt lazımdır. Ruhani inkişaf elə prosesdir ki, burada enişlər və səhvlər, çətinliklər və əlbəttə ki, tam acizliyi hiss etmək olur. Bizim yüksəlişimiz təkcə ruhani sahədə baş vermir. O, bizim ağlımızın (şüurumuzun) və hislərimizin yenilələnməsini də əhatə edir.
Köhnə vərdişləri dəyişdirmək asan deyil. Keçmiş arzularımız bizi idarə edir, baxmayaraq ki, biz onları şüurumuzdan və ürəklərimizdən çıxardıb atmağa çalışırıq. Keçmiş həvəslər, əşyalara və hadisələrə münasibətimiz çətinliklə aradan qalxır. 
Bir çox hallarda köhnə münasibətləri yeniləmək və onlara tənqidi yanaşmaq lazım gəlir. Bəzən səmimi qəlbdən sevdiklərimiz ruhən kamil ola, istədiyimiz şəkildə inkişaf edib yüksələ bilmirlər.
Hətta, biz ən yaxşı əhval-ruhiyyədə və güzəşt edə biləcəyimiz bir vəziyyətdə olduğumuz halda, özümüzü tanımadığımızdan dolayı iztirab çəkməkdən yan keçə bilmirik və bu səbəbdən də, günahlarımızın ağırlığı barədə tam təsəvvürə malik deyilik. Başqa sözlə desək, biz özümüzün qaranlıq tərəfimizi görə bilmirik. Bizə elə gələ bilər ki, bütün günahlarımızdan peşman olub tövbə etmişik. Ancaq Allah həyatımızın yeni-yeni sahələrini aşkar etməkdə davam edir ki, Onun bizə qarşı olan mərhəmətini təsəvvür edə bilək, təmizlənək, dəyişək, şəfa tapaq və ya Müqəddəs Ruhun gücü ilə yenilənək. 
 Köhnəlmiş təbiətimizi üstümüzdən atmaqdan, xarakterimizdəki kobud cəhətləri qoparmaqdan, qiymətli, bizə naməlum qalan keyfiyyətlərimizi aşkar etməkdən ötrü bir daha sındırılmış və kədərlənmiş halda oluruq. 
Bu, çox ağrılı və çətin vəziyyətdir.
Ancaq bu proses çox səmərəlidir. 
İztirabdan qorxmaq lazım deyil, onlardan hər vəchlə qaçmağa çalışmaq da lazım deyil. Onları imanla qəbul etmək lazımdır. Əgər biz özümüzü Allahın bizi yaratdığı kimi görmək istəyiriksə, kədərli anlarımızda Onu gözlərimiz önünə gətirib iztirab yolundan keçməyimizin səbəbini və bununla da bizə nə öyrətmək istədiyini açması üçün Ona ixtiyar verək. 
İDEAL QAB!
Bir dəfə Rəbb Allah peyğəmbər Yeremyaya bu sözlərlə müraciət etdi:
 Qalx, dulusçunun evinə en, orada sözlərimi sənə bildirəcəm». 
 Mən dulusçunun evinə endim. Gördüm ki, o, çarx üzərində işləyir. Palçıqdan düzəltdiyi qab əlində xarab olanda dulusçu özünün istədiyi kimi palçıqdan başqa bir qab düzəldirdi.
 Mənə yenə Rəbbin sözü nazil oldu:
 «Ey İsrail nəsli, Mən də sizinlə bu dulusçunun etdiyi kimi rəftar edə bilərəmmi?» Rəbb belə bəyan edir: «Bilin ki, palçıq dulusçunun əlində necədirsə, siz də Mənim əlimdə o cürsünüz, ey İsrail nəsli. (Yer. 18:2–6)
Siz kənardan dulusçunun necə işlədiyini seyr etmisinizmi? Ustanın əlləri formasız gil kütləsini səliqə ilə yoğurur, onu tədricən müəyyən qab formasına salır. Əgər alınan qab ustanın xoşuna gəlmirsə, — ola bilsin ki, forma (qəlib) yaxşı alınmayıb və ya da qabın divarında hava qabarcığı qalıb, — o, gili əzir və hər şeyi yenidən başlayır.
Bu o demək deyil ki, dulusçu özünün düzəltdiyini məhv etmək istəyir. Onun məqsədi — ən yaxşısına nail olmaqdır: daha gözəlini və faydalı olanını yapsın.
Allah bizim həyatımızda da buna bənzər şəkildə iştirak edir. O istəyir ki, Özünün düşündüyünə uyğun olanı bizlərdən yapsın. Yalnız bu cür biz Allahı şöhrətləndirə və maksimum dərəcədə Səltənətini vəsf edə bilərik. 
Siz kim olmaq istəyərdiniz? Özünüzün fikrinizdə tutduğunuz-məhdud yaradıcılıq qabiliyyətinizə uyğun olan qab, yaxud biliyinizə, gücünüzə, hikmətinizə arxalanan, müvəqqəti istifadəli və az qiymətli qab. Yaxud da ki, Allahın istədiyi kimi, Onun tükənməz hikməti və sevgisi ilə yaradılmış, qeyri-məhdud funksiyaya malik olan, daimi, qiymətsiz qab?
Allahın istədiyini seçməklə onun arxasında dayanan hər bir şeyə — iztirablara hazır olmalıyıq. Hətta kədərli yollardan keçməyə məcbur qalsaq da, ağrı-acı və göz yaşlarına qərq olsaq da, bizi Özünün istədiyi kimi təmizləməsi və yeniləndirməsi üçün Ona imkan verməliyik. 
İztirablar böyük səadətə də çevrilə bilər. Ancaq bu, o halda baş verə bilər ki, bizi kədərdən keçirtməsi üçün Allaha imkan verək.

II FƏSIL. ALLAH BIZƏ ƏN YAXŞISINI ARZULAYIR
Bizə faciə və müsibət üz verən zaman, anlaya bilmirik: «Bəs, Allah haradadır?»
Bu sualı verməklə belə bir mühakimə yürüdürük: ya Allah başımıza gələnlərdən xəbərsizdir, əks halda O, buna yol verməzdi.Ya da O, daha bizi sevmir. Əgər Allah bizi sevsə idi, mütləq çətinliklərdən və müsibətlərdən qoruyardı.
Ancaq bu cür düşüncələr yanlışdır.
İş burasındadır ki, Allah bilir. Və Allah sevir.
«MƏNIM QULUMA NƏZƏR YETIR»
Çətin günlərimizdə, qəlbimiz ağrıyanda, adətən, günahkar axtarırıq. Belə anlarda bu iki ifadədən birini işlədirik: «Bu, şeytanın fitnəsidir», ya da ki, «Bu, Allahdan gələn qəzadır».
Lakin hər şeydən əvvəl məsələ bundadır ki, bu, şeytanın (iblisin) fitnəsidir və Allah da buna yol verib.
Əyyubun əhvalatını yadınıza salın. 
Müqəddəs Kitabda deyilir ki, Əyyub «kamil, əməlisaleh, Allahdan qorxan və özünü şərdən uzaq saxlayan bir adam idi» (Əyyub 1:1). Bir dəfə şeytan Allahın hüzuruna gəldi və Rəbb ondan soruşdu: «...Qulum Əyyuba yaxşı-yaxşı nəzər sala bildinmi?» (Əyyub 1:8). Şeytan cavab verdi: «...Əyyub Allahdan boş yerəmi qorxur? Canına, evinə, var-dövlətinə sipər olub onu qoruyan Sən deyilsənmi? Əlinin bütün əməyinə bərəkət vermisən, sürüləri bütün ölkəni bürüyüb...» (Əyyub 1:9–10).
Nəticədə Allah şeytana icazə verdi ki, Əyyuba məxsus olan hər şeyi onun əlindən alsın, ancaq Əyyubun canına qıymasın. Şeytan bu fürsətdən istifadə etdi və Əyyubun sahib olduğu hər nə varsa — uşaqları, nökərləri vəheyvanları da daxil olmaqla, hamısını məhv etdi. Əyyub söylədi: «...Bu dünyaya çılpaq gəlmişəm, çılpaq da gedəcəyəm, verən də Rəbdir, alan da Rəbdir. Rəbbin isminə alqış olsun!»
Əyyub bu faciədə Allahı təqsirləndirmədi.
Ancaq şeytan yenidən Allahın yanına gəldi və Allah soruşdu: «...Qulum Əyyuba yaxşı-yaxşı nəzər sala bildinmi? Axı, o, bu vaxta qədər özünü şərdən saxlaya bilmişdir...» (Əyyub 2:3).
Şeytan söylədi: «...dəri əvəzində dəri. İnsan canına görə hər şeyini verər. Əlini uzadıb onun ətinə və sümüyünə toxun, o, gözünün qabağında mütləq Sənə lənət edəcək» (Əyyub 2:4–5). Onda Rəbb şeytana izn verdi ki, Əyyubun öz canına qıysın, ancaq onun həyatına dəyməsin. Və şeytan da elə etdi ki, Əyyubun bədəni başdan ayağa kimi yaralarla örtüldü. Əyyub dəhşətli əzab çəkməyə başladı. 
Arvadı Əyyubu inandırmağa çalışdı ki, Allahı lənətləsin və ölsün. Dostları da ittihamları ilə onun halını daha da pisləşdirirdilər. Və lap axırda Əyyub Rəbbə dedi: «Bilirəm ki, Sən hər şeyi bacarırsan və Sənin niyyətinin qarşısını almaq olmaz» (Əyyub 42:2).
Allah bilirdi ki, Əyyub inanılmaz sınağa məruz qalıb və çox əziyyət çəkir. O, buna öz niyyətini əsas gətirərək yol verdi. Onun niyyəti isə Özündən başqa heç kimə məlum deyildi. Lakin Allah əzab çəkən Əyyubu bir an da belə nəzarətsiz qoymurdu. O, hər şeyi — Əyyubun nələrdən keçdiyini də bilirdi. Və Allah bilirdi ki,bununla O, Əyyubu təmizləyir.
O ki qaldı bizə, hər dəfə güclü ağrı çəkəndə yadda saxlamalıyıq ki, Allah əvvəlimizi və sonumuzu da görür. Və Allah bizim üçün işıqlı gələcək müəyyən edib, onun tamlığını isə biz bu yer üzündə hiss edə bilmirik.
Əyyub öz dostlarına görə dua edən zaman söylədi ki, Allaha qarşı heç bir iddiası yoxdur. Ondan başqa da, o dərk edirdi ki, Allahı sorğu-suala tutmağa Onun özündən başqa heç kəsin ixtiyarı yoxdur. Əyyub Özünü tamamilə Allaha təslim etmişdi. Və Allah elə etdi ki, Əyyub yenə də firavan həyat sürməyə başladı. Allah Əyyuba əvvəlkindən də artıq var-dövlət verdi.
Qardaş-bacıları, onu tanıyanların hamısı Əyyuba təskinlik verirdilər. Və Əyyub uzun müddət yaşadı.
Həyat tərzimiz və çətinliklərimiz hər nə cür olur olsun, Allahın bizim üçün cızdığı xoşbəxt bir sonluq var.
Həyatımızdakı müvəqqəti ümidsizlik hələ son demək deyil, olsa-olsa müvəqqəti, keçici dövrdür. Bu da bizi daha yeni, daha zəngin bir başlanğıca doğru aparır.
Bəli, Allah bilir. Və Allah sevir.
ALLAHI HƏMIŞƏ MƏHƏBBƏTHƏRƏKƏTƏ GƏTIRIR
Allahın bizim həyatımızda etdiyi hər şey və Onun bizim həyatımızda yol verdiyi hər bir işin hamısı, bircə şeylə müəyyən edilmişdir — məhəbbətlə! 
Allah bizim həyatımızda ümidsizliyə və ağrı-acıya qapılmağa yol vermir, ona görə yox ki, O, laqeyiddir, amansızdır, ürəyi yoxdur, qəddardır. Əsla! Hər şey tam əksinədir. Allah bizim həyatımızda nələrin olacağını tamlığı ilə görür və bizimlə yaxşı, məhəbbət dolu mənəvi münasibətin olmasını istəyir. O, bizdə ən yaxşı keyfiyyətləri təzahür etdirmək istəyir ki, Onun məhəbbətini, müdrikliyini, gücünü, qüdrətini və iltifatınıdolğun şəkildə hiss edə bilək. O, kədərə yol açır ki, səadəti göstərsin. 
Allah heç vaxt bizi qəzəb içində kədərə düçar etməz. O, bizim həyatımıza ona görə müdaxilə edir ki, bizi həddindən çox sevir və biganəliklə günah etməkdə olanisrarımıza, Onun iradəsini öz həyatımızda həyata keçirməsinə imkan verməməyimizə laqeyd qala bilmir. Allah bizi həddindən çox sevir, sadəcə bizi izləyir və görür ki, tamamilə dəyişmirik. Məhəbbət Allahı bizə dəyişməkdə kömək edən tərəfə yönəldir ki, bədənimiz və ruhumuzun qayğısına qalmağımızdan ötrü yüksələk və mənəvi cəhətdən kamil adamlar olaq. 
Allah bizi o qədər sevir ki, ruhən bizə yaxın münasibətdə olmağa çalışır. Əgər biz Allahı inkar ediriksə, yaxud Ona qarşı çıxırıqsa belə münasibət mümkün deyildir. Allah bizim həyatımızdan günahı sıxışdırıb çıxarmaq istəyir. O, səbirsizliklə bizi müqəddəs və effektiv ruhani xidmətdə istifadə etmək istəyir. Məhəbbət Allahı bizi tərbiyə etməyə və cəzalandırmağa məcbur edir ki, biz Onun niyyətlərini yer üzündə həyata keçirmək üçün günahlardan təmizlənək. 
TƏRBIYƏ, YOXSA QISAS?
Hər hansı bir cəzanı çox vaxt səhv olaraq qisas kimi qəbul edirlər. Buna görə də biz başa düşməliyik ki, cəza hansı məqsədlərlə tətbiq edilir. Tərbiyə və qisas — Nəticə etibarı ilə onun müdafiəsi üçün hasarı yoxdur ki, onun günahını Allahın müqəddəsliyindən ayıra bilsin. Kafiradam çox acınacaqlı vəziyyətdə qalır — o, Allahın qəzəbi önündə acizdir, köməksizdir. Bunlar bir-birindən fərqlənir.
Cəza qisas olaraq ancaq kafirlərə qarşı həyata keçirilir. Bu, Allahın qəzəbinin təzahürüdür. Cəza o kəslərə yönəlir ki, onlar yeganə Quzunu inkar edir. Halbuki, Quzu günahkarı Allahın qəzəbindən qorumağa qadirdir.
Müqəddəslik və qüsursuzluq Allahı vadar edir ki, günahla harada aşkar edilməsindən asılı olmayaraq, hər yerdə mübarizə aparsın. Allah parlaq nur kimi hərəkət edir, o nur istənilən otağın bütün qaranlıq künclərini aydınlığa qərq edir. Allah günaha dözə bilmir. Harada Allah var, orada günaha yer ola bilməz.
İmansız insan o kəsdir ki, İsa Məsihin qanını inkar edir, Məsihin çarmıxa çəkildiyi vaxt verdiyi qurbanı (qanı) qəbul etmir.
Tərbiyə etmək məqsədilə verilən cəza elə bir üsuldur ki, onun köməyi ilə Allah mömin bəndəsini öyrədir. Allah imanlıya pis vərdişlərini, prinsip və əqidəsini göstərir ki, onları həyatından silib atsın. Çünki bunlar onun Məsih kimi olmasına imkan vermir. Bunlar imkan vermir ki, o, Məsih kimi olsun. Bu cür cəza öyrətmə vasitəsidir, onun köməyilə Allah bizi tam və ruhən kamil adamlar kimi yetişdirir. Bu, müqəddəs Ruhun rəhbərliyi altında ruhani xidmət etməyə hazırlaşmaqda bizə kömək edən Allahın bir üsuludur.
Qisas — Allahın qəzəbinin təzahürüdür. Onun son nəticəsi isə bizim məhv edilməyimiz və Allahdan ayrı düşməyimizdir. Misal üçün, beləcə Qorahın ardıcıllarıAllaha tamamilə hörmətsizlikləri ucbatından cəzaya məruz qalmışdır. Yer parçalandı və onları var-dövlətləri qarışıq uddu. Bu, İsrail nəsli üçün bir ibrət idi (bax: Say 16). 
Tərbiyə məqsədilə verilən cəza Allahın məhəbbəti ilə əlaqəlidir. O, dəyişikliyə, böyüməyə və inkişafa doğru aparır. Məsələn, Allah əvvəlcə istədi ki, Məryəm cüzam xəstəliyinə tutulsun, sonra isə şəfa verdi ki, ona möhkəm dərs versin — onun Musanı tənqid atəşinə tutması səhv addım idi (bax: Say 12).
Allah bizi həddindən artıq sevir və O, ümid edir ki, bizim hər birimiz Onun obrazını əks etdirməyə başlayacaq və tam mənası ilə yer üzündə İsa Məsihin Bədəninin bir hissəsi olacağıq. Cəza bizim yenilənməyimiz üçün bir vasitədir. Metalı pas və çirkdən təmizləməkdə olduğu, Allah bizi böyüyüb inkişaf etməyimizə mane olan günahdan və natəmizlikdən təmizləyir.
Peyğəmbərlər dəfələrlə təkrar deyiblər ki, Allahın təmizləyici məhəbbəti qızılın və gümüşün alovla təmizlənməsi prosesi kimidir (bax, Yeş. 48:10; Mal. 3:3; Zəkər13:9).
ALLAH BIZIM RUHUMUZU QIRMAQ ISTƏMIR
Allah bizim ruhumuzu qırmağı qarşısına məqsəd qoymamışdır. Ruhu qırılmış insan artıq tam şəxsiyyət deyildir, o, mənəvi cəhətdən kamil ola bilməz. Allah belə bir insana Özünə xidmət göstərməyi etibar edə bilməz.
 Allah bizim ruhumuzu qırmaq istəmir. O, bizim tərs iradəmizi qırmaq istəyir. O, bunu onun üçün edir ki, bizim həyatımızda Onun iradəsi qalib gəlsin.
O isə həmişə səadətə doğru aparır.
Hər bir valideyn bilir ki, uşaqlar tərs, eqoist (xudbin) doğulurlar. «Mənimdir!» və «Yox!» kəlmələri bəlkə də uşaqların ən çox sevdiyi sözlərdir. Bu iki söz uşağın eqoistliyinin ifrat dərəcəsi kimi özünü büruzə verir. Təbii ki, bu da öz həyatını sərbəst şəkildə idarə etmək arzusundan irəli gəlir.
Ağıllı valideynlər hər halda bilirlər ki, belə tərslik və eqoizmin kökü kəsilməlidir ki, sözəbaxan olsun. Uşaq təkcə öz valideynlərinin deyil, Allahın hökmləri də nəzərə alınmaqla, istənilən başqa hakimiyyətlərin də sözünə baxan olsun. Uşağın tərsliyinin qarşısını almaq onun üçün lazım deyil ki, onun ruhu qırılsın. Onun üçün lazımdır ki, uğurlu böyüməkdə, qanuna tabe olmaqda, səxavətli, sevən həyat yoldaşı olmaqda, dost, vətəndaş və Məsihin Bədəninin bir üzvü olmaqda uşağa yardımçı olsun.
Tərslik və təkəbbürlük edən uşaq dəhşətli bir xasiyyətlə böyüyür, bəzən isə hətta, cinayətkar hərəkətlərə meyilli olur. Belə bir insanla yanaşı yaşamaq heç də ürəkaçan deyildir. Belə bir insanın hər cür vəziyyəti qəbul etmək bacarığı və sevgi bəxş etməyi qabiliyyəti olmaya bilər.
Uşağın tərsliyinə və təkəbbürünə göz yumanda, onda sevinc hissi, məhəbbət hissi, yaxud da razılıq hissi formalaşır.
Valideynlər övladlarının lovğa tərsliyinin və şüurlu surətdə etdikləri itaətsizliyin qarşısını aldıqları kimi, Allah da çalışır ki, bizdə olan təkəbbür və itaətsizliyin qarşısını alsın. Çünki bunlar bizə Məsih kimi sevən və səxavətli adamlar olmaqda mane olur.
ALLAH BIZƏ ZƏRƏR YETIRMƏYI XOŞLAMIR
Allah bizim ruhumuzu qırmaq istəmir. Və onun xoşuna gəlmir ki, bizə əzab versin. Doğrudanmı, ağrı və iztirab bizim həyatımız üçün Allahın niyyətidir? Xeyr! Allah bizim həyatımızda elə vəziyyətlərə yol verə bilər ki, onlar bizə ağrı-acılı və xoşagəlməz görünər. Ancaq bu vəziyyətlər sadəcə bir alətdir. Onların köməyilə Allah bizi öz həyatımızı bütünlüklə Ona tabe etməyidoğru yönəldir.
Bu vəziyyət bizi belə bir sual verməyə istiqamətləndirir: məsihçi şəraitin günahsız qurbanına çevrilə bilərmi? Bəzi hallarda, bəli! Məsihçilər başqaları tərəfindən fiziki ağrı və ruhi iztirablara məruz qaldığı dərərcədə şəraitin qurbanına çevrilə bilərlər. Ancaq biz başa düşməliyik ki, Allah bu ağrı-acıya müəyyən məqsədlər çərçivəsində yol verir. 
Özümüzü qurban vəziyyətində görəndə, biz keçmişlə yaşamağa başlayanda ağrılarımızın içində batıb qalırıq. Əgər biz görsək ki, Allah bizi sevir və bizi yalnız Onun təkcə Özünə məlum olan xidmət etmək üçün hazırlayır, onda biz keçmişin ağrılarını unutmaq və irəliyə doğru hərəkət etmək üçün özümüzdə güc taparıq.
Allah suveren, müstəqildir. O, nəyi istəsə, onu dayandıra bilər. Əgər yaxınlarımız pisliyə doğru gedərlərsə, biz onların pis əməllərinin nəticəsindən zərər çəkə bilərik. Məsələn, bir əyyaşın pozğunluğu və məsuliyyətsizliyi ucbatından onun bütün ailəsi əzab çəkəcəkdir. Allah bu haqda bilir. Lakin O, bizi sevir və oxşar vəziyyətləri xeyrimizə dəyişdirə bilir. 
Atam öləndə mən doqquz aylıq uşaq idim. Uşaqlığımın çox hissəsini tənhalıqda keçirməli olurdum, çünki anam həmişə işdə olurdu. Uşaq vaxtı mən buna görə əzab çəkirdim. Bütün bunlar mənə ədalətsiz və layiq olmadığım kimi görünürdü.
Sonra anam ərə getdi. Onun yeni sevgilisi nəinki bizi incidir, hətta, döyrüdü də... Buna baxmayaraq, mən heç vaxt özümü günahsız qurban kimi hiss etmirdim. İnanırdım ki, mən — Allahın sevimli oğluyam. İnanırdım ki, nə vaxtsa çəkdiyim əzab-əziyyətlər mənim üçün səadətə çevriləcək. Demək, belə vəziyyətə yol verməkdə Allahın hansısa bir niyyət var və bu niyyət təkcə mənə aid deyil.Bu niyyət eyni zamanda hamıya — mənim bir dəfə də olsa kömək edə biləcəyim hər kəsə aiddir.
Əgər biz Romalılara göndərilən məktubda yazılanlara (8:28) inanırıqsa, onda həyatımızda baş verən bütün vəziyyətlərin haq olduğuna da inanmalıyıq: «Həm də bilirik ki, Allah Onu sevənlərə, Onun muradına görə dəvət olunanlarla bərabər hər vəziyyətdə yaxşılıq üçün fəaldır».
Biz heç vaxt Allah üçün məhdudiyyətlər qoymamalıyıq. Onun bacarığı sahəsindəki hətta, ən dəhşətli, ən arzuolunmaz şəraiti bizim üçün məhsuldar, faydalı və müsbət şəraitlə əvəz edə bilər. Geriyə dönüb öz uşaqlığıma nəzər salanda tənha olanlara, qorxanlara və ağrıdan əziyyət çəkənlərə yaxşı xidmət etməyim üçün Allahın mənim tənhalığımdan, ağrı və qorxumdan necə istifadə etdiyini görürəm. Mən cəsarətlə o adamlara deyə bilərəm ki: «Əgər Allah mənə kömək edibsə, O, sizə də kömək edə bilər. Əgər Allah mənim yaralarımı sağaldıbsa, onda O, sizin də yaralarınızı sağalda bilər». Uşaqlığımın xoşagəlməz çağları məni dözümlü edib, çətin güzəran daha da güclü olmağıma kömək edib. Bundan əlavə onlar məni, həyatı ağır keçənlərin dərdinə şərik olmağı öyrədib. O vaxt halım çox ağrılı, xatirələrim xoşagəlməz və asan olmasa da, əminliklə deyə bilərəm ki, bütün bunlar mənə görə səadət, xeyir gətirib. Bu çətin həyat dərsi mənə olduğu kimi başqaları üçün də xeyrə çevrilib. 
Bizim missiyoner — «In Touch Ministvies» təşkilatına həbsxanadan yenicə azad edilmiş bir insandan məktub gəlmişdi. O, hələ yeniyetmə olarkən narkotik maddələrə aludə olduğundan həbsə alınıb, məhkumluq həyatı yaşamışdır. O yazırdı ki, həbsdə olduğu dövrdə ruhi dirçəliş dövrü yaşamış və indi özünün acı təcrübəsindən yeniyetmələrlə qurduğu münasibətində istifadə edir. Onlara yaşıdları tərəfindən edilən təzyiqlərdən qorunmağa və narkotiklərdən yaxa qurtarmaqda kömək edir. Bu adam başına gələnlərdə öz valideynlərini, ya da ki, qonşularını təqsirləndirmir. O, yaşadığı, boya-başa çatdığı ətraf mühitin acınacaqlı vəziyyətinə, onun məhvedici təsirinə bəraət də qazandırmır. Əksinə, etdiyi hərəkətlərin məsuliyyətini dərk edir və bu işdə başqalarına kömək etməyə çalışır. O yazır: «Mən görürəm ki, Allah hər şeyi necə nəzərdə tutub. O, məni narkotiklər və qanunsuzluqlar girdabında boğulumağa qoymadı. Allah yol verdi ki, məni həbs etsinlər. Əgər bu hadisə baş verməsəydi, mən artıq çoxdan ölüb getmişdim. Allah məni həbsxanada da qorudu. O, məni elə adamlarla tanış etdi ki, onlar mənə Məsih haqqında söhbət açdılar. Mən azadlığa çıxandan sonra Allah məni məbədə gətirdi və mənə imkan yaratdı ki, başqalarına da Məsih haqqında danışım.Və sübut edim ki, hər bir yeniyetmə qarşısına çıxan çətinliklərə sinə gərməyi bacara bilər». 
Ağrı-acımızın dərəcəsindən asılı olmayaraq bir faktı qəbul etməliyik ki, Allah bilir, Allah sevir və Allah hərəkət edir. Başımıza gələnlər üçün məsuliyyət daşımaya bilərik. Lakin özümüzün verdiyimiz reaksiya üçün məsuliyyət daşıyırıq. 
Biz özümüzdən soruşmalıyıq: «Bu ağrıdan necə yan keçməli? Onu özümüz üçün xeyirli olan bir işə necə çevirə bilərik?»
Bir dəfə yanıma bir kişi gəldi və söylədi: «Mən bir qızla görüşürəm və hiss edirəm ki, o, get-gedə daha çox xoşuma gəlməyə başlayır. Lakin bu həftə o, mənə dedi ki, bir dəfə görüşə gedərkən onu zorlayıb, namusunu ləkələyiblər. 
Sonra onu da əlavə etdi ki, görüşümüzü davam etdirməli olsam mən hələ çox şeyi öyrənmək istəyərdim».
Mən ona söylədim: «Hər şeydən əvvəl, münasibətlərinizi davam etdirmək istəyirsinizsə, siz o qadına yaxşı bir psixoloq tapmaqda kömək etməlisiniz, qoy, o bilsin ki, öz keçmişindən necə yaxa qurtara bilər. Əks-təqdirdə, siz elə bir vəziyyətə düşərsiniz ki, ondan çıxış yolu tapa bilməzsiniz».
O, mənim məsləhətimə əməl etdi. O qadın, çox çətinliklə özünü qurban hesab etməkdən yaxasını qurtardı. Və hətta o, bəzi anlarda özünün qurbanlıq rolu ilə barışmışdı da və onun bədbəxtliyindən xəbər tutub, ona təskinlik verənlərin sözlərindən hətta, təskinlik tapmağa başlamışdı. Nəticədə isə, o özünün keçmişi ilə barışaraq yaşayırdı.Bu da onun gələcək və indiki həyatını zülmətə qərq etməyə başlamışdı. Zorlama hadisəsini isə özünü indiki həyatında necə görürdüsə, elə bir vəziyyətdə də hiss edirdi.
Əgər siz keçmişin kölgəsində yaşayırsınızsa, sizin xilas olmaq təcrübənizi çıxmaq şərti ilə, lazımi qaydada çalışmalısınız. 
Çox güman ki, siz hələ də başqalarının sizi incitməsinə imkan verirsiniz, azad olmaq və Allahın sevgisi ilə şəfa tapmaq üçün çalışmırsınız. Əgər siz hələ də özünüzü qurban hesab edirsinizsə, onda Allahın iradəsinə çata bilməyəcəksiniz.
Nəhayət ki, bu qadın özündə cəsarət taparaq söylədi: «Mən yaşamağa davam etməliyəm. Başa düşməliyəm ki, Allahın köməyilə necə xilas ola bilərəm, yenidən bütöv şəxsiyyət olmaqda mənə nələr mane olur?».
SIZ HƏQIQƏTƏN BILIRSINIZMI KI,NƏLƏR BAŞ VERIR?
Yəqin ki, sizə bu suallar tanışdır: «Mənim başıma gələnləri Allah bilirmi?», «Mənim əzab çəkməyim Allahı narahat edirmi?». Amma ola bilsin ki, sizin özünüzə verməli olduğunuz daha maraqlı və sərfəli suallar da mövcuddur:
• Mən bilirəm ki, mənimlə nələr baş verir?
• Allahın mənim həyatımda etmək istədikləri, məni narahat edirmi?
Allah bilir ki, O, sizin haqqınızda nələri nəzərdə tutur. Ancaq siz bu haqda bilirsinizmi? Siz başa düşürsünüzmü ki, Allah sizin həyatınızda nələri edir?
Bəzən biz bunu keçmişimizə nəzər salanda görürük, o zaman keçmişimiz bizim üçün daha aydın və başa düşülən olur. Mən öz həyatıma nəzər yetirəndə, aydın görürəm ki, Allah məni necə dəyişdirib. Mən sınmışdım, sarsılmışdım və çarəsizdim. Mənə də, hamımızda olduğu kimi, ağrı hissi ləzzət vermirdi. Ancaq mən qəti olaraq deyə bilərəm: «Onun etdiklərinə görə mən Allaha şükür edirəm. Onun çəkicinin hər zərbəsindən qalan əzilmiş yerim və Onun kəsici tiyəsinin hər bir qalan izi, hər axıtdığım göz yaşı və hər bir çapıq yeri, hər ümidsiz anım və hər bir məyus anım mənim qəlbimdə elə yer almışdır ki, bütün qəlbimlə dərk edə bilim — mən tamamilə Allaha məxsusam».
Allahdan xahiş edin ki, O, sizə həyatınızda etdikləri barəsində bəyan etsin. Ondan soruşun ki, həyatınızda müsibətlər və çətinliklərə yol verməklə sizin üçün və sizin vasitənizlə nələr etməyi düşünürdü?
Allahın sizin üçün etdiklərini nəzərə almaqla özünüzün problemlərinizə diqqət yetirin.
Mən sizə sual verə bilərəm: «Sizin həyatınızda elə bir şey varmı ki, siz onun xatirinə bütün nemətlərdən vaz keçə biləsiniz? O nemətləri ki, Allah sizin üçün əbədi həyatda hazırlamışdır?». Şübhə edərəm ki, siz bu suala təsdiqləyici cavab verə bilərsiniz. Axı, bu fani dünyada elə bir şey yoxdur ki, siz onun xatirinə Allahın tükənməz mərhəmətini qulaqardına vurasınız. Allahın sizin həyatınızda həyata keçirmək istədiyi əzəmətli planların qiymətini heç bir şeylə müqayisə etmək olmaz!

III FƏSIL. BIZ NƏ ÜÇÜN İZTİRAB ÇƏKİRİK
Bir dəfə bir cavan adam mənə söylədi:
— Mən iki il bundan qabaq məsihçi oldum və o vaxtdan da həyatım əsaslı surətdə dəyişdi. Keçən həftə, cümə günü mən dua etmək məclisinə gedirdim və düşünürdüm: «İşə bax ha, əgər iki il bundan qabaq kimsə mənə desəydi ki, mən cümə günləri dua məclislərinə gedəcəyəm, Allahı şöhrətləndirəcəyəm və hər bir dəqiqəmə sevinəcəyəm, Ona təriflə dolu nəğmələr oxuyacağam, mən deyərdim ki, həmin adam ağlını itirib». — Sonra da ciddi tərzdə əlavə etdi: — Ancaq bəzən özüm-özümdən soruşuram: Allahın yoluna dönməmişdən əvvəl nə üçün bu qədər çətinliklər keçirmişəm? Mən içki düşkünü idim. Var-dövlətdən istifadə etmək və adamları sevməyin əvəzində, adamlardan istifadə edir və var-dövləti sevirdim. Mənim qanunla problemlərim vardı. Sükan arxasında sərxoş vəziyyətdə oturduğumdan qəza törətdim az qala insan həyatına son qoyacaqdım. 
Çox təəssüf edirəm ki, Allah məni nə üçün əvvəlcədən xilas etməmişdi.
Mən ona cavab verdim:
— Ola bilsin ki, sən də əvvəlcə nə isə etməli idin ki, yeni qayda ilə yaşaya biləsən. 
O, bir anlığa fikrə getdi və söylədi:
— Hə, deyəsən, siz haqlısınız. İki il yarım bundan öncə «yaxşı» adlandırdığım həyatdan imtina etdim. O vaxta qədər mənə elə gəlirdi ki, mənim həyatım çox gözəldir. Və onun necə dəhşətli olduğunu mən indi-indi başa düşürəm.
Allahın müəyyən etdiyi həyatı insanın dolğun yaşaya bilməsi üçün onun özündəki istəyini — həyatını nəzarətdə saxlamaq, öz planları və arzularını rəhbər tutmaq istəyini boğmalıdır.
HƏYATIN BAŞLANMASI ÜÇÜNNƏ İSƏ ÖLMƏLİDİR
Müqəddəs Kitabda məhv edilmə mövzusuna aid olan ən mühüm hissə Yəhyanın (12:24–25) Müjdəsidir. Şagirdlərini çarmıxa çəkilməsinə və dirilməsinə hazırlamaq üçün İsa bu sözləri deyir: «Sizə doğrusunu, doğrusunu deyirəm. Buğdanın toxumu yerə düşüb ölməsə, o yalnız qalar, lakin ölərsə, çox məhsul verər» (Yəhya 12:24).
Siz nə qədər ki, buğdanı əlinizdə tutmusunuz, sizdə heç nə alınmayacaq. Siz bu buğdanı anbara, ya da ki, otağın pəncərəsinin qabağına, yaxud da şüşə bankaya qoyub onu əbədi olaraq orada saxlaya bilərsiniz. Beləcə buğda bir dən olaraq qalacaq, heç bir fayda verməyəcək və sonda, çürüyərək toza çevriləcəkdir. 
Ancaq siz buğdanı götürüb onu torpağa atsanız, artıq onu ölümə məhkum edə bilərsiniz, ancaq bu dəfə yeni həyat vermək məqsədilə. Torpaq qatında olan qidalı maddələr, günəşin istisi və rütubət — bunların hamısı buğdanın qabığına təsir göstərəcəkdir. Tezliklə bu qabıq partlayacaq və oradan yaşıl cücərti meydana gələcək vətorpaq qatını deşərək günəşə doğru üz tutacaqdır. Cücərtidən köklər əmələ gələcəkdir və onu yerdə möhkəmlədəcəkdir. Cücərti kök atdıqca və böyüdükcə buğda toxumu yox olacaqdır. Və nəhayət ki, axırda ondan qarğıdalı qıçası və yaxud da buğda sünbülü əmələ gələcəkdir. Qarğıdalı qıçasında, sünbüldə olduğu kimi, onlarla yeni dən əmələ gələcək və onların hər birindən təzə bitkilər inkişaf edə bilər.
Bir buğda dənindən əmələ gələn cücərtilərin hamısı torpağa əkilərsə, o yüz hektarlarla taxıl zəmisinə çevrilə bilər.
İsa öyrədirdi ki, heç bir toxum torpağa əkilməsə, məhsul verə bilməz. Əlbəttə, İsa bu cür ifadələrlə Özünün ölümü haqqında danışırdı. O, yer üzündə yaşadığı zaman adamlar şəfa tapırdılar, çoxları Onun möcüzələrini görüblər. Kimlərsə, İsanın möcüzələrinin təsiri altında Allaha üz tutub. Nə qədər ki, İsa yaşayırdı, dünyanın günahları bağışlanmışdı. 
Onun həyatının davam etməsi, məhsul verməsi vəbu məhsulun artıb çoxalması üçün İsanın ölməsi lazım idi.
O öldü və dirildi və Onun həyatı məhsul, bar verdi ki, əsrlər boyu milyon dəfə artdı, çoxaldı. O kəslər ki, İsanı özlərinin Xilaskarı kimi qəbul edib və günahları bağışlanıb, onların adları indi Quzunun Həyat Kitabında yazılıb. Bu, ona görə mümkün oldu ki, O, ölməyi arzulamışdı.
Və indi Rəbb bizim hər birimizi çağırır ki, çarmıxımızı götürüb daşıyaq, özümüz üçün ölək və özümüzü Allahda yaşamaq, onun niyyətlərinə can ataraq nail olmaqdan ötrü Onun ixtiyarına verək. 
İsa şagirdləri ilə söhbətini davam etdirərək dedi: «Öz canını sevən onu zay edər, bu dünyada öz canına nifrət edən Əbədi həyat üçün onu saxlar» (Yəhya 2:25).
Bizdə həvəsimiz, heysiyyətimiz, planımız və məqsədimiz uğrunda canımızı fəda etmək arzusu olmalıdır. Biz ona çalışmalıyıq ki, Rəbb İsa Məsih bizdə və bizdən xaricdə, bizim vasitəmizlə təzahür etsin. Yalnız o vaxt biz öz həyatımızı tam dolğunluğu ilə dərk edə bilərik. Yalnız o vaxt biz bütünlüklə öz təyinatımızı yerinə yetirə bilərik. Dünyəvi işlər bizdə, varlığımızda ölməlidir ki, həqiqətvə əbədi olan bərqərar olsun!
Əgər biz Allahın məhəbbətini qazanmaq və onun bizi kamil etməyini istəyiriksə, özümüzü saxlamağı və hədsiz təkəbbürümüzü cilovlamağı bacarmalıyıq.
Müqəddəs Kitabda olan bir neçə hissələr də bu fikri təsdiq edir: əgər biz təkcə özümüzün istək və arzularımızdan bərk-bərk yapışsaq, yalnız uduzarıq. Əgər biz daha uzağa gedərək Allaha həyatımızı idarə etməyə imkan versək, uğur qazanarıq (Bax: Matta 10:39 və Matta 16:24–26).
Kimsə soruşa bilər: «Allah nə üçün ölümü yaradıb ki, sonra da diriltsin?»
Allahın hikmətinin sirri yalnız Allahın Özünə məlumdur. Ancaq biz bu prinsipin Allahın bütün yaratdıqlarının timsalında necə yerinə yetirildiyini izləyərək görə bilərik. 
Biz üzüm şirəsini ona görə içə bilirik ki, kimlərsə üzüm salxımını sıxıb suyunu çıxartmışdır. 
Bizdə çörək olduğu üçün dəni üyüdüb una çevirənə minnətdar olmalıyıq. Və biz həyatın tam dolğun olmasına o vaxt sevinə bilərik ki, nə vaxt ki, Allah bizdə olan eqoist iradəni sındırıb, dağıdır.
ALLAH BİZİM GƏLƏCƏYİMİZİÖZÜ MÜƏYYƏN ETMƏK İSTƏYİR!
Mən çoxillik xidmət dövrümdə aşkar etdim ki, hər şeydən çətin proses cavan adamların öz həyatlarını Allaha təslim etməsidir. Onlar irəli baxır və gələcək onların qarşılarında tam, görünməmiş imkanlar şəklində geniş açılır. Şeytan isə onlara elə fikirləri təlqin edir ki, gələcək həyat, bu adamla əlaqə yaratmadan uğurlu alına bilməz, onunla cinsi əlaqədə olmadan, bu mala sahib olmadan bir heçdir. Beləliklə, cavanlar şeytanın onları sürüklədiyi və «ideal həyat» vəd etdiyi istiqamətə üz tuturlar. Orada isə düşündüyünüz kimi, Allaha yer yoxdur.
Şeytanın təklif etdiyi qovhaqov, qaçhaqaç insanda tamahkarlıq ruhunun baş qaldırması ilə nəticələnir.
Tamahkarlıq isə hətta, insan üçün çox ağır bir dözülməz yükə çevrilir. Onda həmişə bir acgözlük elementi var — qarşıda nə isə təzə bir şey var ki, onu mütləq əldə etmək, qazanmaq və almaq lazımdır. Tamahkarlıq — eqoizmin təzahürüdür. «Mən» onun istədiyi şeyi tələb edir. İnsan özü üçün nəyi isə əldə etmək istədiyi zaman, başqaları ilə nələr baş verəcəyini nəzərə almır.
O, hətta, canı və ruhu ilə nələr baş verə biləciyini belə düşünmür. Tamahkarlıq — son nəticədə insanı qul edən qarşısıalınmaz ehtirasdır. Şeytanın bir hədəf görkəmində sizin həyatınızda qiymətli, mənalı və layiqli olacaq şeylər kimi təqdim etdikləri boş xəyyallardır. Onlar səhradakı ilğıma bənzəyir. Siz bu xam xəyal olan məqsədə doğru qaça bilərsiniz və yaxud siz var gücünüzlə ona doğru sürünə və ora dırmaşmağa cəhd edə bilərsiniz, amma heç vaxt onu əldə edə bilməzsiniz. Sizin fikrinizcə sizə yaşamağa kömək edə biləcək hər nə isə, əslində sizi öldürəcək.
Yaxşı şeylərə sahib olmaq istəyində pis nə var ki? Yaxınlarımıza ən yaxşı şeylər almaq istəyimizdə nə qəbahət var ki? Doğrudanmı, uğura can atmaq günahdır?
Xeyr! Problem o vaxt başlayır ki, biz bunlarsız yaşaya bilmərik. Problem o vaxt aşkara çıxır ki, insan Allahla olan ünsiyyəti əşyalar əldə etməyə və mənsəbə çatmaq planına dəyişdirir. Bizim nəzərlərimiz bizim məqsədlərimizə çatmaq istiqamətinə yönələndə, demək olar ki, həmişə o məqsədi gözümüzdən qaçırırıq, halbuki, Allah onu qarşımıza məqsəd olaraq qoyub. Allahla olan ünsiyyəti birinci yerdə saxlasaq, bizi həqiqətən qane edəcək olanları qazanmaqda Allah bizə kömək edəcək.
Bir dəfə bir cavanla söhbət etməli oldum. O, sevdiyi qızla olan münasibətlərinin pozulmasına görə çox kədərli idi. O, qızğın məhəbbətlə onu sevirdi və arzu edirdi ki, ömrünü məhz onunla keçirsin. Qız onu atıb başqasının yanına getdiyi vaxt, cavan oğlan ağır sarsıntı keçirtmişdi.
Söhbət əsnasında o etiraf etdi ki, onun bütün planları o qızın arzuları ətrafında fırlanırdı. O, hətta, onun yaxınlığında yaşamaq üçün təzə mənzilə köçdü. Onun məsləhəti ilə itini dəyişdirmiş, məbədə getməyə başlamışdı. Cavan oğlan hətta, qızın istədiyi kimi geyinirdi. O, tezliklə qız tərəfindən təzyiqlərə məruz qaldığını hiss etdi.
Mən ondan soruşdum: «Köçməyi və itinizi dəyişməyi sənə Allah məsləhət görmüşdü?». Cavan oğlan etiraf etdi ki, öz planları haqqında Allahla danışmağı ağlının ucundan da keçirtmirmiş. Əlbəttə, onda ona məsləhət gördüm ki, normal həyata qayıtmaq istəyirsə, Allahla ünsiyyət yaratsın.
Mən ona dedim: «Allahdan sənin üçün nə arzuldığını soruş!»
Mən həmin adamla bir neçə il görüşmədim. Lakin yenidən görüşdüyümüz vaxt o, gözəl bir qızla evlənmiş və altı aylıq oğlu da var idi.
O mənə dedi: «Pastor Stenli, mənim Allahın Kəlamı ilə yaşadığım vaxtdan bəri çox şey dəyişilib. Mən doğma şəhərimə qayıtdım və Allahın mənə göstərdiyi yerdə işləməyə başladım. Arvadımı isə ömrüm boyu getdiyim məbəddə gördüm. Belə alındı ki, o öz ailəsi ilə mənim hələ kollecdə oxuduğum vaxt bizim şəhərə köçdü. Allah özü bizi birləşdirdi və biz Onun xeyir-dualı əlini görürük. Hər ikimizin həyatdakı məqsədimiz eynidir».
Şeytan bizə öz düşündüklərini sırımaq istəyir. Guya ki, onlar bizim gələcəyimiz üçün lazımdır. Amma bunların hamısı-tamahlandırıcıdır. İnsanın xeyrinə olanlar onun planına daxil deyildir. Hər şeydən qabaq o, insanı əzablara düçar etmək istəyir. Əgər həyatımızda nəsə varsa ki, biz onsuz yaşamağı özlüyümüzdə təsəvvür edə bilmirik, bu bizim üçün həyəcan siqnalı olmalıdır. Onda gərək Allahla olan münasibətlərimizə yenidən nəzər salaq və bizim üçün üstünlük təşkil edən şeyləri düzgün müəyyən edək. 
İsa aydın öyrədirdi: «Beləliklə: «Nə yeyəcəyik?», «Nə içəcəyik», «Nə geyəcəyik?» — deyə qayğı çəkməyin. Çünki, bütün bu şeyləri bütpərəstlər axtarırlar: Səmavi Atamız da bütün bu şeylərə ehtiyac duyduğunuzu bilir. 
Lakin əvvəlcə Allahın Səltənətini və Onun salehliyini axtarın: və bunların hamısı sizə əlavə olaraq veriləcəkdir. Buna görə də, sabah üçün qayğı çəkməyin: ona görə ki, sabahkı gün özü üçün qayğı çəkəcəkdir. Hər günün öz hökmü var (Matta 6:31–34).
Allah bilir ki, sizin nəyə ehtiyacınız var. O bilir ki, bizim üçün yaxşı olan nədir və üstəlik, bu «yaxşıdan» bizə nə qədər lazım olduğunu da bilir. Əslində isə biz aza da qane ola bilərik. Bizim yaşamağımızın mümkün olmasına maneəçilik törədən əsas səbəb Allahla ünsiyyətimizin olmamasıdır. 
İlk növbədə bizə Allah lazımdır. O, o Kəsdir ki, Onsuz biz heç nə edə bilmərik. Şeytanın xoşbəxt gələcəyimiz üçün məsləhət gördüyü nə varsa, əslində müvəqqəti və ötəridir. Əgər biz öz istədiyimizi nəyin bahasına olursa-olsun əldə etməkdən vaxtında əl çəksək və Allaha üz tutsaq, onda Rəbbimiz bizim bütün ehtiyaclarımızı ən yaxşı şəkildə ödəyər.
Əgər biz özümüzün gələcəyini müstəqil təyin etmək istəyindən vaz keçsək, O bizə daha yaxşısını — heç vaxt əldə edə bilməyəşəklərimizi verər. Onun yaxşı hesab etdiyi bizim olacaq. Amma bu, o vaxt baş verəcək ki, özümüzün sərbəstliyindən əl çəkək və öz həyatımızı bütünlüklə Allaha etibar edək.
ALLAH ÖZÜ BIZIM MƏQSƏDLƏRİMİZİ MÜƏYYƏN ETMƏK İSTƏYİR
Bir dəfə bu mövzu ilə bağlı olan moizədən sonra mənə bir qız yaxınlaşdı və soruşdu: «Doğrudanmı, məqsədi təyin etmək düzgün deyil? Siz bizi hər işdə Allaha etibar edərək bugünkü günlə yaşamağa və qabaqcadan heç nəyi planlaşdırmamağa çağırırsınız?»
Qarşıya məqsəd qoymağın özlüyündə pis heç nə yoxdur. Pisi odur ki, biz qarşımıza məqsəd qoyarkən Allahdan məsləhət almırıq. Plan qurduğumuz vaxt həmişə səmimi qəlbdən dua etməliyik: «Ya Rəbb, mənə nə etməli olduğumu açıqla».
Bizim duamız İsanın «Getsamani bağı»nda etdiyi dua kimi olmalıdır: «Qoy Mənim istədiyim kimi deyil, Sənin istədiyin kimi olsun» (Matta 26:39).
BİZ MƏSİHİN YARATDIQLARIYIQ! 
Biz uğurlarımız və nailiyyətlərimizə görə kimə borcluyuq?
Kim olacağınızda və nədə uğur qazanacağınızda məhz sizin məsuliyyət daşıdığınızı bilirsinizmi? Yoxsa, ümid edirsiniz ki, Özünün niyyətini həyata keçirtmək üçün Allah içinizdə yaşayacaq və sizin həyatınızı dəyişdirəcək? 
Bu iki müxtəlif baxışdır. Əgər inansaq ki, bizim taleyimiz yalnız öz əlimizdədir, onda iztirablara tab gətirə bilmərik. 
Müdrik insan Allahın haqlı olaraq Öz hüquqlarını tələb etməsi reallığını qəbul edir. Özünü bizim vasitəmizlə təzahür etdirmək üçün Allahın qüdrəti və hökmü çatır. Dodaqlarımız, gözlərimiz, ayaqlarımız, düşüncələrimiz və hisslərimiz vasitəsilə — O nə cür istəyirsə... Biz məsihçilər ki, Məsihin obrazını nəinki özümüzdə əks etdirmək, həm də Onun həyatını tam dolğunluğu ilə özümüzdə təcəssüm etdirmək üçün dəvət olunmuşuq.
Müqəddəs Kitabda deyilir ki, İsa Məsihi Xilaskar kimi qəbul etdikdən sonra artıq özümüzə məxsus olmuruq və gələcəyimizi müəyyən etmirik.
Həvari Paul yazırdı: «Zira Allahın lütfü ilə imanla xilas oldunuz və bu, sizdən asılı deyil, Allahın ənamıdır. Əməllərdən asılı deyil ki, heç kim öyünməsin. Çünki biz Allahın əsəriyik, Məsih İsada yaxşı əməllər üçün yaradıldıq. Bu əməlləri Allah qabaqcadan hazırladı ki, biz onlara görə hərəkət edək».
Eləcə də siz xilasa, sizi əhatə edən şöhrətə heç nə ödəmədən layiq oldunuz. Siz-başdan ayağa qədər (əvvəldən sona qədər)Allahın yaratdığısınız. Allah sizi Onunla və Onun üçün yerinə yetirməli olduğunuz savab işlərin yolunu göstərir. Bu işlər Allahın sizə verdiyi xeyir-duanın imkan verdiyi qədər istedad və bacarığınıza uyğundur, sizin biliyiniz və təcrübəniz buna imkan verir. 
Yaşadığım illərə nəzər salanda təəccübümü gizlədə bilmirəm: Allah sonrakı addımları atmağa kömək edə-edə məni bir hadisədən o birisinə necə yönəldir! Allah məni həmişə elə vəziyyətə salıb ki, Ona xeyir verə bilməyim üçün məni kamilləşdirə bilsin.
Mən yeniyetmə olarkən çörək pulu qazanmaq üçün qəzet satırdım. Bir dəfə, axşam vaxtı alver etdiyim yol ayrıcında dostlarımdan biri Culnan yanımda dayandı və mənimlə söhbətə girişdi. Mən öz planlarımı onunla bölüşdüm. Mənə o vaxt elə gəlirdi ki, Rəbbim məni moizəçi olmağa çağırır. Mən dedim: «Bilirsənmi, mən hələ kollecdə oxumalıyam, ancaq bunun üçün mənim pulum yoxdur». Biz onunla yaxşı dost idik və onunla sadəcə olaraq ordan-burdan danışırdıq. Bu vaxt yanımızdan bizim məbədin pastoru keçirdi. Gözlənilmədən Culnan onu çağırdı: «Mister Xemmok, Çarlz hesab edir ki, Rəbb onu moizəçi olmağa çağırır. Siz onun kollecə daxil olmasına kömək edə bilərsinizmi?»
Pastor Xemmok dedi: «Düşünürəm ki, hə, bacararam. Qoy, o, məbədə, mənim yanıma gəlsin». O birisi gün mən onun qəbul otağına getdim. Bu görüş mənim həyatımdakı ən mühüm görüşlərdən biri oldu. Pastor Xemmok bizim şəhərdən üç yüz kilometr aralıda yerləşən Riçmond universitetinə daxil olub oxuyacağım dörd il ərzində təqaüd də almaqda mənə kömək etdi.
Bu təsadüf idimi ki, mən axşam Culnanla söhbət edirdim? Pastor Xemmok təsadüfənmi bizim yaxınımızdan keçirdi, Culnan da onu saxlamaq qərarına gəldi? Belə düşünmürəm. Allah Öz yolları ilə hərəkət etmişdi və bu yol mənə məlum deyildi. İsa Məsih bizim imanımızın Banisi və həyatımızın kamilləşdiricisidir (bax: İbranilərə 12:2).
Allah nəinki bizim dirijorumuzdur, O — bəstəkardır.
Nə qədər ki, biz inadla öz hekayətimizi yazmağa çalışırıq, O da iradəsini qəlbimizin lövhəsində yaza bilmir.
Nə qədər ki, inadla özümüzə yol açırıq, O, bizi əməlisalehlik yolu ilə apara bilmir. 
Nə qədər ki, israrla öz həyatımızı idarə edirik, O, bizim hökmdarımız və Rəbbimiz olmayacaq.
Nə qədər ki, bizim tələblərimizin yerinə yetməsini istəyirik, O, bizə Özünün niyyətini aça bilmir, bununla da nə uğura, nə məhsuldar işləməyə, nə də səadətə yönəldə bilmir. Nə qədər ki, biz hiss edirik, öz taleyimizi özümüz idarə edirik, biz həyatı tam dolğunluğu ilə Allahın bizim üçün təyin etdiyi kimi hiss edə bilmərik.
Biz — Onun əsəriyik. Əgər biz öz bildiyimiz kimi hərəkət etsək, onda biz Allahla olan əlaqəmizi pozmuş oluruq və öz həyatımızı bütünlüklə Rəbbə tabe etməkdən imtina edirik.

IV FƏSIL. İZTİRABIN MƏNASINI BAŞA DÜŞMƏK YOLUNDAKİ MANEƏLƏR
İztirabın Allahın niyyətinin bir hissəsi olduğunu dərk etmək yolunda bir neçə maneə mövcuddur. Əsas maneələrdən biri də budur ki, belə bir fikir formalaşıb: məsihçi həyatı — bizim əməllərimizdir. Əgər kimdənsə soruşsaq ki, məsihçinin kim olduğunu izah etsin, onda cavabında eşidərik: «Məsihçi — o kəsdir ki, məbədə gedir, orada ilahilər oxuyur, dua edir, pul sədəqə verir, Müqəddəs Kitabı oxuyur və öz imanı haqqında başqalarına danışır». Müxtəlif adamlarda bu siyahı cürbəcür, fərqli ola bilər. Bəziləri deyəcəklər: «O məsihçidir, içki içmir, siqaret çəkmir və söyüş söymür». Başqaları qeyd edərlər: «O, məsihçi qadındır, çünki, oğlanlarla gəzmir və gecə klublarına getmir».
Lakin məsihçi həyatı əməllərimizlə müəyyən olunmur.
O, İsa Məsihin bizim üçün çarmıxa çəkildiyi vaxt etdiyi əməllərlə, müəyyən olunur. Eyni zamanda Onu özümüzün Xilaskarı kimi qəbul edəndən sonra bizim kim olduğumuz faktı ilə də müəyyən olunur. Beləliklə, məsihçi həyatı onunla müəyyən olunur ki, Müqəddəs Ruh və Onun gücünə, Onun yönəldici qüvvəsi sayəsində biz kimlər oluruq?
Əlbəttə, insan Məsihə nə qədər çox bənzəməyə çalışırsa, onun həyatı da bir o qədər dəyişir. Bəzi vərdişləri onun yenilənmiş həyatında sadəcə olaraq gərəksiz, yersiz görünür. Məsihin dolğun həyatı imanlıların qəlbində xidmət etməklə, şöhrətləndirməklə və Allaha şükürlərlə əks olunur. Həqiqi imanlı bu sualı verməməlidir: «Necə hərəkət edim ki, hamı mənim məsihçi olduğumu başa düşsün? Həqiqi imanlı sadəcə olaraq Allahın məhəbbətinə cavab verir və hər işində İsa Məsih onun yerində olsaydı, necə edərdisə, elə də hərəkət etməlidir».
BİRİNCİ MANEƏ: LOVĞALIQ
Sınaq müddətində qarşılaşa biləcəyiniz ən böyük problem «Məsihçi olmaq və məsihçi kimi yaşamaq nə deməkdir» — haqda olan düşüncə tərzinizin dəyişməsidir. Məsihçi üçün başlıcası əməllər deyildir, onun İsa Məsih ilə münasibəti, ünsiyyətidir. O, bizi tədricən Özünə oxşar şəkildə dəyişməyə çalışır. 
O, bir şəxsin timsalındakı müəllif və redaktordur. O, bizim həyatımızı özü istədiyi kimi dəyişdirir. 
Günahkar təbiətinizi özünüz dəyişdirə bilməzsiniz. Səhər tezdən Özünə güzgüdə baxıb deyə bilməzsən ki: «Bu gün mən özümü bütün günahlardan təmizləyəcəm və mənim həyatım büsbütün dəyişəcək». Bu, sadəcə olaraq mümkün deyildir. Çoxları çalışırlar ki, özlərini ruhani cəhətdən dəyişdirsinlər, ancaq onlar sonda «Mən özüm bunu edə bilmərəm» nəticəsinə gəlirlər. Yalnız İsa Məsih insanın ürəyini təmizləyə və dəyişdirə bilər. Lakin Allah tərəfindən bizə verilən Müqəddəs Ruh bizə düzgün qərar qəbul etməyi öyrədə bilər, ürəklərimizi yumşaldar və düşüncəmizi elə işıqlandırar ki, düzgün seçim edə bilək.
Həmişə yadda saxlamalıyıq ki, biz — gil, torpağıq, O isə — dulusçudur!
İKİNCİ MANEƏ: QABİLİYYƏT VƏ İSTEDAD
Səadətə qovuşmaq yolundakı qarşılaşdığımız ikinci maneə bizim istedad və qabiliyyətimizdir. Bu, bizə ziddiyyətli görünə bilər, ancaq qabiliyyətlərimiz onları tamamilə açmaqda bizə nəinki maneə ola bilər, həm də yeni qabiliyyətlər qazanmaq yolunda sədd çəkə bilər.
Adətən, bacarıqlı və qabiliyyətlii, insanlar Allahın onların həyatında yol verdiyi sınaq dövrünə çox çətinliklə dözürlər. Məhz istedadlı adamlar təkəbbürlü və özündən razı olurlar. Əgər diqqətlə baxsaq görərik ki, məhz bacarıqlı şəxslər başqa adamlardan üstünlüyə malik olurlar.
Qabiliyyət və bacarıqla bağlı olan problem təkcə qabiliyyət sahibi olmaq faktı ilə deyil, insanın onlara tamamilə güvənməyi ilə bağlıdır.. Biz yalnız Allah tərəfindən verilən bacarığımıza arxalandığımız vaxt, çox şeyi itiririk.
Biz özümüzü Allahın bizm qabiliyyətlərimizi gücləndirməsi və onları təsəvvür edə bilməyəcəyimiz tərzdə çoxaltması hissindən məhrum edirik.
Əlində olanlarla kifayətlənənlər çox nadir hallarda Allahdan ehtiyac duyduqlarını onlara verməsini xahiş edirlər.
Onlar başa düşmürlər ki, nədən məhrum olurlar.
Onlar görmürlər ki, Allah onlardan necə istifadə edə bilərdi.
Onlar özlərinin həyatı barəsində Allahın niyyətlərini başa düşmürlər.
Onlar dərk etmirlər ki, səadətin yanından ötüb keçirlər.
Pastor kimi çoxillik fəaliyyətimdəki təcrübəm məni inandırdı ki, öz həyatlarını müstəqil olaraq idarə etməyə məhz o adamlar daha tez can atır ki, istedadları çoxdur və ya çoxlu pulları var. Onlar hesab edirlər ki, onların itirəcəkləri daha çoxdur və buna görə də sərvətlərini qoruyub saxlamaq üçün mümkün olan hər şeyi edirlər. Bu səbəbdən onlar öz sərvətlərini hamıdan uzaqda, hətta özlərindən də gizlətməyə hazırdırlar. 
Qabiliyyətli adamlar ancaq başa düşmürlər ki, insan özünü Allaha təslim etdiyi vaxt heç nə itirmir. Bizim fədakarlığımız bizi sərvətimizdən məhrum etmir. 
Allahın böyük bacarığının sirri — bizi Özünün əlində alətə çevirməsi çox sadə prinsipə əsaslanır: «...verin və sizə də veriləcəkdir: ölçülüb-biçilmiş, silkələnib basılmış, dolub-daşmış bol bir ölçü ilə sizin ətəyinizə töküləcəkdir; çünki, hansı ölçü ilə ölçsəniz, o ölçü ilə də sizə ölçüləcəkdir» (Luka 6:38).
Bu ayədə təkcə maliyyə və yaxud da maddi nemətlər haqqında deyil, insanın malik olduğu hər şey haqqında danışılır. Biz Allaha hər nə versək, o artıqlaması ilə onu bizə qaytarır. Və biz verdiyimizi artıqlaması ilə alarkən, sevinirik, sülh, əmin-amanlıq və razılıq hissi keçiririk. O bizə o qədər verər ki, biz Ona sadəcə olaraq əvəzini verə bilmərik.
Eləcə də biz öz həyatımızı Allahın bizim həyatımızı idarə etdiyi kimi ağıllı idarə edə bilmərik. O — bizi Yaradandır və buna görə həyat yollarında bizi yönəltməyi, imkanlarımız çərçivəsində kamilliyə çatmağa kömək etməyi O, bilir. O, nəyə qadir olduğumuzu, potensialımızı bütünlüklə necə reallaşdıra biləcəyimizi dəbilir.
Adətən, həyatımızda baş verən, özünü göstərən imkanlara nəzər saldıqda etiraf edirik: «Mən necə hərəkət edəcəyimi bilmirəm. Mən bilmirəm ki, nəyi seçim və bundan sonra hara gedim». Ancaq Allah bilir. O, nəinki bizim nəyə qadir olduğumuzu bilir, həm də onu parlaq surətdə həyata keçirməyi, qabiliyyət və istedadımızdan necə istifadə etməyi də yaxşı görür. Çünki bizim istedad və qabiliyyətlərimizdən hətta, özümüzün xəbəri yoxdur. 
İstedadlı insan qol-qanadı qırılmış hala düşəndə, çalışır ki, düşdüyü çətin vəziyyətdən öz gücü ilə çıxmağıbacarsın. Ancaq daha yaxşı olar ki, Allaha üz tutaq və etiraf edək: «Ya Rəbb, mənim bilmədiyim şeyləri Sən bilirsən. Mən özümü Sənə təslim edirəm. Mənimlə vəmənim istedadımla Sən istədiyin kimi rəftar edə bilərsən».
ÜÇÜNCÜ MANEƏ: ÜMID BAĞLADIĞIMIZ YALANÇI OBYEKTLƏR!
Allah bizi dəyişdirdiyi vaxt çalışır ki, həyatımızın bütün sahələrini Öz iradəsinə tabe etsin. Bunu əldə etmək üçün isə, Allah Onun iradəsinə bütünlüklə tabe olmağımıza mane olan nə varsa hamısını dəf edir, bütünlüklə Ona etibar etməyimizə imkan verməyən maneələri aradan qaldırır.
Allahın niyyəti bundan ibarətdir ki, biz Ona hər birsahədə etibar edək. Əgər biz az da olsa özümüzə güvəniriksə, deməli, biz Allaha tamamən etibar etmirik.
Bizim düşünülmüş, yaxud da düşünülmədən olsun ümid bağladığımız hər nə varsa bizimlə Allah arasında bir səddə, əngələ, hasara çevrilir. Əgər biz yenidən Müqəddəs Kitabdakı gil və dulusçu əhvalatından istifadə etsək, görərik ki, gildə olan daş parçası, hava qabarcığı, hazır olmağına az qalan qabın, düzəlib başa çatmasına pəl vuran bir səbəb bizim ümid bağladığımız həmin obyektdən ibarətdir. 
Biz nəyə ümid bağlamağa meyil edirik?
Özümüzdə olan güc-qüvvət
İlk növbədə biz özümüzə güvənməyi qərara alırıq. Biz azadlığa can atan adamlar kimi doğuluruq. Bəzilərimizöz qəlblərində belə bir şey yazıblar: «Allahdan uzaq durmaq!» Başqaları isə Allaha deyirlər: «Ya Rəbb, Sənə həyatımın bir hissəsini etibar edirəm, — demək olar ki, həyatımın doxsan beş faizini, — orada nə istəsən edə bilərsən. Yerdə qalan beşini isə mən özümdə saxlayacağam». Biz keyfimiz istəyən yerə getmək istəyirik, xoşumuza gələn malı almaq istəyirik, ağlımıza nə gəldisə, onu da etməyə çalışırıq, istədiyimiz adamlarla dostluq etmək istəyirik. Başqa sözlə desək, biz istədiyimiz yerdə və istədiyimiz kimi yaşamaq istəyirik.
Allah isə bizə deyir ki, əgər Onun gücünü, hikmətini və sevgisini tam dolğunluğu ilə əldə etmək istəyiriksə, onda heç nədən çəkinmədən və heç nəyi özümüzdə saxlamadan özümüzü bütünlüklə Ona etibar etməliyik.
Mal-dövlət (firavanlıq)
İkincisi, pula və digər maddi nemətlərə güvənirik.Mən çox dövlətli olan bir adam tanıyırdım. Bir dəfə o, zarafatyana mənə söylədi: «Əgər mənim bank hesabımda otuz min dollardan aşağı pul olarsa, mən özümü kasıb hesab edirəm».
O, puluna güvənirdi. O, daha çox bizneslə məşğul olur, öz ailəsinə və məbəddəki dostlarına getdikcə daha az vaxt ayırırdı. Ancaq nə qədər öz vaxtını işinə çox sərf edirdisə, bir o qədər çətinliklə düzgün qərar etməyə nail olurdu. Və tezliklə bir neçə uğursuzluqla nəticələnən sərmayə qoyması onu tamamilə müflis etdi. Arvadı isəuzun illər ərzində ona saymazyanalıq, etinasızlıq göstərdiyinə görə onu tərk edib getdi.
Var-dövləti əldən çıxdığından, balaca bir otaqlı mənzilində tək qaldı. Hər vəchlə çalışırdı ki, var-dövlətini geri qaytarsın, ancaq Allah buna imkan vermirdi. Nəhayət ki, o, belə söylədi: «Ya Rəbbim, mən — Səninəm. Mən Sənə pənah gətirirəm, ömrüm boyu yalnız pula, mal-dövlətə güvənirdim. İndi isə, mən yalnız Sənə etibar edəcəyəm».
Bu çətin sınaqdan sonra Allah yaşamaq üçün nə qədər lazımdırsa, ona necə qazanmağın yolunu öyrətdi. Lakin həmin insanın həyatındakı ən böyük möcüzə ondan ibarətdir ki, o var-dövlət haqqında fikirləşmir. O, daha pula bağlı deyil.
Xarici görünüş!
Bəzi adamlar öz xarici görünüşlərinə və ətrafındakı adamlarda yaratdıqları xoş təəssüratlara güvənirlər. Onlar hesab edirlər ki, onların xarici görkəmləri onlara hər işdə kömək edəcəkdir.
Mən bir qadın tanıyırdım ki, bütün ömrü boyu gözəl qalmağa çalışırdı. Hətta, ahıl çağlarında belə çox gözəl görünürdü. Ətrafındakı adamlarda xoş təəssürat yaratmaq hissi onun üçün ən mühüm, vacib iş idi.
Ancaq o, yetmiş yaşında bərk xəstələndi. Xəstəliyi get-gedə şiddətləndikcə başa düşdü ki, xarici görünüşü onu o qədər də narahat etmir. Xarici cazibədarlığının əvəzində, onda daxili gözəllik baş qaldırdı ki, bu vaxta qədər ona yaxın olan adamlar da bunu hiss etməmişdilər. Onun xarici görünüşü solğunlaşırdı, ruhu isə səmavi gözəllik kimi işıq saçırdı. Ona baş çəkən adamlar üçün o, ilham mənbəyinə çevrildi, çünki o, Allahın ona bəxş etdiyi səadəti yaxınları ilə bölüşə bilirdi.
Bu qadın arxayın qəlblə, sevinc dolu ürəklə dünyasını dəyişdi. Ölümündən bir az əvvəl o, belə söyləmişdi: «İndi mən o biri dünyaya köçməyə hazıram!» Bu, imanın möcüzəli ifadəsi və etirafıdır ki, çəkdiyi iztirablar ona səadət bəxş etmişdir.
Nailiyyətlər və şöhrət
Bəzi adamlar özlərinin nailiyyətlərinə və keçmiş xidmətlərinə arxalanırlar. Onlar fərz edirlər ki, qazandıqları şöhrət həyatın hər bir sahəsində onlara kömək edəcəkdir.
Bir neçə il bundan əvvəl mən çox lovğa və təkəbbürlü bir adamla rastlaşdım. O, murdar əməlləri ilə ad çıxartmışdı. Onun başqaları ilə necə rəftar etməsi barədə çox eşitmişdim. Allah mənim qəlbimə saldı ki: «Onun üçün dua et». Düzünü desəm, hətta, bu haqda mən özüm də düşünmürdüm. Çünki bunsandan heç xoşlanmırdım.
Bir müddət keçəndən sonra mən yenidən onunla qarşılaşdım. Bu dəfə o, mənə birlikdə nahar etməyi təklif etdi. Mən bunu istəmirdim. Ancaq razılaşmalı oldum. O, sakit, incə həmsöhbət idi. O, əvvəllər tanıdığım adama qətiyyən bənzəmirdi. O, mənə öz tarixçəsini danışdı. Özünün nə vaxtsa əsasını qoyduğu şirkətdən onu çıxartmışdılar. Onun bədbəxtlik kasası dolub daşmışdı. Elə bu zaman da o, Allaha üz tutmuşdu. Özünün acizliyi ilə barışmış və hər şeyi Allahın öhdəsinə buraxmışdı. Onun əvvəlki kimi işi yox idi, ancaq onun xasiyyəti büsbütün dəyişmişdi. Bu görüşdən sonra eşitdim ki, o, iki şəriki ilə birgə yeni şirkət yaradıb. Ancaq bu zaman o, hər şeyi Allah rizası üçün edirdi və işlədiyi adamlara da hörmət bəsləyirdi.
Biz şöhrət çələnginə arxalandığımız vaxt özümüzü riskə məruz qoyuruq. Biz özümüzün keçmiş xidmətlərimizə arxalanırıq. Halbuki, özümüzü, bu günümüzü və gələcəyimizi büsbütün İlahi qüvvəyə etibar etməliyik.
DÖRDÜNCÜ MANEƏ: ÖZ HƏYATIMIZI NƏZARƏTDƏ SAXLAMAQ ARZUSU!
Siz həyatınızın hansı sahələrini Allahdan gizlətməyə çalışırsınız?
Siz nəyi nəzarətdə saxlamaq istəyirsiniz? Siz qəlbinizin hansı guşəsinə Allahı dəvət etmək istəmirsiniz?
Bəzi tanışlarım bu sahələr haqqında Allaha söhbət açır və hətta, etiraf edirlər ki, belə sahələr üzərində nəzarəti Allaha vermək istəmir, ancaq bundan o yana getmirlər. Onlar özlərini belə təmizə çıxartmaq istəyirlər: «Axı, heç kim, mükəmməl deyil». Və onlar belə bir mülahizə də irəli sürürlər: əgər bu uzun illər ərzində mən bunun öhdəsindən gələ bilmədimsə, bu o deməkdir ki, Allah məni belə yaratmışdır. Əslində isə onlar sadəcə öz həyatlarının bu hissəsi üzərində nəzarəti Allaha vermək istəmirlər. 
Mən elə adam tanıyıram ki, uzun illər ərzində gündə iki qutu siqaret çəkirdi. Siqaretin onun sağlamlığına zərər vurması ilə o dəqiqə razılaşırdı. Mən ona təklif edəndə ki, bu vərdişi tərgitmək üçün Allahdan xahiş etsin, o, başını yellədi: «Yox! Mənə elə gəlir ki, Allah bu işlərə qarışmır. Tərgidim, ya yox, — bunu mən özüm həll etməliyəm». Və o vaxt ki, bu adama qorxunc, pis diaqnoz — ağciyərin emfizeması (bədəndə qazın yığılması) diaqnozu qoyuldu, o, məni çağırdı və onun əvəzinə dua etməyimi xahiş etdi.  
Bir qadın da tanıyırdım ki, uzun illər uşağa hamilə qalmaq üçün çalışımışdı. Sonsuzluğa qarşı mübarizə aparan əri mütəxəssislərə və ən məşhur klinikalara min dollardan da çox pul xərcləmişdi. Bir dəfə maraqlanıb onlardan soruşdum ki, onlar bu haqda Allahdan soruşublar ki, Onun niyyəti necədir? O qadın gülümsədi və dedi: «Mən Allahla bu barədə danışmaqdan qorxuram. Birdən uşağımız olmasını istəməz. Onda necə?»
Hər birimizin elə gizli sahələri var ki, var gücümüzlə onların üzərindəki nəzarətimizi qoruyub saxlamağa çalışırıq. Ancaq Allah da məhz oraya girməyə çalışır. Hətta diqqətlə qoruduğumuz Allahın Ona təslim olmaq üçünçalışdığı vasitədir. Onun niyyəti və məqsədi ondan ibarətdir ki, biz bütünlüklə və tamamilə Ondan asılı olaq. Onu yalnız tam asılılıq qane edir.
Mən ölkənin qərbinə səyahət etməyi və onun geniş çöllərində gəzməyi xoşlayıram. Sərin gecələrdə çadırda yatmaq xoşuma gəlir, təbiətin və ov səhnələrinin foto şəklini çəkməyi xoşlayıram. Mən bizim dağların və düzənliklərin əsrarəngiz gözəlliyini sevirəm. Səyahətə getməyə hazırlaşanda, ilk öncə gəzinti üçün atları götürürəm. Bəzən də sakit at qismətimə çıxır. O, yüyənin ən kiçik tərpənişinə belə qulaq asır, bilir ki, ondan tələb olunan nədir. Belə bir at, o an tabe olur və bəzən ona söz demək də kifayət edir ki, sizin istədiyiniz kimi hərəkət etsin.
Ancaq mənə dəlisov atlarda gəzmək də qismət olub. Mən cilovu dartırdım, çəkirdim, üzəngi ilə vururdum, atın üstünə qışqırırdım, ancaq heç nəyə nail olmurdum. Belə atlar təlim görmüş olsalar da, mənə elə gəlirdi ki, yaxşı təlim görməyiblər. Belə atların ucbatından mən çətin vəziyyətlərə düşürdüm. Onlar təpələrdən sürətlə çapırdılar, ancaq dar cığırlarla getmək istəmirdilər.
İnanın ki, belə anlarda yaxşı təlim görmüş, üzüyola atlara malik olmaq necə də yaxşı olardı.
Təlim vaxtı nələr baş verir? Çox geniş yayılmış bir fikrin əksinə olaraq heç kim atı nə sındırmaq, nə də ki, əzmək istəmir. Yaxşı təlim görmüş at güclü, enerjili, dərk edən və ağıllı olur. Və ona ixtiyar versək, o məmnuniyyətlə dördayaq çapar. Minilmiş at ancaq öz sərbəstliyini itirir və istənilən anda onu çapana tabe olur.
Onda Allah övladı hansı hisləri keçirir? Onun ruhunu qırmaq istəmir. Biz də Məsihə yaxınlaşmaqla həyata olan marağımızı itirmirik. Biz öz fərdiliyimizi də itirmirik. Biz ancaq öz sərbəstliyimizi itiririk. Bizim iradəmiz Səmavi Atamızın ki, Rəbb və Xilaskar adlandırdığımızın iradəsinə tabe olmalıdır. Biz əlbəttə ki, öz fikrimizdə israrlı ola bilərik. Allah bizim vicdan azadlığımızı əlimizdən almır, Məsihi Xilaskar kimi qəbul etməmişdən əvvəl, nə də qəbul edəndən sonra. Biz Allahın bizə nə dediyinə fikir vermədən və Onun bizi haraya apardığını bilmədən də «öz dediyimizi» yeridə bilərik. Amma pis təlim görmüş atlar kimi Allahın istəyindən asılı olmayaraq, özbaşına hərəkət edəriksə, özümüzü təhlükəyə salarıq. Allah istəmir ki, biz günah və pis işlərimizdə çaşmağımızın mənfi nəticələrini öz kürəyimizdə sınaqdan keçirək. 
Kədərli olmaq elə bir haldır ki, o vaxt bizim iradəmiz tamamilə Onun iradəsinə tabe olur. Onun əmrini eşidəndə, biz mübahisə etmirik, özümüzü təmizə çıxartmaq istəmirik, Onun kəlamlarını analiz etmirik, sadəcə olaraq Müqəddəs Ruhun səsi bizi haraya aparırsa, oraya da gedirik. Belə sözəbaxan olmağın nəticəsi nəinki bugünkü həyatda, həm də gələcək həyatda Allahın xeyir-duasına nail olmaqdır.
BEŞİNCİ MANEƏ: BİZİM «MƏN»İMİZ
Allah həyatımızda kədərli anların, iztirablı mərhələlərin olmasına yol verməklə bizdəki eqoizmin, özünə vurğunluğun, təkəbbürün və özündən razılığın qarşısını almağa çalışır. Çünki bu neqativ hallar bizdəki «mən»in izini qoyur və sərbəstliyə can atmağa çağırır. 
Kimin üçünsə «mən» sözü sosial statusla — hakimiyyətlə, cəmiyyətdəki mövqe ilə təsirlə səsləşr. Bəziləri üçün isə «mən» əqli bacarıqdan ayrılmazdır, yaxud da ki, xarakterin elə xüsusiyyətləri ilə bağlıdır ki, onlar dost qazanmağa imkan verir və ətrafdakılara təsir göstərməkdə yardımçı olur. 
Bəziləri üçün isə «mən» həmişə xarici görünüş və ya da sağlamlıqla, gözəlliklə, fiziki forma ilə, enerjili olmaqla əlaqələndirilir.
Həm də «mən» daha kimlər üçünsə maddi rifahdan, dəbdəbəli yaşayış tərzindən ayrılmaqdır. Özümüz haqqındakı təsəvvürlərimiz aydın göstərir ki, biz Allaha nə qədər etibar edirik və biz öz həyatımızı hansı miqdarda Ona tabe etmişik.
Özünüzdən soruşun: «Mənim nə vaxt özümdən xoşum gəlir? Və nə vaxt mənim özümdən zəhləm gedir?»
Əgər sizin uğursuz ağartmanız, işdəki çətinlikləriniz, qiymətli əşyanın itirilməsi sizi tamamilə sarsıdırsa...
Əgər hiss edirsinizsə ki, öz ərinizdən, yaxud da arvadınızdan tərifli sözlər eşitmək sizin üçün vacibdir, əgər öz qiymətinizi hiss etmək üçün maliyyə sahəsində müstəqilliyə can atırsınızsa...
 Əgər sizə elə gəlirsə ki, nə qədər ki, müəyyən sosial səviyyəyə çatmamısınız, hər hansı güzəştə nail olmamısınız və imtiyaza sahib deyilsiniz, yaxud da, öz uğurlarınıza görə tanınmamısınızsa, siz — «heç kimsiniz», onda Allahla olan qarşılıqlı əlaqənizi yenidən qiymətləndirməniz vacibdir. Allah istəyir ki, özümüz haqdakı təsəvvürlərimiz tamamilə və qəti surətdə Allahın məhəbbətinə əsaslansın və Onun qiymət və hörmət barədəki mülahizələrinə uyğun gəlsin.
Biz nə qədər çalışırıqsa ki, istədiyimizi əldə edək və ona Allahdan da çox güvənirik, onda bizim kədərli dövrümüz daha da ağrı-acılı keçəcək.
Hərdən bir belə təsəvvür yaranır ki, Allahdan da çox güvəndiklərimizi Allah əlimizdən qoparıb almaq istəyir. Bu proses çox ağrı-acılı ola bilər. Qəm-qüssə, çətinliklər və iztirablar misli görünməmiş dərəcədə kəskin hiss olunacaqdır. 
Allah bizi öz həyatımızın bəzi sahələrində qəm-qüssəyə qərq edirsə, təbii ki, reaksiyamız — ondan daha da möhkəm yapışmağımız olacaqdır. Adətən, biz bilirik ki, Allaha nəyi verməliyik.
Adamlarla etdiyim söhbətlər əsnasında həmişə bu sözləri eşidirdim ki, Allah bizi kədərli hallara salanda: «mən bilirdim ki, etdiyim hərəkətlərim Allahın iradəsinə ziddir, buna baxmayaraq, öz bildiyim kimi yaşayırdım». Bu hisslər duyğular vasitəsilə (intuisiya), müəyyən dərəcədə şüursuz, qeyri-ixtiyari surətdə olaraq baş verirdi, ancaq adamlar istənilən halda bilirdilər ki, onlar öz həyatlarının bəzi sahələrinə Allahı yaxın qoymurlar.
Biz nə üçün belə hərəkət edirik? Ona görə ki, həyatımızın bütün sahələrini özümüz nəzarətdə saxlamaq istəyirik. Bu da təşəxxüsün aşkar formasıdır.
Qorxuruq ki, Allah bütün sevgisinə baxmayaraq, bizə kömək etməyəcək, xahişlərimizi yerinə yetirməyəcək, bizi məmnun etməyəcək. Biz çəkinirik ki, həyatımızdanə isə çatışmayacaq, biz yaxşılıqdan məhrum olacağıq, heç vaxt xoş təsir bağışlayan nə isə hiss etməyəcəyik.
Özünüzdən vicdanla soruşun: «Allah məni nə qədər sevir?»
Bir dəfə mən bu sualı öz tanıdığım qadına verdim. Onun əri uzun sürən xəstəlikdən sonra vəfat etmişdi və o, Allaha qarşı çox acıqlı idi. Nəhayət, o dilləndi: — Allah, məndən mənim Ona daha çox ehtiyacım olduğu vaxt üz döndərdi.
Mən onu inandırdım:
— Allah bizi heç vaxt tək qoymur. O, həmişə bizimlədir. 
Mən bilirdim ki, onun problemləri təkcə bundan ibarət deyil ki, Allah guya onu həyatının çətin anlarında yalqız qoyub. O, öz dərdi-səri ilə Allaha yox, adamlara üz tutmuşdu. Allah ondan deyil, o özü Allahdan əl üzmüşdü. Ancaq bu haqda onunla birbaşa danışmadım, o, sözlərimi düzgün qəbul edə bilməzdi. Mən sadəcə olaraq ondan soruşdum: 
— Sizin fikrinizcə, Allah sizi nə dərəcədə sevir?
O, dərindən ah çəkdi:
— Mən düşünürəm ki, Allah məni heç sevmir.
Ona cavab verdim ki, əgər belə olsaydı, o Allahın bütün dünyada sevmədiyi yeganə insan olardı.
Bu sözlər onu çox təəccübləndirdi və mən davam etdim:
— Yəhyanın birinci məktubunun dördüncü fəsil səkkizinci ayəsində deyilir ki, Allah elə məhəbbətin özüdür. Məhəbbət — Allahın ən başlıca xüsusiyyətidir. Allahın bütün xüsusiyyətləri kimi, o da mükəmməldir. Allahın təbiəti dəyişməzdir. Əgər O, bir adamı sevirsə, deməli, bütün adamları sevir.
— Onda nə baş verir? — deyə o soruşdu. — Allah nə üçün imkan verdi ki, mənim ərim xəstəlikdən bu qədər əzab çəkçəkərək ölsün? Allah məni necə sevir ki, buna yol verdi?
— Mən bilmirəm, — deyə cavab verdim. — Mən bilmirəm, Allah nə üçün belə hərəkət edir. Ancaq mən bilirəm ki, O, heç vaxt sizi və sizin rəhmətlik ərinizi sevməkdən yorulmamışdı. Mənə elə gəlir ki, siz qorxduğunuzdan Allaha qarşı belə qəzəblisiniz. Qorxursunuz ki, O, sizə gələcəkdə kömək etməyəcək.
O, sakitcə başını buladı və onun gözlərində yaş göründü. Mən davam etdim:
— Sizi inandırıram ki, Allah həmişə sizin yanınızda olacaq. Mən bilmirəm ki, Allah sizin üçün gələcəkdə nəyi hazırlamışdır, ancaq mən əminəm ki, O, sizdən Ona tam etibar etməyinizi istəyir. O, istəyir ki, siz həyatınızın hər günündə Ona pənah gətirəsiniz.
Əgər bizə elə gəlirsə ki, Allah bizi sevmir, ya da sevir, ancaq kifayət qədər yox, onda biz Allaha etibar etmirik. Etibar etməli sualı mahiyyətcə elə məhəbbət sualıdırki, var. 
Özünüzdən soruşun: 
• Mənim rifahım olan şeydən Allah məni məhrum edə bilərmi?
• Allahın məni görmək istədiyi kimi olmağıma kömək edən nəyi isə Allah əlimdən ala bilərmi?
• Mənim üçün mənəvi xoşbəxtlik olanları Allah məndən geriyə ala bilərmi?
• Məni öyrədən, möhkəmləndirən və məni ruhlandıranlardan Allah məni çəkindirə bilərmi?
• Mənə ləzzət verən, əmin-amanlıq və sevinc bəxş edənləri Allah məndən gizlədə bilərmi?
• Mənim bütün imkanlarımı səfərbər edən nə varsa Allah məndən ala bilərmi?
XEYR!
Allah övladlarını heç vaxt soymaz. Onu sevənlərin heç birini öldürməz. O, övladları ilə oyun oynamır, versin, sonra da onu geri alsın. 
Yəhyanın İncilində (10:10) İsa deyir: «Quldur ancaq oğurlamaq, öldürmək və tələf etmək üçün gəlir. Mən isə gəldim ki, qoyunlarımda həyat, bol həyat olsun».
Bütün dövrlər ərzində, bütün vəziyyətlərdə Allah bu və ya digər vasitələrlə, bizim həyatımıza müdaxilə edir, bizi oraya yönəldir ki, orada biz yaxşı olmağı istəyək və Onun bizdən tələb etdiklərinə uyğun olaq. O, bizim ürəklərimizə elə təsir edir ki, qəlbimizdə Onun arzuları oyanır, Allah istəyi baş qaldırır. O, bizim ruhumuzda elə hərəkətlər edir ki, biz nəinki Onun iradəsini dərk edir, hətta, onu yerinə yetirməyə çalışırıq. Tanrı bizdə məhv edilməyə layiq olan nə isə gördüyü zaman hərəkətə gəlib, onu yox edir. Ona görə ki, biz Onun düşünüb yaratdığı kimi olaq.
ALTINCI MANEƏ: BIZIM REAKSİYAMIZ
Kədər bizi nəyə gətirib çıxardacaq — bunu özümüz həll edirik.
Biz iztiraba acıqla, küskünlüklə və nifrət hissi ilə reaksiya verə bilərik. Şəraiti də günahlandırmaq olar. Bizim ağrı-acımızda günahkar saydığımız adamların hamısına da qəzəblənə bilərik. Çoxları bu yola gedirlər. Çünki hər birimizin sərbəst iradəmiz var.
Bundan başqa, səadətə çatmaq yolu Allaha üz tutmaqdan keçir. Yalnız O, bizə şəfa verə bilər və bizi dirçəldər. Biz ancaq qərar verə bilərik ki, Allaha təslim olmağı və Ona etibar etməyi istəyirikmi?
Bizi kədərli vəziyyətdən şəfaya doğru Allah aparır. Sağaldıqdan və tamlığa nail olandan sonra bar gətirə bilərik. Bar gətirdiyimiz vaxtdan isə məmnunluq, əmin-amanlıq və sevinc hisslərini duyuruq.
O kəslər ki, şəfa tapmaq üçün İsanın yanına gəlirdilər, O deyirdi: «Gedin və sağlam olun». Biz bütünlüklə Allaha etibar etməliyik, kiminsə bir vaxt söylədiyi kimi: «Büsbütün və (bax: Mark 5:34) tamamilə». Və əgər biz Ona etibar etsək, O bizi sağaldacaq. 

V FƏSIL. ŞƏFA TAPMAQ NƏ DEMƏKDİR?
Adamlar sağalmaq haqqında danışanda, demək olar ki, həmişə bədənin sağlamlığını nəzərdə tuturlar və onların bütün söz-söhbətləri xəstəliklər, bədən zədələnmələri, yaxud da ölüm ətrafındakı fikirlər çərçivəsində formalaşır. Lakin həqiqi sağlamlıq dedikdə bədənin, canın və ruhun harmoniyası nəzərdə tutulur. Sağlam, hərtərəfli insanın bütün sahələri və cəhətləri həyatın bərqərar olmasını bildirən bir vahid akkord ətrafında birləşir.
Allah bizi kədərli hallara yalnız bir məqsədlə — Özünün bizdə olan və indi itirilmiş obrazını, bənzəyişini yenidən bərqərar etmək istəyir ki, biz əvvəlkindən də yaxşı olaq və bütöv şəxsiyyət kimi formalaşaq. 
Müqəddəs Həvari Paul Salonikdə olan məsihçilər üçün dua edərkən, bu haqda belə deyirdi: «Qoy sülh verən Allahın Özü sizi tamamilə təqdis etsin (bəyənsin) və Rəbbimiz İsa Məsihin gəlişində bütün ruhunuz, canınız və bədəniniz qüsursuz hifz olunsun» (1 Salonik 5:23).
Biz həmişə Allaha etibar edə bilərik, çünki O, bütövlüyümüzü və kamil olmağımızı arzu edir.
ŞƏFA BİZİM BÜTÜN MAHİYYƏTİMİZƏ TOXUNUR
Mən bütövlük haqqındakı təsəvvürlə bağlı olan ən əsas prinsiplər barəsində sizinlə danışmaq istəyirəm. Hər şeydən əvvəl başa düşməliyik ki, insan üç ünsürdən — ruh, can və bədəndən ibarətdir.
Bədən elə bir ünsürdür ki, onun vasitəsilə ətraf mühitlə əlaqə yaradırıq. Bizim beş hissimiz vardır: eşitmə, görmə, iybilmə və toxunma, dadbilmə. Biz fiziki qabıqda qılaf yaşayırıq, o da bizə maddi aləmlə qarşılıqlı əlaqə yaratmağa kömək edir.
Bizdə can var. O da ağıl, iradə, emosiya, şüur və vicdandan ibarətdir. Biz canımızı görə bilmirik, ancaq hər kəs bilir ki, o var. Canımız başqa adamlarla əlaqə yaratmağımızaa imkan verir. Başqaları ilə ünsiyyətdə olan zaman özümüzü dərk edirik. Bu cür məişət tərzi səviyyəsində biz bəziləri ilə zarafat edə, bəzilərini sevə, kiminsə sevgisini qəbul edə, kimə isə həsəd apara və hətta, bəziləri ilə qaşqabaqlı, kəskin ola bilərik. İradəmiz və ağlımızla bu dünyada özümüzü necə aparmalı və bizi əhatə edən adamlarla necə rəftar etməli olduğumuzu seçə bilərik.
Bizdə həm də ruh vardır — daxilimizdə olan «Mən». Ruh vasitəsilə biz hər şeyə qadir olan Allahla ünsiyyət qura bilərik. 
Adəm və Həvva Edem cənnət bağında yaşadıqları zaman onların kamil bədəni, kamil canı və kamil ruhu var idi. Allah onlara maddi aləmi idarə etməyi tapşırdı. Onlar mükəmməl harmoniyada bir-birləri ilə və Allahla həyat sürürdülər. Allah Edem bağında yalnız bir ağacı xüsusi olaraq ayırmışdı: «Ancaq xeyirlə şəri bilmə ağacının meyvəsindən yemə, çünki, ondan yeyən gün hökmən öləcəksən» (Yaradılış 2:17).
Ancaq onlar daddılar və öldülər. Bəs, itaətsizliyə görə ölən nə idi? Bədənmi öldü? Xeyr, çünki onlar günaha batandan sonra hələ bir neçə yüz il də yaşadılar. Bəlkə, Adəm və Həvvanın canı öldü? Yenə də yox, belə ki, onlar bir-birləri və öz uşaqları ilə əlaqə saxlamağa davam edirdilər. Adəm və Həvva günaha batdıqları andan Allahla ünsiyyət saxlamaq bacarığından məhrum oldular. Həvari Paul yazır: «Allah, təqsirləriniz və günahlarınız üçündən ölü olan sizləri də diriltdi. Bir zamanlar bu günahlara görə hərəkət etdiniz, bu dünyanın gedişinə, havadakı hakimiyyətin, yəni, indi itaətsiz insanlarda fəal olan ruhun hökmranına (yəni, şeytana) uydunuz...» (Efes, 2:1–2).
Bizim günahkar vəziyyətimiz ruhən ölmək vəziyyətidir. Ruhən ölü insanın əla fiziki göstəriciləri ola bilər və hətta, bədəni və canı uğurlu inkişafda ola bilər. Ancaq nə qədər ki, insan İsa Məsih vasitəsilə Allahla düzgün əlaqə yaratmayıb, o, ruhən ölü olaraq qalacaq. Yalnız İsa Məsihə inanan bütöv şəxsiyyət olmaq imkanına malikdir. Əgər bizim yalnız maddi aləmlərlə olan düzgün münasibəti müəyyən edən sağlam bədənimiz, eləcə də başqa adamlarla ünsiyyət yaratmağa bizə kömək edən xeyirxah qəlbimiz olsa da bütöv şəxsiyyət ola bilmərik. Bütöv şəxsiyyət olmağımız üçün bizim sağlam ruhumuz və Allahla düzgün münasibətimiz olmalıdır.
Müqəddəs Kitabda deyilir ki, İsa Məsihi Xilaskar kimi qəbul ediriksə, onda Müqəddəs Ruh gəlir və bizim bədənimizdə yaşamağa başlayır. O, ruhumuzu Allahın Ruhu ilə birləşdirir. Bizim ruhumuz həyata bağlanır, çünki Allah elə həyatın özüdür! 
Müqəddəs Ruh bizdə yaşamağa başlayandan, biz Allahı hiss etməyə, Onu başa düşməyə və Onunla ünsiyyətdə olmağa başlayırıq. Bu qarşılıqlı əlaqələr bizə Allahla danışmağa, və Onun bizə söylədiklərini eşitməyə kömək edir. Biz Allah Kəlamını yeni tərzdə başa düşmək imkanını və Müqəddəs Ruhun rəhbərlik etməsini əldə edirik. Həmçinin günaha yeni tərzdə münasibət bəsləyirik və Müqəddəs Ruhun xəbərdaredici səsini daha yaxşı eşidirik. Bizim ruhumuz yenidən doğulur və yeni, ruhani həyatımız başlayır.
Ancaq burada bir problem var. İnanmayan aləm Allahla olan ruhani həyatdan xəbərsizdir. Adamlara elə gəlir ki, onlar ruhani həyat keçirirlər, yəni dini mərasimlərdə iştirak edirlər, yaxud da həyatın metafizik aspektləri haqqında fikir yürüdürlər. Ancaq bu ruhanilik Allah tərəfindən deyildir. Müqəddəs Ruh tərəfindən verilməyən istənilən ruhanilik yalançı, şeytani ruhanilikdir. Bununla belə, dünyanın çox hissəsi mənəvi ruh haqqında düşünmür. Dünyəvi fəlsəfə sadədir: «Gözəldir — əldə et! Rahatdır — istifadə et! Dadlıdır — doyunca ye! Ətirlidir — həzz al! Yüksək dərəcədə səslənir — gecə və gündüz dinlə!» Dünya bu kimi hisslərlə və tələbatla yaşayır.
Hamının ehtiyacı var. Bizim gözəlliyə ehtiyacımız var. Gözəl olan hər şey hamının xoşuna gəlir, biz gözəllikdən həzz alırıq və özümüz gözəl olmaq istəyirik. 
Bizim qidaya, içməyə, seksə instinktiv ehtiyacımız var. Biz öz canımızı da unutmuruq, biz nəyi isə öyrətmək istəyirik, sevmək və sevilmək istəyirik. Biz həmçinin sərbəst olmağa can atırıq, istədiyimiz kimi hərəkət etməyə və özümüzü ifadə etməyə səy göstəririk.
Əgər insanın Allahla münasibəti yoxdursa, bütün bu istək və ehtiyaclar onun öz ətrafında fırlanmaqda davamedir. Onlar tezliklə Müqəddəs Kitabda deyildiyi kimi, cismani ehtirasa çevrilir, bədən və can üçün yaxşı görünənlərə acgözlüklə can atır. İstəklərimiz nəzarət altından çıxır və çoxlu problemlərə səbəb olur. Biz bunu cəmiyyətdə — siyasətdə, biznesdə, ailədə görürük. 
Daxilində Müqəddəs Ruh yaşayan insanlarda isə yeni «idarəetmə və nəzarət» sistemi əmələ gəlir. Onun bütün cismani istəkləri və səyləri, ruhani coşqunluğu Müqəddəs Ruh tərəfindən nəzarət olunmağa başlayır. İlahi intizam, qayda-qanun beləcə bərpa olunur və orada ruh canın, can isə bədənin üzərində hökmranlıq edir. İnsanda bu proseslər baş verərsə, o şəfa tapar, başqa sözlə desək, bütöv bir şəxsiyyət olur.
Beləliklə də, Allaha təslim olmamaq, Ona qarşı qiyam qaldırmaq, ilahi nizam-intizamı pozmaq və digər şəfa tapmağımıza mane olanlar — bu, ruhun qiyam etməsidir. Bizim bütövləşməyimizə mane olan sədlər ruhani xarakterli sədlərdir. Onların arasından bunları ayırd etmək olar:
• İnamsızlıq
• Təkəbbür
• Tamahkarlıq 
• Qəzəb 
• Kin-küdurət
• Qəddarlıq
• Qorxu 
Allahın bizə şəfa verməsi üçün biz özümüzün bütöv olmağımıza maneçilik törədən sahələrində dəyişiklik etməliyik. Məhz onlar bizi Allahın tükənməz lütfündən ayrı salır.
ŞƏFA TAPMAQ HƏR ŞEYDƏN ƏVVƏL RUHANİ SƏVİYYƏDƏ BAŞ VERİR
Bir çox adamların problemi ondan ibarətdir ki, həyatın müxtəlif vəziyyətində olan ruhani prinsiplərin təsirini görmürlər. Hətta, onlar ilahi qüvvə tərəfindən yaradılsa belə, özlərinin adət etdikləri kimi yaşamaqda davam edirlər. Bəzən də özlərini məcbur edirlər ki, öz əvvəlki qayda-qanunlarına uyğun olaraq yaşasınlar. Onlar ancaq üzdə olanları görürlər və həyatı da səthi olaraq qəbul edirlər.
Biz həyata Allahın nəzərləri ilə baxsaq, Onda gur axan sualtı axınlar kimi güclü ruhani xüsusiyyətlər olduğunu görürük. Arzu və hisslərimiz ruhumuza əsaslanır, qəlbimizin məzmununu dəyişir və bədənimiz vasitəsilə öz ifadəsini tapır və həyata keçir. Və bizim dediyimiz, etdiyimiz işlərin hamısında, kiminlə və nə üçün görüşdüyümüz onlarda da ruhi cəhətlər var. Həqiqətdə isə, fiziki, əqli və ya da duyğularımız sahəsində nələr baş verirsə, orada həmişə ruhani tərkib hissləri iştirak edəcək. 
Sınaqlarla üzbəüz qaldığımız vaxt, adətən, üzdə olanları görürük. Bizimlə və münasibətimizdə baş verənləri təsvir etmək üçün müxtəlif ifadələrdən istifadə edirik:
• Əgər kimsə arıqlayıbsa, ya da ciddi əsəb pozğunluğu varsa, həmin adamın xəstələndiyini deyirik.
• Əgər adamlar münasibətlərini kəsirlərsə, onların ittifaqının dağıldığını deyirik.
• Əgər biz maliyyə ziyanına düşmüşüksə, biz deyirik ki, müflis olmuşuq.
Çətinlik keçirdiyimiz vaxt maddi və emosional həyat tərzimizin dağılması ilə öz düşüncələrimizi məhdudlaşdırırıq.
Lakin həyatımızın ən ağrılı vaxtlarında əsas suallar belə olmalıdır:
• Mənim ruhani həyatımda nələr baş verir?
• Allah mənim Onunla olan münasibətlərimdə nələri etmək istəyir?
• Allah çətin günlərimdə, məni yenidən dirçəltmək, yeniləmək, mənim Onunla olan münasibətlərimi dəyişdirmək və onlara yeni forma, məzmun vermək üçün necə hərəkət edə bilər?
• Belə vəziyyətlərdə mənə şəfa vermək üçün Allah necə hərəkət edir?
Bu suallar bizi Allaha tərəf üz tutmağa yollayır. Başlıcası isə, bizim Onunla olan əlaqələrimizdə ona tam etibar etməyimizdir. Axı, yalnız belə bir qarşılıqlı əlaqələrin olduğu halda, O bizdən tam, bütöv, şəxsiyyət kimi istifadə edə bilər, bizi ruhən möhkəmləndirər bütün vəziyyətlərdə Onun istəklərinə hərtərəfli tabe olmağımıza kömək edər.
Allahın niyyəti hər şeydən öncə, ruhani kamillikdir. Xarici təsirlər dəyişə bilər. Və onlar da həmişə Allahın müəyyən etdiyi müddətlərdə dəyişir. Kədərli, qəmli anlarımızda həmişə Allaha tabe, təslim olmalıyıq, bu zaman Onun niyyətlərinə nəinki razılaşmalıyıq, həm də Onun təyin etdiyi müddətlə barışmalıyıq. Şəfa tapmaq heç də bizim istədiyimiz kimi tezliklə və asanlıqla baş vermir. Ancaq onu gözləməyə dəyər.
ŞƏFA TAPMAQ ÜÇÜN VAXT GƏRƏKDİR
Həvari Paul Korinflilərə məktubunda yazırdı: «Buna görə biz ruhdan düşmürük, lakin əgər zahiri varlığımız pozularsa da, daxili varlığımız gündən-günə təzələnir. Amma müvəqqəti və yüngül sıxıntılarımız bizim üçün ağırlıqda heç bir şeylə müqayisəedilməz dərəcədə böyük,əbədi bir izzət hasil edir. Çünki biz görünənə deyil, görünməyənə baxırıq. Çünki görünən müvəqqəti, görünməyən isə əbədidir» (2 Korin. 4:16–18).
Sınaq meydanından keçdiyimiz vaxt, çox ehtiyatlı olmalıyıq, Allahın bizə kömək edəcəyi zamanı və Allahın yolunu qabaqcadan təyin etməyə çalışmalıyıq. 
Allah Özünün niyyətlərini bizim üçün tədricən açıqlayacaqdır. Çox nadir hallarda olur ki, Allah Özünün bütün məqsədlərini bizə dərhal açıqlayır. Bunun üçün də biz Allaha etibar etməli və hər günü ümidlə yaşamalıyıq.
Bəzən elə görünür ki, gözləməklə vaxtımızı boş-boşuna sərf edirik. Əgər biz dərindən nəzər yetirsək, görərik ki, Allah bizim daxilimizdə olan işləri hər an təkmilləşdirir və biz əslində gündən-günə inkişaf edirik və möhkəmlənirik.
Tez-tez adamların sağalmaz xəstəliklərlə necə mübarizə apardıqlarının şahidi oluram. Onlar tam mənası ilə özlərini taqətdən salırlar və ümidsizliyə qapılırlar. Əgər onlar Allaha üz tuturdularsa və həyatlarını bütünlüklə Ona etibar edirdilərsə, onda onlarda elə bir daxili gözəllik və ruhani güc əmələ gəlirdi ki, onların fiziki bədənlərində baş verənləri şeyləri kölgədə qoyurdu. Bəzən bu adamlar fiziki cəhətdən də şəfa tapırdılar. Bəzən də yox. Ancaq əbədilik mövqeyindən daha mühüm hadisələr baş verirdi ki, onlar ruhani cəhətdən sağlam olurdular. Allah ruhumuza çox dəyərli və əbədi vasitə ilə təsir etdiyi vaxt, O bizi möhkəmləndirir, yetişdirir, ruhumuzu kamilləşdirir, bir sözlə, sağaldır, şəfa verir. 
Həm də boynumuza almalıyıq ki, çəkdiyimiz iztirablar nə qədər uzun sürsə də, mahiyyətcə, tez ötüb keçəndir. Hətta, əgər biz sıxıntılı və aciz vəziyyətdə bir neçə il olsaq belə, bu, əbədiyyətlə müqayisədə heç nədir. Heç bir riyazi əməliyyat vasitəsilə qısa zaman kəsiyini əbədiyyətlə eyniləşdirmək olmaz. Biz ağıllı mühakimə yürütməliyik: xarici vəziyyətimizin dəyişəcəyi gün gələcək. Dəyişməz və əbədi qalan isə bizim daxilimizdə, ruhani sahədə baş verənlər olacaqdır.
Həvari Paul Korinfdən olan imanlılara görünməz olanlara baxmağa çağırırdı. Bu, yerində deyilmiş, sizin və bizim üçün də aktual olan bir məsləhətdir. Ümidsizliyə düçar olduğumuz və iztirab çəkdiyimiz hallarda vəziyyət dahada dəhşətli görünə bilər. Ancaq həyatımızı Allaha etibar etsək, O, onu büsbütün gözəl bir şəklə salar. Allah görünməz ruhani vəziyyət üzərindəki işindən başlayaraq bizi bütöv etməyə çalışır. O, hər yerdə qayda-qanun yaradır: birinci ruhani, ikinci can və yalnız sonda cismani.
Bir neçə il bundan əvvəl güclü yorğunluqdan əsəb gərginliyə gəlib çıxmışdım. Həkimim mənə uzun müddətə istirahət etməyi məsləhət gördü, bir-iki həftə deyil, tam bir neçə aylıq. Məbəddəki qardaş və bacılarım məni azad etməyə razılıq verdilər və kiçik bir adaya istirahət etməyə yola düşdüm. Orada heç nə ilə məşğul olmurdum, yalnız sahildə gəzirdim, düşünürdüm və dua edirdim. Mənim üçün belə istirahət sadəcə olaraq dözülməz idi! Məncə, sağlamlığım üçün evə qayıtmalı, evimin dam örtüyünü təmir edən ustalara kömək etməli idim. Pastor kimi vəzifəmə isə tədricən qayıtmağa başladım. Əvvəlcə, bir neçə saatlıq, sonra isə tam iş günü olaraq.
Adada keçirdiyim vaxt ərzində, nəinki istirahət etdim və möhkəm oldum, həm də öz həyatıma və işimə yenidən nəzər salmalı oldum. Mən bir neçə çətin suala cavab tapdım. Bəs, məbədin rəhbərliyi ilə necə olsun? Hakimiyyəti məbəd şurasına təhvil verim? Allaha icazə verim ki, onun vasitəsilə və ya bütün qərarları özüm qəbul edim? İstirahət günləri haqda düşünüm, yoxsa ki, həftədə yeddi günün hamısını işləyim? Nəfəsimi dərməyi öyrənim və işdən uzaqlaşıb istirahət edim, yoxsa canla-başla işlə məşğul olum?
Ancaq başlıca problem etibar etmək haqqındakı sual idi. Mən kimə etibar etməyə hazırlaşırdım — özümə, yoxsa Allaha?
O vaxtdan demək olar ki, altı ay keçmişdi və mən ilk dəfə istirahət etməyə getdim. Növbəti bazar günü yığıncağında mən xitabət kürsüsünə qalxdım və düşündüm: «Budur, mən qayıtdım». Mənim enerjim aşıb-daşırdı, aydın düşünürdüm və əsası da bu idi ki, mənim Allahla olan əlaqələrim daha dərin və zəngin idi. 
Həyatımda demək olar ki, heç nə dəyişməmişdi. Mən əvvəlki kimi yorulurdum və istirahətə ehtiyac hiss edirdim. Əvvəldə olduğu kimi, bütün işləri öz üzərimə götürürdüm və çalışırdım ki, daha tez edim. Hər halda mən əsas işi başa düşdüm. Dərk etdim ki, Allah kapitan köməkçisi deyil, elə gəminin kapitanıdır və indi mən sükanı Ona verməyə hazır idim.
Bu bir neçə aylıq sıxıntılı və acizlik dövr məni Allaha təvəkkül etməyi, Onda yaşamağı, Onun iradəsinə etibar etməyi və Onun mənə Özünün məqsəd və niyyətini nə vaxt açacağını gözləməyi öyrətdi. İndi Allaha məni «itləməyə» icazə verirəm ki, vaxtında qərar qəbul edə bilim, nə vaxt mən işləyim, nə vaxtsa dincəlim.
Başa düşdüm ki, mənim həyatım özümə yox, Ona məxsusdur.
ŞƏFA TAPMAQ ALLAHI ŞÖHRƏTLƏNDİRİR
Əbədiyyətdə həm siz, həm də mən Allahın sərvəti olacağıq. Biz bizdə olan Müqəddəs Ruhun fəaliyyətinin nəticəsi olaraq Allahın lütfünü qazanmışıq, Onun bizə verdiyi əcəli basdırılmağı və dirilməyi əldə etmişik. Bizim məqsədimiz Ona şöhrət gətirməkdir. Bizim böyük qələbəmiz öz əllərimizlə həyatda əldə etdiklərimizdən deyil, müstəsna olaraq Allaha həyatımızda istədiklərini etməsinə imkan verməkdən ibarətdir. Bununla da biz Ona şöhrət gətiririk. Öz çələngimizi Onun taxt-tacının önündə yerə qoymaqdan və Onun qarşısında günahsız və nöqsansız halda durmaqdan daha böyük sevinc və şadyanalıq yoxdur!
Tez-tez unuduruq ki, bütün həyatımız əbədi həyata hazırlaşmaqdan ibarətdir. Biz bu həyatda məktəbdə olduğu kimi öyrənirik, böyüyürük və inkişaf edirik. 
Biz Allahın niyyətlərini qəbul etdiyimiz vaxt və Onunla razılaşdığımız anda, şəfa tapmaq prosesi başlanır. Yalnız o vaxt mənim iradəm yox olacaq və bütünlüklə Onun iradəsinə tabe etdirilərəmsə, ürəyimlə, ağlımla, bədənimlə, canımla və ruhumla, Ona məxsus olacağam. Bu baş verdiyi zaman, mənim həyatım bütünlüklə Onun əlində olacaq. O, mənimlə Özünün istədiyi kimi rəftar edəcək. Və bunlar, mənim dostlarım, həyatın əzəmətli bayramının başlanğıcı olacaq!

VI FƏSIL. MƏNƏVİ YETKİNLİYƏ ÇATMAQ
Mənəvi yüksəliş elə bir prosesdir ki, bizim indi olduğumuz yerdə başlanır, əbədilikdə, Allahın bizi gözlədiyi yerdə isə başa çatır. 
Bu proses təklif edir ki, biz Ona tamamilə tabe olaq. Nəticədə biz mənəvi kamillik əldə edirik. Bizim yetkinliyə çatmağımız üçün Allah iztirablara yol verir. Mənəvi cəhətdən yetkinləşmək prosesi üç mərhələdən ibarətdir.
DƏYİŞMƏK
Mənəvi cəhətdən yetkinləşmənin birinci mərhələsi dəyişmədir. Əgər biz dəyişməyi istəmiriksə, ondamənəvi yüksəliş barəsində danışmağa dəyməz. Köhnəlmiş yolla getmək, köhnə ideyalardan yapışmaq və Allah haqqındakı köhnəlmiş təsəvvürlərə, Müqəddəs Ruh və yaxud da məsihçi həyatı haqqındakı anlayışlara əsaslanmaq olmaz. Bu halda Allahın bizi görmək istədiyi kimi ola bilmərik.
Kamillik əsaslı dəyişikliklər etməyi tələb edir.
BÖYÜMƏK 
Mənəvi cəhətdən yetkinləşməyin ikinci mərhələsi birinci ilə sıx bağlı olan böyümədir. Dəyişmələrin hamısı böyüməyə gətirib çıxarmır, ancaq istənilən böyümə mütləq müəyyən dəyişmələrlə müşayiət olunmalıdır. Ruhani kamillik bizdən bütün düşüncələrimizdə Məsihə oxşamağı, hislərimizdə və hərəkətlərimizdə Ona çatana qədər dəyişməyi tələb edir. Həvari Peterin ikinci məktubunda (3:18) biz oxuyuruq: «...Ancaq Rəbbimiz və Xilaskarımız İsa Məsihin lütfündə və Onu tanımaqda tərəqqi edin. Ona indi və əbədi olaraq izzət olsun! Amin!»
Təbiətdə böyüyüb inkişaf edən hər nə varsa alimlərin dediyi kimi, müəyyən «münbit mühitdə» inkişaf edir. Elmi laboratoriyalarda belə bir mühit — torpaq, su, yaxud da kimyəvi maddələr ola bilər. Bir-birimizi sevdiyimiz zaman mənəvi cəhətdən inkişaf edirik. Həvari Paul deyirdi: 
 ...Lakin həqiqətə məhəbbətlə uyaraq, bədənin Başı olan Məsihə doğru hər cəhətdən boy ataq. Məsihdən asılı olaraq bütün bədən hər bir buğumun yardımı ilə həmahəng olub təşkil olunur və hər bir üzvün düzgün işləməsinə görə bədən qamətini artırır ki, məhəbbətlə inkişaf etsin! (Efes 4:15–16)
Boy atmağımız bizi müstəqilliyə gətirib çıxarmır. Fiziki aləmdə məhz bunlar baş verir, uşaqlar böyüyür və öz valideynlərindən ayrılıb müstəqil olurlar. Mənəvi böyümə Rəbb İsa Məsihdən hərtərəfli asılı olmaqla xarakterizə edilir. 
Mənəvi kamillik idarə edən, Tərbiyə edən və müdafiə edən Müqəddəs Ruhdan tam asılı olmaq vəziyyətidir. 
DAĞIDIB MƏHV ETMƏK
Mənəvi cəhətdən yetkinləşmənin üçüncü mərhələsi dağıdıb məhv etməkdir. Əgər dəyişmək və inkişaf etmək istəyiriksə, bizi çəkindirən, Allahın xeyir-duasını təmənnası ilə qəbul etməyimizə imkan verməyən hər şeydən əl çəkməliyik. Biz bərk-bərk yapışdığımız hər nə varsa imtina etməliyik.
MUSANIN SARSILMASI
Mənəvi cəhətdən yetkinliyin bütün mərhələləri Musanın həyatında daha yaxşı nəzərə çarpır. Onun Müqəddəs Kitabda yazılmış əhvalatı, əslində öz qardaşları tərəfindən qul kimi satılmış Yaqubun oğlu Yusifdən başlanır. Dramatik vəziyyətlər zəncirindən keçirməklə, Allah elə edir ki, Yusif quldan Misirin baş nazirinə çevrilir.
Böyük bir ölkənin rəhbəri olan Yusif xalqı yeddi il davam edən quraqlığın nəticələrindən xilas edə bilmişdi. Aclıq elə amansız olmuşdu ki, onu hətta, Yusifin ailəsinin yaşadığı Kənan ölkəsində də hiss etmişdirlər. Sağ qalmaq üçün onun qardaşları taxıl dalınca Misirə yollanmışdılar. Onların bu səfəri Yusiflə olan görüşlə nəticələndi. Yusifin yetmiş nəfərdən çox olan ailəsi Misirə köçdü və qaçılmaz aclıqdan ölmək təhlükəsindən xilas oldu.
Musanın doğulduğu vaxt yəhudi xalqı təxminən üç milyon nəfərdən ibarət idi. Yusifin ölümündən sonra hakimiyyətə gələn firon yəhudiləri sevmirdi. O söylədi: «Baxın, İsrail övladları sayca bizdən çox və daha qüvvətlidirlər. Gəlin, onlarla ağılla rəftar edək, yoxsa çoxalar və müharibə vaxtı düşmənlərimizlə birləşib bizə qarşı vuruşar, sonra isə ölkəni tərk edərlər» (Çıxış 1:9–10).
Bu firon yəhudiləri qul kimi işləməyə məcbur edirdivə onların üstündə nəzarətçilər qoymuşdu.
Müqəddəs Kitab xəbər verir: «Ancaq İsrail övladlarına əziyyət vermələrinə baxmayaraq, onlar çoxalıb artırdılar. Onda misirlilər İsrail övladlarından qorxub, onları sıxıntılı əsarətdə saxladılar» (Çıxış 1:12–13).
Firon yəhudilərin artıb çoxalmasının qarşısını almaqüçün əmr verdi ki, onların bütün oğlan uşaqlarını öldürsünlər.
Musa, bu qanun qüvvəyə mindikdən sonra anadan olmuşdu. Ancaq buna baxmayaraq, Musanın anası əmrə tabe olmadı və öz oğlunu gizlətdi. Onu balaca bir səbətdə Nil çayının sahilindəki qamışlıqda qoyub getdi. Onun qızı Məryəm də bu hadisəni uzaqdan seyr edirdi. Bu zaman Allahın hökmü ilə fironun qızı çayın sahilinə gəldi, səbəti və oradakı yəhudi oğlan uşağını gördükdə onu oğulluğa götürmək qərarına gəldi. Onda Məryəm dedi ki, bu körpə üçün yaxşı bir dayə tapa bilər. Və fironun qızı buna razılıq verdikdən sonra Musanın öz anası onun süd anası oldu və onun həyatının ilk illərində qayğısına qaldı.
Musa böyüdü. Bir dəfə o, tayfa üzvlərinin işlədikləri yerə gəldi. Musa nəzarətçinin israillini döyməsinin şahidi oldu və işə qarışaraq misirlini öldürüb basdırdı ki, cinayətin izini itirsin. O fikirləşirdi ki, onu heç kim görməyib. Ancaq onun gözlədiyinin əksinə olaraq, o birisi gün iki dalaşan israillini ayırmaq istədiyi vaxt, onlardan biri söylədi: «Kim səni bizim üstümüzdə rəis və hakim təyin edib? Sən məni də o misirlini öldürdüyün kimi öldürməkmi istəyirsən?» (Çıxış 2:14). Musa başa düşdü ki, onun etdiyi cinayətin üstü açılıb və o, dərhal Midyan torpağına qaçmaq qərarına gəldi.
Musa qırx il ərzində öz qayınatası Yetro üçün işlədi və səhrada onun qoyun sürüsünü otarmaqla məşğul oldu.
Beləliklə də, onunla hökmdarın oğlu kimi rəftar etdikləri fironun sarayından qaçmağa məcbur olaraq səhraya düşdü və sadəcə bir çoban oldu. Bu, Musanın sıxıntılı, kədərli olduğu bir dövrü idi!
Musanın həyatındakı sıxıntılı anlar nədən ibarət idi? Deməli, o, savadlı adam idi, qədd-qaməti və hökm sahibiidi. Musa əmrlər verə bilirdi və öz ixtiyarında ölkənin tükənməz sərvəti toplanmışdı. Musanın fironun sarayındakı tutduğu vəzifələr belə idi. Düşünürəm ki, əgər biz Allahın seçdiyi xalqı Misirdən əsirlikdən azad edib Kənan torpağına aparmalı olan adamı seçməli olsaydıq, Musadan əla bir namizəd ola bilməzdi. Adamların fikrincə, onun bu missiyanı yerinə yetirməsi üçün əlində hər cür imkan var idi. Onda, bəs nə üçün Musa öz həyatının qırx ilini səhrada keçirmişdi?
Məsələ burasındadır ki, Musanın dəyişməsi vacib idi. Allah üçün əsas olan bu idi ki, Musa öz gücünə arxalanmaqdan əl çəksin. O, tamamilə Allaha arxalanmağı öyrənməli idi!
Musa da daxil olmaqla yəhudilər Misir mədəniyyətinin güclü təsiri altında idilər: onlar bu mədəniyyəti o dərəcədə mənimsəmişdilər ki, hətta, Misir allahlarına sitayiş etməyə başlamışdılar. Bunu başa düşmək asandır. Axı, Musanın siyasi səhnədə görünməsinə qədər, İsrail xalqı dörd yüz ildən artıq idi ki, Misirdə yaşayırdı. 
Allaha lazım idi ki, Musa Misirin mədəniyyətinin təsirindən azad olsun və Misir torpağından çıxarılan adamlar Onu şöhrətləndirə bilsinlər. Yalnız bundansonra israillilər bilərdilər ki, onlar Allaha etibar etməlidirlər. Musanı sıxıntıya salmaqla Allah uzaqgörən məqsədi nəzərdə tuturdu. O, bütün İsrail xalqını sıxıntıya salmaq istəyirdi ki, onu yenidən Özünün seçilmiş xalqı etsin.
Allah Musanı sarsıntıya salmaqla Misirdə yaşadığı illər ərzində əldə etdiklərindən məhrum etmişdi. Musa səhraya düşdüyü andan ailəsindən, saraydan, bütün imtiyazlardan, rütbəsindən və qüdrətindən məhrum oldu —Musa hər şeyini itirdi.
Musaya dəbdəbəli paltar geyinmək, iti gedən arabalarda getmək, ən yaxşı nökərlərə sahib olmaq və ətrafında adamların hörmətini qəbul etmək yaxşı məlum idi. Ancaq bir neçə günün ərzində hər şey alt-üst oldu. Onun əlində firon əsası əvəzinə adicə bir çoban çomağı var idi. Və onun ətrafında nökərlər yox, bir sürü qoyun var idi. Musa sarayı alaçığa dəyişməyə məcbur olmuşdu. İndi o da, bütün yəhudilərin yaşadığı kimi yaşamağa başlamışdı.
Allah bir neçə il ərzində Musanın qəlbini və ruhunu təzələməyə başlamışdı. Musa ifrat xudbinlikdən bütün diqqətini Allah üzərində cəmləşdirən bir adama çevrildi. Musa Allahın yolunu başa düşməyi, həmçinin də Allah üçün nəyin əhəmiyyətli olduğunu dərk etməyi öyrəndi. O başa düşdü ki, bu dünyada ən alçaq adam kimi görünsən də, Allahın gözündə daha qiymətli olmaq çox yaxşıdır.
ALLAH TƏRƏFİNDƏN OLMAYAN HƏRNƏ VARSA ÇIXARIB ATMAQ LAZIMDIR?
Kimsə düşünə bilər: «Doğrudanmı Allah Öz əlində vasitə etmək istədiyi adamların hər biri ilə belə rəftar edir? Bir tərəfdən siz fironun oğlu deyilsiniz, ona görə də mən narahat deyiləm ki, sizi də Musanın aqibəti gözləyir. Digər tərəfdən isə, Allah həqiqətən də Öz niyyətlərini həyata keçirmək üçün bizi sıxıntılara salan prinsiplərdən istifadə edir. Allah istəyir ki, həyatda biz düzgün mövqe seçək. Ən əsası dərk edək ki, bizim həyatımızda ən qiymətli olan Özüdür».
Əlbəttə, Allah bizi varlı edə bilər. O, sizi məşhur edə bilər. Əgər bütün bunlar baş verərsə, burada yalnız Allahın xidməti vardır və əgər bütünlüklə Allaha təvəkkül edirsinizsə, əgər Allah sizə şöhrət və var-dövlət bəxş edirsə, onda heç vaxt nə şöhrət, nə də var-dövlət sarıdan narahat olmayacaqsınız. Sizin üçün bunun heç bir əhəmiyyəti yoxdur! Siz Allahın sizə verdiyi məşhurluqdan və puldan yalnız və yalnız Allahın niyyətlərini həyata keçirmək yolunda sərf edəcəksiniz. Özünüzü şöhrətləndirmək üçün yox!
Müqəddəs Kitab bizə demir ki, Musanı sıxıntıya salmaq üçün Allaha nə üçün 40 il lazım olmuşdur. Biz ancaq əmin olmalıyıq ki, Allah bizdə olan incikliklər, düşmənçiliklər və qəzəb hissi həyatımızda kökündən çıxarılana qədər sıxıntıya salacaq. Allah üçün fərqi yoxdur ki, bu prosesin həyata keçməsi üçün nə qədər vaxt tələb olunur. Allah üçün bu prosesin başa çatmağı əhəmiyyətlidir. Allaha qırx il lazımdır ki, Musanın xarakterində dəyişikliklər etsin və ona bütünlüklə Allaha məxsus olmaqda maneçilik törədən səbəbləri aradan qaldırsın.
Ola bilsin, bu qırx il ona görə lazım olub ki, Misirdə münasib şərait yaransın. Yaxud da ki, İsrail xalqı köləlikdə o qədər əzab çəkmişdir ki, Allahın onlara verəcəyi hər hansı bir rəhbərin dalınca getməyə hazır idilər. Belə bir anlayış vardır — Allahın müddətinin dolğunluğu. Müqəddəs Kitabda tez-tez oxuyuruq ki, «lazım olan vaxt» yetişəndə Allah hərəkətə başlayır. Allahın müddəti — bizim müddətimiz deyildir. Onun üçün vaxt Öz məqsədlərinə çatmaq üçün bir vasitədir. Əbədiyyətlə müqayisə etdikdə qırx il heç nədir! 
Düşünürəm ki, heç kim Musanın düşdüyü sınaqlara düşmək istəməz. Musanın sıxıntıları çətin və ağrı-acılı idi. Qırx il ərzində onu dulusçu dəhrəsində olduğu kimi əziblər, sıxıblar və hamarlayıblar, prosesi bütünlüklə dəyişənə qədər yenidən və yenidən təkrar ediblər. Nə vaxtsa olan kəs və qırx ildən sonrakı kəs iki müxtəlif şəxsiyyətlərdir.
Allah da məhz buna çalışırdı. Və Musa yenidən fironun qarşısında durduğu və yəhudiləri Misirdən çıxartmaq üçün gəldiyi vaxt, vaxtilə onun əlindən qaçan adama heç oxşamırdı.
SƏADƏT NAMINƏ İZTİRAB — BİZİM CƏMİYYƏTDƏ MƏŞHUR OLMAYANBİR İDEYADIR
Mədəniyyətimiz bizə tamam başqa dəyərləri aşılayır. Biz sərbəst olmağa çalışırıq, gələcəyimizi planlaşdırırıq və qarşımıza qoyduğumuz məqsədlərə çatmağa can atırıq. Müasir mədəniyyət bizə də, bir vaxtlar Musaya Misir mədəniyyətinin təsir etdiyi kimi təsir edir. Lakin Allah Musaya başqa nəsə öyrətmək istəyirdi. Səhrada Musa Allaha etibar etməyi və Allahın istədiklərini dəqiqliklə yerinə yetirməyi öyrənmək məcburiyyətində qalır.
Allaha etibar etməyin ən yaxşı nümunəsi, əlbəttə ki, İsadır. O, şagirdlərinə deyirdi: «İman etmirsənmi ki, Mən Atadayam, Ata da Məndədir? Mən sizə söylədiyim sözləri Özümdən söyləmirəm: lakin Mənim daxilimdə duran Ata öz işlərini görür. Məni görən Atanı görmüş olur. Mənə iman edin ki, mən Atadayam, Ata da Məndədir, yoxsa, heç olmazsa, o işlərə görə (Mənə) iman gətirin» (Yəhya 14:9–11).
İsa bütün ömrü boyu Allahın məqsədini həyata keçirirdi. Allah bu cür itaətli olmağı Musadan da gözləyirdi və bunu da O, hər birimizdən istəyir.
Kimsə bir dəfə söyləmişdi: «Ruhun Allaha üz tutması üçün bircə an bəsdir, ancaq müqəddəs olmaq üçün bütöv ömür bəs eləmir». Allaha sarı üz tutmaq həqiqətən də bircə anda baş verir, ancaq mənəvi kamillik üçün illər tələb olunur.
Mən tez-tez seyr edib görürəm ki, məsihçilər zirvə hesab etdikləri məqsədlərinə necə də çatmağa çalışırlar və həm də bu təkcə onların cəmiyyətdəki karyerasına və vəziyyətinə aid olmayıb, onların məsihçi həyatını da əhatə edir. Onlar nəyisə toplayırlar, əldə edirlər, alırlar, yeni vəzifələr əldə edirlər, qapalı klublara üzv olurlar, özlərinin ruhani həyatlarına daha yeni-yeni töhfələr əlavə edirlər. Beləliklə də, özləri üçün xidmət siyahısı tərtib etməklə ümid bəsləyirlər ki, nə vaxtsa Allahın hüzurunda duranda deyə bilsinlər: «Bir bax, Ya Rəbb, mən Sənin üçün nə qədər işlər görmüşəm».
Allah bizi sıxıntıya salanda, O bizi toplamağa yox,azad olmağa çağırır. O bizi səsləyir ki, lazımsız vərdişlərdən əl çəkək, arzular və planlar qurmayaq. O, o vaxta kimi bizi «Mən»-imizdən azad edir ki, nəhayət, deyək: «Mənim əlimdə olanların hamısı Sənsən, ya Rəbb. Sən  məndəsən, mən də Səndə. Başlıcası da budur».
SİZİN HƏYATINIZDA MƏNƏVİBOYATMA PROSESİ 
Ola bilsin, Allah sizin həyatınızda Musanın həyatında etdiyi kimi fəaliyyət göstərməyib. Ancaq Allahın üsulları dəyişməzdir. Allah nələri sizin həyatınızdan dəf etmək istəyir? 
Öz iztirablarımız barədə düşünərək, siz nə fikirləşirsiniz? 
Allahla sizin aranızda nə var ki, Allaha bütövlüklə tabe olmaqda sizə maneçilik törədir? Siz Allahdan daha çox nəyə arxalanırsınız? Siz Allahdan çox nəyi sevirsiniz? 
Mənim tanıdığımı adamların hər biri, intuisiya ilə başa düşür ki, Allah nəyi onların həyatından çıxardıb atmaq istəyir. Ola bilsin, onlar bunu eyni sözlərlə ifadə edə bilmirlər, ancaq onsuz onlar öz həyatlarını təsəvvür edə bilmədiklərini göstərə və nəyi itirməkdən qorxduqlarını bilirlər.
Biz bir-birimizi sevməliyik. Biz bir-birimizi qiymətləndirməliyik. 
Ancaq biz hər şeydən çox Allahı sevməliyik və Onunla olan qarşılıqlı münasibətimizi qiymətləndirməyi bacarmalıyıq.
Biz vicdanla çalışmalı və xeyirxah işlər görməliyik. Ancaq heç vaxt gördüyümüz işləri, hətta, bəzilərini Allah xatirinə etsək belə, Allahla olan münasibətimizdən üstün tutmalıyıq.
Biz bir-birimizə xidmət göstərməliyik və Məsih haqqında bütün aləmə car çəkməliyik. Ancaq heç vaxt etdiyimiz xidmətləri Allahla olan münasibətimizdən üstün tutmamalıyıq.
Allah bizi mənəvi kamilliyə çatana qədər sarsıda bilər... dəyişdirə bilər... və bizim üstümüzdə işləyə bilər... hətta, bu, uzunmüddətli və mürəkkəb proses olsa belə.
İLAHİDƏN MÜƏYYƏN EDİLMİŞXİDMƏTƏ HAZIRLIQ
Allah iztirablardan onun üçün istifadə edir ki, bizləri hər bir kamil məsihçi üçün müəyyən edilmiş xüsusi xidmətə hazırlasın.
Qoy «xidmət» termini sizi karıxdırmasın. Hər bir məsihçi qulluq etmək üçün çağırılır, bu da mahiyyət etibarilə başqa adamlara kömək etməklə ifadə olunur. Bu heç də o demək deyildir ki, siz gecə-gündüz, sutka ərzində məbəd layihələrinə cəlb ediləsiniz və yaxud da hər hansı bir dini təşkilatın işində iştirak edəsiniz. 
Bir dəfə tanış bir qadın mənə söylədi:
— Mənim bütün dostlarım hər hansı bir xidmətlə məşğuldurlar. Mən isə heç nə ilə. Mən yalnız həyat yoldaşı və anayam. 
O, bunu gülümsəyərək, sanki, özünün evdar qadın olmağından utanaraq, üzr diləyərək söyləyirdi.
Mən ona söylədim:
— Siz ən nəcib bir işdə xidmət göstərirsiniz.
O, təəccübünü gizlətmədən mənə baxırdı.
Mən söylədim:
— Çalışın mənə elə mühüm bir xidmət işi göstərin ki, o iş uşaqları haqq yolunda tərbiyə etməkdən üstün olsun. Siz elə bir xidmət sahəsi göstərə bilərsiniz ki, o uşaqların tərbiyə edilməsi işində olduğu qədər müdriklik, inam, səbir və sevgi tələb etsin?
— Mən bu haqda heç vaxt düşünməmişdim, — deyə o etiraf etdi. Sonra onun ağlına belə fikir gəldi: — Belə çıxır ki, mən də xidmət edirəm!
Əlbəttə! Uşaqda Allaha məhəbbət yaratmaq üçün nə qədədr bilik və təcrübə lazımdır. Təsəvvür edin ki, namuslu bir uşaq böyütmək üçün anaya nə qədər fədakarlıq, vaxt, ciddi cəhd və bilikli olmaq gərəkdir. Valideynlərin öhdəsinə düşən və uşaqlara olan xidmətlərin əhəmiyyətini qiymətləndirməmək haqqında düşünmək beləolmaz. Əgər Musanın anası desəydi ki, «Mənim öhdəmdə heç bir vəzifə yoxdur» — onda necə olardı? Ancaq bütün dövrlər ərzində onun vəzifə borcu ən böyük xidmətlərdən biri idi. O, oğlunu qorudu və əmizdirdi.O, isə bütün İsrail xalqının rəhbəri oldu. Məhz o, Musanın qəlbində Allaha inam qığılcımını alovlandırdı. İllər keçsə də Musa bu qığılcımı söndürmədi, əksinə sönməz alova çevrildi.
Hər birimizin öz xidməti var. Allah istedad və bacarığımızı bilərək və onları bütün dolğun həcmdə açmaq niyyətilə hər birimiz üçün bir xidmət istiqaməti müəyyən etmişdir. Bizim üçün qabaqcadan müəyyən edilmiş təyinatımızı yerinə yetirə bilməyimiz üçün Allah bizi müəyyən müddətə, müəyyən olunmuş yerə yerləşdirir və bizi müəyyən adamların əhatəsinə salır. Biz ruhən inkişaf edirik ki, başqalarına xidmət göstərək və onlara var gücümüzü, vaxtımızı bol-bol sərf edək.
Musa o dərəcədə kamilliyə çatmalı idi ki, öz xalqını Misirin əsarətindən xilas etməyə gücü yetsin və onları elə bir yerə aparsın ki, adamlar Allahın onlara bəxş etdiyi torpaqlarda dolğun, mənalı həyat sürsünlər. Allah Musaya xüsusi bir vəzifə tapşırmışdı. Eləcə də hər birimizə O, xüsusi vəzifə müəyyən etmişdir.
Siz yəqin ki, diqqət yetirmisiniz, mən xidmətin xarakteristikasını verərkən, İlahidən müəyyən edilmiş söz birləşməsini işlətmişdim. Mən bunu bir səbəbə görə etmişdim. Əgər bu, həqiqətən də xidmət sayılırsa — sözün tam mənasında, — onda bu, İlahidən müəyyən edilmiş olmalıdır, Allahın Ruhu və gücü onda olmalıdır. Xidmət etmək — «vəzifədir» hər bir kəs nə eləsə öz yaxınlarına xidmət edə bilər. Ancaq İlahidən gələn xidməti yerinə yetirmək üçün insan Allahın rəhbərliyi ilə başqalarına xidmət göstərməlidir. İlahidən müəyyən edilmiş xidməti yerinə yetirmək üçün Müqəddəs Ruhun gücü tələb olunur. Lakin İlahidən gələn xidmət yalnız möcüzə və şəfa tapmaqdan ibarət deyildir. 
Mənəvi qanunlar çərçivəsində qurulan biznes, uşaqlarda Allah sevgisini tərbiyə etmək, İncili təbliğ etmək, yaxud da məbəd xorunda oxumaq, məktəbdə dərs vermək, yaxud da xəstəxanada işləmək — bütün buna bənzər işlər ilahi tərəfdən göndərilmiş vəzifə ola bilər, o halda ki, «Əgər bu, Allahı şöhrətləndirmək xatirinə və Müqəddəs Ruhun bu işdə iştirakı ilə edilirsə».
İndi isə mən İlahidən müəyyən edilmiş xidmətlərin bir neçə tərəfi ilə sizi tanış edəcəyəm.
İLAHİDƏN MÜƏYYƏN EDİLMİŞXİDMƏT HƏMİŞƏ KONKRETMƏQSƏD DAŞIYIR
Allah bizi xidmətə çağırdığı vaxt konkret məqsədi var. Allah yanar kolun dalından Musaya müraciət etdi: «Mən istəyirəm ki, sən fironun yanına gedəsən və ona deyəsən ki, O Mənim xalqımı azad etsin». Elə bu, Musanın xidmətinin məqsədi idi.
İLAHİDƏN MÜƏYYƏN EDİLMİŞXİDMƏT ALLAHA BÜSBÜTÜN ETİBARETMƏYİ TƏLƏB EDİR
Allahın Musanın üzərinə qoyduğu missiya inanılmaz dərəcədə çətin idi. Və Musa dərhal özü üçün bəhanə tapdı. O, əslində belə söyləmişdi: «Ya Rəbb, Sən namizədi düzgün seçməmisən». Musa Allaha söylədi ki, o adamların önündə çıxış edə bilməz, bununla da tapşırığı yerinə yetirə bilməyəcək və Allahdan xahiş etdi ki, başqa birini tapsın. Bununla belə, Musa Allaha tabe oldu və Rəbbinin ona tapşırdığı xidməti yerinə yetirdi. 
Bütün Müqəddəs Kitablarda siz tabe olmağın sözlə bundan qısa ifadəsini tapa bilməzsiniz: «Mən bacarmaram, Ya Rəbb». Elə Allah da bu sözləri bizdən eşitmək istəyir. Bəli, biz bacarmarıq, əgər Allaha etibar etsək, onda O, hər şeyi başa çatdıracaq.
 Çəkinmə işin çoxluğundan,
 Onlar üçün sən də güc yoxdur.
 Hər işi mən özüm görərəm. — 
 Sən ancaq mənim yanımda ol.
 (Hadson Teylor)
Allah bizdən məhz belə münasibəti gözləyir — tam etibar etməyi. 
Allah Musadan Ona təvəkkül etdiyini təsdiqləməsini tələb edir. Allah heç vaxt belə demirdi: «Hə, Musa, bir dəfə sən Mənə etibar etmişdin, elə buna görə də bilirəm ki, sən həmişə Mənə etibar edəcəksən». Ancaq hər şey əslində tərsinə idi. Musanın etiqadı həmişə sınaqlara məruz qalırdı. Və sınaqlar çətin olduqca, Musa da o qədər Allaha təvəkkül etməyə çalışırdı. İsraillilərin Misirdən çıxmaq yolları nə qədər mürəkkəb olurdusa və onlar səhrada nə qədər çox gedirdilərsə, bir o qədər Allaha etibar etmək Musadan tələb olunurdu.
İlahidən müəyyən edilmiş xidmət yolunda bizim etiqadımız həmişə sınağa çəkiləcək və Allah bizi tamamilə tabe olmağa çağırır, dərindən etibar etməyə və mütləq olaraq Ona sədaqətli olmağa səsləyir.
İLAHİDƏN MÜƏYYƏN EDİLMİŞXİDMƏT ALLAHA İRADƏ GÜCÜ İLƏYERİNƏ YETİRİLİR 
Təsəvvür edin ki, Allahın əmrini eşidən Musa nələri hiss etmişdi! «Kim? Mən? Çoban? Fironun sarayına gedim, — orada isə məni qətlə görə axtarırlar — və əmr edim firona ki, özünün qullarını azad etsin? Demək, olar ki, üç milyon nəfərə yaxın insanı ayağa qaldırım ki, onlar evlərini tərk edib heç vaxt orada olmadıqları yerə getsinlər?» 
Allahın Musanın qarşısına qoyduğu tapşırıq çox da asan deyildi.
Bəzən Allahın bizi xidmət etməyə çağırdığı iş, bizə yerinə yetirilməsi qeyri-mümkün kimi görünə bilər. Ancaq bu, Allahın niyyətinin bir hissəsidir. Allah istəyir ki, biz tamamilə Ona arxalanaq. Əgər bizə tapşırılan xidmətin öhdəsindən öz gücümüz və ağlımızla gələ bilsəydik, bizim Allaha ehtiyacımız olmazdı və bizim xidmətimiz İlahidən müəyyən edilmiş xüsusi bir iş ola bilməzdi.
Allah Musaya aşkar surətdə demişdi: «Mən onları azad edəcəyəm. Musaya yalnız fironla danışıqlar aparmaq lazım idi, azad etmək isə Allahın işi idi».
Allah Musanı fironun yanına təkcə çomağı ilə göndərmişdi. Bu çomaq Allahın orada iştirak etməsinin rəmzi idi. Musanın arxalana biləcəyi başqa heç nə yox idi. Ona yalnız Allaha arxalanmaq, tamamilə etibar etməkişi qalırdı. Əgər Allah vəd etdiyi işi görməsəydi, onda heç nə baş verməzdi. Musanın əlində olan çomaq möcüzəli idi, çünki Allah onu beləcə yaratmışdı. Və Musanın əlinin hərəkəti ilə baş verənlərin Musaya aidiyyatı yox idi, o sadəcə olaraq Allahın ona dediklərini yerinə yetirirdi. 
Fironu inandıran Musa deyildi. Qırmızı dənizin suyunu da o ayırmamışdı. Adamları yeməklə və su ilə təchiz edən də o deyildi. Səhrada yol açan da o deyildi. Bütün bunların hamısını Allah edirdi. Bütün bu işlərə görə məsuliyyəti Allah öz üzərinə götürmüşdü və İsrail xalqının bütün ehtiyaclarını da O ödəyirdi. Musa yalnız Allaha qulaq asırdı.
Xidmət etmək həmişə bu prinsipə əsaslanıb.
Doğrudur, toxumu biz səpirik. Ancaq onu yetişdirən Allahdır. Biz yaranı sarıya bilərik, yaxud da dərman verərik. Ancaq şəfa vermək Allahın əlindədir.
Biz ürəkdən dua edə bilərik. Ancaq möcüzəni Allah yaradır. 
Biz ancaq bacardığımız işi görürük, Allah isə mümkün olmayan işi yerinə yetirir. 
Ancaq təsəvvür edin ki, bu qədər insan kütləsini Misirdən çıxarıb Kənan ölkəsinə aparmaq nə qədər ağır bir işdir. Musa onları yollarına davam etmələri üçün necə dilə tuturdu.
O, səhradan uzun müddət ərzində keçmək üçün lazım olacaq yemək, su haqqında və bütün qalan işlər barədə düşünməli idi. Yükləri necə daşımalı idi? Xəstələrlə nə etməli? Yorulub geridə qalanlarla? Qiyamçılarla? Şübhə yoxdur ki, Musa səhrada çobanlıq etdiyi zaman qazandığı təcrübəyə arxalanırdı. Ancaq Allah dedi: «Mən səninlə olacağam. Mən elə edəcəyəm ki, İsrail xalqının ağsaqqalları sənin sözünə qulaq asacaqlar. Mən Öz əllərimi açaram və Öz möcüzələrimlə misirliləri heyrətə salaram. Ondan sonra firon sizi buraxacaq. Mən elə edəcəyəm ki, misirlilərin özləri sizə yardım edəcəklər və siz Misirdən boş əllə çıxmayacaqsınız» (bax: Çıxış 3:12–22).
Allah hər dəfə bizi xidmət etməyə çağıranda, həmin sözləri deyir: «Mən, O kəsəm ki, bütün bu işləri görəcəyəm. Mən bu məsələni həll edəcəyəm. Siz yalnız Mənim dediyimi etməlisiniz, qalanını isə Mən edəcəyəm». Bizim öhdəmizdə olan işləri yerinə yetirmək üçün lazım olanlar Onun əlindədir. O, bizim vasitəmizlə Özünün gücünü nümayiş etdirir ki, Onun niyyətlərinin hamısı yerinə yetirilsin.
İLAHİDƏN MÜƏYYƏN EDİLMİŞ XİDMƏT ƏTRAFDAKILARA DA TƏSİR EDİR 
Yalnız Allah Musanı ruhən möhkəmlədə bilərdi. Bütün bunların hamısı həmçinin bütün israillilərə də aid edilə bilər. Yalnız Allah Özünün xalqını Misirdə əldə etdikləri, onlara yad olan adət-ənənələrdən azad edə bilərdi. Bunun üçün O, onlara Qanun vermişdi və onları səhrada aparırdı, düşmənlərdən müdafiə edirdi və göydən onlara manna çörəyi yağdırırdı. Allah onların həyatlarının bütün sahələrinə müdaxilə edərək, onları sıxıntıya salır və onları elə dəyişdirirdi ki, onlar xüsusi, seçilmiş xalq olsunlar.
Allah yəhudiləri onları əhatə edən bütpərəstlər dünyasından təcrid etmişdi, necə ki, Musanı bir vaxtlar onlardan ayırmışdır. O, onları yeni adət-ənənələrə, yeni sitayiş obyektinə və yeni həyat tərzinə uyğunlaşmağa dəvət edirdi. Və bundan əlavə, Allah tövsiyə edirdi ki, israillilər tək və haqq olan Allaha xidmət etməyənlərlə nikah bağlamasınlar və hətta, ünsiyyətdə olmasınlar. Allah yeni iqtisadi münasibətlər, yeni həyat tərzi, yeni qanunlar və qaydalar toplusu yaratmışdı. 
Təsadüfi deyil ki, Musanın səhrada dolaşdığı və İsrail xalqının da səhrada yaşadığı dövr eynidir, düz qırx ildir. Allah Musadakı Misirdə ona zorla qəbul etdirilmiş mədəniyyət və adət-ənənələri, onların əsarətindən əmələ gələn xüsusiyyətləri vurub-dağıtmış və ondan İsrail xalqı üçün bir rəhbər yetişdirmişdir. Və indi Allah Misirlə bağlı olanlardan israilliləri azad etmişdi ki, onlardan Özü üçün seçilmiş bir xalq yaratsın.
Bir vaxtlar Musaya verdiyi kimi, Allah onların arasında Özünün olmasına dəlalət edən əlamətləri — gündüz vaxtı qara bulud sütununu və gecə vaxtı alovlu bir sütunu göstərmişdir.
İsraillilər nəhayət ki, Allahın onlara vəd etdiyi torpaqlara gəlib çatdılar. Onlar əmin oldular ki, Allah Özünün vədinə sadiqdir. Onların bütün düşmənləri məhv edilmişdi. Yeriho divarları boruların səsindən və adamların qışqırtısından uçulub dağılmışdı. Allah onlara hər bir döyüşdə qələbə bəxş edirdi, ancaq bütün bu şöhrət ancaq Ona aid olmalı idi.
Ancaq bu, hələ hamısı deyildi. Allah nə üçün adamları mənəvi kamilliyə çatdırmaq istəyir? Cavab isə eynidir — ilahidən müəyyən edilmiş xidmət etmək üçün. Bir dəfə Allah İbrahimə söyləmişdi ki, onun vasitəsilə bütün xalqlar Allahı dərk edəcəklər. Allahın xalqı bütün xalqlar üçün yol göstərən məşəl olmalıdır (bax: Çıxış 42:6 və 49:6). 
Allah yüksək məqsədi yəhudilərə göstərmişdir. Və yenidən, Musa ilə baş verən hadisədə olduğu kimi, adamların qarşısında asan olmayan bir məsələ dururdu. Allah deyir: «Əgər siz Mənim sizə əmr etdiklərimi yerinə yetirsəniz... əgər Mənə qulaq assanız... Mən sizə xeyir-dua verərəm... və siz xeyir-dualı olarsınız».
Allah bizi dərdə salır, şəfa verir və Öz niyyətlərini həyata keçirmək işində bizdən istifadə etmək üçün bizə mənəvi cəhətdən böyüməkdə yardım göstərir. Allah bizim vasitəmizlə başqa adamlara da şəfa verəcək.
Allah bizi öyrədir ki, biz də başqalarını öyrədə bilək.
Allah bizə təskinlik verir və ruhlandırır ki, biz də ətrafımızda olanlara təskinlik verək və onları ruhlandıraq. 
Allah bizə hədiyyələr bəxş edir ki, biz də ehtiyacı olanlara xidmət edə bilək. Allah bizə maliyyə yardımı edir ki, biz də İncilin nurunu yayan adamlara yardım edə bilək.
İLAHİDƏN MÜƏYYƏN EDİLMİŞ XİDMƏTTAM FƏDAKARLIQ TƏLƏB EDİR 
İztirablar ocağından keçən adamlar özlərini qurban verməyə hazırdırlar. Qurban getmək xidmət etmək bacarığının ayrılmaz hissəsini təşkil edir. İlahidən müəyyən edilmiş xidmət biganəlik və həvəssiz olaraq həyata keçirilmir. O, böyük fədakarlıq, məhəbbət və hədsiz sədaqət tələb edir.
İsrail xalqı dəfələrlə Musaya qarşı üsyan etmişdi ki, bu da mahiyyətcə Allaha qarşı üsyan etmək deməkdir. Musa da dəfələrlə ümidsizliklə səslənmişdi: «Mən bu kobud və qəddar, daşürəkli xalqla necə rəftar edim?» Ancaq Allah başlanmış işi davam etdirirdi və nə Musanı, nə də xalqı gözdən qaçırmırdı. O, Musaya ümidsizliyə sinə gəlmək üçün və öz arxasınca adamları apara bilməsi üçün güc verirdi.
Əgər özümüzü yaxın adamlarımıza həsr etməsək, biz ilahidən müəyyən edilmiş xidməti yerinə yetirə bilmərik. Bu cür xidmət üsulu bizi dəvət edir ki, biz öz vaxtımızı və sevgimizi adamlara həsr edək, onların dərdlərinə şərik çıxaq və öz işimizə sadiq olaq. O, tələb edir ki, biz özümüz üçün heç nə saxlamayaq, hər nəyimiz varsa xalqa verək. 
Allah istəyir ki, biz başqalarına xidmət edək. Başqalarının da haçansa bizə xidmət göstərəcəklərini gözləməyək. İsa aydın öyrədir ki, böyüklük arzusunda olan kəs, kiçiklik etməyi də bacarmalıdır. Xidmət etmək bizim həyatımızın mənası olmalıdır.
Xidmətin mənasını vaza və vedrənin nümunəsində nümayiş etdirmək olar. Təsəvvür edin ki, çox qiymətli bir vaza var. Qiyməti də min dollardır və görkəmli bir yerdə qoyulub ki, onu görən bütün qonaqlar deyə bilsinlər: «Ah, necə də qəşəngdir!» İndi isə təsəvvür edin ki, yeddi litrlik bir vedrə var və onda susuzluqdan əziyyət çəkən adamlar üçün su daşıyırlar. Bu cür vəziyyətə xidmət etmək işində rast gəlmək olar. Kimlərsə, diqqət mərkəzində qalmağı istəyir, öz gözəlliyi ilə fəxr edir və pərəstişkarların heyranedici baxışlarını cəlb edir. Kimsə, təkəbbürdən azad olub, məhəbbətlə aşıb-daşır, «vedrə» kimi olmaq istəyir ki, adamlara xidmət göstərsin.
Biz kirli işlərdən qorxmamalıyıq.
Biz çətinliklərdən və problemlərdən qorxmamalıyıq.
Biz qollarımızı çırmayıb işə başlamağa hazır olmalıyıq.
Biz özümüzü qurban verməyə hazır olmalıyıq.
Biz başqalarına görə əzab çəkməyə hazır olmalıyıq.
Ruhən inkişaf etmək ağrısız və əzabsız mümkün deyildir. İstəməyərək və hər hansı bir çətinlikləri dəf etmədən ilahidən müəyyən edilmiş xidməti yerinə yetirmək olmaz. Ancaq biz onları dəf edərkən sevinc hissi keçiririk. Allah bizimlədir, Rəbbimiz daxilimizdədir, bizim vasitəmizlə hərəkət edir və Allah bizdən razıdır sevincini dərk edirik. Mənim dostlarım, bu, sevinclə heç nə müqayisə edilə bilməz. 
Musanın xidmət vəzifəsi asan deyildi. Onun cəsarəti çox olmalı idi ki, fironun yanına gəlib Misiri gözləyən fəlakət barədə xəbərdarlıq etsin. Misir ordusunun çox yaxında olduğunu eşidib biləndə, o, Qırmızı dənizin sahilində idi və sahildə heç bir keçid, bərə görmədiyi halda, ondan böyük iman tələb olunurdu. Musadan həm də böyük səbir və dözüm tələb olunurdu ki, İsrail xalqının daimi narazılığının və deyingənliyinin öhdəsindən gələ bilsin.
Əgər Musa sarsıntı və iztirab yollarından keçməsəydi, o, heç vaxt Allahın onu dəvət etdiyi xidməti vəzifəni yerinə yetirə bilməzdi.
Əgər Allah qarşısında boyun əyməsək və Ona qulaq asmasaq, əhəmiyyətli olan heç nə edə bilmərik. Allah bizə xüsusi xidmət həvalə edir, onun üçün yox ki, biz növbəti dəfə də hər işi öz gücümüzlə görək. Xeyr! Allah bizi həyatımızı həmişə, hər gün Ona həsr etməyə çağırır. Biz hər an Ona ibadət etməli və bütünlüklə Ona təslim olmalıyıq.
Bir dəfə kimsə söyləmişdi: «Mənim xilas olmağım mənə bəsdir. Mən yalnız cənnət darvazasına çatmaq istəyirəm».
 «İşə bax ha!» — deyə mən düşündüm: — Necə də faciəvi çağırışdır.
Bizi Allah ona görə xilas etmir ki, biz yalnız Səmavi Səltənətə əl uzada bilək. O bizi xilas edir ki, biz kamil insanlar olaq, Onun məqsəd və niyyətlərini həyata keçirməkdə Ona yardımçı olaq. Xoşagələn odur ki, ilahidən müəyyən edilmiş xidmət bizim həyatımızı sözlə ifadə edilə bilməyən, xüsusi məna və məramla, nəcib hisslərlə zənginləşdirir.
Nə qədər insan ömrü boyu özünə eyni sualı verir: «Mən nə üçün yaşayıram?». Əgər siz Allah tərəfindən sıxıntıya məruz qalmamışsınızsa, Onun şəfasını hiss etmişsinizsə, və ruhən inkişaf etmənizə kömək olubsa, onda bu sualın cavabını bilərsiniz. Biz ona görə dünyaya gəlirik ki, Allah bizdən Özünün şərəfləndirilməsi üçün istifadə edə bilsin! Biz ona görə yaşayırıq ki, Allah bizi xüsusi xidmət yoluna dəvət edə bilsin və bu yol vasitəsilə Onun insanların qarşısındakı bütün niyyətlərini həyata keçirməkdə yardımçı olaq. Biz ona görə yaşayırıq ki, Allahdan xeyir-dua alaq və ətrafımızdakı adamlar üçün xeyirli olaq.
Əgər biz öz təyinatımızı dərk etsək və onu yerinə yetirməyə çalışsaq, bizi səhərlər yuxudan oyatmaq üçün heç kəs lazım olmayacaq. Biz səbirsizliklə yeni günün gəlməsini gözləyəcəyik ki, Allahın bizim qarşımızda qoyduğu məqsədlərə nail olmağa daha da yaxınlaşaq. Hər bir atılan addım bizə sevinc gətirəcək.Biz arzu edəcəyik ki, daha da çox Allahın işinə özümüzü həsr edək və inanaq ki, son nəticənin əldə edilməsi qayğısını Allahın özü çəkəcək.
Lakin əvvəlcə, iztirab yolundan keçməyə, sarsıntı keçirməyə, dəyişməyə və inkişaf etməyə razılıq verək. Allahın bizdən maksimum dərəcədə istifadə edə bilməsi üçün tamamilə Onun ixtiyarında olduğumuza əmin olmalıdır.

VII FƏSIL. SIXINTI PROSESİ
Allahın nöqteyi-nəzərincə sıxıntı son dərəcədə nizamlanmış prosesdir. Biz bu prosesdə yalnız xaos görür, ağrı, çaxnaşma və məyusluq hiss edirik. Allah isə həyati şəraitə belə münasibət bildirmir.
O, bizimlə əlaqədar baş verənləri, onlar hələ baş verməmişdən qabaq çox gözəl bilir və O, bu şəraitə uyğun tərzdə hərəkət edir ki, Öz niyyətlərini həyata keçirtsin. Allah heç vaxt sıxıntı prosesinin üzərindəki nəzarətini itirmir.
Buna yaxşı bir nümunə kimi Həvari Peterin həyatını göstərmək olar. Onun həyatının ən gözəl epizodu kimi, İsanın çarmıxa çəkilməsi ərəfəsində olan vəziyyətini misal göstərmək olar.
O gecə Peter həbs olunmuş İsanın ardınca Getsamani bağından lap baş kahinin evinin yanına qədər gəldi. O, həyətə daxil olduğu vaxt baş kahinin nökərlərindən biri Peterə nəzər salaraq dilləndi: «Bu adam Onunla bir yerdə idi». Ancaq Peter dərhal etiraz edib dedi ki, mən heç bir İsa tanımıram. 
Bir az keçmiş daha bir başqası Peteri görüb ona dedi: «Sən onlardan birisən». Və Peter yenidən onun dediklərinə etiraz etdi. Bir az keçəndən sonra Peteri üçüncü dəfə ifşa etmək istəyəndə ki, o İsa ilə bir yerdə olub. Peter cavab verdi: «Mən başa düşmürəm ki, siz nə haqda danışırsınız!» Və elə bu an, Peter növbəti dəfə İsanı tanıdığını inkar etdiyi zaman xoruzlar banladı. İsa qabaqcadan demişdi ki, Peter üç dəfə, xoruzlar banlayana qədər ondan üz döndərəcəkdir. Və beləliklə, bütün bunlar məhz İsanın qabaqcadan söylədiyi kimi də baş verdi (bax: Luka. 22:54–62).
Peter qeyri-adi insan idi. O, son dərəcə istedadlı idi. Müjdələrdə Peter başqa həvarilərdən daha çox xatırlanır. Onun haqqında Həvarilərin İşləri kitabında və Məktublarda daha çox danışılır. O, liderlər arasında aşkar lider idi. Yaqub və Yəhya ilə bərabər, Peter də İsaya çox yaxın olan adamlar sırasında idi. O, İsanın yanında, Onun həyatının ən dramatik anlarında da bir yerdə idi.
Peter balıqçı idi. Eyni zamanda çılğın, iradəli, səmimi və fiziki cəhətdən güclü idi. Əlavə onu da deyə bilərik ki, o, eqoist adam idi.
Onda sual olunur ki, İsa ümumiyyətlə nə üçün Peter kimisini seçmişdi. 
İsa Peteri də Allahın bizi hansı düşüncə əsasında seçdiyi kimi seçmişdir. O görür ki, biz nəyə qadirik. Allah bizi o potensiala görə seçir ki, biz İsa kimi olaq. İsa Peteri ona görə seçdi ki, onun vasitəsilə hərəkət edə biləcəyinə inanırdı. İsanın xüsusi bir niyyəti var idi. O, öz seçdiyini xüsusi xidmət üçün hazırlayırdı.
Peterin də həyatında bizlərin hər birinin həyatında olduğu kimi sıxıntı və dəyişiklik etmək üçün müəyyən sahələr var idi. İsa Peterin həyatında kəskin dəyişiklik etmək qərarına gəldi və bir dəfə dedi: «Mən sənin adını dəyişdirəcəyəm». Peterə təzə ad seçərkən, İsa, Şimonla əlaqədar olan hər şeyi dağıtdı. Axı, Peterin adını İsanın dəyişməsindən əvvəl Şimon deyə çağırırdılar. Beləliklə də, balıqçı Şimon Həvari Peterə çevrilməyə başladı.
Bizim hər birimizin həyatında, Peterin həyatında olduğu kimi dağıdıcı prosesin dörd ən mühüm tərkib hissəsinin izləri aydın görünür.
ALLAH SIXINTI OBYEKTİNİ SEÇİR
Allah həmişə həyatımızda bizi sıxıntıya, dağıntıya salacağı şeyləri tapa bilir. Bizim hər birimizin güclü və zəif cəhətləri vardır. Əksər hallarda Allah məhz özümüzün güclü hesab etdiyimiz cəhətlərimizi dağıdaraq sıxıntıya salır. Nəyə görə? Ona görə ki, bizim özümüzü güclü saydığımız sahələrdə Allahın üstünlüyünü qəbul etməmək xasiyyətimiz vardır. Zəifliyimizi hiss etdiyimiz zaman isə Allaha bu sözlərlə müraciət edirik: «Ya Rəbb, mən bu işdə gücsüzəm, buna görə də Sən mənə güc-qüvvət ver». Ancaq harada ki, fikirləşirik biz güclüyük, onda deyirik: «Deyəsən, bu işin öhdəsindən özüm gələ bilərəm». Belə olan halda kömək və məsləhət üçün Allaha müraciət etmirik.
Məsələn, istedadlı pedaqoq və ya natiq ola bilər ki, bazar günü məktəbində dərs deməyə və məbəddə moizə etməyə hazırlaşanda Allahdan yardım istəməsin. Ancaq biz dərs demək və iclasda çıxış etmək təcrübəsi olmayan şəxsdən xahiş etsək, onda bu adam hər şeydən əvvəl Allahdan ona kömək etməsini xahiş edəcək.
Bizim hər birimizin öz vərdişlərimiz və dünyaya baxış tərzimiz var. Əgər bütün bunlar Allahın niyyətləri ilə üst-üstə düşmürsə və ona əks olarsa, onda bu, Allahın müdaxilə edəcəyi obyektlər olacaqdır. Məhz bu obyektləri Allah dağıtmağa başlayacaq. Məsələn, Allah həmişə bütpərəstliyin, acgözlüyün, hər cür asılılığın və irqi ayrı-seçkiliyin əleyhinə olub.
Hər birimizin arzusu vardır. Ancaq biz hər hansı bir şeyi ifrat dərəcədə seviriksə və bunu Allahla olan münasibətlərdən üstün tuturuqsa, onda bu cür istək həmişə sıxıntı (qınaq) obyekti olacaq. Belə bir istəyimizin olduğunu çətinliklə etiraf etira etməyimiz tamamilə mümkündür. Onda özümüzdən soruşmalıyıq: «Mən nə haqda daha çox və daha tez-tez xəyala dalıram?» Bizim arzu etdiyimiz və haqqında fikirləşdiyimiz şeylər, hər şeydən əvvəl belə bir obyekt olacaqdır. Əgər bütün bu düşüncələr bizi o dərəcədə məşğul edir ki, biz Allahın varlığını unuduruq və Ona xidmət etməyi yaddan çıxarırıq, onda Allah əlbəttə ki, mütləq müdaxilə edəcək və işə qarışacaqdır. 
Bizim hər birimizin həyatının istənilən anında, Allah elə şeyləri seçir ki, onlar bizim Onunla olan əlaqələrimiz üçün ciddi təhlükə yaradır.
O, bizi söykəndiyimiz və sevgimizin obyekti saydığımız şeylərdən məhrum edirsə, onda biz tez-tez ümidsizliyə qapılırıq.
Lakin Allah bizi zərərli, qeyri-sağlam bağlılıqla bizi cəlb edən şeylərdən məhrum edir. Məsələ onda deyil ki, Allah bizim kiməsə etibar etməyimizi və yaxud da nəyi isə sevməyimizi istəmir — xeyr! Allah bizi o şeylərdən məhrum etmək istəmir ki, biz Ondan çox kiməsə daha çox bel bağlayırıq və yaxud da kimisə çox sevirik. Müqəddəs Kitabda dəfələrlə belə bir ifadə söylənilir: «Rəbbin qısqanclığı».
Onun qısqanclığı yalnız o şeylərə — daha çox vaxtımızı həsr etdiyimiz ehtirasa, istəklərə, sevgiyə və daha nələrəsə yönəlib.
O istəyir ki, son söz, qərar, üstünlük Onun olsun. 
Qısqanclıq elə coşqun istəkdir ki, onun köməyilə bizə qanuni yolla məxsus olan şeyləri qorumaq istəyirik. Ər öz arvadını, onların nikahına qəsd etmək istəyən şəxslərə qısqana bilər, çünki onun arvadı qanuni olaraq ona məxsusdur. Arvad da öz növbəsində öz ərinibu əsaslara söykənərək qısqana bilər. Kimlərsə bizə məxsus olanları əlimizdən almağa çalışır o vaxt biz qısqanırıq. 
Paxıllıq hissi isə, bizə məxsus olmayan şeylərə qarşı yönəlir. Başqalarına məxsus olanları arzulayırıq o vaxt biz paxıllıq edirik. 
Biz Allaha məxsusuq. O, bizi yaradandır, biz isə Onun yaratdığıyıq, Onun övladlarıyıq. O, bizi bizi Ondan uzaqlaşdıran və həyatımızda Onun yerini tutmağa çalışan hər nə varsa ona qısqanır. 
Rəbb istəyir ki, biz bütünlüklə Ona arxalanaq. O istəyir ki, bizi Ondan heç nə ayırmasın.
Allah bizi Onun sevgisindən uzaqlaşdırıan, Onunla aramızda sədd olan hər nə varsa parçalayır, dağıdır və qopardır. Hətta, onlar bizim üçün əziz və qiymətli olsa belə...
Demək olar ki, Allahın nəyi hədəfə alacağını həmişə bilirik. Mən ciddi şübhələnirəm ki, siz bu sətirləri oxuyan vaxt, həyatınız haqda nə demək lazım olduğunu anlayasınız: «Hər şeydən əvvəl Allah bununla barışmayacaq və dağıtmaq planını artıq hazırlamışdır». Biz yaxşı bilirik ki, bizimlə Allahın arasında nə dayanır, Allahın Ruhunun bizim həyatımızda azad surətdə təzahür etməsinə nə mane olur. Biz bilirik ki, Məsih barədə şahidlik etməyə və ya günahlar üzərində qələbə qazanmağa nə mane olur. Biz yaxşı bilirik ki, nələr diqqətimizi cəlb edir, dincliyimizi pozur, ya da bizi aydın düşünməyə qoymur. Əlbəttə ki, Allah da bunları bilir. Allah isə bizim gördüyümüzdən də uzağı görür.
İsa Peterin həyatındakı bir neçə problemi görürdü.
Mattanın Müjdəsindən 14-cü fəsildə, biz İsanın Öz şagirdlərinin yanına suyun üstü ilə necə getdiyi barədə oxuyuruq. İsanı görən bütün şagirdlər qorxuya düşmüşdülər. Peter söylədi: «Ya Rəbb, əgər bu, Sənsənsə, onda məni də suyun üstü ilə Öz yanına apar». 
İsa ona cavab verdi: «Gəl».
Ancaq Peter qayıqdan çıxıb, suyun üstü ilə İsanın yanına gedərkən onun nəzərini coşmuş dalğalar və güclü külək cəlb etdi. Onu qorxu bürüdü və Peter batarkən, qışqırdı: «Ya Rəbb, məni xilas et!» (Matta 14:22–30).
İsa bilirdi ki, Peter çılğın və dəyişkən təbiətlidir, gah imanla alışıb yanır, gah da qorxuya düşür. İsa bu qorxu qandalını sındırmalı idi ki, Peter tərəddüd etmədən Onun ardınca gedə bilsin.
Mattanın Müjdəsindən 16-cı fəsildə İsanın Özü hada Peterə və başqa şagirdlərə Yerusəlimə getməli və orada ağsaqqalların, kahinlərin və qanun müəllimlərinin əlində cəzaya məruz qalmalı olduğunu, sonra isə O ölməli və üçüncü gün dirilməli olduğu haqda danışdığını görürük. Peter İsanı bir kənara çəkdi və Onu bu fikrindən daşındırmağa başladı: «Bu iş Sənin başına gəlməyəcək!» Bunu eşidən İsa Peterə dedi: «Əl çək Məndən, şeytan!» Sən Məni çaşdırırsan! Ona görə də Allahın dediyini yox, insanların dediyini deyirsən» (Matta 6:21–23).
İsa bilirdi ki, Peterdə olan, hər şeyi özünün istədiyi kimi etmək istəyini qırıb atmışdır, Allahın iradəsi ilə olanları etmək istəyini isə qorumalıdır.
Bir dəfə Peter İsadan soruşdu: «Ya Rəbb! Mənə qarşı günah işlədən qardaşımı mən neçə dəfə bağışlamalıyam? Yeddi dəfəmi?» Peterə elə gəlirdi ki, o, bununla çox böyük xeyirxahlıq edir. Ancaq İsa cavab verdi: «...sənə demirəm ki, yeddi dəfə, ancaq deyirəm ki, yeddi vur yetmiş dəfə» (Matta 18:21–22).
İsa bilirdi ki, O, Peterdə olan özündən razılıq hissini sonsuz sayda əfv etmək və bağışlamaq bacarığı ilə əvəz etməlidir.
Yəhyanın Müjdəsində 13-cü fəsildə İsanın Peterin ayaqlarını yumaq istəməsi təsvir olunur. Peter o gecə İsaya etiraz edib dedi: «Sən mənim ayaqlarımı əbədi olaraq yuya bilməzsən».
İsa cavab verdi: «Əgər mən səni yuyub təmizləməsəm, sən Mənim bir hissəm ola bilməzsən».
İsa bilirdi ki, O — Peterin təkəbbürünü dağıtmalıdır.
Mattanın Müjdəsində 26-cı fəsildə İsanın şagirdlərinə dediyikləri yazılıb: «Bu gecə hamınız Məndən dönəcəksiniz», çünki yazılmışdır: «Çobanı çalacağam və sürünün qoyunları dağılacaq. Amma Mən dirildikdən sonra Qalileyaya sizdən qabaq gedəcəyəm».
Peter isə Ona cavab verib dedi: «Hamı Səndən dönsə də, mən əsla dönməyəcəm. Mənə Səninlə bərabər ölmək lazım gəlsə belə, Səni əsla inkar etməyəcəm» (bax: Matta, 26:31–35). 
İsa Peterdəki özündən razılıq hissini dəf etməli olduğunu bilirdi. Çünki Peter hesab edirdi ki, İsanın dönüklük barədə uzaqgörənliklə söylədiyi fikirlər ona aid deyildir. 
Lukanın Müjdəsinin 22-ci fəslində yazılıb ki, bir qrup silahlı adam Getsamani bağına gəlir ki, İsanı həbs etsinlər. Yəhuda xəyanətkarcasına Məsihi öpüb işarə verir, ondan sonra İsanı həbs edirlər. Peter İsanı müdafiə etmək qərarına gəlir və qılıncını çəkib baş kahinin nökərinin qulağını kəsib atır. Ancaq İsa onu dayandırır və deyir: «Bəsdir». Ondan sonra İsa nökərin qulağına əlini toxundurur və onu sağaldır.
Peter yenidən məğlub olur. İsa bir-birinin ardınca Peterin təkəbbürünə, eqoistliyinə və özündən razılığına hücum çəkərək onları məhv edir.
Bugünkü həyatımızda da İsa həmin işləri görəcəkdir. Allah bizim həyatımızda bütünlüklə Ona arxalanmağımıza maneçilik törədən hər nə varsa onları tapacadır. 
ALLAH MÜƏYYƏN OLUNMUŞ ŞƏRAİT YARADIR
Sarsılmalı olan obyekt Allahın nəzarətində olduğu kimi, sarsılmağa doğru aparan həyat tərzi Onun tam hökmü altındadır. 
İsa nə üçün suyun üstü ilə gedirdi! Müəyyən mənada O, elə bir vəziyyət yaradırdı ki, Peter və başqa şagirdlər inamın köməyi ilə qorxunun öhdəsindən gəlməyi öyrənsinlər.
İsa nə üçün şagirdlərinin ayaqlarını yumaq istəyirdi? O, bunları onun üçün etmək qərarına gəldi ki, yaranmış vəziyyətdə Peterin təkəbbürünü aşkara çıxartsın.
İsa nə üçün peyğəmbərcəsinə deyirdi ki, şagirdləri Ondan üz döndərəcəklər? O, elə vəziyyət yaradırdı ki, Peter özünün təkəbbürlü olduğunu dərk edə bilsin. 
Bütün bu vəziyyətlər şübhəsiz ki, Peterin xoşuna gəlmirdi. Bundan başqa, İsa hər dəfə Peterin təkəbbürünə və heysiyyətinə toxunanda, O, bunu camaat qarşısında edirdi. 
Peter İsadan üz döndərdiyinə görə acı-acı ağlayırdı. Peter iztirab çəkirdi. O, sasıldığından təsəlli tapa bilmir və dərk edirdi ki, onun Allaha olan inamı çatmır.
Əgər biz nəyəsə Allahdan da artıq arxalanırıqsa, əgər biz Allahın əvəzində, nəyi isə dərindən dərk ediriksə və nəyi isə daha güclü seviriksə, çox güman ki, elə bir vəziyyət yarana bilər ki, sarılmağımız açıq-aydın bilinəcək.
Allah bizi müxtəlif üsullarla sarsıdır. O, işi elə qurur ki, vaxtaşırı açıq-aydın Onun iradəsini görürük. Bəzən isə O bizi günaha batıran işlərə yol verir ki, onu biz özümüz seçmişık. O bizə icazə verir ki, özümüz-özümüzü dolaşıqlığa salaq.
Xüsusilə də bu, başqalarına qarşı günah işlətməkdə özünü daha çox büruzə verir. Belə günahın üstü həmişə açılacaq. Pornoqrafiya və ya əxlaqsızlıqla məşğul olan insan günahının üstü açılanda həmişə əzab çəkəcək. O kəs ki, aldatma yolu ilə başqalarının pulunu ələ keçirir və yaxud onları xərcləyib havaya sovurur, o, gec və ya tez bir zamanda zindana atılacaqdır. Belə vəziyyətdə Allah müəyyən bir şərait yaratmağa ehtiyac duymur — insan özü-özünə quyu qazır. 
Mən bir kişi tanıyırdım ki, öz katibəsi ilə arvadına xəyanət edirdi. Hər şeyin üstü açılanda o, ümidsiz halda idi. Bu insan hər şeyi — vəziyyəti, emosiyalarını, hətta, karyerasını da nəzarətdə saxlamağa adət etmişdi. Öz həyatının üzərində mütləq nəzarəti əldə etmək üçün, onun əhatəsində olan adamların başları üstündə gəzirdi, öz tamahkar məqsədlərinə çatmaq üçün onlardan istifadə edirdi. Ancaq birdən o, baş verənlər üzərindəki nəzarətini itirdi. Göz qabağında onun həyatı dağılırdı. 
Allah bu adamın həyatına müdaxilə etdi. İndi o, özünün nəinki seksual günahları ilə mübarizə aparmalı, həm də öz həyatını nəzarətdə saxlamaq adətlərini də tərgitməli idi. 
O, Allahın iradəsinə tabe olmaq istəmirdi. Onun sarsılmağı açıq-aydın göz qabağında baş verdi. Ona görə ki, onun adamları manipulyasiya etmək cəhdləri və onları nəzarətdə saxlamaq istəyi çoxlarına məlum idi.
Allah bizi sıxıntıya salan vəziyyətləri yaradır, yaxud sadəcə olaraq bizə imkan verir ki, özümüz-özümüzü sıxıntıya salaq. Biz istər-istəməz elə bir vəziyyətə düşürük ki, az qalırıq deyək: «Yaxşı, yaxşı, Ya Rəbb. Mən hər şeyi Sənin istədiyin kimi edərəm».
ALLAH SIXINTI VASİTƏLƏRİNİ SEÇİR
Allah həyatımızın elə sahələrini nişana alır ki, orada sıxıntı çəkmək lazımdır. O, sıxıntı salmağın mümkün olduğu şəraiti də nəzərdən keçirir və həmçinin sıxıntıya salmaq üçün lazım olan vasitələri seçir.
Bu vasitələr bizə o dərəcədə xoş gəlir, nə qədər ki, o şəraitdən asılı olaraq bizim sıxıntımız baş verir.
Əgər Allahın məni hansı sıxıntıya sala biləcəyini seçmək imkanım olsaydı, onda mən belə deyərdim: «Ya Rəbb, zəhmət olmazsa, başa düşməli olduğum hadisələrin təsvir olunduğu kitabın səhifəsini mənə göstər. Mən onların hamısını oxuyub nəzərə alaram». Ancaq mənim həyatımda Allah nə üçünsə heç vaxt belə etməyib. 
Bundan başqa, Allah çox kəskin iradlara və yalan ittihamlara yol verir, səhv, neqativ fikirlərə yol açırdı. Adamlar da bu şəraitdən öz şəxsi mənafeləri üçün istifadə etməyə çalışırdılar. Allah çətinliklərdən və problemlərdən istifadə edirdi ki, onlar mənə sadəcə olaraq dözülməz görünsün.
Allah bizimlə məsləhətləşmədən sıxıntı vasitələriniseçir. O özü seçim edir və biz Allaha məsləhət verə bilmərik ki, bizi necə və nə vaxt sıxıntıya salsın. Vasitə və üsulların seçim hüququ Onun əlindədir. Bu bizim ixtiyarımızda deyildir. Bir neçə il ərzində Allah mənim bir tanışımın üstündə belə bir sıxıntı prosesini keçirirdi. Bunun üçün Allah kütləvi informasiya vasitələrindən istifadə edirdi. Bu adamın sözləri və hərəkətləri bütün KİV-lərdə (kütləvi informasiya vasitələri) daim müzakirə olunurdu. O hətta, belə düşünürdü ki, jurnalistlər onun həyatını gözümçıxdıya salmaq üçün sadəcə olaraq əlbir olublar. Əslində mənə elə gəlir ki, bu, Allahın işi idi. Mənim tanışım təkəbbürlə bəyan edirdi: «Mənim üçün bu qəzet və jurnallar heç nədir! Onların heç bir hüququ yoxdur ki, mənim həyatıma qarışsınlar və eləcə də sözlərimi, əməllərimi camaatın gözü qabağında müzakirəyə çıxartsınlar». Belə bir lovğalıq və dikbaşlıq Allahın xoşuna gələ bilməzdi.
Mən bilmirəm ki, Allah sizin həyatınızda hansı vasitələrdən istifadə edir ki, siz hər şeyi dərk edəsiniz və deyəsiniz: «Ya Rəbbim, mən Səninəm. Mənim başıma nə gəlirsə gəlsin, mən ancaq Sənə təvəkkül edəcəyəm və Sənin mənə əmr etdiklərinin hamısını yerinə yetirəcəyəm». Mən yalnız böyük inamla, əminliklə bunu deyə bilərəm: «Onun alətləri həmişə istidir, ağrı verir, ancaq onun istifadə olunmasından qaçmaq olmaz. Siz ondan yayına bilməzsiniz. Siz həyatınızın o sahəsində nə isə etməlisiniz ki, o sahələri Allah dəyişdirmək istəyir».
Sizin Allahla və Ona tam etibar etmək işində aranızda duran səddən yan keçmək mümkün deyildir.
Ölüm belə bir vasitə ola bilərmi? 
İndi isə daha diqqətli olun. Mən təsdiq etmirəm ki, Allah diqqətinizi cəlb etmək üçün çox sevdiyiniz bir adamı — həyat yoldaşınızı və ya uşağınızı əlinizdən alsın. Mən inanmıram ki, Allah başqaları Onun dediklərini yerinə yetirsinlər deyə kiminsə həyatını əlindən alır. Bəzi hallarda yaxın adamının ölümü ona gətirib çıxarır ki, insan daha çox Allaha yaxın olur. Ancaq mən inanmıram ki, Allah kiməsə ölüm göndərir ki, bir başqası öz iradəsini Allahın iradəsinə tabe etdirsin. Nə üçün? Çünki, Allah hər birimizi sevir! Ona bir adamın həyatını xeyir-dualı etmək üçün başqa birinin həyatında müsibətin baş verməsi lazım deyil.
Bundan başqa, ölüm şeytanın sonuncu zərbəsidir. Məhz şeytan onu gətirir. Allah ölümə yol verirmi? Bəli, bu həmin lənətin bir hissəsidir ki, Adəm və Həvvanın dövründən yer üzündə qalıbdır. Müqəddəs Kitabda deyilir ki, ölüm hər kəsə qismət olacaqdır (bax: İbranilər 9:27). Eyni zamanda da Allah ölümün təşəbbüskarı deyildir. O,  ölümdən xilas edəndir. 
İsa bizim Xilaskarımızdır, məhv edən deyildir. Ona görə də İsa Məsihə iman gətirənlər ölümü lənət kimi qəbul etmirlər. Bu, Allahın əbədiyyətinə qovuşmaq üçün bir keçiddir. Sevdiyimiz insanın ölümü, əlbəttə ki, bizi çox kədərləndirir. Axı, ölüm bizi çox məhəbbətlə sevdiyimiz kəslərdən ayrı salır. Ancaq ölüm məsihçi üçün son demək deyildir. 
Nə vaxtsa sevdiyimiz və itirdiyimiz adamları görəcəyik və onlarla həmişəlik birləşəcəyik. Axı, İsa ölüm üzərində Qələbəçalandır. Onun öləndən sonra dirilməsi bizim də dirilməyimizə qapı açmış olur.
Beləliklə də, mən ona inanmıram ki, Allah bizi sarsıtmaq üçün başqa adamlara ölüm göndərir. Ancaq mən inanıram ki, bəzən O bizi bizim üçün qiymətli olan bəzi şeylərdən məhrum edir, məsələn, hər hansı bir insanla olan dostluqdan. Belə bir itki həmişə, faktiki olaraq sarsılmanın başlanğıcı olur.
Günah belə bir vasitə ola bilərmi?
Beləliklə, inanmıram ki, bizim islah olub düzəlməyimizin xatirinə Allah bizim yaxınlarımıza ölüm göndərir. Eləcə də, mən ona inanmıram ki, Allah bizi ağıllandırmaq üçün kimi isə günah işlətməyə təhrik edir. Məsələn, heç vaxt demərəm ki, Allah bir oğlanı narkotiklərə doğru onu və yaxud onun valideynlərini sarsıtmaq üçün sürükləib. Allah günahın təşəbbüskarı deyildir. O bizi günah işlətməyə sövq etmir, bununla şeytan məşğul olur. Allah bizi günah işlətməyə vadar etmir, bizim iradəmiz azaddır və biz ya şirniklənirik, ya da ki, ona qarşı çıxırıq.
Eyni zamanda da Allah bizim və yaxınlarımızın zəifliyindən, günahından və sözə baxmamağımızdan istifadə edəcək ki, bizim həyatımızı yaxşılığa doğru dəyişdirsin. O, həmişə şəraitdən istifadə etməyə çalışacaq ki, biz mənəvi cəhətdən inkişaf edək. 
Bizim sıxıntılarımız ətrafımızdakılara da təsir göstərir
Biz Onu yadda saxlamalıyıq ki, bütün həyatımız, deməli, sıxıntılarımız adamların arasında baş verir. Sıxıntılar təcrid olunmuş bir şəraitdə, sanki, adam yaşamayan adada olduğu kimi, bizimlə baş vermir. Allah bizi sıxıntıya salarkən ətrafımızdakılara təsir göstərir. Buna uyğun olaraq yaxın adamlarımızın sıxıntısı bizə də təsir göstərə bilər. 
Məsələn, əgər Allah insanın içində fəaliyyət göstərirsə və o adam da Allahdan daha çox, işinə sevgi ilə yanaşırsa və Allah da onu biznesdə olan problemlər vasitəsilə sıxıntıya salırsa, onda bu, qeyd-şərtsiz həmin adamın bütün ailə üzvlərinə də təsir edəcəkdir. Belə bir adamın nə arvadı, nə də uşaqları onun bu sıxıntısına bilavasitə cəlb olunmamışdır. Ancaq Allah mütləq bu vəziyyətdən istifadə edəcəkdir ki, onların da həyatı dəyişikliyə uğrasın. Əgər kimsə onun yaxınlarına üz verən sıxıntıdan zərər çəkirsə, onda onun öz ruhani vəziyyətinə daha yaxından nəzər yetirmək imkanı yaranır. Eyni zamanda özünün harmonik inkişafını və Allaha nə dərəcədə yaxın olduğunu qiymətləndirə biləcək. 
Ümidvaram ki, mənim birinci fəsildə söylədiklərim sizin yadınızdadır. Allah bizi ona görə sıxıntıya salmır ki, O, qəddar və amansızdır. Allah bizi sıxıntıya salanda manyak kimi bizə zərər və ağrı yetirməyi qarşısına məqsəd qoymur. Allah bizi həyatımızın müəyyən sahələrinə təsir etmək və Onun bizim üçün müəyyən etdiyi məqsədlərə çata bilməmizdən ötrü sıxıntıya salır. 
Bizim düşmənlərimiz sıxıntıya səbəb ola bilər
Allahın istifadə etdiyi «alətlərin» ən xoşa gəlməyəni bizim düşmənlərimiz ola bilər. Bəli, hərdənbir Allah zülmdən istifadə edə bilər. O, bizim düşmənlərimizə imkan verər ki, bizi təqib etsinlər və sıxışdırsınlar. Bu o vaxta qədər davam edir ki, O bizim Ona diqqət yetirdiyimizi və itaətimizi görə bilsin. 
Biz dua edirik ki, düşmənlərimiz bizə hücum etməsinlər. Biz çağırırıq: «Ay Allah, nəyə görə bu iş mənim başıma gəldi? Nə üçün Sən bu adamın qabağını almadın? Nə üçün məni düşmənlərimdən qorumursan?» Allah isə bu təqiblərə yalnız Ona təvəkkül etməmizdən ötrü yol verir.
Əgər kimsə sizi daim qıcıqlandırırsa, vaxtaşırı sizi lağa qoyur, sizin əksinizə hərəkət edir, sizinlə münaqişə edir, yaxud da sizin haqqınızda pis xəbərlər yayırsa, onda Allahdan soruşun: «Ya Rəbb, Sən mənə nə öyrətmək istəyirsən? Zəhmət olmasa, mənə göstər görüm ki, Sən məndə nələri dəyişmək istəyirsən?»
Adətən, Allah bizə açıqlayır ki, O bizdə nəyi dəyişmək istəyir, nəyi öyrətmək istəyir. Başa düşmək lazımdır ki,Allah bizim düşmənlərimizi deyil, bizi döyə-döyə öyrətmək istəyir. Və siz əmin ola bilərsiniz: siz dərk edən vaxt başa düşəcəksiniz ki, məhz nəyi, Allah sizin həyatınızda dəyişmək istəyir və sizin bütün düşmənləriniz sizdən əl çəkəcəkdir. 
Ancaq zəhmət olmasa xüsusi diqqət yetirin: mən demək istəmirəm ki, bizim düşmənlərimiz həmişə haqlıdırlar. Onlar bizim və Allahın əleyhinə iş görürlər. Mən həmçinin də demək istəmirəm ki, düşmənlərimizə olan nifrətimiz yersiz və qeyri-təbii hadisədir. Mən təkcə onu demək istəyirəm ki, Allah həyatımızda yaxşı olan nə isə üzə çıxartmaqdan ötrü bir sıxıntı vasitəsi kimi hətta, bizim düşmənlərimizdən də istifadə edir.
Allah buna nail olduqdan sonra Onun diqqəti düşmənlərimizə tərəf çevrilir. Əmin ola bilərik ki, ehtiyac yarandığı halda Allah mütləq düşmənlərimizin cəzasını verəcəkdir (bax: Romalılar 12:19).
Bizim ailə bizim sıxıntımıza vasitə ola bilər
Ailə bizim üçün ən ağrılı vasitələrdən biridir ki,Allah bizi İsa Məsih kimi görmək üçün ondan istifadəedir. Təmizlənməyimiz və islah olmağımız üçün Allahınər və ya arvaddan istifadə etməsi ürəyimizcə olmur. Övladlarımızın nöqsanlarımıza irad tutması, itaətsizlik göstərməsi xoşumuza gəmir. Beləcə, Allaha itaət göstərməyimiz üçün gözlərimizi yaxşı açmaq istəyir.
ALLAH TƏSİR GÜCÜNƏ NƏZARƏT EDİR
Allah hədəfi Özü seçir, şərait yaradır və bizi sarsıtmaq üçün vasitələr seçir. Ancaq O həm də bu vasitənin bizə göstərdiyi təsir gücünə nəzarət edir. Allah əla bilir ki, biz hansı yükə davam gətirə bilərik. O, təzyiqin gücünü, ölçüsünü və onun bizə nə qədər lazım olduğunu və sarsıntımız üçün kifayət edəcəyini bilir.
Allah sarsıntının həddini təyin edir. Zaman həddini, hansı ki, bu müddət ərzində sarsıntı davam edəcək; ağrı və əzabın həddini, hansını ki, biz hiss edə biləcəyik.
Bəli, Allah bizim həyatımızda yol verdiyi iztirabların ölçüsünü müəyyən edir. Bu iki şərtdən biri yerinə yetirsə, Allah o zaman sarsıntı prosesini dayandırır: 
Birinci: bizim iradəmiz sındırılıb və biz Allaha tabe oluruq. 
Əgər biz öz iradəmizi büsbütün Allahın iradəsinə tabe etsək, onda bütün şərait dəyişəcək və Onun bizə təsir göstərdiyi vasitələr həyatımızdan yox olub gedəcəkdir.
İkinci: təsir dağıdıcı olur və Allahın bizim barəmizdə olan niyyətlərini həyata keçirməyə mane ola bilər.
Allah bizi o dərəcədə sarsıntıya salmaz ki, Onun bizim üçün təyin etdiyi xidmətin ağırlığını daşıya bilməyək. Bu əks nəticələrə gətirib çıxara bilər. Allah bizi məhv etmək istəmir, əksinə bizi öyrətmək və nəyə isə hazırlamaq istəyir.
Allaha müqavimət göstərməyimiz sarsıntı prosesini yalnız uzada bilər
Əgər bizi sarsıtmaq istədiyi vaxt Allaha müqavimət göstəririksə, bununla yalnız vəziyyətimizi ağırlaşdıra bilərik.
Və yaxud da əksinə, əgər biz Allahın iradəsinə tabe oluruqsa, sarsıntı prosesi daha tez başa çatır. Beləliklə də, biz bu prosesin davametmə müddətinə təsir göstərə bilərik. Biz sarsıntı obyektini özümüz təyin etmirik, biz həyat şəraiti yaratmırıq və sarsıntı vasitəsini özümüzseçmirik. Ancaq biz təsir gücünə və onun davamiyyətinə təsir göstərə bilərik. Necə? Allaha istəyərək və yaxud da istəmədən tabe olarıqsa. Allahın bizim həyatımızda nəyi həyata keçirmək istədiyini nə qədər tez başa düşsək bizim üçün bir o qədər yaxşı olar.
Sarsıntı prosesinə qarşı çıxdığımız zaman, Allah da bizə olan təsirini çoxaltmağa məcbur olur.
Əgər insan uzun müddət ərzində Allaha qarşı çıxırsa, o məhv olmur, sadəcə olaraq o yol kənarında qalacaq. Onu gözümçıxdıya salacaq, onu görməməzliyə vuracaqlar. Daha onların ona ehtiyacları olmayacaq. O, mənəvi kamillikdən geridə qalacaq. Və bu təhlükəli vəziyyətdə qalmaqda davam edəcək. 
Bir dəfə bir qadın mənə müraciət etmişdi:
— Bir vaxtlar Allah xidmətlər üçün məndən istifadə edirdi. Əvvəllər mən məbəd fəallarından idim, son zamanlar isə mən bütün bu işlərdən kənarda qalmışam. Allah istəyirmi ki, mən xidmət göstərim?
Mən ondan soruşdum:
— Siz nə vaxt həqiqətən hiss etdiniz ki, Allah sizin həyatınızda nəyi isə dəyişmək istəyir?
O cavab verdi:
— Aa, mən hətta, bilmirəm ki, Allah nə vaxtısa bunu etməyə çalışıb.
Mən sorğu-sualımı davam etdirdim:
— Sizin həyatınızda nə isə ciddi problem baş veribmi, məsələn, emosional, mənəvi və ya hətta, fiziki problemlər ki, onların ucbatından sizin ayaqlarınızın altından yer qaçsın?
O cavab verdi:
— Bəli, ancaq bunların hamısı ötüb keçdi, zaman sağaldır.
Onda mən soruşdum:
— Bəs, sizin həyatınızda bu problemlər üzündən hansısa dəyişikliklər baş verib?
— Xeyr, — deyə cavab verdi. — Mən çox möhkəm adamam. Mən heç nəyi dəyişməyə çalışmıram. — Bu, mənim prinsiplərimə uyğun deyil.
Və onda mən ona dedim:
— Ola bilsin ki, sizin problemləriniz məhz bundan ibarətdir. Siz nə qədər ki, Allahın sizi yönəltdiyi mənəvi inkişafı qəbul etmirsiniz, O heç vaxt sizə hər hansı bir xidməti etibar edə bilməyəcək. Allah sizi o qədər sevir ki, sizin dəyişməyinizi istəyir. O istəyir ki, siz tamam dəyişilib İsa Məsih kimi olasınız. 
Allah sizə əzəmətli gələcək hazırlamışdır. Ancaq siz inkişafa və dəyişikliklərə qarşı çıxsanız, O, həyatınızda nəzərdə tutduğu niyyətləri həyata keçirə bilməz. 
Sarsıdılıb, ancaq məhv edilməyib
Allah bizi sarsıdarkən, ruhumuzu deyil, iradəmizi qırmaq istəyir. Onun məqsədi bizi məhv etmək yox, bizi sığallamağa və mənəvi kamilliyə çatdırmaqdır. Allah istəyir ki, biz həyatımızın üstündəki nəzarəti Ona verək.
Düşünürəm ki, Peter də öz həyatının üstündəki nəzarətdən imtina etməyi hər şeydən az istəyirdi. O istəyirdi ki, ayaqlarını yumağa özü qərar versin. O özü əmin olmaq istəyirdi ki, İsa həqiqətənmi suyun üstündə gəzir. O, hesab edirdi ki, İsanın Özünü Məsih elan etməsini hamıdan yaxşı bilir.
Biz hamımız Peterə bənzəyirik. Biz hamımız var gücümüzlə çalışırıq ki, ixtiyarımız öz əlimizdə olsun. Biz həmişə istəyirik ki, son söz bizim olsun. Allah bizi sarsıntı prosesindən keçirərək elə bir yerə aparır ki, öz şərtlərimizi diktə edə bilmirik, yalnız onu deyə bilirik: «Rəbb İsa, mən nə etməliyəm?»
Peterə üç il lazım oldu ki, o səmimi qəlbdən İsaya deyə bilsin: «Bəli, Sən mənə nə əmr etsən, mən hamısını yerinə yetirəcəyəm, mən Sənin istədiyin kimi olacağam. Mən hər şeyi Sənə qurban edirəm».
İsa çarmıxa çəkiləndən sonra Peter balıq tutmağa qayıtdı. Elə orada da, dəniz sahilində İsa onu tapdı. O, Peterdən soruşdu: «Peter, sən Məni sevirsənmi?» İsa bu sualı üç dəfə Peterə verdi və hər üç dəfə də Peter cavab verdi: «Ya Rəbb, Sən bilirsən ki, mən Səni sevirəm!»
İsa Peterə xüsusi bir tapşırıq verdi: «qoyunlarımın» qayğısına qal, yəni ki, Onun bütün ardıcıllarına pastor-keşiş lazımdır. Nəhayət ki, Peter bütünlüklə İsanın iradəsinə tabe oldu. Rəbb ona xüsusi səlahiyyətlər verdi, Əllinci gündə isə bu səlahiyyətləri həyata keçirmək üçün əlavə güc verdi.
 Peterin sonralar nə yazdığına diqqət yetirin: «Allah lovğalara qarşı çıxır, təslim olanlara nemət verir...» (1 Pet. 5:5). Özünün məktublarında isə O, Məsəllər Kitabındanbir ayəni nümunə kimi göstərirdi (bax: Məsəllər 3:34): «Rəbb rişxəndçilərə istehza edər, məzlumlara lütf göstərər». Peter bu sözlərin mənasını çox yaxşı başa düşürdü.
Bu aşağıdakı naməlum müəllifin şeri, Peterə və bizim hamımıza tanış olan sarsıntı prosesi haqda nəql edir (xəbər verir). 
 Allah kimə isə öyüd vermək istəyəndə,
 Onu ruhlandırır,
 Və onu öyrədir
 Ki, sadəcə rol oynamasın,
 Onda O səmimi-qəlbdən çalışır ki,
 Ona Özünün əzəmətini göstərsin,
 Ki, aləm heyran olsun, — 
 Onun sözünə fikir ver, Onun əməlini öyrən!
 Bax, necə kamildir və eyibsizdir,
 Allahın seçdiyi o kimsələr, 
 Onlar əbədi seçilmişlər!
 Allah ona təsir edir
 Və döyərək, güclü zərbə ilə yaradır.
 Öz şah əsərini, incə biçimdə
 Ancaq Ona məlum olduğu kimi.
 Baxmayaraq ki, onun qəlbi ağlayır.
 O öz əllərini göyə uzadır!
 Və əzilir, ancaq o sınmır,
 Nə qədər ki, Onun ardınca getməyə çalışır.
 Allah dəqiqliklə onu bilir ki,
 Onun seçdiyi kimdir.
 Və Özünün məqsədinə nail olur
 O, çoxlu yollardan istifadə edir ki,
 İnsan Onun nurunu görsün, — 
 Allah özünün bütün işlərini bilir.
Allah bizi sarsıntı prosesinə cəlb edərkən səhv etmir. O, həyatımızın hansı sahələrinin dəyişilməli olduğunu dəqiqliklə bilir. O bizi sarsıtmaq üçün hansı şəraitin lazım olduğunu və bunun üçün hansı vasitələrdən istifadə etmək gərəkdiyini yaxşı bilir. O, həmçinin bilir ki, biz hansı sınaqlara dözə bilərik. 
O bizi kamilləşdirmək istəyir.
Müjdə olan xəbər budur ki, Allah bizim üçün hər şeyin yaxşısını düzəltməyə çalışır. Bizə isə, Ona bütün bunları etmək üçün icazə verməyimiz gərəkdir.

VIII FƏSIL. SARSINTIYA QARŞI BİZİM ETİRAZIMIZ 
Bu gün çoxlarına elə gəlir ki, Allahdan qaçıb gizlənmək, Onun əmrlərini saya salmamaq, Onun dəvətinə qarşı çıxmaq və özünün istədiyi kimi yaşamaq olar. Belə adamlar düşünürlər ki, günah işlətməkdə davam edərək Allahın cəzasından yaxa qurtarmaq olar. Ancaq, onlar səhv edirlər. 
Allaha qarşı olan qiyamın əvəzini ödəmək lazımdır. 
Müqavimət göstərmək cəhdi təkcə etiraz marşlarında iştirak edən, terror aktlarının iştirakçısı olan, yaxud da qaçqınları əhatə etmir. Bizim hər birimizin daxilində bir qiyamçı yaşayşr ki, o da müxtəlif cür özünü göstərir. Bizim hər birimizin elə anları olur ki, güzəştə getmək, tabe olmaq və əzaba dözmək istəmirik. Beləliklə də, bizdə olan qiyamçı mənbə Allaha qarşı çıxır. 
Yunus peyğəmbər Allahın əmrinə qarşı çıxmağı qərara aldı və Allahın əmrinin dalınca getmək istəmədi. Allah ona əmr etdi ki, qalx! Ninevaya — o böyük şəhərə get və ona qarşı car çək, çünki oradakıların pisliyi gəlib Mənə qədər çatmışdır. Lakin Yunus Rəbbin hüzurundan Tarşimə qaçmaq üçün qalxdı. Yafoya enib Tarşişə gedən bir gəmi tapdı. Yol haqqını verib Rəbbin hüzurundan getmək üçün onlarla birlikdə Tarşişə gedən gəmiyə mindi (bax: Yunus 1:1–3). 
Yunus Allahın əmrini yerinə yetirmək istəmədi və qaçıb Allahdan gizlənməyə çalışdı. Ancaq bu taktika Yunusa kömək etmədi. Bu taktika nə bizə, nə də sizə kömək etməyəcəkdir. 
ALLAHDAN QAÇMAQ OLARMI? 
İndi isə özünüz Allahdan qaçmağın mənasız olduğunu təsəvvürünüzə gətirin. Yer üzündə və bütün kainatda olan canlı və cansızları aydın Görəndən necə gizlənmək olar? Yalnız ayıq başla düşünə bilməyənlər Allah qaçıb gizlənməyə cəhd edə bilərlər. Allahdan bu cür qaçmaq əslində insanın özü-özündən qaçmaq cəhdinə bənzəyir. Ancaq qaçmaq və bu halda sağ qalmaq mümkün deyildlr. 
Allah bizi Öz əllərində bərk-bərk sıxmağa başlayanda və bunun üçün müəyyən bir şərait yaradanda, qaçıb qurtarmağa çalışırıq. Bu halda hamımız Yunusa bənzəyirik. Düzdür, bizi Ninevaya getməyə çağırmırlar. Lakin emək olar ki, bütün hallarda sıxıntıya qarşı bizim ilk reaksiyamız Allahla razılaşmamaq və Onun çağırışına müqavimət göstərməkdən ibarət olur. Biz o saat qaçmaq üçün yollar arayırıq. 
Yunusla baş verənlər də belə idi. Nineva o dövrün ən böyük şəhərlərindən biri idi və Yerusəlimdən dörd min kilometr uzaqda, şimal-şərqdə yerləşirdi. Assuriya imperiyasının paytaxtı olan Nineva şəhəri özünün gözəlliyi, möhtəşəmliyi və qüdrəti ilə şöhrət tapmışdı. Onun sakinləri qorxubilməz, cəsur döyüşçülər idilər. Onlar əsrilərlə elə qəddarcasına rəftar edirdilər ki, onların əlinə əsir düşmək dəhşətli idi. Yunusun dövründə assuriyalılar çox böyük sürətlə ətrafdakı bütün xalqları və ölkələri fəth edirdilər. İsrailin əsarət altına alınması məsələsi zamanın hökmündə idi. Yunus bunu bilirdi. Allahın çağırışını qəbul etmək və günahlarına görə Ninevanı gözləyən fəlakət barədə xəbərdarlıq etmək onun üçün çətin idi.
Əslində isə, Allah Yunusdan xahiş edirdi ki, onun düşmənlərinin yanına getsin və onların arasında tövbə etmələri üçün təbliğat aparsın. Ancaq Yunus Ninevanın xilas olunmasını deyil, onun məhv ediməsini istəyirdi (bax: Yunus 4:1–3). 
Yunus ölməyinə razı idi, ancaq Ninevaya gedibdüşmənlərinin tövbə etməsinin və onların Allahın cəzasından yaxa qurtarmasının şahidi olmaq istəmirdi.
Assuriyalılar Yunusun nifrətini o qədər qazanmışdılar ki, o ölməyi və gizlənməyi hər şeydən üstün tutmuşdu. Yunus beləcə Yafoya gəldi və orada Tarşişə qədər bilet aldı. Bu şəhər məlum olduğu kimi, indiki İspaniyanın ərazisində idi. 
Bəs, sizinlə necə olsun? Sizdən Allah elə bir xahiş edibmi ki, siz Ona belə cavab vermisiniz: «Ya Rəbb, mən bunu edə bilməyəcəyəm» və ya «Ya Rəbb, mən bunu mütləq edəcəyəm, ancaq indi yox, bir az sonra». Bəzən də müqavimət göstərməyimiz bu cür sözlərlə ifadə olunur: «Ya Rəbb, mən Sənin məndən nəyi xahiş etdiyini başa düşdüm, ancaq mənə elə gəlir ki, bunu başqa cür etmək daha yaxşı olar». Allaha dərhal və qeyd-şərtsiz tabe olmağı istəməyənə kimi qiyamçı vəziyyətində qalacağıq. 
ALLAHIN ƏLEYHİNƏ QİYAM DƏRHAL ONUN CAVAB REAKSİYASI İLƏ NƏTİCƏLƏNİR 
Bizim istənilən itaətsizliyimizə Allah gecikmədən reaksiya verir. O, həyatımıza Yunusun başına gətirdiyi kimi tufan gətirir. Yunus Tarşin şəhərinə üzdüyü vaxt dənizdə güclü fırtına baş verdi və içində Yunusun da olduğu gəmi batmağa başladı. Gəmini batmaqdan xilas etmək üçün gəmidə olan atılması mümkün olan hər şeyi atmağa başladılar. Yunus isə bu zaman gəminin anbarında yatırdı. O, nəinki, Allahın əlindən qaçır, heç Ona fikir də vermirdi. 
Nəhayət, gəminin kapitanı Yunusu oyatdı və ondan soruşdu: «...sən niyə yatırsan? Qalx ayağa və öz Allahını çağır, ola bilsin ki, Allah bizi yadına salar və biz batmarıq» (Yunus 1:6). Ancaq Yunus göründüyü kimi, Allaha hətta, heç nə pıçıldamadı da. Fırtına isə şiddətlənməyə davam edirdi. 
Allaha qarşı qiyam qaldırdığımız vaxt ətrafımızdakılarda belə bir sual yaranır: «Biz nə edirik?» Əgər bu hal sizdə baş verirsə, onda soruşanların sözünə qulaq asın. Çünki onlar vəziyyətinizin təhlükəli olduğu barədə sizə xəbərdarlıq etməyə çalışırlar. 
Bu yaxınlarda mən bir adamın əhvalatını eşitdim. Onu şərti olaraq Con adlandıraq. Hə, bu Con arvadını dəfn edəndən sonra nikahdan kənar iki uşağı olan bir qadınla görüşməyə başlamışdı. O qadın hətta, iki dəfə boşanmışdı. O çoxlarına çox da ciddi və abırlı qadın təsiri bağışlamırdı. Onlar daha tez-tez görüşürdükcə, daha mehriban olduqca, Conun dostları və qonşuları da ona bu sözləri çatdırırdılar: «Qulaq as, siz axı bir-birinizin tayı deyilsiniz». Ancaq o, heç nə etmək istəmirdi. 
Bir dəfə, hətta, bu qadın ondan tələb etdi ki, ona olan sevgisinin əlaməti olaraq evini əmlakı ilə bir yerdə onun adına keçirtsin. O, imtina edən vaxt qadın onun üstünə qışqırmağa başladı. Sonra yumruqlar işə düşdü. Con sevgilisinin zərbələrindən qorunmaq üçün onun qəzəbini yatırtmağa və onu sakitləşdirməyə çalışdı. Nəticədə qadının əllərində qançırlar əmələ gəldi. Qadın dərhal polis çağırdı və Conu cismani zədələr yetirdiyi üçün həbs etdilər. 
Bu, nəhayət ki, onu özünə gətirdi. Bir qədər sonra o etiraf etdi: «Mən Allaha müqavimət göstərirdim, O isə mənə məsləhət görürdü ki, mən bu qadınla heç bir əlaqə qurmayım. Ancaq arvadımın ölümünə görə Allahdan acıqlı idim, çünki mən arvadımı sevirdim və onunla birgə otuz il ərzində xoşbəxt yaşamışdım. Mən dostlarımın, qohumlarımın heç bir məsləhətinə və xəbərdarlığına məhəl qoymurdum. Bunun da cəzasını çəkdim». 
Xoşbəxtlikdən, o, tezliklə dikbaşlığından peşman oldu. Belə ki, nə ona, nə də ki, onun uşaqlarına itaətsizliyinin acı nəticəsini görmək nəsib olmadı. 
Yunusun da bütün işləri hamar getmirdi. Gəminin göyərtəsində olan adamların hamısı belə bir yekdil qərara gəldilər ki, bu fırtına onlardan kiminsə cəzalandırılması səbəbindən baş verir. Onun kimliyini öyrənmək üçün onlar öz aralarında püşk atdılar. Hər şeydən öncə onlar bir kisəyə bir neçə ağ daş və bir ədəd qara daş saldılar. Hər kəs oraya baxmadan kisədən bir daş çıxartmalı idi və kim qara daş çıxartsaydı, onu da hadisənin səbəbkarı hesab edəcəkdilər. Artıq sizin də bildiyiniz kimi, qara daş Yunusa qismət oldu və ondan o saat soruşdular: «Sən kimsən?».
Yunus hər şeyi danışdı: «Mən yəhudiyəm, dənizləri, torpağı və göyləri yaradan Allaha sitayiş edirəm» (Yunus 1:9). Və ondan soruşanda ki, nə qəbahətli iş görüb, Yunus boynuna aldı ki, o, Allahın əlindən qaçır. 
«Biz səninlə necə rəftar edək ki, dəniz bizim üçün sakitləşsin?» — deyə dənizçilər Yunusdan soruşdular. Yunus cavab verdi: «Götürün məni dənizə atın ki, dəniz sizin üçün sakitləşsin. Çünki mən bilirəm ki, bütün bu tufan mənə görə baş verir» (bax: Yunus 1:8–12). Yunus hətta, qəzəblənmiş dalğaların və qızmış küləyin qabağında öz dediyinin üstündə durdu — yaxşısı budur ki, o ölsün, ancaq düşmənlərə tövbə etmək üçün təbliğ etməsin. 
Buna baxmayaraq, dənizçilər Yunusun dediklərini yerinə yetirmək istəmədilər. Onlar sahilə çatmağa can atırdılar, lakin fırtına daha da şiddətlənirdi. Nəhayət ki, onların əlacı kəsildi və onlar Allaha üz tutaraq etdikləri işə görə onlara günah yazmamağı xahiş etdilər. Və bu sözlərlə də Yunusu dəryaya atdılar. 
Dənizdə isə Yunusu Müqəddəs Kitabda oxuduğumuz kimi, Allah tərəfindən göndərilmiş nəhəng bir heyvan gözləyirdi. Mən bunun hansı heyvan olduğunu bilmirəm. Bu hər hansı bir balina ola bilərdi, belə ki, bəzi növ balinalar nəinki adamı, hətta, kiçik bir qayığı da uda bilərlər. Bir sözlə, Allah elə etdi ki, bu nəhəng heyvan Yunusu uddu. Allah yol verdi ki, Yunus bu canlının qarnında sağ qalsın. Yunus nə qədər çalışsa da, ölmək ona qismət olmadı. 
Allah Yunusun qarşısında bir məqsəd qoymuşdu və o yerinə yetirilməmişdi. Allah Yunusu öldürməyə yox, sıxıntıya salmağa çalışırdı. O, peyğəmbərin ölməsini istəmirdi. Yunus Allaha diri lazım idi ki, Ninevanın əhalisi onun təbliğini eşitsin! 
Yunus üç gün və üç gecə böyük balinanın qarnında qaldıqdan sonra, Allaha yalvardı. O özünün gücsüzlüyünü dərk edən adamlar kimi, tövbə duaları ilə dua etdi. Yunus Allaha elan etdi ki, vəzifəsini yerinə yetirəcək. Başqa sözlə desək, peyğəmbər kimi xidmət göstərəcək (bax: Yunus 2:1–10). 
Yunus Allaha təslim oldu. O, tamamilə etiraf etdi ki, Rəbb ondan üstündür. Müqəddəs Kitabda yazılıb: «Və Allah balinaya söylədi və o, Yunusu sahilə tulladı» (Yunus 2:11). 
Beləliklə, Yunus Ninevaya gəldi və üç gün ərzində onun küçələrində dolaşaraq bəyan etdi: «Ancaq qırx gün qalıb, — Nineva dağılacaq!» (Yunus 3:4). 
Yunus Allahın sözlərini məhəbbətlə və təəssüflənərək çatdırmağa səy göstərmirdi. O, sadəcə olaraq buyruq qulu idi. Bəli, o öz iradəsini Allaha təslim etmişdi, ancaq onun Nineva əhalisinə olan münasibəti əvvəlki kimi dəyişməz olaraq qalırdı. O, əzab çəkmədən və təəssüf hissi keçirmədən qəzəb haqqında danışırdı. O, Allahınbütün dediklərini yerinə yetirməyə hazır idi, ancaq qəlbinin dərinliklərində düşmənlərinin tövbə etmələrini istəmirdi. O, sözləri dəqiqliklə çatdırırdı, ancaq bu, Allahın mərhəmətinə görə deyildi. 
Yunusun iradəsi qırılmış və Allaha təslim olmuşdu. İndi Allaha Yunusun düşmənlərinə qarşı olan münasibətini dəyişdirmək lazım idi. Yunusun böyük məyusluğuna rəğmən Nineva əhalisi bu təbliği qəbul etdi. Onlar Allaha inandılar və «kiçikdən böyüyə qədər» cır-cındır geyinib, başlarına kül tökərək oruc tutdular. Hətta, Ninevanın padşahı taxtında durub özünün padşahlıq libasını soyundu və cır-cındır geyinərək «küllükdə oturdu». O elan etdi ki, heç kim yeyib-içməsin, ancaq hər kəs cır-cındır geyinsin, etdiyi pisliklərindən və zülmdən əl çəkib Allaha yalvarsın. Kim bilir, ola bilsin ki, Allah mərhəmət edər və özünün alovlanan qəzəbini bizdən uzaq edər və biz həlak olmarıq (bax: Yunus 3:8–9). 
Allah ninevalılardan Yunusu sarsıtmaq üçün bir alət kimi istifadə etdi. Eyni zamanda da Allah ninevallıları sarsıtmaq üçün Yunusdan alət kimi istifadə etdi. Buna baxmayaraq, ninevalılar Yunusdan fərqli olaraq Allahın çağırışına daha tez əməl etdilər və tövbə etdilər. Biz oxuyuruq: «Və Allah onların işlərindən, pis yoldan döndüklərini gördü. Ona görə də rəhm edib əvvəlcə onların üstünə göndərmək istədiyi bəlanı göndərmədi» (Yunus 3:10). 
Beləliklə, Nineva əhalisinin sarsıntıları başa çatdı,ancaq Yunusunku yox. Yunus əvvəlki kimi özünün tezliklə ölməsini arzulayırdı ki, ninevalıların tövbə etmələrini və məhv olmadıqlarını görməsin. Yunus Allaha qarşı qəzəbli olmağına davam edirdi və həmçinin də ninevalılara qarşı qəzəbi də soyumamışdı. Allah ondan soruşdu: «Doğrudanmı, bütün bunlar səni belə güclü məyus edib?». 
Yunus Allaha cavab vermədi, ancaq şəhər divarlarının yanında oturdu və sonra nələrin baş verəcəyini gözləməyə başladı. Yunusun qəlbinə yol tapmaq üçün Allah yenidən ona dərs vermək istədi. Çox tezliklə Yunusun yanında üzüm tənəyi baş qaldırdı və Yunus günəşdən kölgələnə bildi. Ancaq səhərisi gün hansısa bir qurd onun köklərini yedi və ağac qurudu. Günəşin çıxması ilə bərabər yandırıcı şərq küləyi qalxdı. Günəş elə güclü yandırırdı ki, Yunus huşunu itirdi. Ancaq üzüm tənəyinə görə Allha təşəkkür etmək, Onun verdiyi dərsdən nəticə çıxarmaq əvəzinə Yunus öz sözündə israrlı idi: «Belə yaşamaqdansa, ölməyim daha yaxşıdır». 
Və Allah yenidən Yunusdan soruşdu: «Doğrudanmı, sən bu bitkiyə görə bu dərəcədə məyus oldun?». Yunus cavab verdi: «Ölümdən də betər məyus oldum». 
Bu sözlər Ynusun Allaha söyləmək istədiklərinin hamısı idi. Bundan artıq biz ondan heç nə eşitməmişik. Yunusun əhvalatı Allahın dediyi bu sözlərlə bitir: «Sən zəhmətini çəkmədiyin və yetişdirmədiyin, bir gecədə bitən və bir gecədə məhv olan bitkiyə acıyırsan. Bəs, sağ əlini sol əlindən ayira bilməyən yüz iyirmi mindən çox insanın və çoxlu heyvanın yaşadığı böyük şəhər Ninevaya mən necə acımayım?». 
Müqəddəs Kitabda bu sözlərə Yunusun münasibətinin dəyişilib-dəyişilməməsi haqda heç nə deyilmir. Biz Yunusun sonrakı xidmətləri haqda da heç nə bilmirik. Yunus Allahın iradəsinə tabe olmayıncaya qədər Allah Yunusdan istifadə edə bilmirdi. Yunus da bunu etmək istəmirdi. 
Bu əhvalat sadəcə bir qədim hekayə deyildir. Bu əhvalat dönə-dönə müxtəlif insanların başına gəlir. Bu yaxınlarda mən bir adam haqqında eşitdim ki, Allah onu təbliğə çağırırdı. Bu adamın iri bir şirkətdə yaxşı bir işi var idi və o qərara alır ki, hərdən bir yüksək maaşlı işindən çıxmamaq şərtilə təbliğ etsin. O, özünə bununla bəraət qazandırırdı ki, belə olarsa məbəd ona maaş verməli olmayacaq və o, məbədi artıq xərclərdən azad edəcəkdir. O, Allahın iradəsinə qismən tabe olmuşdu. 
Bu adam işini və ailəsini itirdi. Onun həyatı göz önündə dağılırdı. Nəhayət ki, o dözməyib dedi: «Ya Rəbb,mən Sənin dediyin kimi edəcəyəm». Və Allah ona ailəsini qaytardı. Bu adam dini seminariyaya daxil oldu. Bu zaman onun qırxdan çox yaşı var idi və təbliğ etməyə başladı. İndi o, maaşının az olmasına baxmayaraq, həyatından inanılmaz dərəcədə razıdır. Arvadı və uşaqları onu dəstəkləyir. Özünün etirafına görə ilk dəfə hiss edib ki, həyatının mənası vardır. 
Bəs, siz Allaha necə cavab verirsiniz? Bəs, öz düşmənlərinizə? Sizin məxsusi planlarınıza və məqsədlərinizə yuğun gəlməyən vəziyyətlərə necə yanaşırsınız? Allah istəyir ki, Ona olan münasibətlərimizi dəyişək və Onun iradəsini yerinə yetirməyi arzu edək. Siz buna hazırsınızmı?! 
HƏR İNSANIN HƏYATINDAALLAHIN ÜÇ ÇAĞIRIŞI
Allah hər bir insana ən azı üç dəfə müraciət edir. Birinci çağırış — bu, nicat tapmaq üçün edilən çağırışdır ki, insan günahlarından tövbə etsin və Qalqotada Kəllə deyilən yerdə İsa Məsihin günahları yumaq üçün axıtdığı qanı əvəz kimi imanla qəbul etsin. 
İkinci çağırış — bu çağırış günahlardan təmizlənmə və yaxud da günah işlərdən çəkinmək üçündür. Bu çağırış Allaha büsbütün təslim olmaqdan ötrüdür ki, onun sayəsində günah insanın üzərində artıq hökmranlıq etmir. Bu çağırış ruhani adamların qəlbində qərar tutan Müqəddəs Ruha azadlıq vermək üçündür. Bu çağırış Müqəddəs Ruha imkan yaradır ki, bizi düzgün istiqamətə yönəltsin, tamah və nəfsimizə qarşı durmaq üçün bizə kömək göstərsin. 
Üçüncü çağırış isə insanın Allahdan eşitdiyi sədadır ki, bizi xidmət etməyə çağırır. Bu xidmət evdə, işdə, missioner təşkilatında və ya istənilən bir yerdə yerinə yetirilə bilər. Allahın xidmət etmək üçün etdiyi çağırış həmişə çox fərdi qaydadadır — Allah insanın bütün istedad və bacarığını, qabiliyyətini və Ona xeyirli olmaq istəyini nəzərə alır. 
Bəzi adamlar Allahın nicat tapmaq üçün etdiyi çağırışların əleyhinə çıxırlar. Onlar xoş müjdəni inkar edirlər. Allah belə adamları təmizlənmək, yaxud da xidmət etmək üçün dəvət edə bilmir. O vaxta qədər ki, bu adamlar nicat tapmaq üçün edilən çağırışlara cavab verməyiblər. Buna görə də Allahın çağırışı aravermədən belə adamlar üçün səslənir. Allah onları nicat tapmayınca çağırmaqdan əl çəkməyəcək. Allahın onları sarsıtmaq cəhdləri ona yönəlib ki, onlar günahlarından tövbə etsinlər və İsa Məsihi Xilaskar kimi qəbul etsinlər. 
Bəziləri Allahın təmizlənmək çağırışlarına qarşı çıxır. Onlar Allahdan bağışlanmağı qəbul ediblər, ruhən təzələniblər, ancaq Müqəddəs Ruhun rəhbərliyinə tabe olmaq istəmirlər. Onlar bu vaxta qədər yaşadıqları kimi yaşamaq istəyirlər, Allah yolu ilə getmək istəmirlər. Onlar İsa Məsihi Xilaskar kimi qəbul edirlər, ancaq onlar hər şeydə Onun ardınca, Rəbbin ardınca getmək lazım gəldiyi barədə qərar qəbul etməyiblər. Allah təmizlənmək çağırışını qəbul etməyincə onları xidmət etməyə dəvət edə bilməz. Allah arası kəsilmədən onlar güzəştə getməyincə onların həyatında fəaliyyət göstərməyə davam edəcək. Allahın bütün səyləri belə adamları sarsıtmaq və onları təmizlənməyə cəlb etmək üçün yönəlib. 
Bəziləri Allahın xidmət etmək barədəki çağırışına hay vermirlər. Onlar Allahın nə dediyini eşidirlər: «Mən istəyirəm ki, sən bunu edəsən». Ancaq cavab belə olur: «Mən bilirəm, ancaq mənə elə gəlir ki, əvvəlcə mən öz işlərimi görüb qurtarmalıyam». Belələri Allahı inandırmağa çalışırlar ki, onların da seçimi elə bu məqsədə çatmaq üçün yönəlib. 
Bir məsihçi qadın mənə danışmışdı ki, bir dəfə o Allahın səsini aydın eşidib və O, ona söyləyib: «Sən işləməli deyilsən. Sən evdə öz uşaqlarını tərbiyə etməlisən. Bəli, ola bilsin, onların oyuncağı az olacaq, ancaq onlar böyüyəcəklər, ana məhəbbəti və qayğısı ilə əhatə olunaraq, onlar düzgün yola yönəldiləcəklər. Və bu, Mənim iradəmdir». 
O mənə söylədi: «Mən Allaha qulaq asmaq istəmədim. Mən ona qulluq etmək istəyirəm, ancaq öz evimdə yox. Mənə elə gəlirdi ki, əgər yüksək xidməti vəzifəm olarsa, uşaqlarım mənə hörmət edəcəklər və onlar da Allaha xidmət etmək istəyəcəklər. Həmçinin fikirləşirdim ki, əgər mən harda isə işləsəm daha çox adamı Məsihə doğru cəlb edə bilərəm. Ancaq əksinə alındı. Uşaqlarım mənim qiyamçılığımın acı bəhərini uddu. Onlar məktəbdə oxuyurlar. Ərimlə gördük ki, onlar öz dostları ilə vaxtlarını necə də səmərəsiz keçirirlər. Qorxurduq ki, bu işlərin axırı yaxşı olmasın. İşimi atmalı oldum və nəticədə evdə oturmağı qərara aldım ki, onlarla bir yerdə olum. Bilirəm ki, itirilmiş vaxtı geri qaytarmaq olmaz, ancaq ümid edirəm ki, övladlarımı yaxşı tərbiyə edə bilərəm». 
Allahın xidmət etmək haqqındakı çağırışına qarşı üsyan edənlə əmindirlər ki, onların indiki rahatlığı və həyatının mənasını başqa yerdə axtarmaq düzgün olmaz. Əgər Yunusdan nə isə öyrənmək istəyiriksə, onda başa düşməliyik ki, Yunusun həyatı xoş keçməyib. Allaha qarşı üsyan etmək xoşbəxtlik gətirmir. O, yalnız kədər, depressiyaya, qəzəbə, acılığa və məyusluğa səbəb olur. 
Əgər siz nə vaxtsa Allahın çağırışını eşitsəniz, yadda saxlayın ki, sizin ən yaxşı təklifləriniz Allahın məqsədilə müqayisə edilə bilməz. 
Allah heç vaxt maraqlanmır: «Sən bunu etmək istəyirsənmi?» Allah heç vaxt məndən soruşmayıb: «Sənə elə gəlmir ki, belə etmək lazımdır?». O heç vaxt xahiş etməyib: «Zəhmət olmasa, bunu elə». Xeyr! Allah həmişə birbaşa deyir: «Mən səndən bunu istəyirəm» . Onun tələbi həmişə aydın və dəyişməzdir. 
ÜSYANKAR OLMAĞIMIZIN SƏBƏBLƏRİ 
Allaha qarşı etdiyimiz itaətsiliyimizin bir neçə səbəbi var. 
Təşəxxüs
Üsyankarlığımızın əsas səbəbi bizim təşəxxüslü olmağımızdır. Hər şeyi istədiyimiz kimi edəndə və Allahın əleyhinə çıxanda biz belə deyirik: «Mən Allahdan yaxşı bilirəm».
İnsan Allahın nicat tapmaq haqqındakı çağırışına qarşı çıxanda, sadə bir fikri təsdiqləmiş olur: «Ya Rəbb, necə xilas olmağı mən Səndən yaxşı bilirəm. Mən İsa Məsihə iman gətirməkdən daha yaxşı yolu bilirəm. Əbədiyyətə aparan yollar mənə məlumdur, orada İsaya ehtiyac yoxdur». 
Adamlar Allahın təmizlənmə çağırışına qarşı çıxmaqla belə demək istəyirlər: «Ya Rəbb, bu dünyada necə yaşamağı və xilas edilmişlərdən biri olmağı mən Səndən yaxşı bilirəm. Hansı qərarı qəbul etməyi, problemlərimi necə həll etməyi, əsl əməllisaleh olmağın nə olduğu mənə yaxşı məlumdur». 
İnsan xidmət etmək haqqında Allahın çağırışına qarşı çıxmaqla belə deyir: «Mən özüm bilirəm ki, hansı xidmət mənim üçün daha yaxşıdır. Uğur qazanmağı və nüfuzlu olmağı mən daha yaxşı bilirəm. Mənəvi gələcəyimi özüm müəyyənləşdirə bilərəm». 
Bu vəziyyətlərin hər birində insan haqlı deyildir. Allah göstərdi ki, əbədi həyata aparan yeganə yol — İsa Məsihdir. İsa deyirdi: «Yol, həqiqət və həyat mənəm» (Yəhya,14:6). 
O demirdi ki, yollardan biri də odur. O deyirdi ki, yol — Onun Özüdür. Allah nəinki bizim nicatımiz üçün yolla təmin edib, həm də Müqəddəs Ruhun vasitəçiliyi ilə bizə təmizlənmək və hər gün Onun qarşısında olmaqda kömək edir. Biz Allahın bizi islah etmək üsullarına qarşı çıxaraq öz istəyimiz kimi yaşamağı üstün tuturuqsa, biz qiyam vasitəsilə öz təşəxxüsümüzü nümayiş etdiririk. 
Qorxu
Bizim üsyankarlığımızın ikinci səbəbi qorxudur. Ola bilər ki, Yunus Ninevaya getməkdən dəhşətli dərəcədə qorxurdu. Bu şəhərin qonaqları bütlərə sitayiş edirdilər, hiyləgərliklərinə və qəddarlıqlarına görə məşhur idilər. Onlar çox namərd idilər. Bəlkə də Yunus yəhudi olduğu üçün bu şəhərin küçələrində görünməkdən qorxurdu və İsrailin bütpərəst olan düşmənlərinə tək olan Allahı təbliğ etməkdən ehtiyat edirdi. O qorxurdu ki, Allah ninevalılara rəhm edər. O yəqin ki, ondan qorxurdu ki, Allah Nineva əhalisini əfv edər və Özünün seçilmiş xalqına qarşı onlardan İsraili sarsıtmaq üçün bir alət kimi istifadə edər. 
Təşəxxüs və qorxu Allaha qarşı üsyan etməyimizüçün olan iki əsas səbəbdir. Özünüzə sual verin: «Nə üçün mən Allahın iradəsinə müqavimət göstərirəm? Nə üçün mən öz həyatımda Allahın xoşuna gəlməyənləri dəyişmək və onlardan imtina etmək istəmirəm?» Siz nədən qorxursunuz? Siz təşəxxüs göstərməklə öz həyatınızda nələri qorumaq istəyirsiniz? Sizin ürəyinizdəki təşəxxüs və qorxu nə qədər güclü olarsa, Allaha qarşı olan müqavimətiniz də o qədər güclü olacaq. 
İradənin gücü
Təşəxxüs daha tez-tez güclü şəxsiyyətlərdə özünü büruzə verir. Onlarda güclü iradə var. Onlar nəinki tənqidə dözmürlər, hətta, cəmiyyətin onları qəbul etməmələrini də çox çətinliklə qarşılayırlar. Onlar ətrafdakıların sevgisi olmadan da keçinə bilərlər. Belə adamlar sədlərə və böhranlara baxmayaraq, irəli çıxırlar. Onlarda məqsədyönlülük, inadkarlıq və özünə inamlılıq kifayət qədərdir. Buna görə də onlar heç nəyə baxmayaraq, Allaha qarşı çıxmaqda davam edirlər. 
Ağlın gücü
Bəzi üsyankarlar qeyri-adi dərəcədə ağıllıdırlar. Onlar çox fərasətlidirlər və məqsədə daha tez necə çatmaq lazım olduğunu daha yaxşı bilirlər. Onlar yaxşı başa düşürlər ki, Allahın sarsıntı prosesi də daxil olmaqla başqa dəyişdirmə prosesinə düşməməyin yollarını daha yaxşı başa düşürlər.Rəbb onlara nə qədər güclü təsir göstərirsə o qədər də onlar daha diqqətlə özlərinin «ehtiyat tədbirlərini» görürlər. Allah nə qədər edirsə etsin, onlar öz yollarına getməkdə davam edirlər. Hətta, bu yol sıldırım dağ yollarına oxşasa belə. Lakin sonda hər birimiz əqli, emosional və ruhani, öz həyatlarının özləri idarə etmək bacarıqlarının son nöqtəsinə gəlib çıxırıq. Bu cür anlar hətta, ölüm yatağında da baş verə bilər. Və istənilən anda da ölümdən heç kim qaçıb qurtara bilmlr. 
Allah istəyir ki, təşəxxüsümüzü və qorxduğumuzu etiraf edək və Ona deyək: «Mən sərbəst olaraq hər şeydən baş çıxara bilmirəm. Mən səadətə çatmaq yolundakı maneələri təkbaşına dəf edə bilmirəm, əsl sevinci, ümidi və həzzi duya bilmirəm. Ya Rəbb, Sən mənə lazımsan. Mən bütünlüklə Sənə güvənirəm və bilirəm ki, Sən mənə ən qiymətli və ən mühüm olan hər şeyi verəcəksən». 
ALLAHA QARŞI ÜSYANA BƏRAƏT QAZANDIRMAQ CƏHDLƏRİ 
Bizlərdən hər birimiz hərdən bir çalışırıq ki, Allaha qarşı üsyanımızın əhəmiyyətini faktiki olaraq azaldaq. Bu qərarımızın bəraət qazanmasına bizdə çoxlu bəhanələr mövcuddur. 
Vaxtaşırı olanlarda başqalarını günahlandırırıq keçirdiyimiz iztirablara, ya da başımıza gələn xoşagəlməz işlərə görədeyinirik: «Əgər o olmasaydı mən heç vaxt bu acınacaqlı vəziyyətə düşməzdim. Əgər məni bu işlərə cəlb etməsəydilər, mən də bu cür dəyişməyə məruz qalmazdım». 
Bəzən də biz şəraiti günahlandırırıq — keçmiş və ya indiki şəraiti. Biz heyfslənirik: «Mənim seçimim yoxdur, axı, mən belə şəraitdə böyümüşəm və başqa cür bacarmıram! Allah mənim keçmişimdən agahdır və deməli, mənim necə hərəkət edəcəyimi bilir». 
Biz özümüzə haqq qazandırmağa, Allahdan qaçmağa və Ona müqavimət göstərməkdə davam edirik. Adamlar daima özlərinə haqq qazandırmağa və hər şeydə başqalarını günahlandırırlarsa bu onun aşkar əlamətidir ki, onlar sarsıntı prosesinə qarşı çıxırlar və Allaha qarşı qiyam edirlər.
Mən bir qadın tanıyıram ki, o, xristian terapevtin yanına məsləhət almaq üçün gedirdi və hər dəfə o, qadına Müqəddəs Kitabda deyilənlərdən söhbət açırdı. Bu zaman qadın ona etiraz etmək üçün səbəb tapırdı. Və axırda qadın onunla görüşlərini kəsdi. Psixoterapevtin dedikləri onun xoşuna gəlmirdi. Əslində isə o sadəcə olaraq həqiqəti eştmək istəmirdi. O istəyirdi ki, hamı ancaq ona qulaq assın. Üsyan elə budur. 
Düzgün olardı ki, o tövbə etsin və söyləsin: «Mən Allaha qarşı üsyan edirəm». Biz özümüzün vəziyyətini nə qədər tez dərk etsək, o qədər tez problemlərimizin həll olunmasını görərik və bizim də iztirablarımızın sonu o qədər tez çatar. 
ALLAHA QARŞI ÜSYANIN QİYMƏTİ
Yunusun üsyanı ona neçəyə başa gəldi? O, ona da, bizdə olduğu qiymətə başa gəldi: 
Ailə itkisi. Yunus öz xalqını tərk etməli oldu. O bilet aldı ki, öz xalqından dörd min kilometr uzaqda olan yerə getsin. Bizim də Allaha qarşı olan üsyanımız elə o nəticəyə gətirib çıxarır. Biz hər şeydən çox sevdiyimiz adamlarla olan ünsiyyətdən məhrum oluruq. Tarşişə qaçmaq qərarına gələn Yunus da həyəcan keçirirdi. 
İşin itirilməsi. Yunus işinin nədən ibarət olmasından asılı olmayaraq yad bir ölkədə yaşamaq xatirinə öz işini atdı. 
Qazancın itirilməsi. İşini itirən Yunus həm də qazancından məhrum oldu. Bununla bərabər o həm də, əlavə olaraq...
O, yığdığı bütün vəsaitini itirdi. Tarşişə olan səyahəti Yunusa şübhəsiz ki, çox baha başa gəldi. Fırtına baş verən vaxtda dənizçilər batan gəmidə olan bütün yükləri, o cümlədən də Yunusun yükünü də dənizə atdılar. Hətta, əgər Yunusun əmlakı dənizdə olmasa da belə, onun özü suya atıldı. 
Ancaq Yunus nəinki öz maddi, gözə çarpan mal-dövlətinin itkisini yaşadı. O həmçinin də: 
Vicdan əzabı keçirtdi. Yunus bilirdi ki, o Allahın iradəsinə zidd hərəkət edir. 
Allahdan ayrı düşmək. Yunus özü Allahla olan ünsiyyətdən imtina etdi. 
Dənizdə olan bütün fırtına və onun üç gün ərzində nəhəng balinanın qarnında qalması tamam dəhşət idi. Siz bu heyvanın mədəsində olan pis qoxunu təsəvvür edirsinizmi? Bəs, oksigen çatışmamazlığı? Yunus tədricən ölməyə məhkum olunmusdu. 
Onun bütün itkiləti qarşılıqlı əlaqəli idi, ancaq bütün bunlardan əlavə Yunus hiss edirdi ki, yuvarlanaraq düşüb...
Emosional əsarətə. Paxıllıq, nifrət və kədər hissi bizim üçün həmişə zəncirə çevrilir. Biz öz nifrətimizi ətrafımızdakılara yönəltdiyimiz zaman biz öz hisslərimizin əsirinə çevrilirik. Kin-küdurət bizi içimizdən dağıdır. O, bizim baxışlarımızın qarşısına örtük çəkir və bizi həyata olan məhəbbətdən və sevincdən məhrum edir. Kədər hissi bizim sevmək və sevilmək bacarığımızı boğur. Paxıllıq və nifrət bizim imanımızı parçalayıb dağıdır. 
Yunus güclü ruhi həyəcan keçirmiş adam idi. Onun içində kükrəyib coşan hissləri onu didib-dağıdırdı. Allahın əkdiyi üzüm tənəyini içindən yeyən həmin o qurd kimi. Onlar onu, sadəcə olaraq qurutmuşdular. 
Baxmayaraq ki, biz Yunusun ailəsi haqqında heç nə bilmirik, ancaq güman edə bilərik ki, onun ailəsi də Yunusun üsyanı nəticəsində əzab çəkib. Əgər Allaha qarşı üsyan ediriksə ailə üzvlərimiz və sevdiyimiz adamlar da bu və ya başqa cür əzab çəkirlər. 
Allaha qarşı çıxmaq və buna görə də cəzasız qalmaq olmaz. Əgər biz üsyan etməyə davam edəriksə Allah bir dəfə bizə deyəcəkdir: «Eybi yox, qoy sən deyən olsun. Ancaq sən uduzdun». Allah sadəcə olaraq bizi düşdüyümüz vəziyyətdə atıb gedəcək ki, bu vəziyyəti də biz özümüz seçmişik. 
Əgər biz Allahın xilas olmaq haqqındakı çağırışına reaksiya verməsək, onda biz günah işlətdiyimiz vəziyyətdə qalarıq və xilas olmarıq. 
Əgər biz Allahın təmizlənmək haqqındakı çağırışına hay verməsək, bizdə heç nə dəyişməyəcək və biz tamah və günah arasındakı mübarizənin arasında qalacağıq, düzgün seçim seçmədiyimiz üçün onun nəticələri ilə üzbəüz qalacaq və tələm-tələsik qəbul etdiyimiz qərarın cəzasını çəkəcəyik. 
Əgər biz Allahın xidmət etmək haqqındakı çağırışına məhəl qoymasaq, həyatın mənasını başa düşməyən adamlar kimi narazı olanların cərgəsində olarıq. 
Allaha qarşı üsyan bizim ruhən inkişaf etməyimizin qarşısını alacaq. O, bizi məhv edir və bizim mənəvi potensialımızı realizə etməyə imkan vermir. 
ÜSYAN EDƏN ADAM ÜÇÜN DUALAR 
Biz hıss edəndə ki, kimsə Allaha qarşı çıxır, duamız belə olmalıdır: «Ya Rəbb, bu adama o qədər problem göndər ki, o, Sənə üz tutsun». Bu dua adamın qəlbini yaralamaq üçün və yaxud da, onun bütün həyatını məhv etmək üçün deyildir. Allah bunu istəmir və biz də bunu arzu etməməliyik. Ancaq biz dua etməliyik ki, Allah bu adamın iradəsini qırmaq və onu Allahın çağırışına qulaq asmağa vadar edən vəziyyət yaratsın. Bu xahiş insanın rifahı naminədir, buna görə də biz belə dua edə bilərik. 
Biz o haqda dua etmirik ki, Allah kimə isə bizə bir vaxtlar zərər vurduğu üçün onun cəzasını versin. Bu dualarımız qisas üçün deyildir. Bizim sarsıtmaq üçün etdiyimiz dualar elə bir xahişdir ki, insan böyuk xeyir-dua ala bilsin! 
Əgər insan sarsıntı halındadırsa biz onun köməyinə çatmağa tələsməliyik, ona təsəlli verməliyik, yaxud da ağrı mənbəyini aradan qaldırmağa çalışmalıyıq. Axı, biz bununla Allahın yolunu kəsmiş olarıq. Biz belə dua etməliyik: «Ya Rəbb, mən bilirəm ki, Sən bizə çəkə bilmədiyimizdən artıq sınaq göndərməzsən. Bu adamın gözlərini aç ki, o Sənin onun xeyri üçün etdiyi işlərin görə bilsin. Mənə necə danışmağı və həqiqəti təhrif etmədən hərəkət etməyi öyrət! Mənə kömək et ki, Sənə mane olmayım». 
Mənim yanıma adamlar tez-tez belə bir xahişlə gəlirdilər ki, mən onlar üçün dua edim və Allah onları bu və ya digər problemlərdən xilas etsin. Adətən, söhbət belə gedirdi. Xahişə cavab olaraq mən belə sual verirdim: 
— Siz inanırsınız ki, Allah sizin həyatınızda baş verənlərdən xəbərdardır? 
— Bəli, — deyə cavab verirdilər. 
— Bəs, siz inanırsınız ki, Allah sizi sevir? 
— Bəli. 
— Onda biz dua edəyəcik ki, siz Allah qarşısında itaətkar olasınız. Və Allah nə niyyət edirsə etsin, çalışın Ona mane olmayın, qoy O öz işini görsün. Biz onun üçün dua edəcəyik ki, O sizi möhkəmlətsin, vəziyyətdən çıxarmağa kömək etsin ki, siz ruhən güclü və zəngin olasınız. Biz xilas olmaq üçün dua yox, Allahın xeyir-duası sizin üstünüzdə olması və güc-qüvvət verməsi üçün dualar etməliyik. Biz o haqda dua edəcəyik ki, siz inana biləsiniz ki, Allah bu vəziyyəti sizin xeyriniz üçün yaratmışdır. 
XEYİR-DUANIN İTİRİLMƏSİ
Əgər bir insan üsyan etməkdə davam edərsə, bu, Allahın ona göndərmək istədiyi xeyr-duadan məhrum olmaqla nəticələnər. Üsyan bizim üçün müəyyən edilənlərin hamısını almağa imkan vermir. Üsyan edən insan sevinc hissi keçirə bilər, ancaq o, heç vaxt sevincdən tam mənası ilə həzz ala bilməz. O, bu həyatda nəyə isə ümid bəsləyə bilər, ancaq heç vaxt Allahın bizə bəxş etdiyi əbədi həyatı əldə edə bilməz. 
Allaha müqavimət göstərməyimiz Allahın gücü və hikməti ilə dolmağımıza və Onun yanımızda olduğundan həzz almağımıza mane olur. O, bizi Allahın xeyir-duasını qazanmaqdan məhrum edir. Allahın çağırışına məhəl qoymamağımız bizi belə itkilərə gətirib çıxarır.

IX FƏSIL. BOL MƏHSUL VERƏN BUDAQ KİMİOLMAQ ÜÇÜN NECƏ ETMƏLİYİK? 
Allah! Kimdir O? Siz Onu necə təsəvvür edirsiniz? Mənim tanıdığım adamların əksəriyyəti bu suala hazır cavab verirlər. Onlara görə O — Yaradan, Rəbb, Qüdrətli, Səmavi Atadır. Başqaları üçünsə Allah Fövqəltəbii gücdür, «Səma dəftərxanası» dır, İlk səbəbdir. 
İsa Səmavi Atadan bəhs edərkən təsvir vasitələrindən çox tez-tez istifadə etmirdi. O, təsvirlərdən biri Yəhyanın İncilində qeyd olunmuşdur: «Mən həqiqi meynəyəm, Atam da bağbandır» (Yəhya, 15:1). 
Sonra İsa Səmavi Ata barəsində belə deyir: 
 Məndə olub meyvə verməyən hər budağı O qoparır; və hər meyvə verən daha çox meyvə versin deyə budayıb təmizləyir. Sizə söylədiyim söz sayəsində, siz artıq təmizsiniz. Siz Məndə qalın və Mən sizdə. Budaq meynədə qalmasa, özü-özlüyündə məhsul verə bilmədiyi kimi, siz də beləcə Məndə qalmasanız məhsul verə bilməzsiniz. 
 Mən meynəyəm, siz də budaqlarsınız; Məndə qalan və daxilində qaldığım kimsə çox məhsul verər; cünki Mənsiz heç bir şey əldə edə bilməzsiniz. ...Atam çox məhsul vermənizlə izzətlənir; beləliklə Mənim şagirdlərim olacaqsınız. (Yəhya, 15:2–5,8)
Allah bizi yalnız müəyyən məqsəd üçün, bağban meynə budağını təmizləyən kimi təmizləyir. O istəyir ki, biz ruhani cəhətdən o qədər boy ataq ki, bol məhsul verə bilək. Bu kiçik parça Yəhyanın Müjdəsində İsanın sözləri ilə səslənir: «Sizə doğrusunu, doğrusunu deyirəm: Buğdanın toxumu yerə düşüb ölməzsə, o yalqız qalar; lakin ölərsə, çox məhsul verər» (Yəhya, 12:24). Eşidirsinizmi, çoxlu məhsul!
Müqəddəs Kitabdan biz belə başa düşürük ki, xarakterin müəyyən cizgiləri olan daxili meyvə və Allahı izzətləndirmək xatirinə etdiyimiz və Onun Səltənətini yaymaq üçün çalışdığımız xarici meyvə mövcuddur. 
MÜQƏDDƏS RUHUN DAXİLİ MEYVƏSİ
Bizim verə biləcəyimiz daxili meyvə tərəfimizdən yetişdirilmir. Daxilimizdəki bu meyvə Rəbb İsaya sadiq olduğumuz, yaxud da İsanın dediyi kimi, meynədə olduğumuz vaxt əmələ gəlir. Biz Rəbbə nə qədər yaxın oluruqsa, Müqəddəs Ruhun bizə gətirdiyi təsir gücünə nə qədər çox güvəniriksə, bu meyvə də o qədər çox inkişaf edir. Onu ancaq bircə yolla Rəbdə olmaqla və həyatımızın hər bir anında Onun rəhbərliyinə tabe olmaqla yetişdirmək olar. 
Ona görə də bu meyvə Onun meyvəsidir. Həvari Paul bu haqqda Qalatiyalılara göndərdiyi məktubda çox aydın yazır: «Ruhun səmərəsi isə budur: məhəbbət, sevinc, sülh, səbir, yaxşılıq, sədaqət, həlimlik, özünə hakim olmaq. Bu kimi şeylərə qanun yoxdur» (Qal. 5:22,23).
Sarsıntı — təmizlənmə prosesidir: Allah ondan bizdə Ona bənzər meyvə yetişdirmək üçün istifadə edir.
Allahın bizdəki fəaliyyəti
Hamımız istəyirik ki, Allah bizim üçün nə isə etsin. Bizim dualarımız xahişlərlə doludur. İstəyirik ki, Allah butulkadan çıxan cin kimi hər bir arzumuzu dərhal yerinə yetirsin. Bəli, müasir ilahiyyat da insan və onun ehtiyacları barədə çox danışır. «Ya Rəbb mən istəyirəm ki, Sən mənə şəfa verəsən... Ya Rəbb, məni varlı elə... Ya Rəbb, mənə xeyir-dua ver, və məni qoru... Ya Rəbb, mənim üçün bunu et... Onu mənim üçün həll et...» 
Ancaq biz unuduruq ki, kainatın mərkəzi biz deyilik, Allahdır. Oitələb edir ki, biz Ona xidmət göstərək. O, buyruqçu oğlan deyildir. O, Külli-İxtiyar Sahibi, Rəbdir. Biz Allahdan nəyi isə tələb edəndə, özümüzü çox təkəbbürlü aparırıq. Allahla olan əlaqələrimizi elə qurmalıyıq ki, biz Onun ixtiyarında olaq. 
Allah bizim həyatımızdır. Allahsız nə burada, nə yerdə, nə əbədiyyətdə, nə də ki, göylərdə həyat yoxdur. İsa deyir: «Mən onun üçün gəlmişəm ki, sizə həyat, həm də firavan həyat bəxş edəm». Bizim həyatımız Allahın əlindədir. Onun bizdə olan həyatı isə, Onun xarakteri, Onun iradəsidir. 
Allaha başqa cür baxanda, bütpərəstliyə yuvarlanırıq. Əgər biz Allahı axtarmırıqsa, ancaq istəklərimizi yerinə yetirməsini arzulayırıqsa, onda Allaha sitayiş etməkdən uzaq olur, Allahın bizi təmin etmək bacarığına səcdə etməyə başlayırıq. Başqa sözlə desək, biz maddi şeylərə səcdə edirik. 
Bütlərdən üz döndərmək
Bütpərəstlik incə formalar aldığından, onu ayırd etmək çətindir. Əmin olun ki, Allahın istirablar vasitəsilə sizi yanlış yollardan azad etməsi üçün bütpərəst olmağınıza ehtiyac yoxdur.
Bir dəfə mən evdə olan bütün fotoaparatlardan azad oldum. Əvvəlcə, mən onları lombarda verdim, sonra isə elə bir gün gəldi ki, onları büsbütün satdım. Mən foto çəkməyi sevirəm. Uzun illər ərzində bütün qazancımı bahalı kameralara və müxtəlif fototexnikaya xərcləyirdim. Bir dəfə məbədimizdə problem yarandı və əlavə maliyyələşməyə ehtiyacımız yarandı. Və bunun xətrinə mən özümün ən qiymətli əşyalarımı — fotoaparatlarımı qurban verdim. 
Bu, çox da asan deyildi. Daxilən bu qurbanı verməyə nə qədər hazır olsam da, əşyaların satılma prosesi, pulun verilməsi, şəxsən öz fotoaparatlarımı foto malları mağazasına aparmaq, sonra da pulları məbədə vermək çox mürəkkəb və çətin idi. Ancaq məndə nə isə sarsıldı. Mənim üçün çox qiymətli olan bu əşyalar əlimdən çıxanda, mən ruh yuksəkliyi hiss etdim. Mən Allahın məndə necə fəaliyyət göstərdiyini gördüm. Allah mənim hədiyyəmdən nəinki məbədin problemlərini, həm də mənim problemimi həll etmək üçün istifadə etdi. Allah özü mənim əlimi açdı. Onun içində əlimlə toxunduğum və çox böyük əhəmiyyət verdiyim maddiyyat var idi. 
Qiymətli əşyalarımı verəndən və maddi olanlara yeni gözlə baxmağa başlayandan sonra, Allah möcüzəli şəkildə mənim bütün aparatlarımı mənə qaytardı. O vaxtdan iki ay keçəndən sonra qapımın zəngi çalındı. Qapını açdığım vaxt qarşımda əlində iki çanta tutmuş bir qadın gördüm. O soruşdu: «Doktor Stenli sizsiniz?» Mən «hə» cavabı verdikdən sonra o çantaları döşəməyə qoydu və dönüb çıxıb getdi. Mən bu çantaları açanda özümün bütün fotoaparatlarımı gördüm. Fotoaparatlarımı təhvil verdiyim mağazaya zəng vurdum. Oranın sahibi mənə cavab verdi: «Bəli, sənin bütün avadanlığını bir adam almışdı. Bu adam adının çəkilməməsini xahiş etmiş və mallarınızı sizə evə çatdırmağı buyurmuşdu». Mən başa düşdüm ki, fotokamera və bütün avadanlıqlar naməlum bir adamın hədiyyəsi deyildi. Bu, Allahın hədiyyəsi idi! 
Buna bənzər hadisələri başqa adamların həyatında da görmüşəm. Bizim üçün çox qiymətli əşyalardan imtina edəndə, adətən, Allah əvəzində daha qiymətlisini və faydalısını verir. Bəzən də Allah Ona verdiklərimizi özümüzə qaytarır. Hərdən isə, O, bizə tamamilə fərqlisini verir. Və bu fərqli olanlar həmişə əvvəlkindən daha yaxşı olur. 
Bu prinsip adamların arasında olan münasibətlərdə də mövcuddur. Allah aydın şəkildə işarə edir: məsələn, cavan oğlana başa salır ki, bu qıza pərəstiş etməyi dayandırmaq lazımdır. Yaxud qıza bir mənalı şəkildə başa salır ki, bu cavan oğlana ərə getməsin. Bu hala dözmək çətindir. 
Adamlar belə hallarda məhəbbətin itirilməsi üzündən dözülməz ağrı hiss edirlər. Ancaq öz iradəmizi Allahın iradəsinə tabe etdirsək və əlaqələri kəssək, O, adamlara itirdiklərinin əvəzində müqayisə olunmayacaq dərəcədə daha yaxşısını verir. 
Yeni qarşılıqlı əlaqələrdə Allah başlıca yerlərdən birini tutacaq. Beləliklə, üstünlük (prioritet) təşkil edən hər nə varsa öz yerində olacaq. Bəzən də Allah nə vaxtsa Onun xatirinə əl çəkdiyimiz adamı bizə qaytarır. Allah kiməsə göstətir ki, o, nikah əlaqələrinə girməsin və tək yaşasın. Və bu cür həyat həmin adam üçün gözəl olacaq. Başlıcası budur ki, sizin qarşılıqlı əlaqələrinizdə birinci yerdə Allaha olan sevginiz dayansın. Allah bizi sarsıntıya salaraq bunları istəyir. 
Mənim fotokameralarıma gəldikdə isə mən onları mağazaya apara bilərdim, ancaq mən onları qəlbimdə qoruyub saxlayacaqdım. Fotoaparatların əlimdən çıxdığına təssüflənə bilərdim. Mən onları qaytarmaq üçün etməli olduğum barədə düşüncələrə qapılardım. Bu isə onu bildirərdi ki, mən Allaha heç nə vermədim. 
Hər bir adamla münasibətdə belə nəticəyə gəlmək ədalətli olardı ki, o dərk etmiş halda özünü qiymətli istər maddi, istərsə də mənəvi olanlardan məhrum etsin. Siz Allahin sözü ilə nədən və kimdənsə ayrıla bilərsiniz, ancaq qəlbinizin dərinliyində bağlı olduğunuza görə qüssələnə bilərsiniz. Siz təssüflənə və özünüzü bu itgiyə görə danlaya bilərsiniz. Siz bu barədə illərlə ah çəkə bilərsiniz. Ancaq əgər Allah sizdən xahiş edibsə ki, ondan əl çəkin, onda, əl çəkin. Bütün qəlbinizlə əl çəkin! 
Allah bizim bütün varlığımızdır
Sarsıntı bizi elə bir vəzyiyyətə salır ki, deyirik: «Mənim üçün ən mühüm olanı Allahın həyatımdakı iştirakıdır». Bu, şəkk-şübhəsi olmayan əlamətdir ki, biz bütünlüklə Allahın tabeliyindəyik. Biz istəyirik ki, Allah bir meyvəni nümayiş etdirərək ətrafımızdakıların qarşısında öyündüyümüz kimi təkcə xarici görkəmimizdə dəyişiklik etməsin. O, eyni zamanda daxilimizdə də dəyişiklik etsin. 
Allahın ən böyük xeyir-duası Onun bizdə etdiyi dəyişikliklərdir ki, onlardan da ən başlıcası Məsihə oxşamağımızdır. 
Bizilərdən çox az bir qismimiz Allah haqqındakı fikirlərlə və Onun bizə nələri əmr etməsi haqqındakı düşüncələrlə yuxudan oyanırıq. Biz yuxudan qalxırıq və düşünməyə başlayırıq ki, biz nələri etmək istərdik. Biz ancaq özümüz haqda — gündəlik tələbatımız, görüşlərimiz, planlarımız, arzularımız barəsində düşünürük. Allah bizı ona görə sarsıntıya salır ki, bizi yalnız Onun iradəsi haqqında fikirlər məşğul etsin. Biz beləcə dua etməliyik: «Ya Rəbb, Sən nə istəyirsən? Mən Səni izzətləndirmək üçün hansı işi görüm?». 
Məsihə bənzəmək
Həvvari Paulun haqqında söhbət açdığı ruhun meyvəsi — İsa Məsihin Özünün malik olduğu keyfiyyətlərdir. Biz məhz ona oxşamağa çalışmalıyıq. Məsihə bunlar aiddir: 
Məhəbbət. Özünü fəda etmək İsa Məsihi fərqləndirən xüsusiyyətdir. Məhəbbət fəda etmək, fəda etmək və bir daha fəda etmək bacarığıdır. Nə qədər ki, biz özümüzdə olan eqoistliyi dağıtmamışıq, belə bir məhəbbəti qazana bilmərik. 
Sevinc. Günahın əsiri olan insan ürəkdən sevinə bilməz. Sevinc o vaxt gəlir ki, sən xilas olduğunu dərk edəsən. Hər dəfə Allah bizi sarsıntıya salaraq iztirablardan keçirir, onda biz günahın üzərində qələbə çalırıq və kədər sevinclə əvəz olunur. Kim ki, həqiqətən Allahın sarsıntısından keçib, hansı sevincdən danışdığımı yaxşı bilirəm.
Əgər insan hər şeyi öz istədiyi kimi etməyə çalışarsa, o, insanın nöqsanları, səhvləri və zəiflik telləri ilə bağlı olur. Belə insan özündən məyus olur və başqalarının uğurlarına həsəd aparır. Onun sevinci yoxdur. O bir anlıq sevinc hissi keçirir ki, bu da çox səthidir. Əsl sevincin nə demək olduğunu isə bilmir. 
O kəs ki, sarsıntıya məruz qalıb, xüsusi sevinc hiss edir, gözləmək sevincini yaşayır. Bu cür insan deyir: «Mən səbirsizliklə gözləyirəm ki, Allah bu gün mənə nəyi açıqlayacaq?». Allah bizim həyatımızı bütünlüklə nəzarətdə saxlayırsa, onda bizim həyatımız macəralara çevrilir! 
Sülh. Sarsıntı Məsih sülhünü yaradır. Elə bir sülh ki, bizim bütün varlığımıza hakim olur. Öz həyatımızı Allaha təslim edəndə deyirik: «Ya Rəbb, mən Səninəm. Sən mənimlə istədiyin kimi rəftar edə bilərsən. Mənim həyatım və mənim ömrüm Sənin əlindədir. Biz tamamilə təhlükəsizlikdə oluruq, ona görə ki, Allah bizdə və bizim vasitəmizlə elə işlər görür ki, bizim əbədi xeyir tapmağımıza xidmət edir. Biz Ona bütünlüklə və tamamilə etibar edirik. Bizə daha mübarizə aparmaq lazım deyil. Öz gücümüzlə özümüzə yol açmaq və irəli getmək, uğur əldə etməyə çalışmaq və gördüyümüz işlərə görə məsuliyyət daşımağımıza ehtiyac yoxdur. Allah hər şeyi nəzarətdə saxlayır. Biz Onun əlləri üstündə dincələ bilərik. Və Allahın sülhü bizim xeyir-duamızdır. Həvari Paulun Timoteyə yazdığı kimi: «Əlindəki ilə kifayətlənərək Allah yolu ilə yerimək nə böyük qazancdır» (1 Tim. 6:6). 
Səbirlilik. Başqaları ilə rəqabət apararaq özümüzə şöhrət qazandığımız vaxt səbrimiz tükənir. Biz hər şeyi mümkün qədər tez etməyə çalışırıq. Allah bizi sarsıdan vaxt planlarımıza və Onun göstərişlərinə yeni nəzərlərlə baxırıq. Bizim həyatımızda Onun yolları, Onun niyyətləri təsəvvür edə bildiyimizdən də çox, hər şeydən yüksəkdir. Biz başa düşəndə ki, həmişəlik Ona məxsusuq, Allahı və Onun bizə bəxş etdiyinin tam dolğun olduğunu gözləmək daha asan başa gəlir; biz Onun yaxın adamlarımızla əlaqədar olan fəaliyyətinə asanlıqla etibar edirik və bilirik ki, O hər şeyi Özünün bildiyi kimi Öz metodları ilə vaxtında həyata keçirir. 
Mərhəmət (xeyirxahlıq, mehribanlıq). Nəfsimiz üstün gələndə Müqəddəs Ruhun istədiklərini deyil, özbildiyimizi edirik. Biz inadkarlıqla və gecikmədən öz istəyimizə çatmağa çalışırıq. Biz ətrafmızdakıların istəkləri ilə hesablaşmırıq və hamını tapdalayırıq; düşünürük ki, qanuna əsasən bizə çatası olanları başqaları əldə etmək istəyirlər. 
Sarsıntı bizə başa salır ki, bizim heç bir hüququmuz yoxdur. Bizim bütün hüquqlarımız Allaha məxsusdur. Biz irəliyə doğru can atmaqdan, rəqibi qabaqlamaq hissindən, istədiyimizi əldə etməkdən vaz keçirik. 
Güzəştə getmək aciz olmaq demək deyildir. Biz həmişə İblisə qarşı apardığımız mübarizədə sərt olmalıyiq. Biz coşqunluqla dua etməliyik və Məsihə sadiqliyimizi sübut etməkdə səy göstərməliyik. Yalnız sarsıntı keçirəndən sonra biz Həvari Paulun Efeslilərə göndərdiyi məktubdakı sözlərin əsil mənasını başa düşürük: «Çünki mübarizəmiz can və ətə (insanlara) qarşı deyildir, ancaq rəyasətlərə, hakimiyyətlərə, bu qaranlıq dünyanın hökmranlığına, yəni səmavi aləmdə olan pis ruhi qüvvələrə qarşıdır (Efes. 6:12). 
Həvari deyir ki, bu cür mübarizə aparmaq üçün: «Nəhayət, Rəbdə və Onun üstün qüdrətində qüvvətlənin» (Efes. 6:10). Korinfli imanlılara isə belə yazırdı: «Ayıq olun, imanda sabit durun, mərdanə və möhkəm olun!» (1 Kor. 6:13). 
Biz inananda ki, bizim mübarizəmiz insanlara qarşı deyil, bizi pislik etməyə təhrik edən insan ruhunun düşmənlərinə qarşıdır, onda ətrafımızda olanlara xeyirxahlıqla yanaşmaq bizim üçün asan olur. Biz günahları da sevə bilərik, baxmayaraq ki, günaha nifrət edirik və bizi tovlayanla (şeytanla) mənəvi mübarizə aparırıq. 
Mərhəmət. Sarsıntı keçirəndən sonra başa düşürük ki, bizdə yaşayan Müqəddəs Ruhun sayəsində mərhəmət göstəririk. Xeyirxah və mərhəmətli Allah bizdə və bizimlə yaşayır. Onun bizdəki iştirakı bizi xeyir əməllərə və xeyirli qərarlar qəbul etməyə vadar edir, çünki Allah xeyirxah və mərhəmətlidir. Əgər biz, bizi sıxıntıya salan Allaha müqavimət göstəririksə, onda biz şəhvani təbiətimizlə, xeyir və şər haqqındakı məxsusi düşüncələrimizlə, nəyin yaxşı və nəyin pis olduğu haqdakı fikirlərimiz qarşısında təkbətək qalırıq. Ancaq bizim çox yiksək qiymətləndirdiyimiz şeylərin hamısı nəticə etibarı ilə bizi məyus edir. 
Düzgün sifət cizgilərinə və mütənasib bədən quruluşuna malik ola bilərik. Ancaq cazibədar olmaya bilərik; iti ağıla malik ola bilərik, ancaq düzgün qərar qəbul etməyə bilərik; yaxşı qazancımız ola bilər, ancaq çətinliklə dolanarıq; varlı bir ailədə dünyaya göz aça bilərik, ancaq həyatda heç nəyə nail olmarıq. Ancaq Allahın yüksək qiymətləndirdiyi şeylər, həqiqətən səadətdir. 
Mərhəmət özünü bağışlamaqda göstərir. Sarsıntı keçirəndə ətrafımızdakılardan, bizə xoş münasibət bəsləməyənlərdən tələb etmirik ki, onlar bizim hər hansı bir emosianal borcumuzu qaytarsınlar. Biz adamlarla manipuiyasiya etmirik, onları nəzarətdə saxlamırıq və yaxudda onların etdikləri və etmədikləri işlərə görə cəzalandırmırıq. Biz heç kəsə pisliklə əvəz vermirik, ancaq dualarımızda deyirik: «Bu insan Sənə məxsusdur, Ya Rəbb!. Mən təmamilə Sənə etibar edirəm və bu adamı Sənin əllərinə tapşırıram. Onunla Sən necə istəyirsənsə o cür də et!». 
Allahın mərhəməti və xeyirxahlığı bizi məcbur edir ki, adamlarda yalnız yaxşı cəhətləri axtaraq və başqalarını da yaxşılığa təhrik etmək üçün əlimizdən gələni edək. Mərhəmət bizi ehtiyacı olan adamlara komək etməyə səsləyir, Allahı tanımayan adamlar üçün dua etməyə çağırır və zülmə məruz qalanları, incidilən adamları müdafiə etməyə çağırır. 
İsanın gördüyü hər iş xeyirli idi. Biz hiss edəndə ki, Müqəddəs Ruh bizə qarşı necə mərhəmətli və səxavətlidir, onda biz İsa kimi mərhəmətli işlər görə bilərik. 
İnam (sədaqət). Nə qədər ki, biz özümüzdən əl çəkib Allaha tabe olmamışıq, daim istəklərimizi yerinə yetirə bilən, bizə kömək edən və bizi sevən onda birisini axtaracayıq. Belə vəziyyətdə qarşılarına çıxan ilk xoşagəlimli birisi ilə eşq məcarası yaşayan ər-arvada oxşayırıq. Beləcə, bizi əsl mənada sevən və tək qoymayan Allaha qarşı xəyanət edirik. Allah bizi heç vaxt məyus etmir və sevməkdən əl çəkmir. 
Sarsıntıya düşəndə deyə bilərik: «Mən həqiqətən Səninəm, Ya Rəbb və Səndən başqa heç kim mənim əbədiyaşar ruhuma qarşı iddia qaldıra bilməz. Sən mənim Allahımsan». Bu həqiqi sədaqət halıdır. 
İsa heç vaxt bircə an da olsun Allahsız qalmadığı kimi, biz də Müqəddəs Ruhun sayəsində Ata ilə bir yerdə olmaq istəyirik və Onsuz bircə an da olsun ayrı qalmaq istəmirik. 
Mülayimlik. Biz nə qədər ki, sıxıntıya düşməmişik və Allah qarşısında boyun əyməmişik, öz ehtiyaclarımızı ödəmək üçün Allahdan başqa kimi deyirsən axtarırıq. Özümüzə nəzər yetirəndə başa düşürük ki, özümüz özümüzün bütün ehtiyaclarını heç cür ödəyə bilmərik. Ona görə də yardım üçün başqa adamlara üz tuturuq. Biz tələb edirik ki, bizi sevsinlər, bizim qayğımıza qalsınlar, bizə qulluq göstərsinlər və çətin dəqiqələrdə bizə təsəlli versinlər. Son nəticədə isə başa düşürük ki, bizi əhatə edən adamlar bizə kömək edə bilməzlər, necə ki, biz onlara kömək edə bilmirik. 
Biz başa düşürük ki adamlar kömək üçün ən etibarlı mənbə deyildir və bizim tələbatımızı ödəməyə qadir deyillər. Bəs, biz nə edirik? Bizim onlara acığımız tutur, onlardan inciyirik və narazı oluruq. Bizi bu cür hadisələr bürüyəndə nələr baş verir? Biz o saat mülayimliyin nə olduğunu unuduruq! 
Biz adamları təhqir etməyə başlayırıq və onlara xoşagəlməz sözlər deyirik. Biz kobudluq edir, onları camaatın qarşısında ələ salır və onları təhqir edirik. Biz onlarla olan əlaqəni kəsirik. 
Bu cür davranmağın qarşısında sadə bir şey durur:  ümidlərimizi doğrultmadığına görə adamlaradan məyusoluruq.
Reallıq belədi ki, yalnız İsa Məsih bizim bütünümidlərimizi doğrulda bilər. O, həqiqətən də bizim bütün istəklərimizi yerinə yetirə bilər, bizim bütün problemlərimizi həll edər və bizim həyəcanlarımızı başa düşər. Yalnız O, bizə hər şeyi verə bilər, bizim ehtiyacımız olan şeyləri həm bu dünyada, həm də ki, qarşıdakı gələcək həyatda. 
Sıxıntı sayəsində ətrafmızdakılarla mərhəmətli və mülayim oluruq. Çünki dərk edirik ki, Allah da bizə qarşı mərhəmətli və mülayimdir. Biz inanırıq ki, Allah bizim ətrafımızda olan adamları dəyişdirə bilər və biz onlarla möhkəm, sağlam əlaqələr qura bilərik. U münasibətlər üzücü yox, bizi zənginləşdirən münasibətlər olacaq. 
Təmkinlilik. Biz öz həyatımız üzərindəki nəzarəti Allaha təqdim edəndə O, bizə onu yenidən qaytarır. O bizə güc verir ki, şeytanın istənilən şirnikləndirməsinə «yox» deyə bilək. Bizdə elə bir bacarıq əmələ gəlir ki, xilas tapmayan adamda belə bacarıq yoxdur. O da budur ki, biz uğurla şərə qarşı dura bilək. 
İstək və ehtiyaclarımızın doymaq bilməyən acgözlülüyü bizi sıxıntıya salan səbəbdir. Allah bizi sıxıntıya salır ki, biz də Onun istəyini arzu edək. Aşkar edirik ki, Allah ehtiyacımız olduğu və bizə sevinc gətirənləri vermək istəyir. 
Adətən, haqqında heç vaxt fikirləşmədiklərimiz bizim ürəkdən arzuladığımız istəkləri təmin edir. Sıxıntı bizim istəklərimizin dəyişməsinə gətirib çıxarır.
ALLAHIN BIZDƏKİ İŞTİRAKININZAHİRİ MEYVƏSİ 
Məsihçilərin əksəriyyəti inanır ki, onların gətirdiyi zahiri meyvə deyiləndə «məbəddəki fəaliyyəti» başa düşülür. Onlar üçün məsihçi həyatı ibadətlərə müntəzəm davam etmək, Müqəddəs Kitabı oxumaq, məbədə dəvətləri paylamaq, həm də müxtəlif missioner təşkilatlarında və məsihçi cəmiyyətlərində üzv olmaqdan ibarətdir. 
Sıxıntıya məruz qalmaqdan sonra, biz Məsih barədə daha məhsuldar şahidlik etməyə başlayıriq. Gətirməli olduğumuz zahiri meyvə, Onun haqq olduğunu bəyan etmək və bizim qarşımıza çıxan hər kəsə yardım etməkdən ibarətdir. Biz Onun məhəbbəti və gücü haqqında şahidlik etməyə dəvət olunmuşuq: 
 Qoy onlar xeyirıahlıq etsinlər, yaxşı işlərlə varlı olsunlar, əliaçıq və öz malını digərləri ilə bölüşdürməyə hazır olsunlar. (1 Tim. 6:18)
 Amma Rəbb Allahı ürəklərinizdə təqdis edin. Malik olduğunuz ümid barəsində sizdən hesabat istəyən istəyən hər kəsə həmişə mülayimliklə və ehtiramla cavab vermək üçün hazır olun. (1 Pet. 3:15)
 Duaların başlıca məqsədi, Müqəddəs Kitabın qiraəti və öyrənilməsi, məbədə müntəzəm olaraq gəlib-getməyin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bizdən yardım istənilən zaman necə hərəkət etməli olduğumuzu bilək. Böhranlı dəqiqələrdə fikirləşməyə vaxt qalmır. Bütün bu «məsihçi təhsili» bizi məsihçi eləmir. O, yalnız bizi əsl məsihçi həyatına hazırlaşdırır. Bu, həyatda Müqəddəs Ruh Məsihin bədənində bizi bir-birimizə xidmət göstərməyə və həyatımızı diqqətlə izləyən imansızlara doğru yönəldir. 
Rəbb bizi, əvvəlki fəsildə söylədiyimiz kimi müəyyən bir xidmətə çağırır. O bizə istedad verib və bizi bu xidmətə hazırlayıb. Ancaq hər gün qəbul etdiyimiz qərarlarda Müqəddəs Ruhun rəhbərliyinə əsaslanmalıyıq. Biz bütünlüklə Onun rəhbərliyinə bütün işlərimizdə və gələcək planlarımızda arxalanmalıyıq. 
Sarsıntının məqsədi ondan ibarətdir ki, biz bir şeyi dərk edək bizim həyatımız daha bizə məxsus deyil. Bizim həyatımız Məsihə məxsusdur. Biz yalnız Onun istədiyi kimi yaşamalıyıq. 
Sarsıntıya minnətdar olaraq, biz aşkar görürük ki, bizim xidmətimiz yalnız o zaman effekt verə bilər ki, biz öz iradəmizi Allahın iradəsinə tabe edək və bizim vasitəmizlə hərəkət etməsi üçün Allaha imkan verək. Biz Allaha nə qədər çox imkan versək ki, bizim həyatımızı zir-zibildən təmizləsin, o qədər də çox məhsul verə bilərik. 
Siz əgər üzümlüklər haqqında bir şey bilirsinizsə, onda eşitmişsiniz ki, meynəni hər il budamaq lazımdır. Köhnəlmiş, qurumuş budaqlar kəsilib atılır. Məhsulsuz qış vaxtında ağacların budanması qəddarlıq kimi görünə bilər. Ancaq yazda təzə tumurcuqlar əmələ gələndə budanmanın məqsədi aydın olur. Bu cür təmizlənmiş meynə bol məhsul verir. Qidalı şirələr ağacın kökündən budaqlara doğru gedir və budaqlar məhsul gətirir. Budanmadan sonra meynənin üstündə qalan budaqlar, bar verən budaqlar adlanır. 
Bu cür təmizlənmə prosesini də Müqəddəs Ruh bizim üzərimizdə həyata keçirir. Günahlarımız və qüsurlarımız kəsilib atılana qədər , biz daha çox bacarıq yiyəsi oluruq. Allah bizi təmizləməyə başladığı andan öz yaxınlarımıza biz daha çox və daha yaxşı qulluq edə bilərik. 
Məsələn, insan bəlağətli natiq ola bilər, anadangəlmə istedad və bacarığı ilə başqalarından fərqlənər. Kişi və ya qadın xarizmatik bir şəxsiyyət ola bilər və gözəl davranışlı ola bilər. Əgər Allah bu bacarıqlı insanın qəlbində mərkəzi yeri tutmursa, onun gözəl nitqində və davranışında qeyri-səmimilik, saxtalıq və eqosentrizim əmələ gələ bilər. Yalnız özümüzü tamamilə Rəbbə tabe edəndən sonra təbiətdən gələn bacarığımız həqiqətən çiçəklənə bilər və o tanına bilər. Biz sarsıntı keçirməyi arzu etməliyik ki, bol məhsul verək. 
Siz həqiqətənmi Allahın sizin üçün hazırladığı ən yaxşıları əldə etmək istəyirsiniz? 
Siz həqiqətənmi Allahın sizin üçün arzuladığını ürəkdən istəyirsiniz?
Siz həqiqətənmi Allahın xeyir-duasını qazanmaq istəyirsiniz?
Dəyişilməyə aparan yol, İsa Məsihin Özünə oxşamaq istəyi və yaxınlarınıza qulluq göstərməkdə daha çox gücə malik olmaq sarsıntıdan keçir. Allahın başqa yolu yoxdur. Sarsıntı — bu, Onun səadətə çatdırmaq yoludur. 
İmkan verin ki, Allah sizin qəlbinizdə Öz işini görsün. Onun sizə öyrətdiyi həqiqəti qəbul edin. Öz iradənizi Onun iradəsinə tabe etdirin. Və siz görəcəksiniz ki, Allah sizin üçün nələr hazırlamışdır!

X FƏSIL. XEYIR-DUANIN TƏNTƏNƏSI 
Xeyir-dua nədir? 
İndiki dövrdə «xeyir-dua» sözünü, «xoşbəxtlik» kimi şərh edirlər. 
Əlbəttə, inanıram ki, böyük pullara sahib olmaq vəhaqq-hesabı ödəməyi bacarmaq xeyir-duanın bir hissəsidir. Lakin Allahdan gələn xeyir-dua ən yaxşı qazancdan da, daşınmaz əmlak sahibi olmaqdan və yaxud yığdığı sərvətdən də böyükdür. 
Əksər tənha insanlar «xeyir-duanı» evlənmək və ya ərə getmək kimi müəyyən edirlər. Valideynlər öz uşaqlarını xeyir, mənfəət hesab edirlər. Sağlamlıq, gözəllik və yaxşı iş, bunlar da Allahın xeyir-duasıdır. 
Bütün bunlar nə qədər əhəmiyyətli olmaqlarından asılı olmayaraq, Allahın xeyir-duasının mükəmməl izahını verə bilmirlər. 
Allahın xeyir-duası bizim əbədi rifahımız üçün edilən bir bəxşişdir. Əsil xeyir-dua zamana tabe olmayan komponentlərdən təşkil olunmuşdur. 
HƏVARİ PAULUN SARSIDILMASIVƏ XEYİR-DUASI
Həvari Paul bilirdi ki, sarsılmaq nə deməkdir. O, həmçinin Allahın xeyir-duasının nə olduğunu da dərk edirdi. Bu xeyir-dua sarsıntı dövründə baş verən məxsusi xeyir-duadır. Həvari Paulun həyatı Əhdi-Cədidin ən qəribə möcüzələrindən biridir. 
Gələcəkdə Həvari olacaq Paul Tarsda anadan olub və ona Şaul adı qoyulub. 
O, yaxşı təhsil almışdı. O, dindar yəhudi ailəsində tərbiyə almasına baxmayaraq, Roma vətəndaşı idi. Dini qısqanclıq üzündən ilk məsihçiləri təqib edirdi, onların çoxusunu həbsə salır və edam etdirirdi. Bir dəfə o, İsraildən xaricdə yayılan məsihçiliyə qarşı mübürizə aparmaq üçün Dəməşqə gedirdi. Bu zaman o, İsa Məsihə rast gəldi. Çox qısqanc olan yəhudi gözqamaşdırıcı işığı gördü, ona müraciət edən İsanın səsini eşitdi və Onun önündə baş əydi. Ona öz həyatını təslim etdi və Allahın bağışlamasına nail oldu. 
Paul iradəli və qətiyyətli şəxs idi. O, nəyin bahasına olursa olsun öz işini görürdü. Rəbb İsa Məsih onu xilas edəndə Paul kim idi? Qiymətli, ancaq cilalanmamış bir daş parçası. Allah bu qiymətli daşı cilalamağa başladı və bu özünü Paulun sarsıntısı şəklində biruzə verdi. 
Pavel üç il ərzində Ərəbistanda qaldı və sonra yenidən Dəməşqə qayıtdı. Biz bilirik ki, bu üç il ərzində Paul hansı işlərlə məşğul olub, ancaq üç il keçəndən sonra Yerusəlimdə Peter və Yaqubla qarşılaşdı və orada on beş gün qaldı. 
Sonra isə o, Suriyada Kilikiyada oldu. Paulun fəal xidmət göstərməyə başladığı vaxta qədər on dörd ilə yaxın müddət keçmişdi. Bütün bu illər ərzində Rəbb onu sarsıntı və iztirablardan keçirərək xüsusi xidmətə hazırlayırdı (bax, Qalatiyalalılara 1:15–2:1). 
Paul deyirdi ki, Müjdəni «İsa Məsihin vəhyi vasitəsilə» aldım və Allah «Öz Oğlunu məndə izhar etməyə razı olduqdan sonra» mən onu bütpərəstlərə təbliğ etməyə başladım (bax, Qalat. 1:12, 15–16). 
Heç kim Paulun aldığı kimi vəhy almamışdır. Tənhalıqda keçirdiyi illər ərzində Allah İsa Məsih haqqında həqiqətləri ona Müqəddəs yazı və həyat təcrübəsi vasitəsilə açıqlamışdı. Bu illər onun üçün çox qiymətli idi. 
Özünün missioner kimi səyahətini yenicə başlayan Paul amansız təqiblərə məruz qaldı. Onu təqib edir vədöyürdülər. Onu tez-tez dəmir barmaqlıqlar arasına salırdılar. O, dəfələrlə gəmi qəzasına uğramışdı və haraya gedirdisə tezliklə orada onun xidmətinə qarşı müqavimət baş qaldırırdı. Paul yaxşı bilirdi ki, başqaları tərəfindən rədd edilmək, şübhələrdən və tənqidlərdən əzab çəkmək, istehzalara, ittihamlara, zülmə səbirlə dözmək nə deməkdir. 
Çox güman ki, xidmət etdiyi illər ərzində Paul kimi əzablara, ağrı və qüssəyə məruz qalan ikinci bir insan tapılmaz. 
Bu çətinliklər ona ibrət dərsi olmuşdur. Onlar onun ruhani inkişafına kömək etmişdi. Yəqin ki, Paulun əzablardan sonra mənimsədiyi iki ən mühüm dərs bunlardır: Paul özünün imkanlarını görə bilmiş və Allahın nemətinin hədsiz olduğunu hiss etmişdi. Bu iki vacib amil hər birimiz üçün də ən mühüm dərs olmalıdır. 
Birinci dərs: Bizim imkanlarımızın məhdudluğu
Paul öz məktublarında bizə yazır ki, məsihçi həyatı yaşamaq onun gücündə olan bir şey deyildir. Romalılara yazdığı məktubunda biz oxuyuruq:
 ...çünki bilirəm ki, məndə, yəni cismani təbiətimdə yaxşı şey yaşamır: yaxşı şey etmək istəyi məndə var, amma tətbiq etməyə gücüm çatmır. 
 İstədiyim yaxşı şeyi etmirəm, lakin istəmədiyim pis işi görürəm. Lakin əgər istəmədiyim şeyi edirəmsə, artıq mən yox, məndə olan günah belə hərəkət edir. 
 Beləlikləı, mən bu nəticəni tapıram: Yaxşılıq etmək istərkən, məndə pislik hasil olur. 
 Çünki Allahın Qanunundan daxili varlığıma görə zövq alıram. Lakin mən üzvlərimdə başqa bir qanun da görürəm ki, o ağlımın təsvib (bəyəndiyi) etdiyi qanun ilə mübarizə edir və üzvlərimdə olan günah qanununa məni əsir edir. 
 Nə zavallı adamam! Ölümə aparan bu bədəndən məni kim xilas edəcək? 
 Rəbbimiz İsa Məsih vasitəsilə Allaha şükür edirəm! Beləliklə, mən öz ağlımla Allahın qanununa, cismani təbiətimlə isə günah qanununa qulluq edirəm. (Rom. 7:18–25)
Allah istəyir ki, biz var-gücümüzü axıra qədər sərf edək və dərk edək ki, həyatda uğur qazanmaq üçün kifayət qədər gücümüz və biliyimiz yoxdur. 
Əgər biz bu dərsi mənimsəməsək, öz gücümüzə, yəni keçmiş xidmətlərimizə və təcrübəmizə, təhsilimizə və elmi dərəcələrimizə, iradəmizin gücünə və ambisiyalarımıza (heysiyyətimizə) və s. arxalanmağa davam edəcəyik. Allah bizi ona görə sarsıdır ki, biz başa düşək: Onun köməyi olmadan biz bu dünyada firavan həyat sürə bilmərik və Səmavi Səltənətdəki əbədi həyatı qazana bilmərik. 
İkinci dərs:Allahın nemətlərinin sonsuz olması
Paulun iztirablardan keçərək mənimsədiyi ikinci ən mühüm dərs — Allahın nemətlərinin sonsuz olmasını dərk etməsidir. 
Korinflilərə yazdığı ikinci məktubunda biz Paulunetirafını oxuyuruq: 
 Və mən vəhylərimin fövqəladəliyi ilə qürrələnməyim deyə, bədənimə bir neştər, şeytanın mələyi verilmişdir ki, məni dilxor etsin ki, qürrələnməyim. 
 Üç dəfə Rəbbə yalvardım ki, onu məndən uzaqlaşdırsın. Rəbb isə mənə dedi: «Lütfüm sənə yetər; çünki Mənim qüdrətim zəiflikdə kamilləşir». Buna görə, daha çox öz zəifliklərimlə məmnuniyyətlə öyünəcəyəm ki, Məsihin qüdrəti içimdə sakin olsun. 
 Bu səbəbdən mən, Məsih uğrunda zəifliklərə, təhqirlərə, ehtiyaca, təqiblərə və sarsıntılara tab gətirməyə razıyam; çünki mən zəif olduğum zaman qüvvətliyəm. (2 Kor. 12:7–10)
Paul başa düşdü ki, o tamamilə gücsüz olduğu halda, Allahın ondakı gücü ən möcüzəli şəkildə özünü biruzə verir. 
Biz bilirik ki, Paulun haqqında xatırlatdığı «bədənimdəki neştər» nədən ibarət idi. Ancaq biz bilirik ki, həmin o neştər Paulu əzab çəkməyə məcbur edirdi, çünki neştər vasitəsilə kəskin, iti ağrı vermək olur. Biz bilirik ki, bu neştər onun cismani bədəninə təsir edir, çünki həmin neştər onun bədəninə yeridilib. Biz bilirik ki, bu neştər onun özünü zərərçəkmiş və gücsüz olduğunu hiss etməyə məcbur edirdi. Bu «bədənindəki neştər» Paul üçün sarsıntı vasitəsi idi. Nəticədə isə Həvari ondan xilas olmaq üçün etdiyi xahişlərindən əl çəkdi (baxmayaraq ki, Paul bu vaxta qədər üç dəfə bu barədə Allahdan xahiş etmişdi). Həvari görəndə ki, «bu neştər» onun xeyir-dua almasına səbəb olub, onda bu vəziyyətlə barışdı. Paul başa düşdü ki, istənilən şəraitdə Allahın onun yanında olması ona bəsdir. 
Mənim heç vaxt bədənimdə buna bənzər «neştər» olmayıb. Ancaq mənim şəxsi problemlərim var idi və onlar mənə həll olunmaz, aradan qaldırılması mümkün olmayan kimi görünürdü. Mən nə qədər çalışsam da bunlar tükənmək bilmirdi. Bu problemlər aydın düşünməkdə mənə mane olurdu və mən onun həlli yollarını görə bilmirdim. Nə qədər çox dua etsəm də ki, bu problemlər yox olsun, onlar bir o qədər artıq mənə təzyiq göstərirdi. 
Eyni zamanda görürdüm ki, Allaha olan xidmətim çiçəklənməkdə davam edir. Adamlar Məsihə müraciət edir və nicat tapırlar. Əvvəllər barəsində eşitmədikləri İncil o yerlərdə təbliğ olunurdu. Şəxsi həyatımda keçirdiyim sınaqlara, iztirablara baxmayaraq (bəzən, hətta onun sayəsində) Allah içimdə fəaliyyət göstərirdi. 
Ürək ağrılarından dözülməz dərəcədə əzab çəkdiyim vaxtlar adamlar mənə yaxınlaşıb deyirdilər ki, mənim moizələrim əvvəlki vaxtlarda olduğundan daha yaxşı, ürəkləri riqqətə gətirəcək bir şəkildə qavranılır, səslənir. Onlar deyirdilər: «Doktor Stenli, Sizin vasitənizlə Allah məniim həyatımı dəyişdirir». 
Bir dəfə mən söylədim: «Ya Rəbb, bütün bunlar Sənin əməllərindir. Burada mənim rolum yoxdur. Əgər mənim şəxsi həyatımda baş verən sıxıntılar sayəsində Sən öz müqəddəsliyinə nail olursan və insanlar da Səni izzətləndirir, onda bütün problemlərimə görə Sənə təşəkkür edirəm». 
Allahın nemətlərinin sonsuz olduğu barədəki dərsi iztirab və ağrılardan keçdiyimiz, gücümüzün və imkanımızın tükəndiyi həddə çatdığımızı dərk etdiyimiz an mənimsəyəcəyik. Allah kamilləşdirmək prosesini başlayarkən, bizim hansı həddə qədədr dözəcəyimizi dəqiqliklə bilir. 
OD VASİTƏSİLƏ TƏMİZLƏMƏ
Qiymətli metalların, xüsusilə qızıl və gümüşün təmizlənməsi aşağı temperturda həyata keçirilir. Bəzi qarışıqlar temperaturun yüksəlməsinə daha tez reaksiya verərək, əridilmiş metalın üzərinə çıxır ki, onu da ayırmaq asan olur. Sonra temperaturu daha da artırırlar. O da davamlı qabın (puta) içində olan ərinmiş metalın üzərinə digər qatışıqlar çıxır ki, onları da ayırırlar. Yalnız yüksək temperatur şəraitində metalları daha möhkəm qarışıqlardan təmizləmək olur .
Buna bənzər şərait bizim də həyatımızda baş verir. Bizim sıxıntı prosesimiz mərhələ-mərhələ baş verir. Allah bizi sıxıntıya tədricən məruz qoyur, metalların təmizlənməsində olduğu kimi. Əgər Allah bizim daha dərin qatlarımızda təmizlənmə işlərini birdən görsəydi, onda biz buna dözə bilməzdik. Bu, nəinki, bizim iradəmizi, hətta ruhumuzu da qıra bilərdi. 
O şeylər ki, bizim qəlbimizdə dərin kök salıb, bunlar sıxıntı hədəfinin özüdür ki var. Səylə gizlədilmiş, var gücümüzlə saxladığımız və qoruduğumuz bütün bu «Ruhani qatışıqlar» üzə çıxarılaraq məhv edilən zaman deyə bilərik: «Mən bilirəm ki, Allahın nemətləri kifayətdir və o hər şeydən üstündür. 
Mənim üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən şeylərdən; iradəmdən, xidmət etmək bacarığından, həyatımdan, hər şeydən məhrum oldum. Mən bilirəm ki, mənə yalnız Allah lazımdır, çünki O, mənim həyatıma çevrilmişdir, Onun iradəsi mənimkidir və Onun xidməti də mənim xidmətimdir». 
Mən sizinlə naməlum bir şairin, müəllifin kiçik birşeirini bölüşmək, istəyirəm. Orada od vasitəsilə təmizlənmə və Allahın insana bəxş etdiyi nemətlərin təzahürü barəsində söhbət açılır. 
 O, gurhagurla yanan ocağın ətrafında oturmuşdu,
 Və qiymətli metala baxırdı.
 Alov gücləndikcə, 
 O daha da diqqətlə baxırdı.
 O bilirdi ki, metal hər şeyə dözəcək.
 Və o saf qızıl əldə etmək istəyirdi.
 Ondan şah üçün tac tökmək mümkün olsun,
 Qiymətli daşlarla bəzədilsin.
 Ona görə də o, qızılı ocağa atmışdı,
 Çoxları deyə bilərdilər ki: «Nəyə görə?» 
 Və budur, çoxlarinın görmədiyi metal yanığı
 Yox oldu, və qızıl par-par parıldadı.
 Ancaq gözlərimiz göz yaşıyla dolmuşdu. 
 Biz ustanın əlini deyil, yalnız alovu görürdük.
 Bizdə qorxu və şübhə baş qaldirmışdı.
 Qızıl isə daha da saflaşırdı. 
 Alovun üzərinə əyilib baxanı, 
 Əks etdirirdi, 
 Gözləri məhəbbətlə dolub — daşanı.
 Bəlkə, çəkdirilən ağrı sevinc bəxş edirdi
 Onun sevən ürəyinə?
 Xeyr. Ancaq çarpaz alovun arasından, 
 O, görürdü əbədi qiymətli olanın parıltısını.
 Ona görə də alova baxırdı, 
 Sarsılmaz bir məhəbbətlə.
 Bilirdi ki, isti yetirməz zərər, 
 Ancaq qızılı saf eylər. 
Paul Allahın atəşinin bütün gücünü öz həyatında hissetdi. Və bu da Allahın nemətinin sonsuz olduğunu anlamaqda ona kömək etdi. 
SARSINTININ BƏXŞ ETDİYİ BEŞƏZƏMƏTLİ XEYİR-DUA
Birinci xeyir-dua: Biz Allahı daha yaxşı başa düşürük. 
Biz yalnız sarsıntı keçirəndən və iztirab çəkəndən sonra, Allahın təbiətini başa düşə bilirik. «Ya Rəbb, qoy mənim həyatım Sənin yolunla davam etsin!» demək çox asandır. Ancaq Allahın yolu necədir? Allah Müqəddəs Kitabın səhifələrində bizə belə deyir: 
 Çünki mənim fikirlərim sizin fikirləriniz deyi, Sizin yollarınız mənim yollarım deyil. Çünki, Göylər yer üzündən nə qədər yüksəkdirsə, Yollarım da sizin yollarınızdan, Fikirlərim də sizin fikirlərinizdən o qədər yüksəkdir. (Yeşaya, 55:8–9)
Sarsıdılandan sonra dərk etməyə başlayırıq ki, Allah — mütləqdir. Onun hökmləri qətidir, Onun vədi sarsılmazdır, O, vaxt və müddəti bilir, Onun köməyi həmişə öz vaxtındadır və kifayət qədərdir. 
Biz Müqəddəs Yazını daha yaxşı başa düşməyə başlayırıq. Biz müəyyən prinsipləri görürük. Bu prinsiplərə əsaslanaraq Allah adamların həyatında fəaliyyət göstərir. Biz onun məhəbbətini daha dərindən başa düşürük. Biz daha yaxşı dərk edirik ki, Onun məhəbbəti sayəsində Allah tərəfindən qəbul edilmək nə deməkdir. Biz Allahın məhəbbətini və səbrini, nemət və mərhəmətini anlayaraq boy atırıq. Özümüzün şəxsi təcrübəmizə əsasən çox səbirli olmağın nə demək olduğunu anlayırıq.
Biz Çarmıxın mənasını aydın görürük. Daha çox əmin oluruq ki, Allah bizim həyatımızı Öz əllərində saxlayır. 
Biz sarsıntı halında Allahın qüdrəti Onun çarmıxı və nemətlərinin önündə daha aşağı əyilirik. Onun şöhrəti və Onun ilahi təbiəti bizə açıq görünür. 
Biz Onun müxtəlif keyfiyyətlərinə daha dərindən bələd oluruq. Allahı dərk etməyin hüdüdu yoxdur. Bu xeyirdua əslində sonsuzdur, çünki Allahın mərhəməti və sevgisinin sonsu yoxdur. 
İkinci xeyir-dua: Biz özümüzü daha yaxşı başa düşürük.
Allah bizi sarsıtdığı zaman, biz öz-özümüzü daha yaxşı başa düşməyə başlayırıq. Öz həyat yolumuzu lap uşaqlıq çağlarından başlayaraq düzgün qiymətləndirməyi bacarırıq, həm də öz vərdişlərimizə can atdığımız məqsədlərə yenidən nəzər yetiririk. Biz öz həyatımızda baş verən müəyyən hadisələri və onların bizə təsirini yeni baxışla qəbul etməyə başlayırıq. Nöqsan və qusurumuzu gördüyümüz vaxt aşkar edirk ki, biz ətrafımızdakılara məhəbbət bəxş edə bilmirik. Eyni zamanda onlardan da bunu qəbul edə bilmirik. Biz öz asılılığımızı, öz məhdudluğumuzu və özümüzün çatışmayan cəhətlərimizi görürük. Biz görürük ki, qorxu bizim əl-qolumuzu bağlayaraq Allahın niyyətlərinin bizim həyatımızda həyata keçməsinə imkan vermir. 
Bəmçinin başa düşürük ki, Allah bizə necə istedad və bacarıqlar bəxş edib. Biz görürük ki, Allah bizi necə dəyişdirir və necə azad edir. Sarsıntı zamanı biz görürük ki, Allah bizim üzərimizdə necə incəliklə və necə şəfqətlə çalışır. 
Sarsıntı zamanı bu vaxta qədər görmədiyimiz şeyləri aydın başa düşməyə başlayırıq və əmin oluruq ki, biz — günahkarlarıq. 
Sarsıntı həmişə günahlara təkəbbür, itaətsizlik və digərlərinə qarşı yönəldilib. Allah bu günahları bizim həyatımızdan qoparıb atmağa çalışır. Sarsıldığımız vaxt başa düşürük ki, Məsihi Xilaskar kimi qəbul etməyimizə baxmayaraq, günahı törədən səbəblər bizdən yox olmur. Və bu, bizi çox məyus edir. 
İstirab vadisindən keçərkən görürük ki, biz dəyişilirik. Allah bizi yeniləşdirir, bizi təmizləməyə və azad etməyə davam edir. Günah qatışıqlar kimi bizim qəlbimizdən qatbaqat silinib təmizlənir. 
Bəzi adamlara elə gəlir ki, İsa Məsihi Xilaskar kimi qəbil etdikləri andan nəinki öz keçmiş günühlarından təmamilə azad olublar, həmçinin də indiki zamanda günaha meyl etməkdən azad olublar. Xilas olunmaq bizi Allah tərəfindən günahı bağışlanmış günahkarların vəziyyətinə qoyur. Əgər biz başa düşməsək ki, günah işlətmək bacarığımız əvvəlki kimi qalır, biz onda məyusluq, ümidsizlik və xəcalət hissı keçiririk. Və son nəticədə biz məğlubuyyətə uğrayırıq. Belə dəqiqələrdə fikirləşmək lazım deyil ki, biz xilas olmamışıq və yaxud da, bizim üçün xilas yeri qalmayıb. Günah bizi hərəkətə gətirir ki, biz Allaha müraciət edək və Ondan xahiş edək ki, bizim həyatımızdan bu meyli, günah işlətmək vərdişini kökündən çıxarıb atsın. 
Biz nicat tapdığımız vaxt, günah bizim üstümüzdə olan qüvvəsini itirir. 
Romalılara olan məktubda (6:14) deyilir: «Günah üzərinizdə hökm sürməməlidir, çünki siz Qanun hakimiyyəti altında deyil, Allahın lütfü altındasınız». Biz düşmənin hakimiyyətindən azad edilmişik. Bizim Rəbbimiz Allahdır. Paul davam edir: «Və günahdan azad olunduqda, siz salehliyin qulu oldunuz» (Roma, 6:18). Bu, onu göstərir ki, biz durmadan Allahla düzgün münasibət qurmağa can atır və Onun bizi dəvət etdiyi Müqəddəs Ruhun gücü ilə xidmət etməyə səy göstəririk. Və hər dəfə biz qiyam etməyə başlayanda, bizim ilk impulsumuz belə bir dua olmalıdır: «Ya Rəbb, mənə kömək et. Məni təmizlə. Mən Sənə təslim oluram». 
Allah bizi sarsıdanda, özümüzü dərk etməyə başlayırıq. Və bu xeyir-dua bizə qəribə bir azadlıq verir — günahdan azad olmaq və günaha görə cəzadan azad olmaq. 
Biz günah hissindən azadıq. Biz günah hissindən azad oluruq və eyni zamanda da bağışlanma alırıq. 
Biz günahla təkbətək mübarizə aparmaq vəzifəsindən azad oluruq. Allah bizi möhkəmlətmək üçün yanımızdadır. İblisə qarşı və onun bizi tovlamasına qarşı durmaqla bizə kömək edir. 
Biz çaxnaşmadan — daimi imansızlıqdan, düzgün hərəkət edirik, yoxsa yox, kimi düşüncələrdən azad olmuşuq. 
Müqəddəs Ruh vaxtlı vaxtında bizə başa salır ki, düzgün hərəkət etmirik. Bizdə günah etməyə meyllərin olmasına baxmayaraq, biz İsa Məsih tərəfindən azad olmuşuq, biz günahı məzəmmət edə, bağışlanma ala və günahın üzərində qələbə çala bilərik! Bunu dərk etmək isə böyük xeyir-duadır.
Allah azadlıqla bir yerdə bizə əmin-amanlıq və daxili rahatlıq bəxş edir və bizə inam verir ki günahla olan əsas döyüş artıq bitmişdir. Allahın əlində biz təhlükədən uzağıq. Biz spirtli içkilərə və narkotiklərə aludə olmamalıyiq ki, dinclik və əmin-amanlıq əldə edək. Bir dəfə sarsıntı keçirəndən və Allaha tabe olandan sonra, biz sülhə nail olduq, hansı ki, hər cür şərhdən və düşüncədən artıqdır (bax, Filip. 4:7). 
Üçüncü xeyir-dua. Biz böyük canıyananlıqla başqa admlara yanaşırıq. 
Sarsıntı sayəsində Allahın və özümüzün mahiyyətini daha dərindən başa düşərək, ətrafımızdakılara başqa cür baxmağa başlayırıq. Biz görürük ki, başqa adamlar bizdən nə yaxşı, nə də pis deyillər. 
Bizim hamımız mahiyyət etibarı ilə günühkarıq. Bizim hamımıza Allahın neməti və Müqəddəs Ruhun yeniləşdirən gücü lazımdır. Hamımız dəyişməli və inkişaf etməliyik. Elə bir adam yoxdur ki, nöqsansız və qüsursuz olsun. 
Sarsıntıya minnətdar olaraq belə deyə bilərik: 
• «Ey Atamız, Sən həmişə mənə səbrlə yanaşmısan. Mən də onunla səbirli olacağam». 
• «Ey Atamız, Sən mənə mərhəmət və lütf edirsən. Deməli, mən onunla xeyirxah və mərhəmətli ola bilərəm».
• «Ey Atamız, Sən məni bağışladın. Məndə, mənə zülm edənləri bağışlaya bilərəm». 
Sarsıntı keçirərkən biz öz yaxınlarımızı daha az tənqid edirik. Və daha az məzəmmətləyirik. Sarsıntıya minnətdar olaraq bizdə yeni keyfiyyətlər aşkara çıxır. Biz adamları Allah sevən kimi sevməyə başlayırıq. 
Bizim həyatda əldə etdiyimiz möcüzəli xeyir-dualardan biri də başqa adamlara Allaha yaxınlaşmağa kömək etmək bacarığımızdır ki, onlar Onun vasitəsilə inkişaf edirlər. 
Dördüncü xeyir-dua: Bizdə həyata həvəs oyanır.
Biz öz gücsüzlüyümüzü hiss edəndə və imkanlarımızın məhdudluğunu başa düşəndə Allahın sonsuz və təmənnasız məhəbbəti bizə aşkar olur. Və o zaman Allahın bizə bəxş etdiyi nemətləri yenidən qiymətləndirməyə başlayırıq. Bizim qəlbimiz Allahın bizim üçün etdiklərinə görə minnətdarlıq hissi ilə dolur. Hətta, mahnılar dayeni məna kəsb edir, başqa cür səslənir. Biz həyata yenidən nəzər yetirməyə başlayırıq. Yaradıcılıq fəaliyyətinə həvəs oyanır. Tanımadığımız adamlarla daha cəsarətlə ünsiyyət qururuq və emosional uyğunlaşmaqdan qorxmuruq. Bizim qəlbimizi örtən bərk qoruyucu zireh dağıdılıb, belə ki, biz ürəkdən gülür və ürəkdən ağlayırıq. Həyatdan həzz almaq üçün bizdə yeni imkanlar yaranır. Və bu sevinc xoşdur, təmizdir və bulanlıq deyildir. 
Beşinci xeyir-dua: Biz Allahın iştirakını daha kəskin hiss edirik. 
Allah həmişə bizim yanımızdadır, biz Onun iştirakına daha həssas münasibət bəsləyirik. 
Mənim həyatımda elə anlar olub ki, mən düşünmüşəm — Allah yəqin ki, məni unudub. Ancaq dərhal fikrimi dəyişirdim ki, Allah həmişə yanımda olub. Onun iştirak etməsi Onu gözləmədiyimiz yerlərdə iztirab çəkdiyimiz vaxtlarda üzə çıxır. Allah bizi ovundurur və bizdə elə inam oyadır ki, o, heç vaxt bizi atmaz və bizi unutmaz. Məhz belə anlarda Allah bizim qəlbimizə pıçıldayır ki, O bizi sevir. O deyir ki, biz Onun üçün qiymətliyik və O bizə yalnız xeyir arzu edir. Allah bizi inandırır ki, həmişə bizim yanımızda olacaq, bizdə və bizim vasitəmizlə fəaliyyət göstərəcək. 
Əgər biz inanırıqsa ki, Allah yanımızdadır, qəlbimizdə sülh olacaq və biz özümüzü tam əmin-amanlıqda hiss edəcəyik. Allah açıqlayır ki, ehtiyac duyduğumuz hər şeyin mənbəyi Onun yanındadır. Və bu inam bizi qorxu və həyəcandan azad edir. Bizim ürəklərimizə sülh və rahatlıq gətirir, həmçinin də sözlə ifadə edilə bilməyən sevinc bəxş edir ki, bu hiss hətta, ən ağlasığmaz şəraitdə belə bizi tərk etmir. 
BU XEYİR-DUALARIN XATİRİNƏİZTİRAB ÇƏKMƏYƏ DƏYƏR
Allah səbirlidir. O bilir ki, bizim iztirablarımız nə vaxt qurtaracaq. Eyni zamanda O bilir ki, bizim üçün hazırladığı xeyir-duanı gözləməyə dəyər. Əgər biz Allahın iradəsini yerinə yetirsək, sarsıntının ardınca baş verən xeyir-duanı almağa başlayırıq. Belə anlarda biz deyirik: «Mən bu sınaqlara görə minnətdaram. Allaha şükürlər olsun ki, hər şey arxada qaldı! Və şükür olsun Allaha ki, O mənim qeydimə qaldı və məni bu yola yönəltdi. Və mən bu cür istirablardan keçərək aldığım xeyir-duanı heç nəyə dəyişmərəm!». 
Sizə də elə gəlir ki, İsa da Özünün çarmıxa çəkildiyi günü nəzərə alaraq belə deyib: «Çox heyf ki, bundan qaçmaq mümkün olmadı?» Yox, yenə də — Yox! O, özünün tale qismətini bilirdi və onu da bilirdi ki, Onun çarmıxa çəkilməyi və möhtəşəm dirilməyi necə bir xeyir-duaya səbəb olcaq. 
Biz də İsa kimi edə bilərdik. Əgər biz öz iztirablarımıza gələcək xeyir-duanın işığında nəzər yetirsək, həmişə Allaha minnətdar olacağıq ki, O bizi sarsıntıya salıb. 
Biz hətta, çəkdiyimiz əzablara görə də minnətdar olacağıq. 
AĞRININ SAFLAŞDIRICI XASSƏLƏRİ
Bir neçə il bundan əvvəl dua etdiyim zaman mənim ağlıma belə bir fikir gəldi. «Ağrının saflaşdırıcı xassələri». Mən əvvəlcə başa düşmədim ki, bu sözlər nəyə gərəkdir, ancaq mən bilirdim, onları mənə Allah verib, deməli, bu çox mühümdür. İki həftə keçəndən sonra mənim anamda ürək tutması oldu, və üç aydan sonra o, vəfat etdi. O vaxt mən düşündüm ki, bu elə o ağrıdır. Anamın ölümü mənə əzab verirdi. Bu üç ay ərzində onun əzab çəkərkən Allah məni inandırdı ki, O bizi təmizləyir. Bizim həyatımızda təmizləmə prosesi gedirdi. 
O vaxt heç mənim ağlıma da gəlmirdi ki, anamın ölümü ilə mənim əzablarım qurtarmayacaq. Həyatımda bir-birinin ardınca elə hadisələr baş verdi ki, həyatımın sonrakı dörd ili başdan-başa işgəncəyə çevrildi. İndi isə mən geriyə boylandığım zaman səmim-qəlbdən deyə bilərəm: «Allah məni dönə-dönə və müxtəlif cür təmizləyirdi». Allah məndəki çox şeyləri üzə çıxartdı. O, mənə çox şeyi öyrətdi və məni daha güclü, daha müdrik və daha yaxşı etdi. O, hər şeyi xeyrə döndərdi. 
Bu gün mən görürəm ki, Allah mənim ürəyimi necə yumşaldırdı, necə ağlımı təmizləyirdi. Əzab çəkənlərə necə rəhm etməyi öyrədirdi və mən bu təcrübəni dünyanın heç bir nöqtəsinə dəyişməzdim. Kənardan dağıdıcılıq kimi görünən şeylər, mənim üçün yaradıcılıq idi. Sizin həyatınızdakı ağrı-acılı hadisələri lənət adlandırmağa tələsməyin. Onlarda bir qayda olaraq xeyir-dua gizlənmişdir. Və biz bunu həmişə yadımızda saxlamalıyıq. Bu o demək deyil ki, mən bütün hadisələrin məqsədini və onların səbəbini başa düşürəm. Biz Onun qarşısında, hüzurunda dayanıb-durana qədər nə isə bizim üçün tapmaca olaraq qalacaqdır. Bundan ağrı öz ağrılığını itirməyəcək. Mən də Allahın iştirakınin olduğunu başa düşməyi məni qəzəblənməyə, kədərlənməyə və qəddarlaşmağa qoymayacaq. 
Mən belə bir fikirdən yapışmağa çalışıram: «Mən bu ağrıya dözəcəyəm və Allaha daha da yaxın olacağam. Mən bu həyəcandan ən yaxşı şeyləri götürəcəyəm. Mən qəzəblənməyəcəyəm, mən sevinəcəyəm!» 
Əgər biz ürəyimizdə kin saxlasaq və qəlbimizdə olan ağrı-acılarla yaşasaq onda qələbəni əldə edə bilməyəcəyik. Əgər biz ətrafımızda olanların bizə vurduqları ağrını unutsaq onda biz dəyişilə bilərik və Allahın bizi görmək istədiyi kimi ola bilərik. 
XEYİR-DUANIN ŞƏRTLƏRİ
Allah istirablarda xeyir-dua qazanmaq üçün yalnızbir şərt irəli sürür: Biz Ona tabe olmalıyıq.
Əgər biz Onun qarşısında boyun əysək, O, bizi sarsıntıdan keçirərək tam qələbəyə qədər aparar. Bu qələbəni qazanmaq üçün aylar və illər tələb olunur, ancaq ona zəmanət verilib. 
Əgər biz itaətsizlikdə inadkarlıq göstərsək və Allaha qulaq asmaq istəməsək, özümüzü Allahın xeyir-duasından məhrum edərik. Allah əvvəlki kimi bizə xeyir-dua vermək istəyir, ancaq biz Onun xeyir-duasının qarşısına imansızlıq və narazılıqdan sədd qoyuruq. Son nəticədə isə Allahın xeyir-duası o fakta gətirib çıxarır ki, Allah — bizdədir və bizimlədir, biz isə Allahlayıq. Əgər biz Allahı öz həyatımızın hər hansı bir sahəsinə buraxmasaq, onda o bizdən əl çəkir, O bizim seçimimizə hörmətlə yanaşır. Belə hərəkət edərək biz ona bizdəki işini həyata keçirməyə və onun bizi dəyişməsinə imkan yaratmırıq. 
Biz Allahı və özümüzü dərk etmək qabiliyyətimizi, yaxınlarımıza rəhm etməyi və həyata olan marağımızı itiririk. Biz, beləliklə də Allahdan daha da uzaqlaşırıq. 
ALLAH BİZDƏKİ FƏALİYYƏTİNİDAVAM ETDİRİR
Həvari Paul Filipili məsihçilərə özünün inamı barəsində yazırdı ki: « Əminəm ki, sizdə yaxşı işə başlamış olan Allah Məsih İsanın gününə kimi onu bitirəcəkdir» (bax, Filip. 1:6). 
Allah bizim üzərimizdə işləyən zaman əllərini bizdən üzmür. O, biz İsa Məsihdə kamilliyə çatana qədər Öz işini davam etdirəcək, bizi dalbadal sarsıdacaq. 
Mənim dostlarım, hər şeydən əvvəl bütün bunlar yalnız biz öldükdən sonra baş tutacaqdır. 
Bizlərdən heç birimiz nə qədər ki, Səmavi Səltənətdə Ata ilə üzbəüz durmuşuq bu həyatda, bu günahlı dünyada yaşayaraq kamillik əldə etməyəcəyik. Allah bizə ruhən inkişaf etməkdə həmişə kömək edəcəkdir. 
Belə, ya da, başqa cür biz sarsıntıdan heç cür qurtula bilmərik. Və buna görə də Allaha təşəkkürlər olsun. O bizi elə sevir ki, bizı heç vaxt tək qoymaz, bizə olan marağını itirməz və heç vaxt bizi rədd etməz. O istəyir ki, bizim onunla olan əlaqələrimiz heç vaxt kəsilməsin. 
Allah yalnız bir şeyi istəyir: O bizim Allahımız olmaq istəyir, biz isə Ona şükürlər edən xalq olmalıyıq.

EPILOQ. SİZİN ÜÇÜN ETDİYİM DUA 
Səmavi Atamız, Sənin qayğı və məhəbbətini tam dolğunluğu ilə dərk etməyimizdən ötrü məhəbbət və incəliklə, şəfqət və xeyirlə bizi Özünə doğru cəlb edirsən. 
Biz dua edirik ki, Sən bizdə və bizimlə olan fəaliyyətini davam etdirəsən. Ya Rəbb, bizim həyatımızda Öz niyyətlərini həyata keçir! 
Mən dua edirəm ki, Səni hələ tanımayanları, özünü itirib çaşbaş qalanları, hara getdiyini dərk etməyənləri, həyatın mənasını başa düşməyənləri Özünə tərəf çəkəsən! Ya Rəbb. Onlara kömək et ki, onlar İsa Məsihi Xilaskar kimi qəbul etsinlər. Qoy onlar Ona Öz Rəbləri kimi etibar etsinlər. Mən dua edirəm ki, onlar Müqəddəs Ruhun rəhbərliyinə arxalansınlar. Onlar imkan versinlər ki,Müqəddəs Ruh onları həyat yolunda təzələsin və möhkəmləndirsin. 
Səmavi Atamız, bütün o kəslərin əvəzinə, kimlər ki, yanğı və qızğınlıqla, Səninlə yaxın olmaq, xidmətdə uğur qazanmaq istəyir, onların əvəzinə dua edirəm ki, Sən onlara cavab verəsən. Onarı Sənin istədiyin kimi sarsıntıya sal və onlara xilas ver, Ya Rəbb. Qoy onlar ruhən kamilləşsinlər ki, Sən onlara xüsusi xidmət etməyi tapşıra biləsən. 
Səmavi Atamız, bizi öyrət. Bizə açıqla ki, biz necə dəyişək, böyüyək və inkişaf edək. Bizə kömək et ki, Sənin niyyətlərinin həyata keçməsinə mane olan hər şeyi qırıb ataq. Bizə kömək et ki, Sənin bizi çağırıb dəvət etdiyin bütün şeyləri minnətdarlıqla qəbul edək. 
Biz istəyirik ki, Sən bizim hər şeyimiz olasan. Səni daha yaxşı tanımaq, Sənə daha yaxın olmaq istəyirik ki, həyatımızda Sənin iştirakını daha dərindən hiss edək. 
Atamız, bizi sarsıt ki, Sənin surətində və Sənə bənzər olaq. Bu gün biz özümüzü Sənə tapşırırıq, bizdə fəaliyyət göstər. Ya Rəbb, bizim rifahımız və Sənin əbədi şöhrətin üçün. 
İsa Məsih naminə. Amin.