Менин энем — дүйнө жүзүндөгү эң мыкты эне. Ал мени дайыма колдоп турат жана бардык учурда мага жардам берүүгө аракеттенет. Анын сүйүүсү жана сыйынуулары үчүн мен абдан ыраазымын. Ал мен үчүн күнүгө сыйынат жана бул менин окуумда да, жашоомдо да мага чоң жардам берүүдө деп ойлойм. Анын сыйынуулары мага көп өзгөргөнгө жардам берди, жана, балким, ошол сыйынуулар үчүн гана мен бул дүйнөдө жашап жатат болушум керек. Бир жолу энемдин сыйынуусу керемет жараткан — менин жашоомдо эч качан болот деп ойлобогон укмуштуу окуя болду. Менин классымда бир кыз бар болчу, ал менин жүрөгүмдүн үшүн алган абдан арам жана жаман кыз эле, мен андан алыс болууга аракет кылчумун. Мен ал жөнүндө энеме айтып бергем, энем болсо мага ошол кыз үчүн бирге сыйынууну сунуш кылды. Мага бул ой жакты да, энем экөөбүз ал үчүн сабактар аяктаганга чейин жана жай бою күн сайын бирге сыйынып жүрдүк. Кийинки окуу жылы керемет болду: ал кыз толугу менен өзгөрүп, менин эң жакын курбуларымдын бири болуп калды. Ушуга чейин мындай нерсе эч качан болбогондуктан, бул окуя менин бүт жашоомо таасирин тийгизди.

Энемдин сыйынуулары өз ишин аткарууда. Аларга жоопторду дароо ала албасам да, алар мага жардам берүүдө. Мен Теңирге жана энеме абдан ыраазымын. Рахмат сизге, эне.

Аманда Омартиан (13 жаш)

Мен он жыл мурун «Ата-энелик сыйынуунун күчү» аттуу китеп жазып чыгарганда, анын тиражы миллиондон ашык экземпляр болуп кетерин мен ойлой да алган эмесмин. Менин ойлорумдун баары Теңир мени балдарым үчүн сыйынганга — ысык жана эффективдүү сыйынганга үйрөттү жана мен башка ата-энелер менен өзүмдүн тажрыйбамды бөлүшкүм келгендиги менен гана алек болчу. Биздин үйдө балдарыбыз үчүн арачылык кылып, ар дайым сыйынган сыйынуу чогулуштары болуп башталган нерсе азыр биздин жашообуздун максаты болуп калды. Биз өзүбүздүн сыйынууларыбыздын күчүн сезип жаттык жана укмуштуудай натыйжаларын көрүп жаттык. Ушул жылдар аралыгында сыйынууларыбызга алган жооптор биздин ишенимибизди бекемдеп, балдарыбыз биринин артынан бири чоңоюп, өз үйлөрүн куруу үчүн ата-эненин үйүнөн чыгып кетип жатышканына карабастан, дагы көбүрөөк тырышчаактык жана туруктуулук менен сыйынууларыбызды улантканга шыктандырып жатты.

Мен өз китебимдин бул басылышына «Бойго жеткен балдар үчүн кантип сыйынуу керек» деген дагы бир бөлүмдү коштум. Бул бөлүм зарыл болчу, себеби сиздер, ата-энелер катары, балдарыңыздар канча жашка чыкса да жана алар кайсы жерде болсо да, алар үчүн кам көрүүнү жана алар үчүн сыйынууну токтотпойсуздар деп ойлойм. Ал эми сыйынууну баштоо эч качан кеч болбойт. Сиздердин балдарыңыздар эбак эле бойго жетсе да жана сиздер буга чейин эч качан алар үчүн сыйына элек болсоңуздар да, бул китепти окуп, так бүгүндөн баштап сыйына баштасаңыздар болот. Азыр менин балдарым жыйырмадан ашып калышты, бирок мен дагы деле алар үчүн сыйынууда ушул китептин жардамына кайрыламын. Албетте, мен да, сиздер сыяктуу эле алардын жашоосундагы кандайдыр-бир өзгөчө муктаждыктардын толтурулушу үчүн сыйынам. Бирок, бул китеп мага көпчүлүк учурда мен алар өздөрү эскертмейинче, унутуп калган муктаждыктарды да эстөөгө жардам берет. Бул китептин акыркы бөлүмүндө мен ар бир бөлүмдүн аягында берилген сыйынууларга кошумча отуз жөнөкөй сыйынууну сунуш кылам, алар сиздердин бойго жеткен балдарыңыздар үчүн сыйынууларыңыздар тагыраак болушуна көмөктөшөт.

Өз балдарыңыздар үчүн сыйынууну чечкенде, алар үчүн сыйынуу сиздердин жүрөгүңүздөрдүн ар күндүк каалоосу болуп калганын көрөсүздөр. Өз сыйынууларыңыздар менен алардын жашоосуна оң таасир тийгизүү менен бирге, ата-энелик үйдөн чыгып кеткенден кийин да, сиздер алар менен тыгыз байланышты сактап каласыздар. Мындан сырткары, алар үчүн сыйынуу сиздердин ата-энелик жүрөгүңүздөрдөгү туруктуу кубанычтын булагы болуп калат.

Сторми Омартиан

Бул жер үстүндөгү улуу иштердин бири, эң оор жана эң жоопкерчиликтүү иштердин бири. Бул иш зор кубаныч алып келе алат жана катуу жүрөкзаада кыла алат. Башка эч нерсе жан дүйнөбүздү ушунчалык байыта албайт жана башка эч нерсе ушундай катуу иренжүүгө алып келе албайт. Адамдын жашоосундагы эч бир тармагы бардыгы жакшы болуп турганда ушунча чоң сүйүнүч менен көңүл эргүүнү сезүүгө мүмкүнчүлүк бербейт, бирок ийгиликсиздик келсе, ушунча капага салбайт.

Балдарды тарбиялоо!

«Тарбиялоо» деген сөздүн өзү эле чоң адамдарда ар түрдүү сезимдерди пайда кылат. Биз балдарыбызды тарбиялоого болгон күчүбүздү жумшайбыз. Биз эми мына ийгиликке жеттик деп эсептеген мезгилде балдарыбыздын жашоосундагы жаңы этап бизге жаңы көйгөйлөрдү алып келет. Кээде биздин ушул долуланган толкундуу деңиздеги сүзүүбүз жетишерлик тегиз, шар болгонсуйт, ал эми башка учурда биз бороондо калып, башыбызга чейин толкун каптап калат. Кээ бирде биздин айлабыз түгөнөт, ошондо багынып бергибиз келет: эмне болсо, ошол болсун — толкундун алдында калсам да макулмун.

Бирок мен силерди шыктандыргым келет. Биз бороон-чапкындын эркине багынбашыбыз керек. Биздин балдарыбыздын жашоосу кокустуктан көз каранды болбошу керек.

Бөлмөдө тырмагыңды тиштеп жана колуңду кырсылдата, биздин балдарыбыз алып келе турган «күтүлбөгөн сыйлыктын» алдында титирөө менен, кыжырдана ары-бери басуунун кереги жок. Бизге ар бир бурчта аларды коркунуч күтүп тургандай сезилсе да, балдарыбыздын жашоосундагы бул же тигил этаптын жакындап келишинен коркпошубуз керек. Биз жеткилең ата-эне боло албайбыз, бирок өз балдарыбыздын өмүрүн жакшы тарапка өзгөртүп баштоого мына азыр биздин күчүбүз жетет. Бала канчага чыкканы маанилүү эмес: үч жолу үйлөнүп ажырашкан отуз жаштагы уул (үч учур тең анын спирт ичимдиктерине ышкылуу болгондугунан болгон) бизге жеткилеңдей көрүнгөн, төрөлгөнүнө үч күн болгон бөбөктөн кем эмес сыйынууга муктаж. Биздин балдарыбыз канча жашта болсо да, биздин сыйынууларыбыз аларга жакшы болушуна кызмат кылат. Сыйынуунун мааниси өз күчүбүз менен балдардын жашоосун өзгөртүүгө аракет кылуу эмес, а бардык учурда жеткилең ата-эне болгон — биздин Асмандагы Атабызга кайрылууда болуп саналат. Мына ошентип, кадам артынан кадам таштоо менен, өз балдарыбыз үчүн арачылык кылууну үйрөнүү менен, биз өз сыйынууларыбызда Кудайга биздин балдарыбыздын жашоосундагы ар бир нерсени майда-чүйдөсүнө чейин айтып бере алышыбыз керек. Бул жерде адам элестете албай турган зор күч жашырылган. Ошондуктан ата-энелик сыйынуунун күчүн баалабай коюуга болбойт.

Тилекке каршы, менин ата-энем аларды туурап жашоого үлгү болууга ылайыксыз эле, менин апамды оор басырыктуу адам деп атоого кыйын эле. Мындай багынтуучулук ыкма колдонгон тарбиялоонун натыйжасынан кереметтүү бошонуум жөнүндө мен өзүмдүн «Сторми» («Харвест Хаус» басмаканасы) аттуу китебимде баяндап кеткем. Кристофер төрөлгөндөн кийин апамдын мага кылгандай мамилесин кээде мен да өз уулума кылып жатканымды байкаганым тууралуу да айтып кеткем. Качандыр-бир убакта күбө болгон ата-энелерибиздин жүрүм-турумун жана алардын каталарын биз Кудайсыз болсок, байкабастан кайталаарыбызды мен түшүндүм. Кээде, алсыз учурларда биз түшүнүп, анан өзүбүздү колго алганча эле, капыстан балалыгыбыздын сүрөттөрү көз алдыбызга чагылгандай жарык болуп чыга келет. Мындай моменттерде биз балдарыбыздын көңүлүн оорута турган сөздөрдү айтып коебуз. Бул андан бетер ичибизде тамырлап, андан соң укмуштуу көлөмдөргө чейин өсүп жеткен балдарыбыздын алдындагы күнөөлүү сезимди ырбатат. Менин бактыма жараша, мен бул кыйынчылыктардан өткөнгө жардам берген адамды таптым, анын колдоосу менен мен балама зыян алып келбей, бул көйгөйдү жеңүү колуман келди. Бирок, бардык ата-энелер мындай абалдан жеңүүчү болуп чыгышпайт.

Башынан эле өзүмдү жаман эне деп эсептеп, тун уулум төрөлгөндөн баштап мен туталанып, кабатыр боло бердим. Менин өз энем менен болгон мамилемден алган жарааттардан кийин, баламды да ошондой майып кылып албайын деп коркчу элем. Мен үйдө болгон балдарды тарбиялоо жөнүндөгү бардык китептерди окуп чыктым, балдарды тарбиялоодогу машайакчылык ыкмалар жөнүндөгү семинарлардын эч бирин калтырбоого аракет кылдым. Мен мындай пайдалуу маалыматтардын бардыгын сиңирип алганга умтулдум, бирок мунун бары жетишсиз болду. Мени баламдын руханий, эмоционалдык, акыл жагынан жетилүүсү тууралуу сансыз коркунучтар кыйначу, андан сырткары, аны менен бир нерсе болуп кетиши ыктымал деген коркунуч мени чоң азапка салчу. Аны бирөө уурдап кетүүсү мүмкүн эле, ал сууга чөгүп кетүүсү, жол кырсыгына дуушар болуп, оор жарадар болушу, ооруп калышы мүмкүн эле, аны бирөө бузуп кетиши мүмкүн эле, бирөөнүн колуна түшүп, азап тартып же жөн эле өлүп калышы мүмкүн эле. Баламдын келечеги үчүн коркунуч мени тушап, алсыратып койду. Энелик жүрөктө болуп жаткан чочулоону басууга канчалык аракет кылсам да, журналдардагы кандайдыр-бир макала, телевидениедеги кылмыштар жөнүндөгү жаңылыктар балам үчүн коркунучту ого бетер күчөтүп турчу. Мындан сырткары, биз кылмыштуулугу менен «даңкталган» Лос-Анджелес шаарында турчу элек. Бул мени таптакыр алсыратчу эле.

Бир күнү мен айлам түгөнүп, жалындым: «Теңир, мен мындан ары чыдай албайм. Мен суткасына жыйырма төрт саат бою баламды кайтара албайм. Менин жаныма тынчтык бериңиз. Эмне кыла алам?»

Кийинки бир нече жума бою Теңир мага ишенип, Кристоферди Ага тапшырышым керектигин айтып, жүрөгүмө сүйлөдү. Уулубуз төрөлгөндө, биз күйөөм экөөбүз сыйынуу чогулушунда аны Кудайга арнап, сыйынганбыз, бирок, Кудай бизден андан да чоңураагын күтүп жаткан. Кудай биздин балабыздын жашоосун Ага толугу менен тапшырышыбызды каалап жатты эле. Бирок биз, баланы Кудайдын колуна тапшыргандан кийин уулубуздун тагдыры үчүн жоопкерчиликти өзүбүздөн чечип кое алабыз деп эсептеген эмеспиз, биз өзүбүздү Теңир менен тыгыз байланышта болууну каалаганбыз. Ал Өзүнүн күчтүү колун сунаарын, бизди үйрөтүп, өзүбүз жасаганга караганда бардыгын мыкты жасаарын, ал эми биз, өз кезегибизде, ал «жолдон карыганда да чыкпаш» үчүн «баланы башынан түз жолго салуу» (Нак.с. 22:6) керектигин, тартипке салып, үйрөтүүгө биз милдеттүү экенибизди билчүбүз. Биз толугу менен Кудайга таянышыбыз керек эле, себеби Кудай гана балабыздын тарбия алуусу жөнүндө кам көрө алат эле жана Ал гана анын жашоосун тегиз кыла алат эле.

Кристофердин жашоосунун ар бир чөйрөсү үчүн сыйыныш керек эле. Муну кабыл алгандан кийин, мен бир нерсени түшүндүм, эгерде уулум үчүн коркунуч каптай баштаса, демек, Ыйык Рух мен сыйынышым үчүн, Кристофердин кандайдыр-бир көйгөйүнө менин көңүлүмдү буруп жатат. Мен сыйынып, уулумду Кудайдын колуна тапшырганда, Ал мени бул түйшүктөн бошотуп койчу. Албетте, мен эми бул муктаждык үчүн башка эч качан сыйынган эмесмин дегенди билдирбейт, бирок, жөн гана бул жүк бир нече убакытка менин ийинимден алынып салынчу. Бул көйгөй кайрадан пайда болоор замат, мен жаңыдан сыйына баштайм. Теңир менин уулум менен эч качан жамандык болбойт деген убада берген жок, — бирок менин сыйынуум Кристофердин жашоосунда таасирленип, аны коргогон Кудайдын күчүн жаратчу, мен болсо тынчтык тапчумун.

Мен дагы бир нерсени түшүндүм: балам үчүн сыйынууда мен Теңирден өзүмдүн өзүмчүл жеке каалоолорумдун аткарылышын суранбашым керек. Мен суранган нерсе аткарылган учурларда, натыйжасында бардыгыбыздын көңүлүбүздү чөктүрүүгө алып келчү. Көптөрүбүзгө мындай сыйынуу тааныш болсо керек: «Теңир, Кристофер эрге жеткенде, биздин эң жакын досторубуздун кызына үйлөнсүнчү» (Ал кыздын ата-энеси менен кудалашсак жакшы болмок). Же: «О, Теңир, Аманданы ушул мектепте балдар жакшы кабыл алышына жардам бериңизчи» (Мага тынчыраак болоор эле). Албетте, мындай жашыруун сырдуу ойлорубузду биз эч качан ачык айтпас элек, бирок алар биздин башыбызда кала беришет да, бизге таасир бере беришет, анан биз өзүбүздүн каалоолорубузду Кудайга таңуулай баштайбыз. Ошондуктан, мен сыйынуунун башка түрүн тандадым: «Теңир, балам үчүн сыйынууну үйрөтүңүз. Сиздин осуяттарыңыз менен тарбиялаганды үйрөтүңүз жана Сиздин эркиңиз анын жашоосунда аткарылсын».

Төрт жарым жылдан кийин кызым Аманда төрөлгөндө, балага керек нерсени өзүмдүн каалоолорум менен алмаштырбай, Кудайдан балдарым үчүн сыйынуунун үйрөнүп калган элем. Ошондуктан, мен кызым үчүн тырышчаактык менен арачылык кылып жаттым. Кийинки он эки жыл бою Кудай менин сыйынууларыма кереметтүү жолдор менен жооп берип жатты, бүгүн да мен алардын натыйжасын көрүп жатам.

Биз күйөөм экөөбүз Кудайдын балдарыбыз үчүн кам көрүүсүн сезип жатабыз, ал эми балдарыбыз кубаныч менен Аны таанып, Аны урматташат, себеби ата-энелер балдары үчүн сыйынууда болушканда, Кудайдын күчү алардын жашоосуна кирет.

Биринчи баламдын төрөлүшүнөн кийин мен ал үчүн чочулай берип, таптакыр тынчтыктан айрылдым. Мен аны бирөө түртүп жиберет, ваннадагы сууга чөгүп кетет, өлүмгө алып бара турган оору менен ооруп калат, тамак берүүнү унутуп калам, аны ит тиштеп коет, автомобиль менен кырсыкка учурайт, аны уурдап кетишет же ал жоголуп кетет деп корко берчүмүн. Кудайга баш ийүү каалоосунан деле эмес, айлам түгөнгөнүнөн мен Ага жалынып, кайрылдым. Ал болсо ошол замат Кристофер — Анын бизге берген белеги экенин жана Ал бизге караганда жакшыраак кам көрө аларын эскертти. Мен Ыйык Жазуудагы насаатты эстедим: «Бардык түйшүктөрүңөрдү Ага тапшыргыла, анткени Ал силер үчүн кам көрөт» (1 Пет. 5:7).

«Теңир, дүйнөдө эң алгач мен уулум үчүн кабатырмын, ошондуктан аны Сиздин колуңузга берем, Сиз гана аны туура тарбиялай аласыз жана ал үчүн толук коопсуздукту камсыз кыла аласыз. Ата-энелик жүктү мен жалгыз көтөргүм келбейт; мен аны Сиз менен көтөргүм келет».

Ошол күндөн тартып, мени коркунуч каптаган учурда, дароо мен аны сыйынуу үчүн сигнал катары кабыл алып, менин жүрөгүмдө тынчтык орногонго чейин сыйынчу болдум. Эгерде тынчсыздануу менден кетпей жатса, мен жаныма Кудайдын тынчтыгы келгенин күтүү менен, Теңирдеги кыз бир туугандарым менен бирге сыйынчумун. Күн сайын мен уулумду Теңирдин колуна бердим деп жарыя кылчумун жана Асмандагы Атамдан ал үчүн кам көрүүсүн өтүнүп жүрдүм. Бул менин үстүмдөгү жүктү жеңилдетчү жана мен өзүмдү бактылуу эне катары сезе баштачумун.

Мен балдарым үчүн мындай сыйынууну көптөгөн жылдар бою көккө көтөрүп жүрдүм. Мен бул сыйынуу менен аларды эң биринчи жолу жыйындагы жекшембилик балдар тобуна алып келгенимде, күнү-түнү иштей турган наристелер үчүн бала бакчадагы эжекейинин колуна калтырып кетип жатканымда, биринчи жолу бала бакчага алып келгенимде, алардын жараларын тиктирүү үчүн доктурдун кабинетинде калтырганымда, алар биринчи жолу достору менен эс алууга кеткенде, алар ошол жерден достору менен жүрүшкө чыгышы үчүн алгач Вашингтонго учуп кетишкенде, аларды кемпингдерге узатып жатканымда, менин уулум эң биринчи жолу биздин машинаны айдоо үчүн рулга отурганда жана ар бир футбол ойноп жатканында сыйынчумун.

Жакында мен Кристоферди дагы бир жолу Кудайдын колуна бердим — ал колледжге кетип жаткан. Анын кетүүсүнө бир нече ай мурунтан баштап, мен ажыроо учурун элестетип алып, ыйлай баштадым. Ал кеткенден кийин биздин жашоо абдан өзгөрөрүн мен алдын-ала сезип жаттым. Бирок бул окуянын алдында Кудай мага бул сөздөрдү ачып берди: «Ошентип, силер кубаныч менен чыгасыңар, силерди тынчтык менен узатышат. Силердин алдыңарда тоолор жана адырлар ырдайт, талаадагы бардык бак-дарактар силерге кол чабат» (Ыш. 55:12). Муну менен бирге Ал мага ажыроо учурундагы жүрөк оорудан кийин Кристоферге да, ошондой эле Майкл экөөбүзгө да кубаныч жана тынчтык келерин ачып берди. Биздин балдарыбыз жашоосунда кайсы этапта болушпаса да, аларды Кудайдын колуна берүү менен биз аларды боорукер колдорго берип жатканыбызды билүү маанилүү. Биз алардын алдыга жүрөктөрүндө кубаныч жана тынчтык менен барарын билебиз жана Кудай аларга ишенимдүү жолду көрсөтөт. Ошондой эле Ал бизге да кылат. Эне үчүн мындан артык сооронуу барбы? Дал ошол себептен, биз Кристоферди биринчи курстагы студенттер үчүн жатаканага алып келгенде, менин жанымды Теңир гана мага бере алган кубаныч толтуруп турду жана мен чындыгында эле тоолордун жана адырлардын ырдаганын угуп тургандай болдум.

Балдарымды Кудайдын колуна тапшыруу менин жашоомдо дагы далай жолу болорун мен билем. Алардын жашоосундагы эң олуттуу окуя болуп, албетте, алардын үй-бүлө куруусу болот. Бул жөнүндө ойлонгондо мен бала сурап, Кудайга кайрылган Аннанын окуясын эстейм. Теңир анын сыйынуусуна жооп берип, ал Шемуелди төрөдү. Андан соң Анна: «Мен Кудайга ушул баланы сурап сыйынгам, Теңирим мага сураганымды берди. Мен аны өмүрү өткөнчө Теңирге кызмат кылууга берем», — деди. Анан ал Теңирге ошол жерде ийилип таазим кылды» (1 Шем. 1:27,28).

Анна уулун Теңирге арноого убада берди жана ал эмчектен чыгаар замат Эйли ыйык кызмат кылуучунун алдына, Теңирдин үйүнө алып келди. Ушинтип, Анна өз антын аткарды. Бирок кабатыр болуунун кажети жок ( же тескерисинче, үмүттөнбөй эле койгула): сиздин балаңызды жыйынга жетекчинин жана анын аялынын колуна өткөрүп берүүңүздү Кудай талап кылбайт. Чындыгында, Анна өз баласын Теңирге арнады, андан кийин ал Теңир буйруган нерсени аткарды. Натыйжасында, Шемуел бул жер үстүндө болуп кеткен Кудайдын эң улуу пайгамбарларынын бири болду.

Биз балдарыбыздын жашоосуна Кудайдын болгон кийлигишүүсүн аларды өзүбүзгө байлап же жалгыз өзүбүздүн күчүбүз менен тарбиялоого алектенип, чектебешибиз керек. Кудай сиздин балдарыңыздын жашоосун башкарып турганына так ишенбесеңиз, алар үчүн коркунуч сизди каптап алат. Аларды кое берип гана жана Кудайга алар менен мамилелешүүгө укук берип, биз Кудайдын жетектөөсүнө толук ишене алабыз. Анын Сөзүнө ылайык жашаганыңызда гана, Анын жолдору менен жүргөнүңүздө гана жана өзүңүздүн бардык кам саноолоруңуз жөнүндө сыйынууда Ага айтып турганыңызда гана мындай нерсеге жетише аласыз. Биз Кудайга гана таянышыбыз керек, себеби Ал биздин балдар үчүн бизге караганда бир далай жакшыраак кам көрө алат. Асмандагы Атанын колуна балдарыбызды берип жана Анын бийлигин кабыл алып, балдарыбыз жана биз өзүбүз да жүрөктөрүбүздө чексиз тынчтыкка ээ болобуз.

Биз бардык учурда бардык жерге жетишпейбиз, бирок Кудайдын колунан келет. Биз бардыгын көрө албайбыз, бирок Кудай көрөт. Биз бардыгын биле албайбыз, бирок Кудай билет. Балдарыбыздын курагына карабай, биз аларды Кудайдын колуна берсек, анда биз өзүбүздүн ишенимибиз жөнүндө жана Ага таянуубуз жөнүндө күбөлөндүрүп жатабыз, муну менен биз алардын жашоосундагы өзгөрүүлөргө алгачкы кадамдарды жасайбыз. Балдар үчүн сыйынуу мына ушундан башталат.

Биз эң ысык сыйынууларыбызда көпчүлүк учурда Теңирден балдарыбызды коргоосун суранабыз. Жүрөгүбүздө балдардын жеке коопсуздугу үчүн тынчсыздануу болуп турса, алдардын көйгөйлөрүн чечүүгө аракет кылуу абдан кыйынга турат. Биз ошол келечек келерине шектенип жатсак, алардын келечеги үчүн кантип сыйына алабыз?

Биз Кристофер он жетиге толгончо, ал эми Аманда он экиге чыкканча Лос-Анджелесте жашадык, ошол жылдарда мен күн сайын алар үчүн коркунучта болдум. Ошол учурда шаардагы кылмыштуулуктун деңгээли туруктуулук менен өсүүдө болчу, ошондуктан биз жашаган аймак тынч деп эсептелгени менен, мен бекем ишене алчу эмес элем. Бул себептен мен күн сайын бул көйгөй үчүн сыйынчу элем. Чындыгында, мен алардын коопсуздугу үчүн алар менен бала чагында да бир нерсе болуп кетпесин деп, балдарым менин боюма бүткөндөн баштап арачылык кыла баштагам. Алар өсүп-жетилип жатканда, Теңир аларды ар кандай зордук-зомбулуктан, кырсыктан сактасын деп сыйынчумун. Мен жалгыз да, ишенүүчү досторум менен да бирге сыйынчумун: «Мени көзүңдүн карегиндей сактай көр, канатыңдын астына калкалай көр. Мага кол салган кудайсыздардан, курчаган кас душмандарымдан калкала» (Заб. 16:8,9).

Аманда менен Кристофер, бардык балдардай эле, тизелерин уруп, чийилип-тытылганга чейин жыгылышчу, бир нече жолу доктурга кайрылып, жарааттарын тигип берүүсүн өтүнгөн да окуялар болгон. Кудайга шүгүр, абдан оор кырсыктардан алар алыс болушту. Бирок, мындай тынчтык уулум бир жолу оор жол кырсыгына кабылганга чейин созулду, мен ал окуяны бул китептин кириш сөзүндө айтып бергем. Бир күнү, уулум менен кызымды мектепке узатып — алар ар бири өз классташтары менен кетишкен — жаңы эле үйгө киргенде, бардык ата-эненин жүрөгүн чочуткан телефондун шыңгыраган үнү угулду.

«Омартин айым, уулуңуз азыр жакшы, бирок ал абдан оор жол кырсыгына кабыл болду жана ушул учурда ооруканада. Алардын машинасын тике маңдайынан башка машина сүзгөн, машинанын ичиндеги үч баланын бири да коопсуздук куру менен курчалбаган экен».

Ооруканага жеткенче, биз жолдошум экөөбүз үч бала үчүн тең сыйынып бара жаттык. Ушуга чейин биз канча жолу Кристоферге колубузду коюп, Кудай аны жол кырсыктарынан сакташы үчүн сыйынганыбызды эстеп бара жаттым. Ошол учурда Ыйык Жазуудан айткан аятыбызды да эстедим: «Анткени Ал Өз периштелерине сени бардык жолдоруңда коргоп жүрүүнү буйруйт. Бутуңду ташка уруп албашың үчүн, алар сени колдоруна көтөрүп кетишет» (Заб. 90:11,12). Кудай сыйынууларга жооп берет; Анын убадалары аткарылат. Мен бул жөнүндө билгем. Кристофер жол кырсыгына дуушар болгондо, Кудай Өз периштелери менен баламдын жанында болуп, аны коргошмок. Ыйык Жазуу адил адам жөнүндө айтканы да менин эсимде болчу: «Ал жаман сөздөн коркпойт, Теңирге таянгандыктан, анын жүрөгү бекем» (Заб. 111:7). Менин өзүм түшүнбөсөм да, тез эле тынчтанып калдым. Менин жанымды Кудайдын тынчтыгы толтуруп койду.

Ооруканага келип, биз кырсык болгон маалда биздин Кристофер машинанын арткы орундугунда, тизесине спорт кийими салынган чоң сумканы кучактап отурганын уктук. Так ошол сумка ал үчүн алдыңкы орундуктун жөлөнгүчүнө катуу тийбей калышына себепкер жаздыктай ролду аткарган, уулубуздун тизеси гана жарылып жана далысын гана катуу оорутуп алган. Алдыңкы орундукта отурган бала терезеден ыргып кеткен эле жана анын жарааттары оор эле. Рулда отурган бала болсо, катуу тийип, бети жарылган. Автомобиль толугу менен талкаланган эле.

Кырсыкта жараат алган балдардын ата-энелери болгон биз, коопсуздук куру менен курчануу зарылдыгын канча жолу катуу эскерткен болсок да, балдарыбыздын эч кимиси муну кылбаганына таң калдык. Алар биздин айтканыбызды уккан болсо, балким, эч кимиси жарадар болбос эле. Бирок, биздин сыйынууларыбыздын күчү менен баары аман калганына биз сүйүнүп жаттык. Балдарыбыз үчүн Ыйсанын ысымынан көптөгөн сыйынуулар көккө көтөрүлгөндүгү үчүн алар аман калгандыгын баарыбыз түшүнүп турдук жана бул үчүн Кудайга ыраазы элек.

Сиздердин сыйынууңуздар балдарыңыздардын кырсыкка кабыл болбосуна гарантия бербейт. Балдарыбыз канча ирет оор абалдарга дуушар болушаары анык, себеби бул абалдар күнөөкөр дүйнөнүн ажырагыс бөлүгү. Бирок, ата-энелик сыйынуу балдарды жамандыктан сактайт, ошондуктан, кырсык болгон учурда да, балдарыбыз аман калышат, жана болгон нерсенин баары аларга зыян эмес, тескерисинче, пайда алып келет.

Сиздин сыйынууңуздун эффективдүү болушунун негизги шарты — Кудайдын Сөзү, ал сизге тынчтыкты алып келет. Лос-Анджелесте жашаган учурда менин үй-бүлөмдү жана мени жамандыктан сакташын суранып, канча жолу сыйынганымды эсептеп берүүгө мүмкүн эмес. Чеги жоктой көрүнгөн зордук-зомбулуктан сакташын Кудайдан жалынып-жалбарган сайын мен Ыйык Жазуудан төмөнкү аяттарды айтчу элем: «Мен үчүн өч алган, бөтөн элдерди багындырып берген Кудай, мени душмандарымдан куткарган Кудай даңкталсын! Мага каршы чыккандардын алдында Сен мени жогору көтөрдүң, мени катаал кишиден куткардың» (Заб. 17:48,49). Дагы бул аятты кайталайт элем: «Чептери бекем шаарда мага Өзүнүн кереметтүү ырайымын көрсөткөн Теңирге даңк!» (Заб. 30:22).

Калифорниянын дагы бир жаман жери — жер титирөөлөр. Уктаар алдында ар дайым мен Кудайдан үй-бүлөмдү коргошун суранып, сыйынчумун. Кээде жердин катуу солкунганы мени уйкудан ойготчу эле, мен жүрөгүм түшүп, караңгыда ойгончу элем, айланамдагынын баары солкуладап, кыймылдап турган учурлар болгон. Бул нерсе күндүн күркүрөгөнүнөн да катуу добуш угулушу менен коштолчу эле. Бул нерсе эсимден кетпейт; мындайды унутууга мүмкүн эмес. Мен үй-бүлөм үчүн Ыйык Жазуудан бул аяттар менен сыйынмайынча кайра төшөккө жатчу эмесмин: «Кудай биздин баш калкалар жайыбыз жана күчүбүз, кыйынчылык учурунда тез жардам берүүчүбүз. Ошондуктан жер титиресе да, тоолор жылып деңизге чөксө да, биз коркпойбуз» (Заб. 45:2,3). Кудайдын Сөзү кыйынчылык учурунда коргоону убада кылса да, мен Кудайдан дагы суранчумун: «Теңир, Сизге жалынам, мындан башка жер титирөө болбосунчу. Бирок, эгер дагы кайталанса, бул жерде болтурбаңызчы. Эгер Сиздин эркиңиз боюнча ошол жер титирөө болгон жерде биз болушубуз керек болсо, суранам: бизди сактаңыз!».

1994-жылы 17-январда болгон жер титирөөнүн алдында биз Нортриджден көчүп кеткенибиз бул сыйынуума Кудайдын жообу болчу деп мен ишенем. Бир нече айдан кийин урандыларга айланган ал жерлерге мен балдарым менен барып, көзүбүз менен көргөндө, болгон окуядан биздин үрөйүбүз учту. Биз жашаган үй толук талкаланган экен. Биз Кудайдын күчүнүн таасирине, биздин сыйынууларыбызга жооп катары Анын ырайымдуу колдору бизди ошол жерден чыгарып, сактап калганын көрүп, Анын мээримине таң калдык.

Биз ошол жер титирөө болгон аймакта калган учурда да, Кудай ошол жердеги көптөгөн элдерге Өз ырайымын сунуш кылгандай эле, бизди да так ошондой сактап калмак деп мен ишенем. Кырсыктар жер-жерлерде болууда. Негизгиси — Кудайга таянуу, сыйынып, Анын жоопторун күтүү.

Сыйынганыбызда, жашообузда бир нерсе өзгөрөт, эгер биз сыйынбасак, эч кандай өзгөрүүлөр болбойт. Биз балдарыбыз үчүн сыйынбаган болсок, алар менен эмне болмок жана алардын жашоосунда эмне ишке ашпай калмак эле? Бир нерсе болушун күтпөйлү. Дал азыр, тезинен тизе бүгүп, чөгөлөйлү.

Биздин балдарыбыз өтө турган оор сыноолордун бири, алардын оюна чындыктын жүзүн кийип, болжол менен төмөнкүдөй формада кирип алган жалган болушу мүмкүн: «Мени эч ким сүйбөйт». «Мени эч ким баалабайт», «Мен эч кимге кызыксызмын», «Мен эч нерсе кыла албайм», «Мен өтө эле семизмин» («арыкмын», «өтө эле узунмун», «өтө эле кичинекеймин»), «Мен келесоомун», «Мен өтө эле акылдуумун» жана башка. Балдар 12-13 жашка келгенде, ушундай жалгандардын кээ бирлери алардын акыл-эсине орноп алат жана көпчүлүк учурда, жетилип, чоңойгондо деле алардын бийлигинин астында кала беришет. Ошондуктан, сиздин балаңыз (кызыңыз) өзүн сүйүктүү жана керектүү экенин сезиши жөнүндө сыйынуу эч качан кеч болбойт деп мен ишенем; ал алгач, Кудайдын сүйүктүүсү экенин, андан соң бүт үй-бүлөсүнүн, досторунун жана башка адамдардын сүйүктүүсү экенин сезиши керек. Балдар үчүн ымыркай кезинен баштап эле же алардын жашоосунун кайсы гана болбосун, бир учурунан баштап, кандайдыр-бир муктаждыктары үчүн алардын бүт жашоосу бою сыйына баштаса болот.

Бардыгыбыздын өзүбүздү четке кагылып калгандай сезген учурубуз болгон. Кимибиз кемсинүү, уялып, кысылуу сезген эмес элек, айыптуу сезим, эч нерсеге жараксыз, эч кимге керексиз, жолу болбогон адамдай сезим кимибизде болбой койду эле? Тегерегибиздеги адамдар соттоп, же биздин иштерибизди жактырбай койгондо, азап чеккен учурлар кимибизде болбой койду эле? Бардыгыбыз, ким тарабынан болсо да: үй-бүлөбүздүн бир мүчөсүнөнбү, досуманбы же таптакыр тааныбаган адамданбы, четке кагылуу деген эмне экенин билебиз. Бирөө муну оңой эле көтөрүп кетет, себеби ички жан-дүйнөсүндө өзүн сүйүктүү жана керектүү экенин билет. Башка бирөөнүн жүрөгүндө аны кагып, жаратпай койгон көп учурлардан терең жарааттар кала берет да, өзүнө карата жасалган айланасындагылардын жактырбагандай сезилген ар бир иш-аракеттерин кабыл алышы оор боло баштайт. Ошондуктан, биздин дүйнөдөгү кылынып жаткан жамандыктардын негизги себеби деп, бир адамдардын башкалар тарабынан четке кагылуусун эсептесек болот. Мисалы, жумуштан чыгарылып калган адам иштеген жерине барып, жетекчисин жана чогуу иштешкендерин атып салууда. Же четке кагылган эри аялын урат же өлтүрөт. Бирөө тарабынан кордолгон эне ачуусун баласынан чыгарууда. Адам өзүн эч кимге керек эместигин сезсе, анын жан-дүйнөсүндөгү эң жаман нерселер ачыкка чыгат, ал эми айланасындагылардын кабыл алуусу жана сүйүүсү, тескерисинче, анын ичиндеги эң жакшы сапаттарды ойготот. Өзүн чөйрөдөн куулгандай сезген адамга тегеректегилердин бардыгы ага каршыдай сезилет: ар бир көз караштан, жөнөкөй эле сөздөн, маанисиз эле иш-аракеттерден кыйкым таап, өзүнө каршылыкты сезет, — ал эми өзүн сүйүктүү сезген адам ошол эле абалдардан эч андай нерселерди байкабайт. Балким, эч ким ал адамга каршы эч нерсеси жоктур, бирок ал өзүн эч кимге керек эмес экенине ишенет да, өзүнө абдан чоң зыян алып келе берет.

Бирок, Кудайдын сүйүүсү бардыгын өзгөртө алат. Кудай бизди сүйөрүнө жана кабыл аларына ишенүү жашообузду толугу менен өзгөртөт. Теңир мындай дейт: «...Мен сени тандап алдым, ошондуктан Мен сени четке какпайм» (Ыш. 41:9), жана дагы: «...Мен сени түбөлүктүү сүйүү менен сүйөм...» (Жер. 31:3). Жана Ал Өз сүйүүсүн далилдеди, бул жөнүндө Ыйык Жазуу мындай дейт: «Машайак болсо биз күнөөкөр кезде биз үчүн өлдү. Бул аркылуу Кудай Өзүнүн бизге болгон сүйүүсүн далилдеди» (Рим. 5:8). Дагы эң кереметтүүсү бул: «Анткени Кудайдын Теңирибиз Машайак Ыйса аркылуу көрсөткөн сүйүүсүнөн бизди өлүм да, өмүр да, периштелер да, жогоркулар да, күчтөр да, азыркы учур да, келечек да, бийиктик да, тереңдик да, жаратылган эч бир нерсе ажырата албайт» (Рим. 8:38,39).

Биздин балдар бул чындыктарды сиңирип алуусу үчүн сыйынышыбыз керек. Алар Кудайдын сүйүүсүн кабыл алганда гана башка адамдарды сүйгөндү жана түшүнгөндү үйрөнө алышат.

Ар бир адамга эң алгач Кудайдын сүйүүсү керек болсо да, бала жашоосунда биринчи кезекте ата-энесинин ага карата болгон сүйүүсүн (же жек көрүүсүн) курч сезет. Ымыркай бала аны жашоосунун эң алгачкы учурунан баштап сезет. Ата-энелик сүйүү балага Кудайдын сүйүүсүн жаштайынан кабыл алууга мүмкүнчүлүк түзөт. Ошондуктан, балдарыбыздын жашоосундагы эң биринчи мүнөттөрүнөн баштап биз алар үчүн сыйына башташыбыз зарыл: «Теңир, мага баламды (кызымды) чын жүрөктөн сүйгөнгө жардам бериңиз, Сиз каалагандай сүйгөнгө жардам бериңиз, ал түшүнө тургандай кылып сүйүү көрсөткөнгө мени үйрөтүңүз». Ал эми балаңыз азыр өсүп-жетилип калган кези болсо, бирок кандайдыр-бир себептен өзүн керексиз сезип жаткан учуру болсо, кечиктирбестен, дароо азыр сыйына баштаңыз. Кудайдын сүйүүсү менен анын жүрөгүн толтуруусун, сиздин жана башка адамдардын сүйүүсүнө анын жүрөгүн ачып берүүсүн Теңирден сураныңыз.

Балаңызга (кызыңызга) сүйүү көрсөтүүнү үйрөтүүсүн Кудайдан сураныңыз жана өткөн келишпестиктер үчүн айыптуу сезимге батырышына шайтанга жол бербеңиз. Сизге анын иштөө тактикасы белгилүү болушу керек: «Сенин балаң сен жаман ата (апа) болгонуң үчүн, өзүн керектүү деп сезбей жатат»; «Сен колуңан бир нерсе келгенде, балаңа сүйүүнү көрсөтө алат элең»; «Сени эч ким эч качан сүйгөн эмес, анан эми сен кантип бирөөнү сүйө аласың?». Бул жалгандын баары тозоктон чыгат да, шайтандын планынын бир бөлүгү болуп эсептелет.

Сизди айыптуу сезим же жашооңуздун кандайдыр-бир бөлүгүндөгү ийгиликсиздик кыйнап жатса, Кудайдын алдында ойлоруңузду ачыңыз, бул көйгөйдү Кудайдын колуна тапшырып сыйыныңыз жана бек чечим менен айтыңыз: «Теңир менин баламды сүйөт. Мен баламды сүйөм. Башкалар да менин баламды жакшы көрүшөт. Эгер менин балам өзүн сүйүктүү деп сезбей жатса, демек, ал душмандын таасиринен келген жалганга ишенип калган. Биз шайтандын жалганына макул болуп жашоодон баш тартабыз». Сизден чоң туруктуулук жана чыдамдуулук талап кылынат, ошондуктан сиз шайтандын жалганына жол бербеңиз, артка чегинбеңиз, ал жалганды Кудайдын чындыгы менен төгүнгө чыгарыңыз, андан соң Теңир Өз сүйүүсүн балаңыздын (кызыңыздын) жүрөгүнө куюп берсин деп сыйыныңыз жана балаңыз (кызыңыз) сиздин жана башкалардын сүйүүсүн кабыл ала алсын деп сураныңыз.

Сыйынуудан тышкары, сүйүүңүздү көз караш менен, кучактоо, өбүү жана сылоо менен, ал гана эмес, иштериңизде, жасаган мамилеңизде жана айткан сөздөрүңүздө көрсөтүңүз. Мен балдарымдын көзүнө карап, мээримдүүлүк менен колумду тийгизип, сылап, «Мен сени абдан жакшы көрөм. Сен-мен үчүн азаматсың!» — деп айтканымда, менин байкашымча, ар дайым баламдын же кызымдын жүзү да, жүрүм-туруму да өзгөрүлчү. Сиз да ушундай кылып көрүңүз, өзүңүз күбө болосуз. Балким, бул сиз үчүн өзгөчө жаңы нерсе болгондуктан же балаңыз (кызыңыз) жетилип калган өспүрүм же чоң баладыр, ошондуктан алгач сиз өзүңүздү оңтойсуз сезээрсиз, бирок, уялбастан, так ушундай кыла бериңиз. Биринчи кадамды кылуу оор болуп жатса, Кудайдан күч сураңыз, балаңыз жана кызыңыз жан дили менен кабыл алышы үчүн да сыйыныңыз.

Жүрөгүңүздө балаңызга (кызыңызга) сүйүү жок болуп жатса, Ыйык Рухтан сураңыз. Ыйык Жазууда: «Кудайдын сүйүүсү бизге берилген Ыйык Рух аркылуу жүрөгүбүзгө төгүлгөн» (Рим. 5:5) — деп жазылган. Мындан сырткаркы толгонтокой нерселерден башка, Кудай сизди Өз сүйүүсүнө толтургусу келет, ал сүйүү башкаларга да төгүлүп туруусун каалайт. Балаңыз (кызыңыз) үчүн сыйынып жатып, сиз Кудайдын сүйүүсүн кабыл алышыңыз менен бирге аны көп эсе көбөйтүүдөсүз жана ал сиздин жүрөгүңүздөн ашып-ташып төгүлө баштоодо.

Эң алгач, биз балдарыбыздын Ыйсаны Куткаруучу катары кабыл алышын каалайбыз. Ошондо биз аларга түбөлүк жашоо убадаланганын так биле алабыз, өлгөндөн кийин биз алар менен жолугушаарыбызды так биле алабыз. Кандай сонун үмүт!

Дебби Бун жана анын күйөөсү Габри, «Балдарыбыздын жашоосу үчүн арачылык кылабыз» аттуу сыйынуу чогулуштарында Деббинин альбомдорунун бири үчүн ыр жазып берүүнү өтүнүштү, бул альбом аркылуу ал балдарга ата-энелердин жүрөктөрүндөгү эң терең сезимдерин ачып берүүнү каалаган эле. Мен бул ырдын текстин жазып, аны «Баарынан жогору» деп атадым; менин күйөөм обонун жазды, ал эми Дебби альбомго жаздырды да, эми өз концерттеринде аткарып жүрүүдө. Менимче, бул ырдын сөздөрү ар бир ишенүүчү ата-эненин ойлорун так билдирет. Мына бул ыр саптары:

Биздин балдар бешке чыгышканда, өздөрүнүн жашоосуна Ыйсаны чакырууну чечишкен эле. Биз аларга Кудай жөнүндө айтып берчүбүз, Ыйык Жазуудагы окуяларды аларга окуп берчү элек, алар менен чогуу сыйынып, үзгүлтүксүз жыйынга алып барчубуз, алар жыйындан да Теңирдин артынан ээрчүүнү үйрөнүшчү эле. Кристофер менен Аманданын жүрөгү Ыйсаны кабыл алганга ачык эле, бирок биз эч качан аларга бул ойду таңуулаган эмеспиз жана кыйнаган эмеспиз.

Анын ордуна биз Теңирдин үйрөтүү сөздөрү алардын жүрөгүнө тереңдеп, кирсин деп жана ошол сөздөр аларда Кудай менен баарлашуу каалоосун пайда кылсын деп сыйынчу элек. Биз алардын бул чечимди биз тараптан эч бир басымсыз, өз алдынча чыгарышын каалаганбыз. Акыры, бул убакыт келгенде, Кристофер жана Аманда бизге Ыйса жөнүндө суроолорду бере башташты жана натыйжасында, бизден алар Ыйсаны өз Куткаруучусу катары таануусу жөнүндө сыйынып туруубузду суранышты. Биздин ата-энелик жүрөгүбүз уулубуздун жана кызыбыздын келечеги куткарылгандыгын түшүнүп, кубанычка толду.

Балдарыңыз канча жашка чыкканы эч маанилүү эмес, себеби алардын куткарылышы үчүн сыйынууну баштоо эч качан эрте же эч качан кеч болбойт. Ыйса айткан: «Чындыкты, сага чындыкты айтып койоюн, кимде-ким жогорудан төрөлбөсө, Кудайдын Падышачылыгын көрбөйт»(Жкн. 3:3). Ал дагы мындай деген: «Мына, Мен эшиктин алдында туруп, эшикти чертип жатам. Ким Менин үнүмдү угуп, эшигин ачса, Мен аныкына кирип, аны менен бирге тамак ичем, ал да Мени менен бирге тамак ичет» (Аян 3:20). Биздин балдарыбыз Ыйсага жүрөктөрүн ачып, бул жашоодо да, жер жүзүндөгү жашоосу аяктаганда да Кудайдын Падышачылыгына киришин каалайбыз. Билип алгыла: сиздер балдардын түбөлүктөгү келечеги үчүн сыйынбасаңыздар, ал келечек келбеши мүмкүн.

Балдар Теңирге ишенип калгандан кийин, ата-энелер Кудай менен алардын ортосунда тыгыз мамиле түзүлүшү үчүн сыйынышы керек. Кичине кезинде Кудай менен жүрүшүп, бирок кийинчерээк, өспүрүм кезинде же жетилип калган кезде, Андан баш тартып кетишкен балдар жөнүндө канча окуя укканбыз? Биз балдарыбыздын «Анын каалоосун акылмандуулук жана рухий түшүнүк менен толук таанып билишин» жана «Ага бардык жагынан жагып, бардык иште жакшы жемиш берип, Кудайды таанып билүүсү өсүшүн» (Кол. 1:9-10) каалайбыз. Пабыл менен Тиметей Колосалык балдар үчүн ушунтип сыйынышкан, биз да өз балдарыбыз үчүн так ушунтип сыйынышыбыз керек. Теңирдин өмүрү ар дайым биздин табиятыбыздын бир бөлүгү болуп кала турган, жаңы бир нерселерди сузуп ала турган булак болуп саналат. Анын Ыйык Руху балдарыбыздын үстүнө түшүшүн Теңирден ар дайым өтүнүүбүз керек.

Өзүбүзгө урматтоо менен мамиле кылууну талап кылуу — бул бир кызыктуу нерсе эмеспи? Адамдарга башкаларды урматташ керектигин эскертип туруу керекпи? Ооба, эгерде сөз өз балдарыбыз эмес, башка чоочун адамдар жөнүндө болуп жатса, ал эми балдарыбызды бул нерсеге үйрөтүшүбүз зарыл.

Ыйык Жазуу мындай дейт: «Балдар, ата-энеңерге баш ийгиле, бул Теңирге жагат, анткени ушундай кылганыңар туура. “Ата-энеңди сыйла” деген осуят – убадалуу осуяттардын биринчиси: “Сага жакшы болушу үчүн жана жер үстүндө өмүрүң узак болушу үчүн, ата-энеңди сыйла”» (Эф. 6:1-3). Биздин балдар Теңирдин бул осуятын аткарбаса, Кудайдын батасынан айрылып калуу гана эмес, өмүрлөрү кыскаруу коркунучуна да ээ болушат. Ыйык Жазуу минтип эскертет: «Атасы менен энесине тил тийгизген адамдын чырагы коюу караңгылыкта өчөт» (Накыл. 20:20). Балдарыбыздын жашоосуна таасир берүү бийлигине биз ээ экенибизди түшүнүү менен бирге, аларды катуу тартипке көндүрүп, алар үчүн сыйынуу жана туура тарбиялоо — биздин милдетибиз. Бирок биз балдарыбыздын жүрөгүнө билинбей жайланышып, аларды чындык жолунан буруп кете турган каршылыктын рухун айырмалай да билишибиз керек жана ага каршы турушубуз керек.

Тил албастык — бул иш-аракеттеги текебердик. Моюн сунбастыктын руху мындай дейт: «Кудай же башка адамдар бул жөнүндө кандай ойлошсо да, мен өзүм каалаганымды кылгым келет». Ыйык Китеп мындай деп үйрөтөт: «Анткени моюн сунбастык сыйкырчылыктай эле...» (1 Шем. 15:23), себеби экөөнүн тең натыйжасы болуп толугу менен Кудайды кабыл албоо эсептелет. Ошол эле аятта: «...каршы болуу бутка табынуучулуктай эле күнөө» — деп айтылган. Текебердик козголоңчулукка алып келет, ал эми өзүнүкүнөн кайтпастык адамга тобо кылууга жана өзүн Кудайдын алдында баш ийдирүүгө тоскоол кылат. Моюн сунбаган адам кандайдыр-бир жасалма кудайга табынышы ыктымал. Эгер балдар ата-энелерин урматташпаса, бул алардын жүрөгүндө жасалма кудай бар экенин көрсөтөт (баланын курагынан көз каранды эмес). Бул кудайлардын аттары белгилүү: текебердик жана өзүн-өзү сүйүү. Ошондуктан, балдар ата-энелерин урматтаганды үйрөнүшпөсө, Кудайга моюн сунбай калышат. Алар: «Мен эмнени кааласам, ошону каалайм жана качан болсо да ошону каалайм» — дешет.

«Баш ийбеген уулдарга кайгы! — дейт Теңир, — алар Менсиз кеңеш өткөрүшөт, Менин Рухума жакпаган келишимдерди түзүшөт. Алар күнөөнүн үстүнө күнөө кошуп жатышат..» (Ыш. 30:1). Биздин сыйынууларыбыз баланын жүрөгүндөгү текебердиктин жана өзүмчүлдүктүн жасалма кудайларын жана моюн сунбастыктын рухун кулатууга жөндөмдүү.

Моюн сунбастыктын карама-каршысы — тил алчаактык же Кудайдын жолдорунда жүрүү. Тил алчаактык адамга туура жерде турганындагы жана туура кылып жатканындагы толук коопсуздукту жана ишенимдүүлүктү сезүүгө мүмкүнчүлүк берет. Ыйык Китеп батаны тил алчаактыкка белек катары убада кылат, тескерисинче болсо — караңгылык жана өлүм. Биздин балдарыбыз Кудай алдында тил алчаактыкта жүрүшүн, өздөрүнө ишенимдүү болушуп, өздөрүн коопсуз сезишин, алардын жашоосу узак болуп, ички жан-дүйнөлөрүндө ар дайым тынчтык жана бейпилдик болушун каалайбыз. Чыныгы тил алчаактыкка кадамдардын бири — бул ата-энеге баш ийүүгө жана аларды урматтоого даярдык. Бирок, бул нерсеге баланы үйрөтүү зарыл, ал эми сыйынууда болсок, окутуу процессин жеңилдетсе болот.

Биздин уулубуз он төрт жашында өз бөлмөсүнүн дубалдарына сүйүктүү музыканттарынын сүрөттөрү болгон афишаларды илип алган. Бирок, алардын кийимдери, кээ бирлеринин жүрүм-туруму, жада калса алардын музыкалык чыгармаларынын мазмуну ачык эле бизге, ата-энелерге жагымсыз болчу жана Кудайды эч кандай даңктай тургандай эмес эле. Биз Кристоферден афишаларды алып салууну суранганда жана себебин да түшүндүргөндө, ал алгач, биздин суранычыбызды аткаргысы келген жок, бирок, бир аздан кийин, ачык эрегишүү менен моюн сунду. Бир нече убакыттан кийин ал афишаларды кайрадан илип койду — башкаларын, бирок, биринчилерден жакшы эмес эле. Бул жолкусунда биз чечкиндүү түрдө катуу кириштик да, өзүбүз мунун баарын дубалдан чечип салдык.

Кристофер үчүн бул оор мүнөттөр эле. Тил албастыктын руху менен күрөшүп жатканыбызды биз түшүндүк, ошондуктан Ыйык Китеп буюргандай иш-аракет кылууну чечтик: «Шайтандын айла-амалдарына каршы тура алуу үчүн, Кудайдын бардык курал-жарагын кийгиле» (Эф. 6:11). Биз сыйынууда болдук жана Кудайдын Сөзүнө кайрылдык, биз Кудай бул тоскоолдуктан өтүүгө күч берүүгө жөндөмдүүлүгүнө ишенимибизди жарыяладык. Биз күрөштү Рухта жүргүзүп жаттык жана Теңир абалды Өзү көзөмөлгө алып жатканын байкап турдук. Уулубуздун маанайы өзгөрдү жана кийинки жолу биздин ата-энелик талаптарга жооп бере ала турган афишаларды илип алды. Бул биздин сыйынууларыбыздын натыйжасында түздөн-түз таасир берген Кудайдын күчү эле.

Афишалар менен болгон окуя бүгүнкү күндө орчундуудай сезилбейт, бирок, ошол учурда биз Кудайдын жана ата-эненин эркинен жогору болууга аракет кылган каршылыктын күчтүү руху менен бетме-бет кездештик. Ал рух өзүнүн бийлигин бекемдеп алаардан мурун, биз алдын алып, татыктуу каршылык көрсөтүп, туруштук бере алдык. Биз бул күрөштө жеңишибиз зарыл эле, себеби Кудай жана Анын Сөзү биз тарапта экенин билчүбүз жана да, биз абдан маанилүү, биздин уулубуздун келечектеги түбөлүк жашоосу сайылып, коюлганын билгенбиз.

Сиздин балаңыз өспүрүм болсо же өсүп-жетилип калган адам болсо да, сиз анын кежир жана терс кыял болуп баратканын байкасаңыз, ата-эне катары, балаңызга көбүрөөк талаптарды коюп башташыңыз керек жана сиздин карамагыңыздагы күчтүү курал болгон — сыйынууну унутпашыңыз керек. Сиз өз балаңыз же кызыңыз менен күрөшүүдө эмессиз, эсиңизде болсун, «анткени биз адамдарга каршы эмес, башчыларга, бийликтерге, бул караңгы дүйнөнүн башкаруучуларына жана асман астындагы жаман рухтарга каршы күрөшөбүз» (Эф. 6:12). Сиз душман менен күрөшүүдөсүз. Бактыга жараша, Ыйса «душмандын бардык күчүн тебелеп таштагыдай бийлик берген» (Лук. 10:19). Ошондуктан, коркпоңуз жана шектенбеңиз, андан көрө ошол бийликти колдонуңуз. Тил албастыктын руху балаңыздын мүнөзүндө ар бир убакта көрүнүшү мүмкүн, бирок биз аны сыйынуу жана Кудайдын сөзү менен жоошута алабыз, ошол эле учурда тартипке салуу жана насаат айтуу сыяктуу тарбиялоонун ыкмаларын колдонууну да унутпайбыз. Сизди балаңыздын козголоңчулдугу чочутпасын. Ыйса Машайак — бардыгынын Башкаруучусу экенин эсиңизден чыгарбаңыз.

Бир нече жыл мурун мен бир тууган эжем менен катуу урушуп кеттик. Бул эки жылга созулган мамилелердин үзүлүшү менен бүттү. Бардыгынын себепкери болуп бири-бирибизди таптакыр түшүнбөстүк болду. Таарынычтар бизди жакын адамдын жан-дүйнөсүн жана анын ичинде эмне болуп жатканын түшүнүү жөндөмдүүлүгүнөн ажыратты. Экөөбүз бир үй-бүлөдө өсүп-чоңойсок да, эки башка дүйнөдө жашагандай элек. Мунун баары мени абдан көп кайгыга салчу жана мен толук элдешүүгө келгиче жана ортобузда жакшы мамилелердин калыбына келишинче сыйынууну токтоткон жокмун. Биздин ата-энелерибиз ишенүүчү жана биз үчүн сыйынууда болгон ата-эне болсо, мындай чатак болбос эле деп мен ойлойм.

Биздин жаныбыздын душманы Кудайыбыз орнотуп койгон мамилелердин так ортосуна кирип, кастыкты тутандырып, араздашуунун уругун себүүнү абдан каалайт. Ал максатына — үй-бүлөнүн ортосуна жик салуу максатына канчалык тез жетишсе, ал үй-бүлөнүн мүчөлөрү ошончолук алсызыраак жана ызакор болуп калат, ошондо душман алардын жашоосун башкарууну өз колуна ошончолук бат ала алат. Бүт үй-бүлөбүз үчүн жана агайын-туугандарыбыз үчүн, күйөөбүз, аялыбыз, балдарыбызды үчүн да сыйынууда болгонубузда, биз шайтандын арабыздагы мамилелерибизди бузуу мүмкүнчүлүгүн азайта алабыз.

Кызыбыз төрөлгөндө уулубуз төрт жашта эле. Башынан эле мен Кристофер менен Аманда жакын дос болуп калсын деп сыйынчу элем жана бул үчүн менин колуман келгендин баарын жасачу элем. Чынында эле, алгачкы жылдары алардын мамилелеринин бекемдигин бөлөк адамдар да байкашчу. Кристофер өспүрүм жашына кирген учурдан баштап, бардыгы өзгөрдү. Анын жаңы достору, жаңы кызыгуулары пайда болду жана кичүү карындашына таптакыр убактысы калбай калды. Амандага болсо улуу агасынын өспүрүм курдаштарынын тамашалары түшүнүксүз болду. Өзүн керексиз сезип, ал Кристоферден алыстап кетти. Мунун баары мени капалантчу, ошондо мен өзүмө соттун ролун алууга мажбур болдум.

Бирок, күндөрдүн биринде мен эмнеде жаңылыштык кетирип жатканымды түшүндүм: бул окуяларга чейин эле, Кристофер менен Аманданын ортосунда мамиле абдан сонун экенин көрүп, тынчтанып калган экем да, бул маселе үчүн сыйынбай калганмын. Эми, өзүмдүн катамды түшүнүп, мен кайрадан сыйына баштадым. Бара-бара абал өзгөрө баштады, келишпестиктер азайа баштады, жана алардын бири-бирине болгон мамилесинде жылуулук пайда болду. Эгерде мен бул ишти этибар албасам, экөөнүн ортосу менин эжем экөөбүздүн ортобузда болгондой, таптакыр бөлүнмөк деп ойлойм. Бүгүн да менин балдарымдын мамилелери каалаган үлгүдөн али алыс болсо да, ал мамилелер жаңыланууда жана ар дайым бекемделүүдө. Мен болсо акыркы күнүмө чейин сыйынуумду уланта бермекчимин.

Канча деген үй-бүлөлөр алар үчүн эч ким сыйынбагандыктан гана эмне болсо, ошо болсун деп, тагдырдын агымына калтырылган? Менин билишимче, абдан көп. Үй-бүлө талкаланып, бир үйдө өсүп-чоңойгон адамдардын ортосунда бириктирүүчү эч нерсе калбаганын көрүү кандай капалуу. Мындай нерсе биздин балдарыбыз менен да болуп жатканын көрүү кандай кейиштүү! Бирок мындай болбошу керек.

Ышайя пайгамбардын китебинде Кудай сыйынган жана орозо туткан адамдардын жашоосунда кереметтер болорун айткан: «сени урандыларды калыбына келтирүүчү... деп аташат» (Ыш. 58:12). Келерки муундарга рухий биримдик сакталышы үчүн, Кудай бизди Анын эрки боюнча жаралган үй-бүлөлүк жана бир туугандык байланыштарды «калыбына келтирүүчү» болушубузду каалайт.

Ыйык Китеп дагы мындай дейт: «Өз ара бир ойдо болгула. Өзүңөр жөнүндө жогору ойлобогула, тескерисинче, момундардын жолун жолдогула. Өзүңөрдү акылдуу эсептебегиле» (Рим 12:16). Биз момундук жана биримдик үчүн сыйынышыбыз керек.

Ыйса айткан: «Тынчтык орнотуучулар бактылуу, анткени алар «Кудайдын уулдары» деп аталышат» (Матф. 5:9). Келгиле, тынчтык орнотуучулардан бололу: бул дүйнөдө биз көп эмеспиз го; «...тынчтыкка жана бири-бирибизди бекемдөөгө умтулалы» (Рим. 14:19). Келгиле, кийин башка туугандарыбыз үчүн да сыйынууну үйрөнүү үчүн, азыр эң кымбат адамдарыбыз үчүн — балдарыбыз үчүн сыйына баштайлы.

Мен балдарымдын достору үчүн ар дайым сыйынчумун жана көпчүлүк учурда алардын достору жакшы балдар болор эле. Бирок, кээде Кристофердин жана Аманданын, мен эне катары алардын ортосундагы мамилени жактырбаган тааныштары пайда болуп калчу. Ошол балдар мага жакпагандыктан эмес, алардын менин балама тийгизген таасири жакчу эмес. Бирок менин жалгыз куралым болуп, ар дайым сыйынуу болчу. Ошондой таанышы өзгөрүшү үчүн же менин баламдын жашоосунан таптакыр жок болушу үчүн сыйынчумун. Кандай болсо да, сыйынуума жоопту мен ар дайым алчумун. Бир нече жолу ошол балдардын жашоосу бир чоң көйгөйгө айланганда, убакыт менин чочулоомдун негиздүүлүгүн ырастап берген.

Көбүнесе, ата-энелер балдарынын ким менен достошуп жүргөнүнө өтө кызгаанчаактык менен мамиле кылышат, алар «далым менен сезем» дегениндей эле, коркунучту алдын-ала сезишет. Мындай учурда Ыйык Рухтан абалды туура түшүнүүгө жана туура сыйынганга жардам беришин сураныш керек.

Биздин жашообуздагы ушундай коркунучтуу учурлардын бири болуп, үй-бүлөбүздүн Калифорниядан Теннеси штатына көчүп баруубуз болду. Бул олуттуу кадамды биз уулубуз мектепти бүтүрүп жаткан учурунда, кызыбыз болсо эми эле жетинчи класска көчкөн мезгилде жасадык эле, башкача айтканда, окуу жайын алмаштырууга эң ылайыксыз мезгилди тандаган элек. Албетте, ошол учурда мектепти алмаштырууну мен дале каалаган эмесмин, бирок күйөөм экөөбүз Теңирдин эркин, көчүүнүн зарылдыгына көрсөтүп турган эркин так түшүнүп турдук. Балдарыбызга бул кадам канчалык оор таасирин тийгизерин түшүнүп, мен көчөөргө бир нече ай мурун жана андан кийин да сыйына баштадым: «Теңир, балдарыбызга жаңы мектепте Сизге жаккан досторду тапканга жардам бериңиз. Бул жерге Сиз бизди алып келгениңизди мен билем жана Сиз менин балдарымды жалгыз калтырбайсыз. Курдаштарынын арасында кабыл алууга жана жакшы мамилелерге болгон менин умтулуумда алар моралдык кулк-мүнөзү Сиздин талаптарыңызга жооп бербеген досторду таап алышын каалабайм. Алардын жашоосуна аларга үлгү боло ала турган досторду алып келе көрүңүз».

Жаңы мектептеги алгачкы алты ай Кристофер жана Аманда абдан жалгызсырашты, мен болсо алар үчүн сыйынууда көптөгөн уйкусуз түндөрдү өткөрдүм. Мен өзүмдү абдан алсыз сезип жаттым. Мен алардын жашоосуна кийлигишип, алар кичине кезиндегидей, алар үчүн өзүм досторду тандап бере албайт элем да! Бирок, эгер мен ушинтип баштаган күндө да, Кудай менин сыйынууларыма жооп катары жасагандай нерсени жасай албас элем. Акырында, Кристофердин да, Аманданын да достору пайда болду, алар натыйжасында, алардын өмүрүндөгү эң мыкты достору болуп калышты. Бул жөн эле «кырдаалдардын дал келиши» эмес эле, бул жөнөкөй эле, кадимки «хэппи-энд» эмес эле — бул менин арачылык сыйынууларымдын, «Теңир, менин балдарыма Сизге жагымдуу досторду тапканга жардам бериңиз, алар Кристофер жана Аманда үчүн үлгү боло алган достор болсун!» — деген Кудайга кайрылган менин көз жаштарымдын жана суранычтарымдын жемиши эле.

Бул тууралуу Ыйык Жазуулар мындай дейт: «Ишенбегендер менен бирге жат моюнтурукка кошулбагыла. Себеби адилдик менен мыйзамсыздыктын ортосунда кандай жалпылык бар? Жарык менен караңгылыктын ортосунда кандай жалпылык бар? Машайак менен Белиардын ортосунда кандай макулдашуу бар? Ишенген адам менен ишенбеген адамдын ортосунда кандай жалпылык бар?» (2 Кор. 6:14,15). Бул сөздөрдө ишенбеген курдаштары менен мамилеллешүүгө тыюу салынбайт, бирок, биздин жакын досторубуз ишенүүчүлөр гана боло алары жөнүндө так көрсөтмө бар. Ыйык Китеп мындай деп сурайт: «Эки адам өз ара макулдашпай туруп жолго чыгабы?» (Ам. 3:3). Жана жооп берет: Албетте, жок: «адил адам жакынына жол көрсөтөт, ал эми мыйзамсыздын жолу аларды адаштырат» (Накыл. 12:26).

Балаңыздын жакын ишенүүчү достору жок болсо, бул муктаждык үчүн так азыртадан баштап сыйыныңыз. Алардын ишенбеген достору Теңирге ишенип калсын деп Кудайдан сураныңыз жана жаңы ишенүүчү достор алардын жашоосуна кириши үчүн сыйыныңыз. Далай ирет ата-энелер бир нерсени өзгөртө албай, балдарын кээ бир адамдардын терс таасиринен коргой албай, өздөрүн алсыз сезишет. Кудайдын күчү жана Анын Сөзүнүн чындыгы биз тарапта! Эгерде кимдир-бирөө балаңызды чындык жолунан буруп кетип жатса, кайгырбаңыз. Жаман жоро-жолдоштор менен мамилелешүүнүн коркунучтуулугу жөнүндө Ыйык Китеп көп жолу эскертет, бул эскертүүлөрдү тоотпой коюуга биздин эч акыбыз жок.

Өздөрүнүн тиги же бу үлгүсүн көрсөтүп, балдарыбыздын жашоосуна алардын достору зор таасирин тийгизишет. Ошондуктан, биз кантип балдарыбыз үчүн сыйынбай кое алабыз?

Гезиттерден жаштардын уурулук кылып, тоноп, киши өлтүрүп жаткандары тууралуу окуп, алардын сексуалдык катнаштарда ылгабагандыгы жөнүндө окуп, аларда Кудайдан да коркуу жок экенин, Анын жолдорун туура түшүнүү, Аны бүт жан-дили менен издөө аларда жок экенин көрбөй коюуга мүмкүн эмес. Алардын кээ бирлери машайакчылардын үй-бүлөсүнөн чыгышкан, алар өздөрү Машайакты Куткаруучум деп таанышкан, бирок алар Теңирдин коркунучунда тарбияланышбагандыктан, Анын алардын жашоосунда катышуусун каалашбагандыктан, алар өз денелеринин кумарларына багынып берип коюшкан.

Кудай алдында коркунуч деген биз бүт жүрөгүбүз менен Аны сүйүшүбүз жана урматташыбыз керек дегенди, Анын бийлигин жана кудуретин кастарлап, сыйлашыбыз керек дегенди билдирет. Кудайдын алдында коркунучтун негизин адамдык өмүрдүн Ансыз маңызы жоктугун түшүнүү, биздин үмүтүбүз эч качан үзүлбөсүн убада кылган Анын сүйүүсү үчүн ыраазычылык түзөт. Теңирдин коркунучу деген жандын чаңкап, суусоосу, башкача айтканда, Ага жакындоого, Кудайга жакын келүүгө умтулууну билдирет.

Биздин айланабызда балдарыбызды Кудайдан алаксыта турган көптөгөн нерсе бар. Шайтан ар бир балага келип, азгырат да, анын берген жообун байкайт — бала анын салган «кайырмагына» илинер бекен? Бирок биз балдарыбызды Кудайдын жолдору менен жүрүүгө үйрөтсөк, тарбияласак, ошого чакырып турсак...

...аларга Ыйык Жазууларды окуп турсак,

...аларды сыйынууга үйрөтсөк, чындык Кудайда экенин жана убада кылганын Ал аткарарына ишенүүгө үйрөтсөк,

...аларга ишенүүчү досторду тандаганга жардам берсек,

...Кудай менен жүрүү чарчатпастан, эркиндикти чектебестен, тескерисинче, кубаныч жана сезимдердин толуктугун алып келерин көрсөтсөк,

...алар менен бирге жана алардын бардык муктаждыктары үчүн сыйынып турсак,

ошондо алардын жүрөгүндө руханий ачка болуу ойгонот жана Кудайды таанып-билүү каалоосу пайда болот.

Балдар Кудай жана Аны менен байланыштуу болгон нерсенин баары жашоодогу эң улуу тандоо экенин түшүнүшкөндө гана алар денесинин эмес, Кудайдын жетегинин астында жашай башташат; ошондо гана алар Анын жолдорун, Анын Сөзүн жана Анын жашоолорунда катышууусун издей башташат; ошондо гана Анын ысымынын алдында коркунучка ээ болушат жана өмүрлөрү узак жана ийгиликтүү болот. Анткени минтип айтылган: «Кудайдан коркуу өмүрдү узартат, ал эми мыйзамсыздардын өмүрү кыскарат» (Накыл. 10:27).

Калифорниядан Теннесиге көчүү маалында, биз, күйөөм экөөбүз, эң биринчи, жакшы жаштар тобу бар болгон жыйынды көрсөтүүсүн суранып, сыйындык. Биз сыйынуубузга жооп алдык, натыйжасында, жаңы жыйындын жаштар тобуна балдарыбыз оңой эле аралашып кете алышты, ал жерден жаңы досторго ээ болушту жана Кудайга ишенимде өсүүнү улантышты. Кудайдын Сөзүн тынымсыз изилдөөдө болгон, Анын катышуусу сезилип турган жана Анын кубанычын Кудайдын башка балдары менен бөлүшүүгө мүмкүнчүлүк болгон жыйынды табуу кандай маанилүү! Бул дагы бир себептен абдан маанилүү — ушундай мамилелешүү Кудайды жана Аны менен байланыш болгон бардык нерсени издөөгө суусоону күчөтөт.

Келечекке калтырбай, дал азыр Сиздин балаңыздын ичинде Кудай алдында коркунуч жашасын деп, Ага жана Анын Сөзүнө ишеним жашасын деп, ал бүт жан-дили менен Анын жүзүн издегенди үйрөнсүн деп сыйына баштаңыз. Сиздин балаңыздын тагдыры — балаңыз ар дайым өз денеси менен күрөшүүдө болобу же ал Ыйык Рухка толуп, Кудайдын батасына ээ болуп жашайбы — ушундан көз каранды? Эсиңизде болсун: «Кудайдан корккондор эч нерседен муктаж болушпайт» (Заб. 33:10). Эч качан сыйынууну баштоо кеч болбойт, ошондуктан кийинкиге калтырбаңыз да, башка учурду күтпөңүз.

Мен автомеханик болуп иштеш үчүн, өзүнүн иш акысы көп болгон ири компаниядагы инженерлик ордун таштап койгон адамды билем. Ал бул нерсени жашоодо эң жакшы көргөнү — автомобиль оңдоо болгону үчүн кылган. Ал шаардагы эң мыкты механик болуп гана калган жок; негизгиси — ал өзүнүн потенциалын ишке ашыра алды. Мен дагы бир адамды билем, ал ийгиликтүү бизнесмен болууну пландаштыргандыктан, Кудайдын кайтаруучу болууга чакырыгын уккан эмес. Натыйжасында, ажырашуунун кесепетинен үй-бүлөсүнөн айрылды, кичүү баласы өлүмгө учурады жана анын бүт өмүрү жоготуулардын жана көңүл калуулардын чексиз кезектешүүлөрүнө айланып калды. Эгер анын сыйынууда болгон энеси же атасы болсо, же Кудай алдын-ала эле ал үчүн жашоодо эмнени даярдап койгонун түшүнүүгө жардам бере алган адам болгондо, бардыгы башкача болмок эле.

Кудай бизди кандайча ойлоп койгону жөнүндө түшүнүгүбүз жок эле, биз чындыгында андай болбосок да, ошондой болууга аракеттене беребиз, же, атүгүл, дагы кимдир-бирөө болууга умтула беребиз, бирок, көпчүлүк учурда, бул көңүл калуу, кемсинүү жана өзүмдүн толук эч нерсеге арзыбаган неме экенибизди сезүү менен аяктайт. Буга ырастоону биз өз ишин жек көргөн, алардын күтүүлөрүнө жооп бербеген жашоолорунан тажаган улуу адамдардын жашоосунан көрө алабыз. Мындай адам качандыр-бир убакта төмөнкүдөй жалганга ишенип аларына шектенбесек болот: «Мен эч нерсеге жараксызмын. Бул мен үчүн эмес. Мен башка бир нерсе кылышым керек». Балким, мындай адамдарга алар Кудай белек кылып берген таланттарга, күчкө ээ экенин эч ким, эч качан түшүндүрбөсө керек. Алар ушул убакка чейин жашоодогу өзүнүн ордун билбегени анык.

Биз Кудайдан жетектөө суранганда, андан соң Анын буйруктарын аткарганыбызда, жашоонун маңызы бизге ачылып берилет. Жеремия пайгамбар элди жамандыктан бурулууга чакырган, бирок адамдар аны угууудан баш тартышкан. Акыры, Теңир: «Ошондуктан Ысрайылдын Кудайы, Себайот Теңир, мындай дейт: Мына, Мен Жүйүт аймагына жана Иерусалимдин бүт тургундарына каршы Өзүм айткан бардык алааматты каптатам, анткени Мен аларга айттым, бирок алар укпай коюшту, аларды чакырдым, бирок алар жооп бербей коюшту» (Жер. 35:17), — деди. Биз Кудайдын үнүн укпасак, башыбызга кайгылар келет. Бирок биз балдарыбыз Теңирди угушсун деп сыйынып, сурана алабыз, ошондо кайгы алардан кыя өтүп кетет. Шайтандын жаштарга каршы колдоно турган эң сүйүктүү ыкмасы бар: ал жаштарды өздөрүнүн эч нерсеге арзырлык эмес экенин көрүү үчүн, Кудай аларды жаратпаган, башка кимдир-бирөө болууну каалагандай кылып, өздөрүн башкалар менен салыштырууга түрткү берет. Өздөрүн курбулары менен салыштырып, жаш кыздар алардын чачтары жакшыраак экенин, алар заманбап модага ылайыктуу кийинерин, сонун, келишкен үйлөрдө жашап жатышканын, мектептеги жигиттерге да көрүнөрлүк, жагымдуураак экенин, мектепте өздөрүнө караганда жакшыраак окушаарын көрүшөт. Курдаштарын карап, жигиттер алардын бойлору узунураак экенин, күчтүүрөөк экенин, сыртынан караганда сулуураак экенин, алардын достору көбүрөөк экенин, алардын кийимдери кымбатыраак жана коозураак экенин, деги эле, алар жөндөмдүүрөөк жана таланттуураак экенин байкашат. Ошентип, өзүн башкалар менен салыштыруу жана мындай салыштыруулардын натыйжасында өнүккөн өзүн-өзү төмөн баалоо баланын аң-сезимине, турмуштагы өз мүдөөсүн түшүнүүсүнө зор зыян алып келет. Мен али өспүрүм жашына келе элек көптөгөн балдарды билем, алар эмитеден өздөрүн жек көрүшөт жана башка бирөөгө окшош болууну самашат. Кудай жараткан жаратман катары өздөрүн баалоонун жана Кудай берген жөндөмдүүлүктөрдү мүмкүн болушунча көбүрөөк өнүктүрүүнүн ордуна, алар бардык күчүн жумшап, башка бирөөгө окшош болууга аракеттенишүүдө, башкача айтканда, аларды эч качан канааттандыра албай турган нерсени издешүүдө. Бирок, биздин сыйынууларыбыз душмандын бул пландарын талкалоого жана балдарыбызга өздөрүн жана өз келечектерин чындыктын жарыгында көрүүгө жардам берүүгө жөндөмдүү.

Балдарым кичине кезинен баштап эле Кудайдан күйөөм экөөбүзгө балдарыбыздын жөндөмдүүлүктөрүн жана таланттарын ачып берүүсүн суранып, сыйына баштаган элем. Мен Теңирден аларды окутканга, тарбиялаганга жана аларга Кудай белгилеп койгон нерсени аткаруу үчүн алардын шыктарын өнүктүрүүгө жардам берүүгө акылмандуулук берүүсүн өтүнчүмүн. Мен өзүмдүн милдетим деп, Кристофер жана Амандага өздөрүнүн наркын баалаганды жана кемчиликтерине көңүлүн бурбаганга жардам берүү экенин таптым. Балдарымдын өспүрүм жашына келген учурда бул милдетим олуттуу түрдө татаалдашканына байланыштуу, бул менин сыйынууларымдын туруктуу темасы болуп калды.

Бирок, мен үчүн балам менен кызыма Теңир менен тыгызыраак мамиле түзгөнгө жардам берүү маанилүү болгон, анткени ушинтип гана алар Кудайдын ой-пикирин түшүнө алышар эле. Алар Кудайдын Ким экенин билмейинче, өздөрүн да туура түшүнө албасын мен билчүмүн.

Ыйык Китепте Кудай биздин балдарыбыздын үстүнө Өз Рухун төгөөрүн убадалайт жана мындай дейт: «Ошондо алар чөптөрдүн арасында, суулардын жээгинде өскөн талдарга окшоп өсүшөт. Бири: «Мен Теңирдикимин», — дейт, ...дагы бирөө өз колу менен: «Мен Теңирдикимин», — деп жазат...» (Ыш. 44:4,5). Теңирге ишенип калган балдар өздөрүнүн ким экенин билишет. Алар Анын Ыйык Рухуна толушат жана Теңирге таандык экенин билишет. Сиз мындай сөздөрдү ишенимдүү түрдө айтып жаткан ар бир баланын жүзүндө кубанычты көрө аласыз: «Мен Теңирге таандыкмын». Сиз балаңыздын бактылуу болушун көрүүнү каалайсызбы? Анда эмесе, сыйына баштаңыз.

Биздин үй-бүлөдө балдарыбыз жакшы билген эреже бар: кээ бир жазык иштер үчүн жаза анча оор эмес, бирок жалган үчүн жаза ар дайым катуу жана бул жазадан качып кутулуу мүмкүн эмес. Биз жалганды бардык кылык-жоруктардын эң жаманы деп эсептейбиз, себеби бардык күнөөлөрдүн тамыры жалгандын ичинде болот. Ар бир кылмыш кимдир-бирөө жалганга ишенип калгандыктан же өзү жалган айткандыктан башталат. Кадыресе бардык жалганды актоолор (мисалы: «Мен калп айтпасам, каалаганыма жете албайм») дээрлик бардык учурда башка бир жалганга жол ачат.

Биздин кызыбыз али бөйтөйгөн кыз кезинде өзү каалаган нерселерге жетүү максатында «кичинекей куулуктарды» колдонууга аракеттенчү. Бирок, муну кылганга болбойт экенин ал тез эле түшүндү, анткени мындай амал-айлалары үчүн алган жаза алардын артыкчылыктарынан алда канча салмактуу эле. Биздин уулубуз болсо «майдачыланбастан», жалган айтса, чоң-чоң жалган айтып койчу.

Кристофер жети жашында, бир күнү Стивен деген курдашы менен так анын үйүнүн алдында бейсбол ойноп жаткан. Топ кооз айнекке тийген, күрс-тарс эткен табыш угулганда, Стивендин апасы үйдөн чуркап чыкты. «Ким кылды?» — деп ал сурады. «Мен эмес» — деп Стивен жооп берди. «Мен эмес» — деп Кристофер айтты. «Стивен, терезеге топ менен сен тийген жоксуң деп айтып жатканың ыраспы?» — деп, апасы улантты. «Ооба, мен муну кылган жокмун деп айтып жатам» — деп уулу айтты. «Кристофер, терезени топ менен сен талкаладыңбы?» — деп, ал менин уулума кайрылды. «Эгер сиз муну мен кылганымды көрсөңүз, анда мен кылдым, ал эми көрбөсөңүз, демек, муну мен кылган жокмун» — Кристофер жайбаракат жооп берди. «Мен байкаган жокмун» — Стивендин апасы айтты. «Демек, мен айыптуу эмесмин», — деген жооп берилди.

Апасы бизге телефон чалып, болгон окуяны айтып бергенде, балабыз жалган ушунтип эле жабылып калат экен деген чечим чыгарып албашы үчүн кийлигишүүбүз зарыл экенин биз түшүндүк.

«Кристофер, эмне болгонун көргөн бирөө бар. Мүмкүн, сен өзүң эле бардыгын айтып берерсиң» — деп, балам мойнуна алып, тобо кылышы үчүн, мен ага кайрылдым. Ал башын шылкыйтып, минтти: «Макул, мен сындырдым». Мындан кийин биз аны менен Кудайдын Сөзү жалган жөнүндө эмне деп айтаары жөнүндө көпкө маектештик. «Шайтан — эң чоң жалганчы, — дедим мен, — ар бир жамандык жалгандан башталат. Адамдар жалган алардын жашоосун жеңилдетет деп ойлошот, бирок, чындыгында, бардыгы тескерисинче болот. Ал эми бул нерсе, сен жалган айтып жатканда, шайтан менен бирге бириккендиктен болот. Жалган айткан сайын сен өз жүрөгүңдө ага бир аздан орун бере баштайсың. Канчалык көп калп айткан сайын, ошончолук шайтандын жалган руху сенин жүрөгүңдү тезирээк ээлеп алат, анан бир күнү сен бул жалгандын агымын токтото албай калганыңды көрөсүң. Ыйык Жазуу айтат: «Жалган тил менен тапкан байлык — бат тараган буу, андай байлыкка умтулгандар өздөрүнө өлүм издешет» (Накыл. 21:6). Башка сөз менен айтканда, сен жалгандын жардамы менен бир нерсеге ээ болом деп ойлойсуң, бирок чындыгында сен өз жашооңду талкалап гана жатасың. Андан көрө чындыкты айткан жакшы. Жалганың үчүн алган жазаң аягында сенин жалганыңдын натыйжасына караганда, чоң жакшылыкка айланат. Ыйык Китеп бизге убада берип жатпайбы: «Жалган күбө жазасыз калбайт, калп айткан адам качып кутулбайт» (Накыл. 19:5).

Бир нече убакыттан кийин Кристофер менден ошо күнү аны ким көргөнү тууралуу сурады. «Кудай — деп жооп бердим мен. — Ал сени көрүп турган. Мен дайыма Андан сен жөнүндө жана сенин карындашың жөнүндө мага бардык чындыкты ачып берүүсүн өтүнөм. Ал — Чындыктын Руху, түшүнүп атасыңбы?». «Бирок бул туура эмес, апа», — деди Кристофер. Бирок, ошондон кийин ал дайыма жалганын мойнуна алчу болду. «Мен сизге Кудайдан мурун айтканым жакшы го деп ойлодум», — дечү ал ар дайым.

Балдар таптакыр жалган айтпай кое алышпайт. Алар калп айтып жатышабы же жокпу деген суроо эмес, бул алардын адаты жана жашоо нормасы болуп кетпейби деген маселе турат. Ал эми иштин натыйжасы биздин бул нерсеге болгон мамилебизге жараша болот. Биз балага Кудайдын жалган жөнүндө эмне деп айтып жатканын баяндап бербесек, алар бул канчалык жаман экенин билишпейт; биз алардын жалгандарына көзүбүздү жуумп койсок, алар жалган айтса болот экен деп чечишет. Биз бул көйгөй үчүн азыртадан сыйынбасак, мезгил өткөндө, ачуу жемишин оруп алышыбыз ыктымал.

Ыйык Жазуу шайтан тууралуу төмөнкүчө айтат: «Силердин атаңар – шайтан, силер ошонун кумарлуу иштерин аткаргыңар келет. Ал башынан эле киши өлтүргүч болчу, чындык боюнча жашаган жок, анткени анда чындык жок. Жалган айтуу – анын табияты. Анткени ал – жалганчы жана жалгандын атасы» (Жкн. 8:44). Жалгандын атасы ким экенин билип, биз анын уругу биздин балабыздын жүрөгүндө өсүп-чоңоюп келе жатканын жөн эле карап тура албайбыз.

Балдардын жүрөгүндөгү жана өзүбүздүн жүрөктөрүбүздө да ар бир жалгандын руху түп-тамыры менен жок болушу үчүн сыйыныңыз. Кээде ата-энелер жалган үчүн жазаны жумшартып коюшат, себеби өздөрү да так ушундай күнөө кетиришет. Биз жалгандын жолунан баш тартып, балдарыбызга үлгү болуу үчүн, чындыктын жолунда жүрүүбүз керек. Биз элчи Жакан менен бирге: «Сенин балдарыңдын айрымдарынын Атабыздан алган осуят боюнча чындык жолунда жүргөнүн көрүп, мен аябай кубандым» (2 Жкн. 1:4) — деп айткыбыз келет. Биздин балдарыбыз жалгандын атасы менен бирдикте болушун каалабайбыз: биздин балдарыбыз жарыктын Атасы менен бирдикте болуусун тилейбиз (Жакып1:17 караңыз).

Менин кызым төрт жашында доктурлар анда өтө оор көз оорусун табышкан, алар хирургиялык кийлигишүүнүн зарылдыгына басым жасашкан, бирок операциядан кийин да ал өмүр бою калың линзалуу көз айнек тагынып жүрүүгө мажбур болот дешкен эле.

«Теңир, эмне, чынында эле менин кызыма ушундай тагдырды даярдап койдуңузбу? — деп сыйынууда мен Кудайга кайрылдым, — Бул эмне, менин жүрөгүмдө тынчтык болбой, дайыма бул тууралуу кабатыр болгондугумдун кесепетиненби?»

Күйөөм экөөбүз чогуу Аманданын айыгып кетүүсү үчүн сыйынып жүрдүк. Биз Кудайдан керек болсо бизге жардам бере ала турган башка доктурду көрсөтүүсүн суранып жаттык. Кийинки күнү Аманданын оорусу тууралуу эч нерсе билбеген биздин бир тааныш телефон чалып калды, бактыга жараша, ал Лос-Анджелестеги балдар ооруканасынан ушул тармактагы мыкты адис жөнүндө маалыматы бар болуп чыкты.

Мен Аманданы ошол доктурга алып бардым. Кылдаттык менен өткөрүлгөн текшерүүдөн кийин ал бизге укмуштай жаңылык жарыя кылды: коррекциялай турган линзалар биздин проблеманы чече ала турган болуп чыкты, ал эми операцияны таптакыр жасабаса деле болору анык болду. Кандай жеңилдикти сезгенибизди элестетип көрүңүз! Биз ал доктурга Аманданы толук ишенимдүүлүк менен тапшырдык, бирок, ал үчүн сыйынууну токтоткон жокпуз.

Сегиз жыл бою Аманда талаптуу түрдө медициналык катуу көзөмөлдүн алдында контакт линзаларын тагынып жүрдү. Албетте, күнүгө эртең менен аларды тагынып, кечинде чечүү абдан көп чарчатуучу иш болчу. Канча жолу ал жоготуп алганда, мен мектептеги оюн аянтчасына чуркап барып, аларды издегенимчи! Бирок биз мунун баарынан өтүп, үзгүлтүксүз текшерип көрүү күндөрүнүн биринде доктур: «Эми контакт линзалары да, андан бетер, операция да сага кереги жок. Сенин көздөрүң түзүк!» — дегенин уккан күнгө да жеттик. Биз бактыга толуп, Анын жетеги жана сыйынууларыбызга жооптору үчүн Кудайга ыраазычылыгыбызды билдирип жаттык.

Балдарыбыз ооруп калган учурда — грипп болобу, суук тиеби, же жара пайда болобу, биз ар дайым сыйынчубуз жана Теңир дайыма бизди укчу. Керек болгондо биз доктурларга кайрылчубуз, себеби Теңир доктурлар аркылуу да айыктырат. Бирок Ыйык Китеп мындай дейт: «Ким ооруп жатса, ал Жыйын башчыларын чакыртсын. Алар аны Теңирдин атынан зайтун майы менен майлап, ал үчүн сыйынышсын. Ишеним менен сыйынганда, оорулуу айыгат, Теңир аны бутуна тургузат. Эгерде оорулуу күнөө кылган болсо, күнөөлөрү кечирилет» (Жкп. 5:14,15). Бардыгын сыйынуудан башташ керек, андан кийин гана, зарыл болсо, доктурларга кайрылуу керек, айыккандан кийин, шектенбеш керек.

Уулубуз бул китептин башында өзү баяндап кеткен автомобиль кырсыгына кабылганда, анын далысы жана тизелери көп жабыркады эле. Биз дароо анын айыгуусу үчүн сыйына баштадык, ошол эле учурда ооруканада аны толук текшерүүдөн өткөрүү үчүн кам көрдүк. Биз анын толугу менен айыгып кетүүсү жөнүндө сыйынуубузду уланттык, анткени далысындагы же бутундагы оору анын жашоосун бузушун таптакыр каалаган жокпуз. Кырсыкта айыптуу болгон автомобиль айдоочунун камсыздандыруу компаниясынан биз тарткан зыяндын ордун толуктоо жөнүндөгү маселени чечүү үчүн телефон чалышканда, мен капысынан Ыйык Китептен так, даана бир аятты уктум: «Сени болсо сакайтам, жараатыңдан айыктырам...» (Жер. 30:17). Менин балам сакайды деген толук ишенимим бар болчу, биз болсо алардын төлөй турганынан таптакыр баш тартышыбыз керек эле. Кудай менден: «Сага айыгуу керекпи же акча керекпи?» — деп сурап тургандай болду.

«Мага айыгуу керек, Теңир, ыраазымын Сизге» — деп, мен эч олку-солку болбой, жооп бердим.

Албетте, камсыздандыруу төлөмдөрүн кабыл алууга макулдук ишеними аз дегенди билдирбейт. Бирок, бул учурда биз ал төлөмдөн баш тартып, туура кылдык деп ойлойм. Кудай биздин сыйынууларыбыз аркылуу оорулуу адамды сакайтканда, биз өзүбүздү мындай айыгуу болбогондой алып жүрбөшүбүз керек.

Ыйык Жазуулар айыктыруу убадаларына мол. Дөөт айткан: «Менин жаным, Теңирди даңкта, Анын бардык жакшы иштерин унутпа. Ал сенин бардык мыйзамсыз иштериңди кечирет, сенин бүт ооруларыңды айыктырат» (Заб. 102:2,3). Ыйса биздин күнөөлөрүбүздү кечирүүчү жана денелерибизди айыктыруучу Теңирибиз болгусу келет. Келгиле, Андан балдарыбыздын ден соолуктары жана айыгуулары үчүн мындай муктаждык пайда болгонго чейин, алдын-ала сурай баштайлы.

Биздин балдарды бул дүйнөдөгү консерваланган жана табигый эмес азык-түлүктөрдүн арасында жалгыз калтыра турган болсок, алар туура эмес тамактанышары анык. Биз жеп жаткан азык-түлүктөрдүн көбү ушунчалык көп жолу тазалангандыктан, алардын ичине ушунчалык көп кошумчалар кошулгандыктан жана көп нерсе алынгандыктан, мындай тамактын азыктык баалуулугу жөнүндө эч сөз да жүргүзбөсө болот. Бирок, балдардын муну менен иши жок. Аларга ушундай тамак жагат, себеби ал көзгө жагымдуу, жагымдуу жыты бар жана даамы жакшы, андан сырткары, бардык жерде жарыяланып жатса, анда иштин бүткөнү десек болот. Сиздин жубайыңыз, менин күйөөм Майклга окшоп, мындай азык-түлүктү жанындай жакшы көргөн болсо жана ар дайым өзү үчүн, балдар үчүн үйгө алып келип турган болсо, анда сиздердин жашоо ого бетер татаалдашат. Бир күнү, мен үйгө келип, атасына каратып коюп кеткен он айлык баламдын бөтөлкөсүнүн ичинде коланы көргөндө, мен айран-таң калганым эсимде. Ошондо менин бул абалдан куткарылуум болуп сыйынуу гана эсептелерин мен түшүндүм.

Мен өз үй-бүлөмдү жагыштуу тамакка үйрөтүү үчүн жана балдарымды туура тамактануу адаттарын үйрөтүү үчүн көп аракет жасадым. Эмне болсо да, менин туура ой-пикиримди жактап, алар менен талашып-тартышканга да даяр элем.

«Мен чыдай албайм. Биздин гана үйдө кадимкидей тамак жок» — менин балам чын эле жийиркенип сүйлөнчү эле. «Биздин үйдөгү жагыштуу тамак ушунчалык жагыштуу, андан, жада калса, кускуң келет» — деп, кызым да аны жактачу.

Мен «Уруш-талаш кетпеген үйдөгү толо эттен тынч жашаган үйдөгү бир сындырым каткан нан артык» (Накыл. 17:1) — деген сөзгө ишенгендиктен, мен өзүмдү-өзүм карманганга аракет кылып, сезимдериме алдырбаганга тырышып жүрдүм. Аларга эскертип туруш үчүн ар дайым алардын жанында болбосом, туура тамактанууну үйрөтө албасыма көзүм жетчү. Сыйынуу аркылуу аракеттенген Кудайдын күчү гана абалды өзгөртө алды.

Дээрлик бардык адамдар денеси үчүн туура кам көрүү маселесинде кыйынчылыктар менен кездешет. Ден соолук жөнүндөгү китебим жана мен иштеп-чыгарган дене көнүгүүлөрдүн видеокурсунун жардамы менен мен бул көйгөй тууралуу чындап тынчсызданган көптөгөн адамдар менен тааныштым, алардын арасынан муң басып, үмүтү үзүлгөндөр аз эмес. Биз балдарыбыздын жашоосунда мындай көйгөйлөр пайда болбошу үчүн аларды сыйынууда колдоп турбасак, түшүндүрүп турбасак, жакшы адаттарга көндүрбөсөк, анда биз аларга жакшылык кылган жокпуз десек болот.

Балдарыңыз али кичине болсо, алар жагыштуу тамакты жана дене көнүгүүлөрүн жакшы көрүп калышсын деп, өз денелерине туура кам көрүүнү үйрөнүшсүн деп эмитеден сыйына баштаңыз. Андай болбосо, өспүрүм жашына чейин аларда жаман адаттар пайда болуп калышы мүмкүн, ошондо бир нерсени өзгөртүүгө кеч болот. Буга мисал болуп, биздин өспүрүм жана студент кыздарыбыздын жана уландарыбыздын тамактануусун карасак болот. Ошондуктан, кеч боло электе, сыйына баштаңыз.

Эгер балдарыңыз бойго жетип калган мезгил болсо, сыйынууну дагы дале кайсы бир учурга калтыра бербеңиз. Соргоктук менен ооруган жаш аялдар же тескерисинче, тамак жегенге көөнү ачылбаган аялдар өз денесинин каалоолору менен күрөш жүргүзүү гана эмес, руханий күрөш жүргүзүүгө да аргасыз болушат. Алардын кээ бирлери ашыра көп тамак жеп коюу адатына кул болуп беришкен, бул болсо Кудайдын окутуусуна таптакыр каршы нерсе жана жашоону уюштуруунун Кудайлык негиздерине туура келбейт. Мен мындай ооруга чалдыккан көптөгөн аялдарды билем. Сыйынуучу ата-энелери бар болгон ал аялдардын арасынан кээ бир бактылуулары өздөрүнүн үстүнөн жеткен жеңиштери жөнүндө далай ирет күбөлөндүрүшөт. Башкалары болсо, анчалык ийгиликтүү болбогондору, оор абалга дуушар болушту.

Балаңыз денеси жөнүндө туура кам көрө алышы үчүн, ага Ыйык Рухтун жетеги жана күчү керек. Сиздин сыйынууларыңыз ага жеңилип калуулардан, үмүт үзүлүүдөн жана көңүл чөгүүдөн качып кутулууга жардам берет. Убагында сиз үчүн да кимдир-бирөө сыйынбагандыктан өкүнүп жаткан жоксузбу? Мен өкүнөмүн.

Менин мектепте окуган жылдарым мен үчүн психологиялык оор сыноо учуру болгон, ошол эле учурда сабактар мен үчүн жеңил эле. Ушул себептенби, мен эч качан балдарымдын мектептеги ийгиликтери үчүн сыйынбаптырмын. Бул нерсе биздин балдардын биринде дислексия[1] аттуу оору табылганга чейин созулду. Биздин бала өзгөчө зээндүү жана зирек бала болгондуктан, анын окуусунда кандайдыр-бир кыйынчылыктар болот деген ой менин башыма келген да эмес эле. Менин жолдошум экөөбүзгө балдарыбыздын мектептеги окуусу дайыма эле чексиз күрөшкө айланганы менен, биз, буга карабастан, анын окуусундагы кыйынчылыктар бизге ачык-айкын болуп калган күнгө чейин, медициналык текшерүүлөр менен далилденгенге чейин балабыз менен эмне болуп жатканын түшүнгөн эмеспиз. Бул нерсе аркылуу биздин далай жолу үрөйүбүз учкан учурлар болгонуна карабай, ар дайым биздин жардамчыбыз сыйынуу болду. Менин күйөөм, мен жана биздин ишенүүчү досторубуз балабыздын толук айыгып кетүүсү үчүн жана Теңир бизге сооротуусун берүүсү жөнүндө жана бул нерседе да балабыздын өзгөчөлүгүн көрүүнү үйрөтүүсүн суранып, сыйынууну улантып жаттык.

Биз баарыбыз бир нерседе жеткилең эмеспиз. Бакытка жараша, Кудай биздин кемчиликтерибизди Өз күчү менен толуктайт экен. Ыйык Жазуулар мындай дейт: «Биз өзүбүз бир нерсе жөнүндө ойлонууга жөндөмдүү эмеспиз, биздин жөндөмдүүлүгүбүз Кудайдан» (2 Кор. 3:5). Бул убада аткарылды: Кудай балабызга мектепти ийгиликтүү аяктаганга жардам берди, ал эми биз болсок, бул жылдар ичинде чыныгы билимди жана акылмандыкты бизге Теңир берерине көзүбүз жетти.

Ыйык Китеп бизге Кудайды таанып-билүү Аны жана Анын жолдорун ардактап-урматтоодон башталат деп үйрөтөт. Биз Анын сөздөрүнө кулак төшөсөк, Анын осуяттарын жүрөгүбүздө сактасак, Анын жолдорун туура түшүнүүгө аракеттенип жатсак жана Кудайдан бул нерседе жардам сурасак, катылган кенчти издегендей акылмандыкты да ушунчалык чыдамсыздык менен издесек, ошондо биз Кудайды таанып-биле алабыз (Накыл. 2:1-12 кара). Ал эми Кудайды билүү канчалык ченемсиз! Ал билим ушунчалык зор, ал бизди жамандыктан коргоп турган калканга окшош.

Баланын окууга жөндөмдүүлүгү жана анын билимге умтулуусу анын табыгий сапаттары эмес. Ошондуктан биз бала эненин курсагында жаткан мезгилден баштап эле бул жөнүндө сыйына алабыз: «Теңир, бул баланы күчтүү акылдын жана сак-саламат дененин биримдигинде Сиз Өзүңүз токуңуз, жана Сиз анын түбөлүк Мугалими болуңуз». Канчалык биз бул жөнүндө эрте сыйына баштасак, ошончолук жакшы. Балаңыз канча жашта болбосун — сиздин сыйынууларыңыз анын жашоосунда абдан көп нерсени түп-тамыры менен өзгөртүүгө жөндөмдүү.

Мен балдарым төрөлгөндөн баштап эле дароо Анын аларга белек кылган таланттарын ачып берүүсүн Кудайдан сурана баштагам жана Өзүнүн даңкы үчүн жөндөмдүүлүктөрүн эң жакшы өнүктүргөнгө аларга жардам берүүсүн сурангам. Балдарыбыз кичине кезинде эле аларда музыкалык жөндөм бар экени анык болгон, мен Кудайдан балдарыбыздын таланттары «жерге көмүлүп» калбашы үчүн, эмне кылышыбыз керектигин күйөөм экөөбүзгө көрсөтүүсүн сурангам.

Кристофер төрткө чыкканда, биз аны өзү бир топ жөндөмдүүлүгүн көрсөтүп жүргөн фортепианодо ойногонго үйрөтүүнү чечтик. Бирок, бир нече жылдан кийин анын музыкалык сабактарына кызыгы кетип калды. Ошондо Кудай мага баламдын талантын «жерге көөмп коюуга» менин укугум жоктугун түшүндүрдү. Ошондуктан мен: ар бир музыка сабагы үчүн мен алты жашар балама 25 центтен төлөп турам деген чечим кабыл алдым. Бул чечим мага Ыйык Рухтан келгени анык, себеби ошол күндөн жыйырма жашка толгонго чейин мен Кристоферден фортепиано сабактары тууралуу бир да нааразылык уккан жокмун. Эми мен өзү көптөн бери кыялданып жүргөн какма музыкалык аспаптарда ойногонго үйрөнүүгө мезгил жетти деп сездим. Бул жолу мен уулумдан сабактарга көңүл бөлүүнү сурануунун кажети жок болду; бардыгы так тескерисинче болду.

Азыр Кристофер электрондук клавиштүү аспаптарда, какма аспаптарда жана бас-гитарада ойнойт, бирок өз ырларына обонду ушул убакка чейин ал фортепианодо жазат. Ошол эле фортепианодо ал аранжировкалайт. Анын музыкалык ийгиликтерин мугалимдери бул аспапты терең билүүсү менен түшүндүрүшүүдө, ал эми бул билимди бала чагындагы сабактарда алган, албетте, бул Кудайдын эрки менен ишке ашкан.

Мен кызыбыздын ырга жөндөмүн өнүктүрүүдө да Ыйык Рухтун жетектөөсүн сезип тургам. Душман балдарыбыздын таланттарын өзүн даңазалоо үчүн, же жок дегенде Кудайдын даңкы үчүн аларды колдонуусуна тоскоол кылуу үчүн аракеттенгендиктен, биз бул көйгөй тууралуу сыйынууга милдеттүүбүз. Балдарыбыздын жөндөмдүүлүктөрүнүн өнүгүүсү үчүн сыйынуу бизден чыдамдуулукту талап кылат, себеби максатка жетүү оңойго турбайт.

Балдарымдын жашоосунда аларды учурдагы музыкалык искусство өзүнүн бардык татыксыз сырткы атрибуттары — кийимдери, кээ бир музыканттардын жашоо образы менен абдан кызыктырган учур (12-14 жаш) болгон. Күйөөм экөөбүз балдарыбыз менен эмес, күрөштү биз шайтан менен жүргүзүп жатканыбызды билип турдук, ошондой эле, биз алардын берилип, кызыккан нерселери тууралуу өзүбүздүн салмактуу сөзүбүздү айтышыбыз керек экенин жана уруксат берилген нерселердин чектерин так белгилеп турган эрежелерди орнотушубуз керек экенин, так айтканда, алар угууга уруксат берилген музыкалык чыгармалардын көлөмүн белгилеп беришибиз керек экенин да билчүбүз. Бул биз балдарыбызга заманбап музыканы угууга түк уруксат бербедик дегенди билдирбейт; чындыгында, биз алардын жасаган ар бир иши Кудайдын даңкы үчүн жасалышы керектигин так билчүбүз, анткени Кудай аларды ушуга чакырган.

Биз балдарыбыздын көздөрү дүйнөлүк азгырыктардан бурулуп, алар үчүн белгиленген Кудайдын багытына кайрылышы үчүн сыйынууда болдук. Биз балдарыбыз кайсы эшикке кириши керек болсо, ошол эшиктердин бардыгы ачылышы үчүн, жана кайсы эшиктерден кирүү аларга зыян алып келе турган болсо, ал эшиктер жабылышы үчүн Теңирден суранчубуз. Сыйынууларыбызга көп жолу жооп алдык. Мисалы, бир жолу Кристоферге ар түрдүү музыкалык топтордун гастролдук бир нече жүрүштөрүнө катышууга чакырык келген. Күйөөм экөөбүздүн жүрөгүбүз тынчсызданып, уулубуздун бул ишти туура кылып жатканына шектенип жаттык. Ал 18ге чыккан маалда, аны «Sparrow Records» аттуу машайакчылык музыкага адистелген үн жазуучу компанияга — ошол учурда ал жерде даңктоо гимндеринин альбомун чыгарууга даярданып жатышкан эле — ыр жазуу үчүн, аранжировкалоо үчүн чакырышты. Бул жолкусунда күйөөм экөөбүз бул сунуш Кристофердин музыкалык талантын Теңирдин даңкы үчүн колдонууга мүмкүнчүлүк болушу үчүн сыйынууларыбызга жооп катары Кудайдан келгенин так билдик. Бирок, бул жолу биз сыйынуубузду токтотуп койгон жокпуз. Биз музыкалык бизнестин көшөгө артындагы жашоосу жөнүндө жакшы билебиз жана дал ошол учурда жаш машайакчы үчүн гастролдоп жүргөн жашоонун азгырыктары жана кызыктыруулары туудурган коркунучту даана түшүнүп турдук. Ошондуктан, бүгүнкү күнү да биз Кристофер Кудайдан алган талантына жоопкер болушу үчүн жана ошол талантты Аны даңктоо үчүн колдонушу үчүн сыйынууну улантуудабыз.

Сиздин балаңызга Теңир кандай жөндөмдүүлүктөрдү жана таланттарды белек кылган? Сиз көрбөй турсаңыз да, алар ар бирөөндө бар, себеби «...ар бир адамдын Кудайдан алган рухий жөндөмдүүлүгү бар, бири мындай болсо, экинчиси тигиндей» (1 Кор. 7:7). Кээде, ата-энелик сыйынуу алардын сыртка чыгып, белгилүү болушуна жардам берет.

Кудай сизге балаңыздын кереметтүү келечегинин сырын ачып берип жатканда, сыйыныңыз, бирок, ал келечек келиши үчүн сүйүү менен сыйыныңыз. Ыйык Китеп мындай дейт: «Өз ишин жакшы билген адамды көрдүң беле? Ал жөнөкөй адамдардын алдында эмес, падышалардын алдында турат» (Накыл. 22:29). Жогорудан берилген таланттарды өнүктүргөнга балаңызга жардам беришин Кудайдан сураныңыз жана уулуңузга (кызыңызга) анын бул дүйнөдө улуу максаты, таалайы бар экенин түшүндүрүңүз.

Ар бир баланын таланты бар, анын өз убагында ачылышы, өнүктүрүлүшү жана Теңирдин даңкын арттырууда колдонулушу үчүн сыйынышыбыз керек.

Бир жолу уулумдун мектептен кайтып келип, бир нече уят сөздөрдү айтып жибергенин кулагым чалып калды. «Бул жаман сөздөр, — дедим мен ага. — Мындай кылбаш керек экенин билип туруп, сен кантип бул сөздөрдү айттың?» «Биздин мектепте баары эле ушинтип сүйлөшөт» — деп, балам жооп кайтарды. «Башкалар жаман иш кылса, сен да ошондой кылат экенсиң да?» — деп сурадым. Анан, капысынан, мен Теңир менен кездешкенге чейин колдонуп жүргөн, бирок Ыйык Рух мени андай сөздөрдөн эбак эле тазалап койгон бир нече кыска жаман сөздөрдү айтып жибердим.

Уулум мени чочулап, көздөрүн алайтып карады да, мындай деди: «Апа! Эмне деп атасыз?» «Баары эле ушинтип сүйлөп жатышпайбы, — дедим мен. — Менден мындай сөз уккуң келбейби?». «Бул абдан жагымсыз!» деген жооп болду. «Билесиңби, — деп мен дагы уланттым, — мен мындай тилди колдонуп, каалаган учурда сүйлөсөм да өз эрким, бирок мен каалабайм. Менин мындай сөздөрүм сенин сезимдериңди, рухуңду кемсинтет. Сен мындай сөздөрдү айтканыңда, алар менин рухумду кемсинтүүдө. Бизден мындайды угуу Кудайдын Руху үчүн кандай болду экен, элестете аласыңбы? Биз тандай алабыз: Ыйык Рухту капалантабызбы же Аны даңазалайбызбы? Кудай бизди баары бир сүйөт, бирок, биринчисинде биз батага ээ болобуз, экинчисинде — көңүл калууга дуушар болобуз».

Ошондон кийин мен Кристофердин оозунан өспүрүм жашына келгенинче, жаман сөз уккан жокмун. Андан кийин, ортобузда чоң сүйлөшүү болуп өттү, ошол маегибизди ал ушул убакка чейин унутпады деп мен ишенем.

Мен колдонгон тарбияга салуу ыкмасы көптөргө терс таасир бериши мүмкүн экенин түшүнүп турам. Мен өзүм да уялдым, мен Кудайдан ошол сөздөрдү айткан учурда мага жугуп калган кирден тазалоосун сурандым. Бирок, ал сөздөр менин башымдан оңой менен чыкпай койду. Мен алардын кыйратуучу күчүн көрсөтүү үчүн гана колдонгом. Мен бул ыкманы колдонууну эч кимге сунуш кылбайт элем, мен муну биздин сөздөрүбүздө катылган күчтүн айкын үлгүсү катары гана силерге жазып жатам.

Биз айланабыздагы тынчтыкты өзүбүз курабыз. Биздин сөздөрүбүз күчкө ээ, демек, алар же өмүрдү, же өлүмдү алып жүрүшү мүмкүн. Ыйык Китеп кээ бир сөздөр биздин жашообузда чоң көйгөйлөрдү жаратышы мүмкүн экенин, ал эми кээ бир сөздөр андай жамандыктардан коргой турган күчкө ээ экенин эскертет. Сөздөр, жада калса, биздин өмүрүбүздү сактап калышы мүмкүн. Жазуу: «Тилин тыйган адам жанын сактайт, ал эми оозун чоң ачкан адам кыйынчылыкка дуушар болот» (Накыл. 13:3), — деп эскертет. Биз Кудайдан биздин ооздорубузду да, балдарыбыздын ооздорун да сакташын суранышыбыз керек.

Кудайга жагымсыз болгон бул сөздөр: «Менде эч бир жакшы нерсе жок», «Өлүп калсам эле жакшы болмок», «Жашоодон тажадым», «Адамдар абдан жаман», «Мен эч нерсеге жараксызмын» — мындай сөздөр чыккан жүрөктө Ыйык Рух жашабай эле, ал караңгылыкка чулганып калганын көрсөтөт. Бул шайтандын тымызын иштери, эгер балаңызды өз сөздөрүн көзөмөлдөөнү үйрөтпөсөңүз, алар жашоосундагы бардык жамандыктардын тамыры болуп калат.

Эгер биз Теңирдин артынан ээрчип бара жатсак, ар бир ойлонбой, көңүл коштук менен сүйлөгөн сөзүбүз үчүн жооп берерибизди Ыйык Китеп баяндайт. Биз бул жер жүзүндө жашап жатканда эле катуу жазасын алабыз. Эркибизди багындыруу аркылуу гана бошоно алган турган нерсе үчүн ушунчалык кымбат бааны төлөөнүн кажети жок деп ойлойм. Оозубуз менен биз айланабызга сүйүү, кубаныч жана тынчтык чачырата алабыз же, тескерисинче, кастыкты сээп, жек көрүүчүлүктү пайда кылабыз.

Биз балдарыбыз өмүр сөздөрүн сүйлөшүн каалайбыз. Бул алар өздөрүнүн терс сезимдерин жашырыш керек дегенди билдирбейт. Бирок ошол сезимдерин көрсөтүү үчүн колдонгон сөздөрү аларды Кудайды таанууга, тобо кылууга жана кыйроо үчүн эмес, айыгуу үчүн Анын алдында момун болууга алып келиши керек.

Балдарыбыздын ооздорунан чыккан сөздөр алардын өздөрүнө, айланадагыларга, алардын жашоосунун абалдарына терс таасир тийгизе баштаса, биз аларды Кудайдын сөздөрүнө багытташыбыз керек, алар ошол Сөздөн өмүр сөздөрүн таап, сузуп ала алышсын. Сөзүбүздү оңдоонун эң жакшы жолу — жүрөгүбүздү өзгөртүү, себеби «жүрөк эмнеге толсо, ооздон ошол чыгат» (Мат. 12:34). Ыйык Рухка жана Кудайдын Сөзүнө толгон жүрөктөн Кудайга жагымдуу, сүйлөп жатканга да, угуп жатканга да өмүр алып келе турган сөздөр чыгат. Так ушундан биздин сыйынууларыбыз башталышы керек.

Тазалыкта жана ыйыктыкта жашоону үйрөнгөн балдардын жүздөрү да ачык, бактылуу жана ушунчалык жагымдуу болот. «Өспүрүмдүн жүрүм-турумунун туура же туура эмес экенин кылган ишинен билип алууга болот» (Накыл. 20:11). Биздин балдарыбыз такыбаа болушун каалайбыз жана адеп-ахлактык тазалыгы менен сыртынан да жагымдуу көрүнүшүн тилейбиз. Бирок бул өзүнөн-өзү болбойт. Буга үйрөтүү керек. Балдарыбызга Кудайдын жолдорунун тазалыгын үйрөтүү же Теңирге ишенимдүүлүктүн үлгүсү болуу колубуздан келсе да, чыныгы мугалим Ыйык Рух гана боло алат. Ыйыктык Теңирге болгон сүйүүдөн башталат. Ыйык Китеп ар бирибизге насаат айтат: «Өзүңдү таза сакта!» (1 Тим. 5:22). Бул көрсөтмөнү бардыгына эле аткаруу кыйын, өзгөчө балага кыйын болот. Кудайга, Анын мыйзамына жана Ыйык Рухтун күчүнө толугу менен тил алчаак болгондо гана аны аткарууга мүмкүн.

Биз көчүп келгенде, менин уулум мектепти бүтүрүп аткан учуру эле, ал жаңы коллективде үйрөнүшүп калуусу абдан кыйын болду, бул абдан мыкты ишенүүчү болсо да, чоң сыноо эле. Бул анча чоң эмес менчик машайакчылык мектеп эле. Биринчи жума ичинде эле Кристофер бүт классташтары менен таанышып чыкты. Алардын арасында бир улан, Сенди, өзгөчөлөнүп турчу, ал мыкты спортсмен эле, жакшы окучу, ал далай жолу ар кандай жетишкендиктери үчүн сыйлыкка ээ болгон. Бирок Сендинин эң маанилүү сапаты болуп, анын сөздөрү жана иштери Кудайды терең урматтоосун жана Анын осуяттарын кадырлоосун көрсөтүп турганында болчу.

Бир жолу, балдардын баары эртең мененки тамактанууга чогулушканда, кимдир-бирөө адепсиз тамаша айтты эле, баары күлүп жиберишти. Сендиден башкасынын баары. Менин уулум да бардыгы менен чогуу күлгөнүн мойнуна алды. «Мен жаңы эле келбедимби, элден айырмаланып, башка планетадан келгендей көрүнбөйүн дедим», — деп, үйдөгүлөргө бул окуя жөнүндө айтып жатып, ал актана баштады.

Тез эле Кристофер Сендинин эч качан жаман тамашаларга күлбөсүн, чылым чекпесин, ичимдик ичпесин жана сөгүнбөсүн байкады. Бирок, буга карабастан, баары аны жакшы көрүшчү эле.

Бир жолу, ата-энелик чогулуштан кайтып келип, мен Кристоферге ошол жерде таанышкан бир керемет аял жөнүндө айтып бердим. «Ал баарынан айырмаланып турат экен, — дедим. — Анын ичинде ушунчалык жароокердик, жылуулук жана сүйүү толо экени көрүндү — чыныгы Кудайдын адамы экен, анысы аз келгенсип, ал абдан тамашакөй экен. Мага аны менен мамилелешүү аябай оңой болду, мен өзүмдү аны менен көптөн бери тааныш болгондой сездим». Мен ал аялды сүрөттөп бергенде, Кристофер кыйкырып жиберди: «Ал Сендинин апасы да!».

«Албетте, — дедим мен. — Мен дароо эле түшүнсөм болмок! Сендинин ата-энеси ушундай — руханий күчтүү, мыкты ишенүүчү жана сыйынуучу ата-эне болушу керек эле. Балдар Сендидей болуп, өзүнөн-өзү чыгып келбейт, аларды ошондой тарбиялаш керек».

Окуу жыл бүткөнчө биз ал кереметтүү үй-бүлөнү байкап жүрдүк жана бул үй-бүлөнүн ар бир мүчөсү сейрек учурай турган адам экенин көрдүк. Эмне үчүн? Анткени, алардын жашоосунун негизинде элден өзгөчөлөнүү же таасир калтыруу каалоосу эмес, Кудайды терең урматтоо жана Анын жолдору менен — ыйык жана таза жолдору менен жүрүү каалоосу турчу эле.

Менин балам ал мектепте окубай калды жана жолдорубуз эки башка болуп, биз Сендинин үй-бүлөсү менен катташпай калдык, бирок биз аларды эч качан унута албайбыз. Алардын үлгүсү бизге дагы чоңураак максаттарга умтулганга түрткү берди, биздин адеп-ахлактык ченемдерибиз жогорулады жана бизди тазалыкты, кынтыксыз жашаганды баалоону үйрөттү.

Биздин балдарыбыз такыбаа жашоону сүйүп калсын деп сыйыналычы, такыбаалык аларды өзүнө магниттей тартып турсун деп, кимдир-бирөө качандыр-бир убакта аларды жаман ишке түртүп жатса, алар дароо душманды ажыратып биле алсын жана сыноодон жеңип, чыга алышсын деп сыйыналы. «Анткени Кудай бизди ыпыластыкка эмес, ыйыктыкка чакырган» (1 Тес. 4:7) — деп жазылган. Кудайдын осуяттары менен жашоо деген тазалыкты жана инсандын бүтүндүгүн ичинде камтыйт. Такыбаалык — чыныгы ыйыктыктын негизи. Такыбаалыкка умтулуп, Кудайды издеген балдар ар дайым баталуу болушат жана жашоо күчүнө толуп турашат.

Сенди — бул «Эч ким сени жашсынтпашы үчүн, сен Ыйсага ишенгендерге сөзүң менен, жүрүш-турушуң менен, сүйүүң менен, ишенимиң менен, тазалыгың менен үлгү бол» (1 Тим. 4:12) — деген Ыйык Жазуудагы сөздөрдүн ишке ашуусу. Ыйыктыктын жана тазалыктын жолунда жүргөн балдардан керемет эч нерсе жок. Биздин балдарыбыз да ошолордун арасында болушу үчүн келгиле, сыйыналы.

Уулум он бирде кезинде, капысынан, эч кандай себепсиз эле, аны түнкүсүн коркунучтуу жаман түштөр беймаза кылып, кыйначу болду. Жаман фильмдерди көрчү эмес, адаттан сырткаркы эч нерсе болгонун байкаган деле эмесмин. Кристофер экөөбүз бул жөнүндө бир нече жолу сыйындык, бирок үрөйдү учурган түштөр дагы деле кыйнай берди.

Бир жолу таң эрте мен Кудайдан мунун себебин ачып берүүнү суранганымда, менде уулумдун бөлмөсүнө кирүү каалоосу пайда болду. «Теңир, эгерде Кристофердин бөлмөсүндө болбой турган бир нерсе бар болсо, мага көрсөтүңүз», — деп, мен сурандым. Ошол замат менин буттарым мени столдун жанына алып келишти, анын үстүндө оюндар менен дисктер жаткан эле. Мен колума урунган биринчи дискти алдым, аны Кристофер жакында жыйындагы бир досунан кыска убакытка алды эле. Дисктин сырткы кутучасы эч бир шекти пайда кылбады, ал балдардын ар кыл укмуштуу окуялуу оюндарынын дискиндей эле көрүнүп турду. Аны ачып, ичинен көрсөтмөсүн таптым, алгач, андан деле эч кызыктуу нерсе таппадым, бир маалда арткы бөлүгүнөн мен эң жаман, жийиркеничтүү шайтан символикасын көрдүм. Менин үрөйүм учту, бирок: «Теңир, рахмат Сизге», — дедим да, дискти уулумдун бөлмөсүнөн тез чыгардым.

Диск уулумдуку болгондо, мен дароо эле аны жок кылат элем, бирок мен дисктин ээсинин ата-энесине телефон чалдым да, тапканымды аларга айтып бердим. Алар мендей эле таң калышты, анткени өздөрү да эч нерсе билген эмес эле. Кристофер мектептен келгенде, мен өз тапканымды ага да айттым. Ал көрсөтмөнү аягына чейин окуй электигин жана эмне бар экенин билбегенин айтты. Ал эч арсар болбой, тез кайтарып берүүнү чечти.

Ошол эле кечте күйөөм экөөбүз баламдын бөлмөсүн зайтун майы менен майлап, сыйынууда Теңирден бул бөлмөнү тазалашын өтүндүк. Биз Ыйык Жазуудагы: «...семиздиктен моюнтурук талкаланат» (Ыш. 10:27) — деген сөздөрдү эстедик. Китепте көбүнесе адамдарды майлоо жөнүндө сөз болсо да, имараттарды ыйыктоо үчүн майлаган учурлар жөнүндө да бир нече үзүндүлөр бар. Мисалы: «Майлоочу майды алып, жыйын чатырын жана ага тиешелүү бардык нерсени ыйыкташ үчүн майлап чык, ошондо алар ыйык болот» (Чыг. 40:9). Душмандын ар кандай моюнтуруктарын талкалоону жана уулубуздун бөлмөсүн ар кандай Кудайга каршы нерседен тазалоону максаттап, биз кашектерди майладык да, бөлмөдөгү Кудайдан эмес бардык нерселер кууп салынышы үчүн, Ыйык Рухту бөлмөгө чакырдык.

Биздин туура кылганыбыздын күбөлүгү катары, эч качан болбогондой, Кристофердин түнкү кыйналууларынын толугу менен басылышы болду.

Ар бир үй мезгил-мезгили менен тазаланууга муктаж, өзгөчө — балдарыбыздын бөлмөлөрү буга муктаж. Биз өз үйлөрүбүзгө жийиркеничтүү нерселерди киргизсек, анда биз үйлөрүбүздү талкалап жатканыбыз жөнүндө Ыйык Китеп баяндайт. Турак-жайды майлоону мезгил-мезгили менен алдын-алуу катары өткөрүп туруу зарыл, бирок эгерде балдарыңыдын жүрүм-турумунда терс өзгөрүүлөрдү: коркок же орой боло баштаганын, ачуулуу же маанай пас болуп калганын, түнт же өзүн жаман алып жүрө баштаса, же түнкүсүн жаман түштөр кыйнаса — байкасаңыз, тез арада бардыгы жакшы жакка өзгөрүүсү үчүн, баланын бөлмөсүнө кирип, сыйынып коюу эле кээде жетиштүү болот. Машайакчылык гимндерди, даңктоолорду жана табынуу ырларын ырдоо да жакшы таасир берет. Мен ушундан кийин балдарымдан жакшы жакка өзгөрүүлөрдү байкаганымды күбөлөндүрө алам.

Мен он алты жашар уулун аракечтик, баңгизатка көз карандылык, диний көз байлоочулукка көз карандылыктын тузагына илип алган душманга каршы оор күрөш жүргүзүүгө мажбур болгон жубайларды тааныйм: ал мектепке кеткенде, алар бөлмөсүнө кирип алып, Ыйык Жазуудан үзүндүлөр жазылган кассетаны коюшуп, табынуу гимндерин ырдашчу. Натыйжасында, баш ийбестиктин руху талкаланды, бала кайрадан жоош жана Кудайдан корккон жигитке айланды.

Балдарыңыздын бөлмөлөрүнө кирип, сыйынганда, Кудайды даңктабаган бардык нерсени — Кудайга каршы болгон ар кандай белгилери бар же арак же баңгизаттар менен кандайдыр-бир байланышы бар бардык нерселерди: афишаларды, китеп-журналдарды, сүрөттөрдү, фотографияларды, оюндарды, кийимдердин баарын жок кылыңыз. Ошол эле учурда балаңызга өзүңүздүн иш-чараларыңыздын маанисин жана бул нерселерге Кудайдын көз карашын, Анын Сөзүндө бул тууралуу эмне деп айтып жатканын сүйүү менен жана чыдамдуулукта түшүндүрүп турууну унутпаңыз. Мүмкүн болсо, балаңызга бардык ылайыксыз нерселерди жок кылууну өзүнө сунуш кылыңыз. Өз турак-жайын Кудайга акарат келтирген бардык жаман нерселерден тазалоо анын бейкапардыгы жана Кудайдан бата алышы үчүн экендигин балага түшүндүрүү зарыл. Андан кийин, бөлмөсүнө кирип, Теңирден тазалап берүүсүн сураныңыз. Мен мындай сыйынуулардын натыйжасында болгон кереметтүү өзгөрүүлөрдү күбөсү болгом.

Бул нерседе эч кандай ырым-жырым жок, тесерисинче, сиз үйүңүз да, балаңыз да, анын бүт жашоосу Кудайга таандык экенин ырастап жатасыз. Сиз: «...мен жана менин үйүм Теңирге кызмат кылабыз» (Жашыя 24:15) — деп жарыялашыңыз керек. Бул сиздин үйүңүз ыйыкталган жана Кудайдын даңкы үчүн бөлүнгөн дегенди билдирет.

Келгиле, балдарыбыздын бөлмөлөрүнүн тазаланышы үчүн бул зарыл болуп калганга чейин, алдын-ала, сыйына баштайлы.

Мени психикалык жактан оорукчан энем тарбиялагандыктан, бала чагымдан баштап мени ар кандай коркунучтар беймаза кылчу эле. Анын оопай мүнөзү жана агрессивдүү жүрүм-туруму мени үзгүлтүксүз чымырканууда, стрессте кармап турчу эле. Мен чоңоюп, Машайакка келгенден кийин, коркунучтардын чыныгы себебин айырмалап, билип калдым жана аны менен күрөшүүнү үйрөндүм. Ушул эле жолду мен балдарым үчүн күрөшүүдө да колдонууну тандадым.

Лос-Анджелесте биздин тагдырыбызга жер титирөөлөрдөн, өрттөрдөн, ташкын суулардан, көчө дүрөбөлөңдөрүнөн жана кылмышкердиктин күчөшүнөн өтүүгө туура келди. Ошол абалда биз жол берип койсок, коркунуч оңой эле биздин жашообузду күчсүздөндүрүп, шал кылып салмак эле. Бирок, ага каршы биздин куралыбыз — Кудайдын коргоосу жөнүндөгү туруктуу сыйынууда болчубуз. Балдарымдын көздөрүнөн коркунучту байкаар замат, биз үй-бүлөбүз менен дароо сыйынып, Ыйык Китеп окуп, гимндерди ырдап баштачубуз. Ал жерден көчүп кетип, биз бир аз тынчтанып калдык, бирок, буга карабастан, ошол учурда алган сабакты эч унутпадык,ал сабактардын эң маанилүүсү — Кудайдын жеткилең сүйүүсү ар бир адамдын жүрөгүнөн ар кандай коркунучту кууп чыгарганга кудуреттүү экенин унуткан жокпуз.

Кудай бизди коргогонго жана сактаганга кудуреттүү экенине ишенбей калганыбызда, дал ошол замат, бизди коркунуч басып алат. Коркунуч балдарды оңой эле көз каранды кылып алат, себеби алар али чындыкты жалгандан өз алдынча айырмалай алышпайт. Биз аларга сүйүү сөздөрүн айтып, колдоо көрсөтүп, сооротуп, жардам бере алабыз. Бирок коркунучтан арылуунун эң ишенимдүү жолу болуп, Кудайдын Сөзүн ишеним менен жана Анын сүйүүсү жана күчү үчүн мактоо менен жарыялаган сыйынуу эсептелет.

Ыйса шакирттери менен деңизге чыкканда жана ошол кезде бороон башталганда, бул коркунучка Ал мындай сөздөр менен жооп кайтарган: «Эмне мынча корктуңар, ишеними аздар?» (Мат. 8:26).

Ыйса биздин Анын шакирттери катары буга ишенишибизди каалайт: эгерде кайыктын ичинде Кудай бар болсо, анда биздин жашообуздун кайыгы эч качан чөкпөйт.

Бирок, кээде балдарыбызды коркунуч ушунчалык басып алып, оор жүк болуп, эзиши мүмкүн, ошондо эч бир иш-чара же сөздөр жардам бербей калышы ыктымал. Бирок, Ыйык Жазуу коркунуч Кудайдан эмес, жаныбыздын душманынан экенин ачык баяндайт.

Ыйса Машайакта коркунучтун рухуна каршы турганга ата-энелердин бийлиги жана күчү бар. Коркунучтун биздин үстүбүздө бийлиги жок, тескерисинче, биздин ага каршы турууга бийлигибиз бар (Лука 10:19). Бул тууралуу шектенбеңиз. Эгерде сиз узак убакыт бою тынчтыкка ээ боло албай жатсаңыз, бир нече ишенүүчүлөрдөн сиз менен бирге сыйынып туруусун сураныңыз. Анткени, Теңирдин ысымынан эки же үч адам чогулган жерде сөзсүз Ал болот (Мат. 18:20). Теңир болгон жерде коркунучтун руху боло албайт.

Ыйса биз менен болгондуктан, биздин балдар коркунучта жашоого макул болбошу керек.

Балдарыбыздын акылын толугу менен ээлеп алуу максатында шайтан бүт күчүн жумшоодо. Бактыга жараша, ага каршы туруш үчүн биздин бийлигибиз бар. Балаңыздын кичине кези болсо, анын эмне угуп, эмне көрүп, окуп жатканын текшерип турууга мүмкүн. Бирок, эң негизги күчүбүз — сыйынууда. Ошондуктан, балаңыз бойго жетип, азыр сиз менен жашабаса да, сиз анын акыл-эси ар дайым ачык, таза болушу үчүн сыйынууда боло аласыз.

Биз Ыйсаны өз жашообузга чакырганыбызда жана Ыйык Рухка толгонубузда, башка көптөгөн баталар менен кошо, мыкты акыл-эсти алганбыз — бул белекти башка эч жерден жана эч бир жол менен алууга мүмкүн эмес. Бул, бизге Машайактын ой жүгүртүүсү берилген дегенди билдирет. Ыйык Жазуу мындай дейт: «Анткени силерде Машайактын акылы болушу керек» (Фил. 2:5). Бизди Машайак башкара баштаганда гана жана ар бир оюбузду Ага тил алчаактыкка баш ийдиргенди үйрөнгөн сайын гана биздин өзүбүздүн ой жүгүртүүбүз жаңыланат да, дүйнөлүк азгырыктарга каршы тура алабыз.

Менин апам өмүр бою, жаш кезинен баштап өмүрүнүн акырына чейин, 67 жашка чыкканга чейин, психикалык илдеттен азап чеккен. Куру кыялдарга чөгүп жашоо деген эмне экенин жана өз ойлоруңду башкара албастык эмне экенин мен өз көзүм менен көргөм. Бүгүнкү күнү да эстесем, жүрөгүм зырпылдайт. Кудайга ишенгенден баштап, мен балдарымдын жашоосунда да, өзүмдүн жашоомдо да мындай нерсе кайталанбашы үчүн сыйына баштадым. Коркунуч баскан учурларда мен: «Анткени Кудай бизге коркунучту эмес, күчтү, сүйүүнү жана өзүн-өзү башкара билүүнү берүүчү Рухту берген» (2 Тим. 1:7) — деп кайталачумун.

«Кудай бизге туура ой жүгүртүүнү берген — көп жолу кайталап айтчумун. — Ошондой эле ачык, так ой жүгүртүүнү менин уулума да, кызыма да берген. Мындан кем нерсеге мен макул эмесмин».

Психикалык оорулар бардык учурда эле тукум куубайт. Кудай биздин балдарыбызга психикалык оору менен ооруп, азап чегүүнү же жинди чалыш болууну белгилеп койгон эмес.

Акылдын абалы, негизинен, ошол акылдын ээси эмне жөнүндө ой жүгүрткөнү менен аныкталат. Эгерде анын башы куру ойлор менен, дүйнөлүк түйшүктөр менен толуп турса, анын ойлору адашат жана ал өз сезимдерин да башкара албай калат; ал эми адам Кудайдан болгон нерселер жөнүндө, өзгөчө Анын Сөзү жөнүндө ой жүгүртүүдө болсо — анын акылы ар дайым таза бойдон калат, ал эми жүрөгүндө тынчтык падышачылык кылат. Ыйык Жазуу: «Анткени Кудай тартипсиздикти эмес, тынчтыкты каалайт» (1 Кор. 14:33) — деп айтат. Ата-энелер катары, биздин негизги милдетибиз — балдарыбыздын баштарында Кудайдын Сөзү жашашы үчүн кам көрүү, ошондо алардын акыл-эстери таза болот да, биздин коркунучтарыбыз буу сыяктуу, жок болот.

Кудай бизге туура ой жүгүртүү жөндөмдүүлүгүн берген. Анда эмне, мындан кем, кичи нерсеге макул болобузбу? Кудайдан так ушул белекти сурайлы.

Бир күнү абдан капалуу көрүнгөн бир өспүрүм кыз менин жаныма келди. Бир саат бою, ый аралаш, ал мага өз турмушу жөнүндө, өз өмүрүн кыюу жөнүндө ойго алып келген үмүтүнүн үзүлүүсү жөнүндө баяндап берди. Мен аны жөн эле уктум да, андан соң экөөбүз аны кыйнап жаткан бактысыздыгы жана коркунучтары жөнүндө бирге сыйындык, мен Кудайдан ага «..ый ордуна кубаныч майын, кайгылуу рух ордуна даңктын кийимин» (Ыш. 61:3) беришин суранып жаттым.

Сыйынып бүткөн соң, анын жүзүндөгү өзгөрүштү көрүп, аябай таң калдым. Муңдуу жана кайгылуу жүзү жаркыраган, тынчтанган көз карашка айланды. Кубанычтын руху анын жүрөгүнө кирди жана менин алдымда таптакыр башка адам отургандай болду. Ошондон кийин ал кыз жадырап-жайнап, өзгөрдү жана көптөгөн досторго ээ болду.

Тилекке каршы, көптөгөн өспүрүмдөр депрессиядан (көңүл чөгүү) азап чегишүүдө. Бирок, андан да жаманы, мындай абал аларды бойго жеткенде да, чоңоюп калса да, аркасынан түшүп алууда. Депрессия аларды басып алат, кээде жакшы болуп калышат, бирок бул абал аларга туруктуу жашоого, иштөөгө, башкалар менен мамиле курууга тоскоол кылып, ден соолуктарынан ажыратып, жада калса, Кудай менен мамилелерине да таасир тийгизүүдө.

Бирок, мындай болбошу керек. Адамдын мурунку жашоосу кандай гана болбосун, ал депрессияга чөгүп, же бардык учурда жаман маанайда болуусу керек эмес. Балаңыздын капага, кайгыга чөгүп, оор мүнөздүү адамга айланышына жол бербеңиз. Сиздин сыйынууңуз аны айыктырсын.

Кайсы адам ичинде терс сезимдерди сактап жүргөнү, ал эми кандай адамдын жүрөгүндө кубанычтын руху жашаары дароо эле көрүнөт. Өзгөчө бул балдарда тез байкалат, анткени алар улууларга окшоп, сезимдерин жашырганды али үйрөнүшө элек.

Балаңызды жакшылап, көңүл буруп, караңыз: анын жүзүндө көбүнесе сиз кандай сезимдерди байкайсыз? Бейпилдикти, бакытты, кубанычты көрөсүзбү? Же кайгыруу, нааразычылык, үмүтү үзүлгөндүк, ачуулануу, капаны көрөсүзбү? Себеби жок эле көңүлү чөккөн учурлар болобу? Балаңыз же кызыңыз өзүнүн пас маанайынын себебин түшүндүрүп бере албаган учурлар болду беле? Пас жана түнт маанай ал үчүн норма болуп калганга чейин, кийлигишип, чара колдонуңуз. Биз аларды кубанычтын рухуна толсун деп сыйынууда бек турбасак, терс сезимдер толугу менен аларды ээлеп алышы мүмкүн.

Сиздин балаңызды Теңирдин кубанычы менен толушу жөнүндө ал үчүн сыйынууларыңыз аны башкалардын азап чегүүлөрүнө көңүл кош кылып коет деп эч качан коркпоңуз. Андай эч качан болбойт, себеби Теңирден келген кубаныч турмуштун абалдарынан көз каранды эмес, анткени анын тамыры Кудайдын жүзүн кароодо жана биз муктаж болгон нерсенин баары Кудайдын Өзү экенин түшүнүүдө.

Мен балаңыздын эч качан терс сезимдери болбошу керек же жанынын далбастап, ооруган учуру эч качан болбойт дегим келбейт. Мен терс сезимдер аны эч качан башкарбаш керек, биз Теңирге карашыбыз керек, анткени Ал «...Өз элин кубаныч менен алып чыкты, Өзүнүн тандалган адамдарын салтанат менен алып чыкты» (Заб. 104:43) — деп гана айткым келет. Эгерде биз суранып, сыйынып жатсак, так ушундай эле Ал биздин балдарды да алып чыгат.

Ата-энелерибиздин сырткы түзүлүштөрүн, мисалы, энебиздин көзүн же атабыздын мурдун, же чоң энебиздин чачынын өңүн мурастаарыбыз баарына маалым. Бирок, биз ошондой эле ата-энелерибиздин мүнөздөрүнүн өзгөчөлүктөрүн, мисалы, жаман кыялын, көз артууларын, кечире албастыгын, өзүнө суктануусун, текебердигин, жалган айтууга шыгын, депрессияга чөгүүлөрүн да мурастаарыбызды билесизби? Бул жана башка рухий тамырдуу сапаттар ата-энелерден балдарына жана неберелерине өтүшү мүмкүн. Кээ бир үй-бүлөлөрдүн тарыхы бир нече муун бирдей эле көйгөйлөр менен, мисалга алсак, үй-бүлөдө тыгыз мамилелерди түзүүнү билбестик, нике бузуу, аракечтик, баңгизаттык, өз өмүрүн кыюу, депрессияга чөгүү сыяктуу көйгөйлөр менен кездешерин баяндашат. Адамдар актанууга аракет жасап: «Эмне кыла алам, ушунтип жаралып калыптырмын» — дешет.

Ата-энелердин балдарынын тагдырына таасир берүүсү жөнүндө айтсак, Ыйык Жазууда Кудай «...балдарын ата-бабаларынын күнөөсү үчүн үчүнчү, төртүнчү тукумуна чейин» (Чыг 20:5) жазалаган Кудай деп жазылган. Бул аятта Кудайды сүйбөгөн адамдар жөнүндө жазылган. Буга карабастан, ишенүүчү ата-энелер да күнөөнүн жолун тандашы мүмкүн, ал эми бул нерсе балдарына өтө олуттуу түрдө таасир бербей койбойт.

Ыйык Жазуу мындай дейт: «Ошентип, ким Машайактын ичинде болсо, ал — жаңы адам. Мурункунун баары өтүп кетти, азыр баары жаңы болду» (2 Кор. 5:17). Бирок, бул биз Ыйсага келип, күнөө кылуу жөндөмүбүздөн толук арылабыз дегенди билдирбейт: бул биз күнөөнүн натыйжасынан, башкача айтканда, өлүмдөн эркинбиз дегенди билдирет, жана биз азгырыктарга каршы турууга күчкө ээ болдук дегенди билдирет. Бирок, күн сайын биз тандоо жасашыбыз керек: бул эркиндикте жана күчтү колдонуп жашоону же тескерисинче, күнөө кылып жашоону чечишибиз керек.

Ыйык Жазуу дагы мындай дейт: «Машайак бизге тартуулаган эркиндикте жашагыла, кайрадан кулчулуктун моюнтуругун кийбегиле» (Гал. 5:1). Биз күнөөнүн кулдугунан бош экенибиз ырас болсо, анда эмне үчүн Ыйык Жазуу бизге бул коркунуч тууралуу дагы эскертүү берип жатат? Жооп мындай: Ыйса бизге боштондук бергенине карабастан, биз артка, күнөөгө кайрылууну тандаганга укуктуубуз.

Биз азгырылып, кээде денелик каалоолорго баш ийип, жасабаш керек болгон нерселерди жасайбыз. Жагымсыз үй-бүлөлүк салттарды сактап, аларды балдарыбызга да өткөрүп берген учурларыбыз аз эмес. Дайыма өтө турган сырткы түзүлүштөр менен салыштырмалуу, күнөө кылууга шыктуулукту биз багынып, кыңк этпей ата-энелерибизден кабыл ала турган мурас эмес. Эмне үчүн? Себеби, күнөө кылууга жөндөмдүүлүк, бул биз шайтандын жалганын эч шексиз эле чындык катары кабыл алууга макулдук дегенди билдирет. Душман бизге эми биз Ыйсанын ичинде жаңы адам эмес экенибизге, ата-бабалардын күнөөлөрүнөн бош эмес экенибизге ишендирүүнү каалайт. Шайтан ишенүүчү адамга анын атасы же чоң атасы аракеч болгон болсо же киши өлтүргүч болгон болсо, же аялынын сазайын окуткан адам болгон болсо, же жакындарын кууратып жүргөн болсо, ууру болгон болсо, мунун баары анын үй-бүлөсүнүн табыгий сапаттары экенин, эми ал да ошолордой болор экенине ынандырууну каалайт. Бирок, чындыгында, эгер биз кааласак, үй-бүлөлүк күнөөлүү салттар менен байланышты сыйынуулар менен жана Ыйык Рухтун күчү менен үзө алабыз. Ал эми биздин бузукулугубуз балдарыбыздан күзгүдөн көргөндөй чагылышып жаткан болсо, анда биздин милдетибиз — алардын бизден келген жаман мурастан арылуусу үчүн сыйынуу.

«Кудай бизди Өзүнүн ырайымы менен куткарган болсо, ал эми Ыйык Рух бизди тазалап, жаңыланткан болсо жана биз Ыйсанын каны аркылуу акталган болсок, эмне үчүн мен дагы дале күнөө кыла берем?» — деп мен бир нече жыл мурун өзүмдүн рухий насаатчымдан сурадым. «Бул эки себеп менен болуп жатат: же күнөөң үчүн толугу менен тобо кыла элексиң, же сен билип-түшүнүп туруп, атайын күнөө кылып жатасың», — деди ал. “Мен качандыр-бир убакта мени менен болгон окуялар үчүн үй-бүлөмдүн кээ бир мүчөлөрүн дагы да кечире албай жатам”, — дедим мен. — Бирок мен бул күнөөмдү мойнума алгам жана тобо кылгам. Эмнеге эле мен аны акырына чейин жеңе албай жатам?».

«Сенин энең башкаларды кечире албаган адам эле, туурабы?» — деп насаатчы сурады. «Ооба, ошондой эле. Ал дээрлик бардыгына нааразы болчу. Ошол себептен ал бардыгынан четтеп калган эле. Достору да ушул себептен аны таштап кетишкен: ал алардын кичине да жаңылыштыктарын кечирүүнү каалабастыгы менен аларды өзүнөн алыстатып салган». «Сен бул сапатты- кечирүүнү билбестикти, өз энеңден мурастап албадың бекен, бул жөнүндө ойлонуп көрдүң беле, эми бул сенин жеке мүнөзүңдүн бир бөлүгү болуп калган чыгар? Балдар ата-энелеринин сапаттарын мураска алышат», — деди ал.

Менин кыймыл-аракеттеримди туура ой жүгүртүү гана жетектебеши мүмкүн деп мен эч качан ойлогон эмесмин. Менин чечимдериме жана менин кечире билүүнү эч үйрөнө албастыгыма дагы бир нерсе таасир берип турчу. Бул жөнүндө канчалык көп ойлонгон сайын, менин оюма туугандарымдын кекчил болуп, кечирбеген учурлары келе берчү болду. Дээрлик бардык үй-бүлөлөр кайсы бир учурда өчөшүү, каардануу сезимдерине толгон окуяларды башынан өткөрүшөт жана көбүнесе бул окуяларга көздөрүн жумуп, тууганчылык мамилелер үзүлүп калбашы үчүн, байкабаска аракет кылышат.

«Бул мени актабастыгын билем, бирок менин үй-бүлөмдүн мүчөлөрү бири-бирине карата кекчил экенин көрүп турам, алар бири-бирин кечире алышпайт, — деп мен мойнума алдым. — Бирок, эң коркконум, менин балдарым да бул сапатты мурастап алышса керек. Алар да бири-биринин кээ бир туура эмес иштерин кечире албай жүрүшкөнүн байкап жүрөм. Мен жана күйөөм бул дүйнөдөн кеткенден кийин, балдарыбыз бири-бирине чоочун адамдардай болуп калсачы деген ой менин жүрөгүмдүн үшүн алат. Балдарым үчүн мен бул күнөөдөн бошонушум керектигин түшүнүп турам».

Ошол күнү насаатчым экөөбүз кечирүүнү билбестик биздин үй-бүлөлүк сапат катары муундан муунга өтпөшү үчүн, Ыйык Рухтун күчү менен токтошу үчүн бирге сыйындык. Мен Ыйык Жазуудагы биз Ыйсада жаңы адам экенибиз жөнүндө жана мен өткөн чактын күнөөлүү салттары же адаттары менен жашабашым керектиги жөнүндөгү аятты айтып жаттым. Бул мен үчүн ачылыш болду жана кечирүүнү каалабаган учурда, дал ошол замат, аны мойнума алууну, керек болсо, саат сайын мойнума алып турууну чечтим.

Кечирүүнү каалабастык күнөөсүнөн мен тобо кылып, сыйынып, кечирим сурап, канчалык көп жолу бошонуп жаткан сайын, мен балдарымдын бошонуусу ишке ашып жатканын ачык көрө баштадым, себеби алардын мамилелери көз алдымда жакшыра баштады. Албетте, алардын кечирүүнү каалоосу менден гана көз каранды эмес, алардын өздөрүнө тийиштүү каалоо. Бирок, алар кечирүүнү билүү үлгүсүн көрүп туруусу аларга да туура чечим чыгарууга түрткү берет.

Ата-энелерде балдарынын мүнөзүн оңдоо үчүн эң жакшы куралы бар — өз мүнөзүн өзгөртө баштоо, муну өзүңдөгү күнөөнү мойнуңа алуудан баштасаң эң жакшы болот. Эгер күнөө кайталанып жаткан болсо, ал жакында тамырланып алат. Мисалы, жалган — бул күнөө. Кайталанган жалган дагы бир жаңы жалганга жол ачып берет, ошентип, тез арада абалды башкара албай каласың. Же дагы бир мисал: өлүмдү каалоо — бул дагы күнөө. «Мен өлгүм келет» — деген сөздү адам кайталай берсе, тез эле аны бул ой башкарып, кубалап алганын байкайт.

Сиз күнөө кылып, Кудайдын жолунан чыгып кеткениңизди түшүнсөңүз, ошол замат Теңирдин алдында тобо кылыңыз, Ага күнөөңүздү ачыңыз жана: «Теңир, сиздин жетегиңизди сурайм, жашоомду өзгөрткөнгө жардам бериңиз» — деп, кечирүүсүн сураныңыз.

Андан соң, сиздин жана сиздин балдарыңыздын үстүнөн бийликке ээ болгон ата-энеңиздин күнөөсүн, алардын ата-энелеринин күнөөлөрүн атынан атаңыз да, сыйыныңыз. Ыйык Жазуу мындай дейт: «Ошол Рухтун Өзү биздин рухубузга Кудайдын балдары экенибизди күбөлөндүрүп жатат. Эгерде балдары болсок, анда мурасчылары да болобуз. Машайак менен бирге даңкталыш үчүн, Аны менен бирге азап тартып жатсак, анда Кудайдын мурасчыларыбыз, Машайак менен мурасташпыз» (Рим. 8:16,17). Биз үй-бүлөлүк күнөөлөрдүн эмес, Кудайдын мураскорлору болгубуз келет.

Ыйсанын ысымы менен биз ар кандай үй-бүлөлүк күнөөлөрдөн бошоно алабыз жана Ыйык Рухтун күчү менен биз аларды балдарыбыздын жашоолоруна кирүүсүнө тыюу сала алабыз. Балдарыңыздын үй-бүлөдөгү мурунку муундардын күнөөлөрүнөн запкы жегенин каалабасаңыз, дал азыр сыйына баштаңыз.

Шайтан биздин балдарыбыздын артынан түшүп, аңдып жүрүүдө, аларды бизден уурдап алуу аракетинде ал бардык күчүн жумшоодо. Аракка, баңгизатка жана башка заттарга көз карандылык — анын сүйүктүү «кайырмактары». Балдарыбызга болгон кол салуулар ушунчалык күчтүү болгондуктан, алар өздөрү жалгыз аларга каршы тура алышпайт. Бакытка жараша, аларда биз барбыз, бек турганга жардам берүүчү биздин сыйынууларыбыз, колдообуз, биздин кеңештерибиз бар. Бир жагынан, аракка же баңгизаттарга кызыгуу эч качан аларда пайда болбошу үчүн балдар жөнүндө сыйынууну баштоо эч качан эрте болбойт, себеби өтө жаштайынан эле бул «сыйыртмакка» илинип калуу коркунучу зор. Экинчи жагынан, бул муктаждыктар үчүн сыйынууну баштоо эч качан кеч да болбойт, себеби адам жашоосунун ар бир учурунда эле мындай азгырыктарга туруштук бере албай калышы ыктымал. Мен бир элүү жаштан өтүп калганда аракеч болуп калган адамды билем. Ал ичкиликке кызыгуусу бар экенин эч качан танган эмес, бирок күчтүү ичимдиктерди сунуш кылган бир кечке барып калганга чейин бул алсыздыкка алдырган эмес эле. Ал бир аз ууртап койгон, бирок үйүнө келип, токтоно албай калган. Анын сыйынуучу энеси бар болгондо, же ал үчүн сыйынууда болгон атасы бар болсо, же ал үчүн арачылык кылып турган сыйынуу топторундагы достору болсо, сөзсүз түрдө эле мындай болбос керек эле.

Мен Теңирди даңктоочу машайакчы музыканттардын азгырыкка алдырып, аракеч болуп кетишкенин же баңгичиликке берилип кеткендерин өз көзүм менен көргөм. Мындай адамдар рухий согуштун алдыңкы катарында жүрүшөт жана көбүнесе, душман аларды жеңип алганга чейин коркунучту көрүшпөйт. Алар шайтан үчүн эң оңой олжо болушат да, алардын жашоосунда сыйынуу калканыч болбогондуктан гана алар душмандын торуна түшүп калышат. Бирок, моюнга алыш керек, алардын кээ бирөөлөрү өз ыктыяры менен күнөөнүн жолуна түшүшөт, ошентсе да, көпчүлүгү такыбаа жашоо менен жашагылары келгени да чындык. Бул зор кайгынын себебин биз өзүбүздүн денебиздин кумарланган үнү жана ибилистин кол салуулары чындыгында, биз ойлогондон да алда канча күчтүүлүгүнөн издешибиз керек. Ар бирибизде болгон алсыз учурларыбызда эч качан кылам деп ойлобогон ишти кылып коюшубуз мүмкүн. Сыйынуулар аркылуу таасир берген Кудайдын күчү гана баарын өзгөртө алат.

Сиздин балаңыздын (кызыңыздын) ушул сыяктуу көйгөйлөрү дал ушул учурда бар болсо, эгерде шайтан алардын жашоосунда кандайдыр-бир орунду дал ушул учурда ээлеп алган болсо, олку-солку болбостон, өзүңүздүн Теңирде ким экениңизди билип, дароо аны менен салгылашты баштаңыз. Сиздин балдарыңыз шайтанга эмес, сизге таандык, жана сиз Кудайдын тактысынын алдында алар үчүн арачы боло аласыз. Сиздин бийлигиңиз жана күчүңүз бар. Шайтандын күчү да, бийлиги да жок. Анын иштөө ыкмалары белгилүү: жалган жана алдоо. Сиздин Куткаруучуңуз, сиздин жашооңуздагы бардык нерсенин, балдарыңыздын да Теңири болгон Ыйса Машайактан алган күч менен шайтандын жалганын ашкерелеп, бетин ачыңыз.

Ыйык Жазуу мындай дейт: «Ошентип, ичсеңер да, жесеңер да, эмне кылсаңар да, баарын Кудайды даңкташ үчүн кылгыла» (1 Кор. 10:31). Келгиле, биздин балдарыбыз өздөрү үчүн кам көрүшсүн деп жана алардын иш-аракеттери Теңирди даңктоо каалоосу менен таасирленсин деп сыйыналы.

Балдарыбызды күтүп жаткан эң жаман бактысыздыктар — оор жарааттар, өлүм же түбөлүк тозок менен бир катарда жыныстык байланышта кылынган күнөөлөр турат. Эмне үчүн? Себеби анын натыйжалары ата-энесинин да, балдарынын да жашоосунун акырына чейин таасирин тийгизет. «Боюнан алдыруу», «никесиз секс», «ойноштук», «гомосексуализм», «жыныстык жугуштуу оорулар», «СПИД» — мына, булардын баарынан ар бир ата-эненин жүрөгүнүн үшүн алып, үрөйдү учурган оорулардын узун тизмеси. Бүгүнкү күндө болсо бул «өлдүм же калдым» деген маселе. Жыныстык бузукулук из калтырбай өтүп кетпеси баарына маалым. Бирок биз балдарыбыздын денелик сактыгы жөнүндө гана кам көрүп жатканыбыз жок. Ыйык Жазуу: «...жаныңарга каршы күрөшкөн дене кумарларынан качкыла» (1 Пет. 2:11) — деп чакырат. Жыныстык бузуктук жанды да бузат.

Бул көйгөй үчүн мен уулум менен кызым кичинекей кезинде эле сыйына баштагам жана чаалыкпастан, азыркы күндө да сыйынуумду улантуудамын. Албетте, менин балдарымдын СПИДден өлүп калышын каалабайм, же Кристофер жана Аманда мыйзамдуу түрдө нике түзө электе эле неберелүү болуп калгым келбейт. Мындан сырткары, мен алардын Кудайдын айтканын укпай, тил албастык кылып, алар үчүн дайындалган максатка жетпей калышын каалабайм. Адам, өзүнүн денелик кумарын канааттандырыш үчүн, Кудайдын жашоосундагы катышуусунан, тынчтыгынан, баталарынан жана кубанычтан баш тартышы мүмкүн экенин мен билем. Бирок, төлөй турган баа өтө эле зор.

Балаңыз өспүрүм болуп калганга чейин күтүп, сыйынбай коюуга болбойт, ошондой эле балага Кудайдын жолдорун үйрөтпөй коюуга да болбойт. Дал азыр сыйына башташ керек. Бүгүнкү күнү кумарлардын торуна түшүү ого бетер оңой: ар кайсы жерде ачык-айкын афишалар, кинодогу жана жарнамалардагы үзүндүлөр, журналдардагы ачык сүрөттөр балдарыбыздын артынан түшүп, кубалап жүрөт. Балдардын жандары үзгүлтүксүз ок жаадыруунун астында жана аларды бул азгырыктар четтеп кетет деп ойлоп, биз алданып жатабыз. Андай эмес, себеби азгырыктардын күчү зор. Балдар ата-энелеринин арачылык сыйынууларына муктаж. Уулуңуз же кызыңыз мындай күнөөнүн кыйратуучу таасирине дуушар болуп калган болсо да, эч качан күнөөнү моюнга алып, тобо кылууга жана кечирим алып, айыкканга кеч эмес.

Ыйык Жазуу минтет: «Өзүнө таянган адам акылсыз, акылмандык менен жүргөн адам аман-эсен болот» (Накыл. 28:26). Биз балдарыбыз өздөрүнүн туруксуз сезимдерине эмес, Кудайга ишене алышсын деп, алар акылмандуулукта кадам шилтешсин, коркунучтуу тузактардан качышсын деп, Кудайдын осуяттарына ылайык иш-аракет кылышсын деп сыйынышыбыз керек.

Эрди-катындын жеке жашырын жашоосунун тазалыгы — Кудайдын жолдорунун бири, бул жол менен жүрүүнү жаштайынан баштап үйрөнүш керек. Балаңыз (кызыңыз) канча жашта болгону маанилүү эмес — наристеби, өспүрүмбү, же ал отуздан ашып калдыбы, тазалыгын сактап келе алдыбы же жыныстык жашоодо тажрыйбасы барбы — баары бир азыркы учурдагы жана келечектеги анын жеке жыныстык жашоосунун тазалыгы үчүн сыйына бериңиз.

Балдарым төрөлгөндөн кийин көп өтпөй эле мен алардын болочок жубайлары үчүн сыйына баштадым. Мен бүгүнкү күнү да алар үчүн сыйынуудамын жана алардын никеси кыйылган күнгө чейин сыйына бермекчимин. Муну менен бирге мен алардын жүрөгүндө эч качан ажырашам деген ой да пайда болбосу үчүн сыйынам. Балким, кимдир-бирөөгө мындай сыйынуулар мезгилсиз деп көрүнөттүр, бирок андай эмес. Турмушка чыгуу же үйлөнүү чечими биздин балдар үчүн Ыйсаны өз жүрөктөрүнө кабыл алуу чечиминен кийинки орунда турган эң маанилүү чечимдер, себеби ушул чечимдер алардын келечектеги жашоосун аныктайт, андан сырткары, алардын ушул кадамдары үй-бүлөлөрүнүн жашоосуна да таасирин тийгизет. Туура эмес чечим чыгаруу бүт жакындарына жүрөк оору алып келиши мүмкүн. Сиздин балаңыз үчүн ким эң жакшы жубай боло ала турганын Кудай гана билгендиктен, демек, бул маселелерде Ал гана жакшы кеңешчи боло алат, Анын гана ою жана пикири туура, акыркы чечим болот.

Ийгиликсиз турмушка дуушар болгон, жубайларынын оройлугун башынан өткөрүп жаткан, жарынын бузукулук кылганын билген, кайра экинчи жолу турмушка чыккан, абдан кеч (балалуу болууга кеч болуп калган) турмуш курган, же жалгыздыктан жапа чегип жүргөн тааныштарым жөнүндө ойлонгонумда, мен алардын эч кимисинин болочок жубайлары үчүн сыйынган, болочок үй-бүлөлөрү үчүн жалынып-жалбарып турган ата-энелери болбосо керек деген тыянакка келем. Башка жагынан, мен алардын никесин идеалдуу деп атоого мүмкүн болгон, жогоруда айтылып келген эч бир кырсыктар аларга тиешелүү болбогон көптөгөн түгөйлөрдү билем. Бул таң калыштуу эмес, анткени алар үчүн качандыр-бир убакта ата-энелери сыйынышчу же туура чечим чыгардык деп так ишенгенге чейин, Кудай алардын чечимин бекитти деп билгенге чейин өздөрү болочок жарлары үчүн сыйынышчу. Мындай адамдар карама-каршы жыныстагы адамдар менен мамилелеринде жеңил ойлуулук кылышкан эмес, Кудайдын аягы суюктуктан алыс болгула деген осуятын четке кагышкан эмес. Алар өздөрүн Кудай алар үчүн даярдап койгон болочок эрлери, аялдары үчүн таза сакташкан жана натыйжасында, мол сыйлыкка ээ болушту.

Менин байкоолорум жана өз тажрыйбам мага бир нерсени далилдеп турат: эгерде биз бул жөнүндө Өз бийлиги менен экөөнү бириктире турган Кудайга сыйынып турсак, анда чындыгында, нике асманда кыйылат.

Чоң үлпөт тойлор жубайлык бакытты убадалабайт. Кудай гана бакыт бере алат. Ыйык Жазуу мындай дейт: «Адам жүрөгүндө көп нерсени ниет кылат, бирок Теңирдин белгилеп койгону гана ишке ашат» (Накыл. 19:21). Үй-бүлө жана нике маселелри боюнча кеңеш берген консультанттар күйөө бала менен колуктуну такыбаалыктын жолуна алып барышпайт, аларды Кудай-Теңир гана жетектейт. Жаш жубайлар кеңеш алуу үчүн Кудайга кайрылышса жана Анын осуяттарын ээрчип барышса гана алар бактылуу боло алышат. Ал эми биздин сыйынууларыбыз балдарыбызды Кудайдын эркин издөө жолунда бек кармап турат жана өздөрүнүн каалоолорун же сезимдеринин жетегинде болбогонго жардам берет.

Ыйык Рух никени бекемдейт; ажырашуу руху никени бузат. Кудайдын Руху балдарыбызды жетектеши үчүн жана алардын келечегин аныктап бериши үчүн сыйынып турушубуз керек.

Сиздин балаңыз же кызыңыз азыр никеде болсо, жубайлар «бир ой, бир пикирде» (1 Кор. 1:10) болушу үчүн сыйыныңыз, себеби «ич ара бөлүнгөн үй-бүлө бузулат» (Мат. 12:25). Алардын үйүндө мамилелеринин ортосуна «жик сала» турган ажырашуу руху болбосун деп сыйыныңыз. Уулуңуз же кызыңыз азыркы учурда ажырашып жүргөн болсо, талкаланып калгандын баары калыбына келсин деп, келечекте алардын жашоосунда ажырашуу оюна орун болбосун деп сыйыныңыз.

Балдарыңыздын жаш-курагына карабастан, алардын никеси үчүн сыйына бериңиз. Ажырашуу адатка айланды жана тиги же бул убакта ар бирөөгө коркунуч туудурат. Келиңиз, биргелешип ага каршы туралы жана өзүбүздү, балдарыбызды Кудайдын Уулу, Ыйса Машайактын Ыйык Руху менен коргойлу.

Мен балдарымдын алдында бир нерсе үчүн кечирим сурашыма туура келсе, ар дайым: «Мен кечирдим» деген сөздү уккум келет деп мен аларга өтүнүчүмдү айтам. Бул сөзгө мен абдан муктаж болгондуктан эмес, алар кечире албастыктан толугу менен бошонушу үчүн бул аларга керек болгондуктан ошол сөздү айтышын суранам. Ошол сыяктуу эле, балдарым чатакташып, анан кайрадан элдешкен учурларда, мен алардын бири-бирине: «Мен сени кечирдим», — деп айтышын суранам. Ошол маалда алар али бири-бирине ачууланып турса да, бул сөздөр алардын ички жан-дилине таасирин тийгизерин мен билем. Албетте, «мен кечирем» деген сөз жүрөгүңөн чыкса, абдан жакшы болмок, бирок, ал сөздөр анча тереңдиктен чыкпаса да, айтпай койгондон көрө, кечирүү каалоосу пайда болгонго чейин күткөнгө караганда, айтуу жакшы го деп ойлойм.

«Кечирүү — бул силердин чечим, — Кристофер менен Амандага мен түшүндүрөм. — Бирөөнү кечирбөө аркылуу силер жашооңорго тиги же бул түрдө өлүмдүн киришине уруксат бересиңер. Адамды кечире алыш үчүн, эң алгач ал үчүн сыйынуудан баштоо жакшы. Биринчи убакта оңой болбойт, бирок, кечирүүнү чечип жана кечире баштап, биз сыйынууну талап кылган дагы көптөгөн көйгөйлөрдү көрө баштайбыз, ошондо бизди таарынткан, капаланткан адамга карата жүрөгүбүз ачыла баштайт».

Мен башкалардан кечиримди күтүп жүргөн көптөгөн үй-бүлөлөрдү билем. Алар кечирүүнү каалашпайт; алар качан аларда кечирүү каалоосу пайда болот деп, күтүп жүрүшүүдө. Натыйжасында, мындай үй-бүлөнүн мүчөлөрүнүн арасында кастык пайда болот да, тамырлана баштайт; алар бири-бирине жана бири-бири жөнүндө жаман айта башташат, кээде жада калса, бир нече жылга мамилелери үзүлөт. Бири-бирине болгон кичи пейилдүүлүк жана жылуу сезимдердин жоктугунан алардын бардык сөздөрү жана иш-аракеттери өчөшүү рухуна толгон, бул рухтун иштешине алар өздөрү уруксат беришкен. Үй-бүлөнүн бир нече мүчөсүнүн кекчилдигинен бүт үй-бүлө залал тартат.

Бала ата-энесин гана урматтап тим болбостон (ага бул үчүн жашоосу баталанат деген убада бар), алардын каталарын жана жаңылыштыктарын, балким, оор натыйжаларга алып келген каталарын да кечириши керек. Алар эже-карындаштарын да, ага-инилерин да, жеңе-агаларын да, чоң ата-чоң энелерин да, досторун да, кастарын да, өздөрүн да кечириши керек, ал эми биз болсо аларды мунун бардыгында колдоп турушубуз керек. Балдарыбызды кечиргенге үйрөтпөсөк, биз алардын жашоосунда жамандыктын жана келечектеги кырсыктардын пайдубалын куруп берип коебуз.

Балдарыбыздын жүрөгү жумшарышы үчүн, биз аларды кечирүүнү жана сыйынууну гана үйрөтпөшүбүз керек. Эгерде биз балдарыбыздын адамдарды сүйүүнү үйрөнүшүн кааласак, биз өзүбүздү да кечиргенди үйрөнүшүбүз керек. Кекчилдик, кыжырдануу оңой эле биздин жашообуздун бир бөлүгү болуп калат, бул аркылуу биз жонубузда канчалык оор жүктү көтөрүп жүргөнүбүздү байкабай деле калабыз.

Башка бир адамды кечирүү деген анын күнөөсүн актоо эмес, бирок менин өзүмдү эркин кыла турганын түшүнгөнүмдө, кечирүү мен үчүн бир далай оңойго тура баштады. Мен кечирсем, мен ага: «Сенин кылганын — бул туура эле иш», — деп айткан менен барабар экен деп дайыма ойлочумун. Бирок бул таптакыр андай эмес. Кечирүүбүз менен биз Кудайдын адилеттүүлүгүнө ишенимибизди далилдейбиз. Кудайга: «Ата, бул адамга болгон ачуулануу менин жан-дүйнөмдү ээлеп алышын мындан ары каалабайм», — деп айтуубуз менен, биз Кудай чындыкты билерин мойнубузга алып, Ага Соттоочу болууга уруксат болот, себеби Ал гана болгон окуя тууралуу толук чындыкты билет.

Ыйык Жазуу мындай дейт: «Ошон үчүн Теңир силерге ырайым кылуусун создуктуруп жатат, силерге боорукердик көрсөтүүсүн токтотуп жатат, анткени Теңир — акыйкат Кудай. Аны күткөндөрдүн баары бактылуу!» (Ыш. 30:18). Өзүбүздүн кечире албастыгыбызды мойнубузга алып, Кудайга ачык айтуу менен биз Анын батасын алабыз жана эркин болуп калабыз жана Кудай иш жүргүзүп баштарын жөн гана, тынчтыкта күтө алабыз. Бул ошол күтүүбүзгө арзырлык эмеспи? Бул эмне, жашообузда ооруларга жана азап чегүүлөргө жол ачып, жаныбызды өчөшүүнүн түрмөсүндө камоодон артык эмеспи?

Аны уруп-согуп жүргөн атасын уулу кантип кечирет? Кызын өлтүргөн мас айдоочуну кантип эне кечире алат? Жаш, бойго жеткен кыз аны зордуктап салган таекесин кантип кечире алсын? Ага ырайымсыздык көрсөткөн адамга кантип ырайым боло алат? Бул эч качан мүмкүн эмес, эгерде адамдар Теңирге ишенип калбаса, Анын кечиримин толук түшүнүп, кабыл албаса, бул мүмкүн эмес. Биз Теңирден толук, жеткилең кечиримин, өзүнүн ичинде өмүр жана биздин табиятыбызды толук жаңылантууну камтыган кечиримди кабыл алганыбызда биз сезген жеңилдик менен жана көздөрүбүздөн аккан кубанычтын көз жашы менен эч нерсени салыштырууга мүмкүн эмес. Пабыл айткан: «Бир туугандар, мен өзүмдү жеттим деп ойлобойм. Болгону, арттагыны унутуп, алдыга умтулам. Максатыма — Кудайдын Машайак Ыйса аркылуу бере турган жогорку сыйлыгына умтулуп жатам» (Фил. 3:13,14).

Биз мурунку жашообузга байланган бойдон кала берсек, анда Кудай биз үчүн даярдап койгон жашоо менен жашай албайбыз. Ыйса мындай деген: «Ырайымдуулар бактылуу, анткени аларга да ырайым кылынат» (Матф. 5:7). Келиңиз, балдарыбыз адамдарга ырайымдуу болушсун деп, жана аларга карата болгон Кудайдын ырайымын сезүүгө эч нерсе тоскоолдук кылбасын деп сыйыналы. Алар жакынына: «мени сен кечирдим!», — деп, ар бир ылайыктуу учурда айта алгандай болсун; таарынычтын ачуу тамыры алар менен Кудайдын ортосунда дубал болуп калбасын жана алардын сыйынууларына да жолтоо болбосун деп сыйыналы. Биздин бул дубалды уруп, тешкенге убактыбыз жок; сыйыныш керек болгон биздин андан башка көптөгөн көйгөйлөрүбүз бар.

Өз күнөөлөрүн моюнга алууну, андан соң тобо кылып, кечирим алууну үйрөтпөгөндүктөн гана, алар өмүр бою айыптуу сезимдин басымында жашаган балдарды көрдүңүз беле? Алардын жүздөрү айыптоодон эркин балдардын жүздөрүнө караганда, анчалык ачык жана жайдарыңкы болбой калат. Ыйык Жазуу мындай дейт: «Ага кайрылгандардын көздөрү ачылды, алар уятка калышпайт» (Заб. 33:6). Өз каталарын моюндарына алган, алар үчүн өкүнүп, өзгөрүүнү каалаган балдардын сырткы көрүнүштөрү да башкача болот жана бардык күнөөлөрүн жашырып, өзгөрүүнү каалабаган курдаштарынан башкача көрүнүшөт.

Өз күнөөлөрүн моюнга алуу жана тобо кылуу — аткарууну үйрөнүш керек болгон жашоонун эки негизи, себеби тобо кылынбаган күнөө Кудай менен анын ортосунда тоскоол, дубал куруп коет. Тобо кылуу, тагыраак айтканда, «күнөөдөн бурулуу жана эч качан кайталабайм деген чечим чыгаруу», балаңыз үнүн чыгарып, ачык: «Мен ушуну кылдым. Мен өкүнөм жана башка кайталагым келбейт», — деп айткан учурда ишке ашат. Тобо кылынбаган күнөө балаңызды кулчулукта кармайт, жана бул нерсе анын жүзүндө, анын иш-аракеттеринде жана мүнөзүндө чагылышат.

Тил албас Ысрайылга кайрылып, Кудай мындай деген: «Ошол жерде силер өзүңөрдүн жолдоруңарды, силерди булгаган бардык иштериңерди эстейсиңер. Ошондо өзүңөрдүн кыянат иштериңер үчүн өзүңөрдөн өзүңөр жийиркенесиңер» (Жез. 20:43). Өзүбүздөн өзүбүз жийиркенүүнү биз да сезебиз, бул көпчүлүк учурда өзүбүздү төмөн баалообузда айкын болот. Эгерде биз, ата-энелер, аларга күнөөлөрүн моюнга алып, тобо кылууну үйрөтпөсөк, аларда өзүн-өзү төмөн сезүү жана айып сезими алардын жан-жүйнөсүнө сиңип алып, алардын жашоосун толугу менен талкалашы мүмкүн.

Мен балдарым бир нерсени туура эмес жасап койгонун алар мага айта электе эле жүздөрүнөн билип койчу элем. Кийинчерээк алар мага күнөөсүн жашыруу, аны ичинде кармап жүрүү канчалык оор сыноо болгону тууралуу айтышчу эле.

«Мен Кудайдан мен билишим керек болгон нерсенин баарын мага ачып берип турушун суранган болчумун, ошол себептен, — деп мен балдарыма айтып калчумун. — Ыйык Рух ар дайым силер туура эмес кылганыңарда мага айтып турат».

Балдарыбыздын таза балалык көздөрү түнөрүп калганын байкаар замат, биз алардын жүрөгүндө жашыруун болуп калган ар бир күнөөнү, ал күнөөлөрдүн олуттуу натыйжалары айкын болгонго чейин эле, ачып беришин сурап, Теңирге кайрылышыбыз керек. Мунун баарын Кудай кылат, себеби «Ал жүрөктөгү сырларды билет» (Заб. 43:22). Баарыбыз эле «жакшынакай жана кең пейил», бирок аялдарын уруп-сабап, балдарын кысымга алган, же болбосо, абдан «шаңдуу» жашап жүргөн эрлер жөнүндө укканбыз. Мындай эркектин жүрөгүндө сөзсүз эле жашыруун, тобо кылынбаган күнөө катылып жүргөнү шексиз. Балдарыбыздын ачыкка чыкпаган, тобо кылынбаган ар бир күнөөсү акырында, натыйжасы жаман болуп чыгаары да шексиз. Ачыкка чыгарууга убакыт келди. «Өзүңөр кылып жүргөн күнөөлөрдүн баарынан баш тарткыла, өзүңөргө жаңы жүрөк жана жаңы рух жараткыла. Ысрайыл эли, силерге өлүмдүн кереги эмне?» (Жез. 18:31). Сиздин өзүңүздүн же балдарыңыздын жүрөгүндөгү ар бир тобо кылынбаган күнөөнү ачыкка чыгарышын Кудайдан сураңыз, кийин ал күнөө үчүн дененин же жандын сактыгы менен баа төлөп калбаш үчүн, Теңирден сураныңыз.

Күнөө өлүмгө алып барат. Тобо кылуу өмүргө алып барат. Биз Кудайга маалым болуш үчүн күнөөлөрүбүздөн тобо кылбайбыз — Ал ансыз деле баарын билет. Тобо кылуу — бул бизге тазаланууга жана кайрадан баарын жаңыдан баштоого мүмкүнчүлүк. Балдарыбыз биздей эле бул нерсеге муктаж.

Балаңыздын жүрүм-турумунда же анын абалында сизди тынчсыздандырган, чочулаткан бир нерсе байкаган учурларыңыз, бирок ошол тынчсызданууңуздун себебин түшүнбөгөн учурлар болду беле? Эгерде андай учурлар болгон болсо, Кудай сиздин ичиңизге салган табыгий, тубаса сезимиңиздин үнүнө кулак салыңыз жана Андан мунун чыныгы себебин сураңыз. Бардыгы билген, бүт ааламдын Эгедери менен сиздин байланышыңыз бар, сиз Андан бардык ачылыштарды жана акылмандыкты сурай аласыз.

Балдарыңыздын жүздөрүнөн айыптуу сезимди байкап, бирок эмне себептен алар ушундай көрүнүп жатканын түшүнбөгөн учур болду беле? Башкача айтканда, туура эмес бир иш жөнүндө сөз болуп жатканын билесиз, бирок далилдериңиз жок болчу. Мындай учурда мен Теңирге дайыма минтип сыйынчумун: «“Оо Кудай! Сен менин акылсыздыгымды билесиң, менин күнөөм Сенден жашыруун эмес” (Заб. 68:6). Менин балам менен эмне болуп жатканын мага ачып бериңизчи». Ошондо ар дайым Теңир мага денелик кумар менен жасалган ар бир күнөөнү ачып берчү. Маселен, балдарымдын бирөөсү өз бөлмөсүнө мен тыюу салган тамактын бир түрүн жашыруун ташып, жеп жүргөн. Башка жолкусунда, өздөрү каалаган натыйжага жетиш үчүн, алар жалган айтып коюшкан. Ар бир жолу алардын күнөөсү менин сыйынуумдан кийин ачыкка чыккан.

Балдарымы атаңарды же апаңарды алдап коем деп ойлобогула, себеби Кудай баары бир бардыгын аларга ачып берет деп мен эскерткем. Тез арада эле алар менин сөзүм чын экенин өз көздөрү менен көрүштү.

Бир окуяны мен жакшы эстеп калыптырмын. Бул окуя Аманда жети жаш кезинде болгон. Күн сайын эртең мененки тамактын алдында, биздин доктурдун тапшырмасы боюнча, мен Амандага үч кичинекей дары — витамин берчүмүн. Адатта, мен аларды анын идишинин жанына, кичине тарелкага салып койчумун. Алгач, ал кежирленип, ичкиси келчү эмес, бирок тез эле тынчтанып, каршылыгы да, нааразычылыгы да токтоду. Бирок, ушул учурдагы Аманданын жүрүм-туруму мени тынчсыздандыра берди, мен бир нерсе сезип турдум, бирок себебин түшүндүрө албадым.

Мен Теңирге: «Теңир, Аманданын жашоосунда мен көрүшүм керек болгон, бирок көрө албай жаткан нерсени көрсөтүңүз», — деп кайрылдым.

Соңку бир нече күн эч нерсе болгон жок, мен да көчүүгө даярданып, көп иш менен алек болгондуктан, бул тууралуу ойлонгонго да дарманым болбоду. Чоң жүктөрдү алып кеткенге жүк ташуучу адамдар келген учурда, биз балдардын отургучтарынан жаздыкчаларды чече баштаган элек. Ошондо, Аманданын отургучунун жаздыкчасынан мен жыйырма алты даана дары таптым. Мен көргөн көзүмө ишене албадым. Мен тапканымды күйөөмө көрсөттүм, биз күлүп жибере жаздап, карманып калдык, бирок кызыбыз менен олуттуу сүйлөшүү бизди күтүп турганын түшүнүп турдук.

Биз дагы беш жаздыкчаны чечип, алардын төртөөсүнүн алдынан дагы жыйырма-отуздай дары таптык. Аманда отурган жерден алыс турган отургучтун гана алдында эч нерсе жок болуп чыкты. Биз боорубуз эзилгиче күлдүк.

Аманда мектептен кайтканда, анын алдында мисирейип отурган бизди көрдү. Үстөлдүн үстүндө куржкага толо витаминдер, анын жанында башка кружкада толтура суу турган эле. Ага талап түрүндө сөз айтылды: алдындагынын баарын бир ичкиси келбесе, кылыгын түшүндүрүшү керек.

Бул окуя күлкүмүштүү жана маанисиздей көрүнүшү мүмкүн, бирок бул жорук ачылбай калса, акырындап, чоң жалганга айланып кетмек, натыйжасында бул балабыздын жашоосунда жалган адаттагы иш болуп калмак. Мен Теңирге Ал бизге ушундай нерселер абдан олуттуу ишке айланып кете электе ачып берип турганы үчүн ыраазымын.

Балдырыңыз менен түшүнүксүз бир нерсе болуп жатканын байкасаңыз, сөсүз эле мунун себеби кандайдыр-бир жашыруун күнөө болбошу мүмкүн, балким көйгөйдүн сыры ал бир нерседен коркуп жатканында же бир нерсе аны жүрөкзаада кылып жатканында болушу мүмкүн. Мүмкүн, ал айласы кетип же каңгы баш болуп жүргөндүр, же бирөөгө көз артып, кыйналып жаткандыр, же өзүмчүлүктүн бийлиги астында болуп, текеберденүүдөн кыйналып жүргөндүр. Ойлоп-табуу дайыма кыйын; андан көрө Кудайдан сураңыз. Дал ушул учурда абалды так түшүнө албасаңыз да, баары бир сыйыныңыз. Ушундай учурларда сыйынуу үчүн Ыйса бизге үлгү калтырып кеткен: «Азгырылышбызга жол бербе» (Мат. 6:13). Кээде бизден өзгөчө баамдагычтык таптакыр талап кылынбайт; биз жөн гана Өз Рухунун күчү менен балдарыбыздын жашоосун жарык кылып беришин жана жамандыктан сакташын суранып, Кудайга сыйынууларыбызды жөнөтүп турушубуз керек. Эң негизгиси, ушул укугубузду барктабай койбосок эле болду.

Бүгүн сиздин балаңыздын жүрүм-туруму сизге нормалдуу көрүнүп турса да, сыйынуу таасирдүү жана эффективдүү курал болуп кала берет. Балдарды дайыма бир нерседе шекшип туруу да болбой турган иш; биз алардын жашоосуна ыңгайлуу учурду таап, кирип, таасир бергенди аңдып жүрөгн алардын жандарынын душманынан сак болушубуз керек. Кудайдын Сөзү: «Эстүү жана сергек болгула. Силердин душманыңар шайтан кимди жутуп жиберсем деп, айкырган арстан сыяктуу тегеренип жүрөт» (1 Пет. 5:8), — деп эскертүүдө. Кийинки аят да бизди так иш-аракетке шыктандырып: «Каршы тургула», — деп буйрук берет. Келгиле, сыйыналы.

Менин балам бейтааныш адамдын машинасына түшкөнгө болбосун билеби? Кооптуу болгондуктан, терең көлмөнүн тегерегинде ойногонго тыюу салынганын билеби? Менин уулум же кызым баңгизаттын даамын татып көрүүнү сунуш кылган досторуна «жок» деп айта алабы? Көчөдөн өтүүнүн алдында оңго, солго карайбы? Өзүнө таптакыр ылайык келбеген кызга менин уулум «турмуш куралы» деп сөз айтып койбойбу? Балдарым күмөнсүз алдыда тосуп турган коркунучту сезе алышабы? Балдардын аман-эсендиги жана коопсуз жашашы көпчүлүк учурда алар өздөрү кабыл алган чечимдерге байланыштуу болот. Бирок ошол чечимдердин мүмкүн болгон натыйжалары ар бир ата-эненин жүрөгүн оорутуп, кутун учурат.

Эгерде балдарыбыз акылмандык, чындыкты жалгандан ажырата билүү жана Кудайдын үнүн угуу сыяктуу белектерге ээ болбосо, алардын кабыл алган чечимдеринин тууралыгынан биз шектенсек болот. Бул белектерге ээ болуунун жалгыз бир жолу — Кудайга аларды берүүсүн суранып, кайрылуу. Ыйык Жазуу бизге: «Кимиңерге акылмандык жетишпей жатса, баарына берешендик менен, жемелебестен берген Кудайдан сурасын, ага берилет» (Жкп. 1:5) — деп айтат.

Жашообуздун бардык абалдарын Кудай жетектеп турат деген сезим сизде болду беле? Мисалы, сиз өзүңүзгө түшүнүксүз көрүнгөн чечимди кабыл алууга туура келген, бирок натыйжасында, ал чечим эң туура болуп чыккан. Балким, светофордун жарыгы уруксат берип турса да, сиз ошол тарапка бурган эмессиз. Бирок, эгер сиз бурган болсоңуз, алдыңызда катуу ылдамдык менен келе жаткан машина менен сөзсүз кагышмак элеңиз. Сиз туура кылгансыз, бирок муну сиз өзүңүз кылган жоксуз. Кээ бирөөлөр муну жөн гана дал келүүчүлүк деши мүмкүн, бирок мен мындай учурларда Кудайдын көрөгөчтүгүн билем.

Биз балдарыбыздын акылдуу, акылман болушун тилейбиз, себеби өсүп-жетилип, алар өз жашоолорунда барган сайын оор чечимдерди кабыл алууга туура келет. Мисалы, уулум мектепти бүтүрүп, маанилүү чечим чыгарышы керек болгондо, мен өзүмчө обочо жайда отуруп, ал үчүн сыйынып жаттым: «Теңир, ага акылмандуулук бере көрүңүз жана Сиздин так жетегиңиз болсун». Кудай жооп берди жана азыр биз ошол маалда Кристофер кабыл алган чечимдин тууралыгын көрүп турабыз, бирок ошол учурда эмне себептен дал ушул чечим чыгарылгандыгынын себебин бир Кудай гана билет.

Накыл. Сөздөр китебинде жакшы айтылган: «Акылдуу уул атасын кубантат, акылсыз уул — энесинин кайгысы» (Накыл. 10:1). Акылмандуулук менен иш кылган уулун көргөн атасы сыймыктанбаганда, ким сыймыктанат, акылсыз уулун көргөн энеси кайгырып, азап чекпегенде, ким азап чегет? Насаат аңгемелер бизге мындай үйрөтөт: акылмандыкты казына издегендей издеп, көрөгөчтүктү чакырсак, биз Кудай жөнүндө билимге ээ болобуз (Накыл. 2:3-5). Теңирде биз муктаж болгон бардык маалыматтар, бардык акылмундуулук бар деп мен ишенем. Келиңиз, анда биз Кудайга сыйынуу суранычы менен кайрылып, балдарыбызды кырсыктардан коргойлу.

Мен өспүрүмдөрдүн ата-энелеринен көп жолу мындай сөздөрдү уккам: «Менин балам эч нерсеге кызыкпайт», «Менин кызым үйдүн ичинде өзүн жоготуп койгон адам сыяктуу айланып басат», «баламды мектептен чыгарып жатышат, ал үчүн бул баары бирдей», «менин кызым жашоого эч кызыкпай калды». Бул учурлардын ар биринде балдар жашоонун маңызын түшүнбөгөндүктөн жапа чегип жатышкан, ал эми маңызын Кудайга жана Кудайдын Сөзүнө ишенбегендиктен билишпеген.

Ишеними жок балдарга жашоо кыйын. Аларда баары жакшы болоруна үмүт жок, алар өздөрүнүн тагдырын билишпейт. Алар телевизордун алдында саат артынан саат, күн артынан күн, айлап отурушат. Көчөлөргө «укмуштуу окуяларды» издеп, сандалып жүрүшөт, адатта алар ошол «окуяларга» кабыл болушат. Ишенбеген балдар убактыларын өздөрүнө окшогон ишенбеген балдар менен өткөрүшөт. Мына ушунун өзү биз оор балдар деп атап койгон балдардын көйгөйү. Алар Ыйса алар үчүн өлгөнүн билишпейт (Рим. 5:8), аларды сүйгөн Кудайдын балдары экенин билишпейт (Жак. 1:12), алардын өзгөчө максаты жана тагдыры бар экенин түшүнүшпөйт (1 Кор. 7:22), алардын келечеги кереметтүү болорун көрө алышпайт (1 Кор. 2:9), ошондуктан кыйынчылыктарды жеңе ала турган күчкө ээ экенин биле алышпайт (Рим. 8:37). Алар ишенгендерге «баары мүмкүн» (Марк 9:23), алардын келечеги сырдуу укмуш экенин билишпейт. Мындай балдар өздөрүнүн кемчиликтерин гана, өздөрүнүн ийгиликсиздигин, андан сырткары, улуулардын күнүмдүк кастыгын гана көрүшөт. Ошондуктан, алар жашоодон түңүлүшүп, эч нерсеге умутулушпайт.

Бирок, өзүн эч нерсеге арзыбас адам деп түшүнүү сөзсүз эле ишеними жок дегенди билдирбейт. Өзүн кемсинтип, жараксыз адам деп эсептөө менен мындай балдар Кудайды да чектеп калышат, алар Кудайдын да мүмкүнчүлүктөрү чектелүү деп ойлошот жана алардын ишеними алсырай баштайт. Ал эми балдар жашоонун жалгыз бир ишенимдүү, өзгөрүлгүс жана кудуреттүү Булагына ишенишпесе, анда алар кантип коркунучтуу жана туруксуз көрүнгөн келечегине, же өздөрүнө ишене алышат?

Азыр, бир баланы чоңойтуп, аны өзүнчө турмушка жөнөтүп, мен эми бир нерсени: алардын ата-энесинин үйүн калтырып жатканда өздөрү менен ала кете турган бир гана нерсе, алардын ишеними бар экенин түшүндүм. Балдарыбыздын Кудайга жана Анын Сөзүнө бек ишеним бар экенине биз так ишенсек, алардын жүрөгүндө Кудайдын сүйүүсү жашаарын так билсек, анда биз алар үчүн кабатыр болбосок болот, себеби алар ишенимдүү жол менен бара жатышат жана аларды түбөлүк өмүр күтүп турат. Бирок ага жетүүгө биздин алар үчүн сыйынууларыбыз жардам берет.

Ыйсаны күн сайын көрүп жүргөн, Анын укмуштуу иштеринин күбөлөрү болгон, Аны угуп жүрүшкөн элчилер да Андан: «Ишенимибизди арттыр» (Лука 17:5), — дешкен. Биз да балдарыбыз үчүн арачы болуп, сыйынып жатканда ушинтип сурансак болот.

Бизге салыштырмалуу көп кереметтерди көргөн ысрайылдыктарга да ишенимсиз болгондуктары үчүн убадаланган жерге кирүүгө тыюу салынган (Эвр. 3:19). Биз балдарыбыз алсыз ишенимдери үчүн Кудай даярдап койгон мурасты албай калышын, албетте, каалабайбыз. Биз алардын жүрөгүнө ишенимдин уругун себе турган Кудайдын Сөзүн аларга үйрөтө алабыз жана анын өсүшү үчүн сыйына алабыз.

Ишенүүчү балдар өздөрүнүн ишенбеген курдаштарынан өзгөчөлөнүшөт: алар өздөрүнө ишенимдүүрөөк, максаттарын тагыраак билишет, бактылуураак жана келечекке караган көз караштары үмүттүү жана адамдарга көбүрөөк ачык болушат. Ишенимде күчтүү адамдын сапаттарынын бири болуп башкаларга берүүнү билүү, бөлүшүүнү билүү, акчалай жана материалдык байлыктарды гана эмес, убактыларын жана сүйүүсүн бере алуулары эсептелет. Алар дайыма колдогонго, оор абалда жардам көрсөтүүгө даяр болушат. Ишенген адамдар Кудайдын сүйүүсүнө толгон жана ар дайым башка адамдар менен бөлүшүүгө мүмкүнчүлүк издешет.

Ыйык Жазуу мындай дейт: «Ал эми азыр үчөө бар: ишеним, үмүт, сүйүү. Бирок сүйүү баарынан жогору» (1 Кор. 13:13). Асманда бизге ишенимдин кереги жок болот, себеби биз баарын өз көзүбүз менен көрөбүз. Үмүттүн да кереги жок болот, себеби биз үмүттөнүп жүргөн нерселердин баары реалдуу болуп калат. Бир гана сүйүү токтобойт жана түбөлүк боло берет, себеби Кудай Өзү сүйүү, жана Ал түбөлүктүү. Ошондуктан, биз канчалык улуу иштерди кылып жатканыбыз, канчалык чоң сүйүүнү башкаларга берип жатканыбыздын бүт мааниси жок — мунун баарын сүйүүсүз кылып жатсак, мааниси жок. «Эгерде мен мал-мүлкүмдүн баарын таратып берсем, денемди отко таштоого даяр болсом, бирок менде сүйүү жок болсо, мунун баары пайдасыз» (1 Кор. 13:3). Сүйүү менен жасаган иштерибиз түбөлүктө калат жана алар үчүн сыйлык — өмүр таажысы.

Сүйүү — улуу баалуулук. Ал ишенимден башталганы менен, өзү ишенимден чоң. Ошондуктан, биз балдарыбыз ишенимде өсүп, Кудайдын колундагы курал болушсун деп сыйынабыз. Адатта, адамдар башкалар менен бөлүшүүнү каалашпайт, себеби алар зыянга учурап калабыз деп коркушат, өздөрүнө жетпей калат деп чочулашат. Дагы бир себеп: алардын жүрөгүндө Кудайдын адамдарга болгон сүйүүсү жок. Келгиле, балдарыбыз башкаларга сүйүү бере алсын деп, бирок алар муну Теңирге ишеним менен, акылмандык менен, Ыйык Рухтун жетеги менен кылышсын деп сыйыналы. Алар ушул принципти жолдошсо, алардын жашоосу сөзсүз Кудайдын ырайымына толот.

Биз балдарыбыз үчүн ысык, жан-дилибиз менен сыйынганыбызда, көп учурда биз өзүбүз сыйынууга, бошонууга, жаңыланууга муктаж экенибизди көрөбүз. Эгер биз таарынычтарыбызды унута албай жатсак, анда балдарыбыз кечирүүнү үйрөнсүн деген сыйынуубуз кантип эффективдүү болсун? Эгер жүрөгүбүздө тобо кылынбаган күнөөнү сактап жүрсөк, балдарыбыз тобо кылганды үйрөнсүн деп сыйынуу үчүн күчтү каяктан алабыз? Эгер биз өзүбүз шектенүүлөр менен күрөшүп жатсак, балдарыбыздын ишенимин арттырып берүүсүн Кудайдан кантип сурана алабыз? Биз өзүбүз башкаларга ырайымдуу боло албасак, аларды адамдарды сүйүүгө үйрөтө алабызбы? Мени да ушул сыяктуу нерселер кыйнайт, бирок мен сыйынуумду токтотпойм. Мен Теңирдин алдына момун жүрөк менен келе берем, өзүмдөгү жаман нерселер үчүн тобо кылам жана кайрадан Андан жардам сурайм.

Сиздин ишенимиңиз алсыз болуп жатканын сезсеңиз, Теңирдин алдында бул нерсени мойнуңузга алыңыз жана ушул бөлүмдүн аягындагы сыйынуу менен сыйыныңыз, андан кийин гана балаңыз үчүн сыйыныңыз. Жазуу мындай дейт: «...ишеним менен кылынбаган ар бир нерсе — күнөө» (Рим. 14:23). Биз шектенип жатсак, анда биз Кудайга тил албастык кылып жатабыз; ишенип турсак, анда Ага тил алчаактыкта жүрөбүз. Шектенүү Кудайдын кудуреттүүлүгүнө ишенбестикен пайда болот. Өзүңүздүн алсыз ишенимиңизге сиз менен Кудайдын ортоңордо дубал тургузганга жол бербеңиз. Андан көрө, сиздин алсыз ишенимиңиз сиздин Кудайга тез, шашылыш түрдө ишенимиңизди арттырып берүүсүн, балаңыздын ишенимин арттырып берүүсүн суранган сыйынууңуздун себепкери болсун.

Бул китепте сыйынуулардын катарын аяктап жатканыбыз менен, мен Кудай сизге балдарыңыздын муктаждыктары үчүн арачылык сыйынууларыңыздын жаңы жолдорун көрсөтө турган сыйынуу кызматыңыздын башаты гана деп эсептейм. Сыйынуучу ата жана сыйынуучу эне катары сиз ээ болгон күч Кудайдан берилген күч экени, сиздин сыйынууларыңыз Кудайдын эрки аткарылышы үчүн дагы жаңы күчтү чыгарары эсиңизде болсун. Бул күчкө биз жете алабыз, анын запасы эч качан түгөнбөйт, бир гана тоскоол болуп Кудай сөзсүз жооп берерине ишенимибиздин аздыгы болушу мүмкүн. Бирок, бул учурда да Кудайдын ырайымы биздин ичибиздеги кичине ишенимди да, сары кычы данындай ишенимибизди да, кандайдыр-бир чоң нерсе болуп өстүрүүгө жетиштүү кылып, так ушундай таасирленет.

Келгиле, сыйынууда башка ата-энелер менен биригип, чогуу айтабыз: «сыйынууда себилген ишенимдин уругу өмүр алып келсин жана балдарыбызга жүрөгү Кудайга багытталган адамдар болуп өсүүгө жардам берсин».

Балдырыңыз канча жашка чыгып калганынан карабастан, сиз үчүн алар дайыма бала бойдон кала берет. Алардын эч качан сиздин жардамыңызга жана сүйүүңүзгө, суктанычыңызга жана сыйлооңузга, рухий жана жөн эле адамдык колдооңузга болгон муктаждыгы токтобойт. Сиздин болсо балаңызга Кудайдын мээрими төгүлүп турушун каалооңуз да эч качан токтобойт. Сиз алардын коопсуз жашашын, кирешелүү жашашын жана Теңирден келген бардык нерседе өсүшүн дайыма каалайсыз, алар өздөрүнүн максатына жетип, Кудай каалагандай адам болушун сөзсүз тилейсиз. Балалуу болгон күндөн баштап, алар каякка барса да, эмне кылса да, сиздин жүрөгүңүздүн бир бөлүгү аларга таандык.

Бул китептин жарык көргөн күнүнөн баштап көп убакыт өттү, бул аралыкта менин балдарым колледжге тапшырышты, аны бүтүрүшүтү жана кайра үйгө кайтып келгенге жетишишти. Өздөрүн каржылай алган абалга жетип, алар кайрадан өз алдынча кетишти. Алар менин көз алдымда кесиптик жана жеке жашоолорунда чечим чыгарганды үйрөнүштү. Аларга олуттуу тыянактарды чыгарууга, өздөрүнүн жаңылыштыктарын мойнуна алганга, эмне туура жана туура эмес экенин ажырата билүүнү, эмне ийгилик алып келерин, ал эми эмне аларды артка тартарын айырмалоону үйрөнүүгө туура келди. Бул убакта алар жыйынга барып турушту, Кудайдын Сөзүн үйрөнүштү. Алар сыйынуунун күчүн билишти жана сыйынуу топторунун мүчөлөрү болуп, муну башкаларга көрсөтө алышты. Алар туура чечим чыгарууну үйрөнүштү, жана мени эң кубанткан нерсе, алар ар кими өзүнүн жубайын таба алышты. Бул биз үчүн Кудайдын биздин сыйынууларыбызга жооп берип жатканынын ачык күбөлүгү жана Ага күн сайын ыраазычылык билдирип жатабыз.

Акыркы жыйырма сегиз жыл бою биздин үйдүн эшиги балдары үчүн арачылылк кылган ата-энелерден турган ар кыл сыйынуу топтору үчүн ачык болду; жана биз бир да баланы жоготкон жокпуз. Бул биздин эч бир балабыз башынан оор күндөрдү өткөргөн жок дегенди билдирбейт. Бул Ыйык Жазууга каршы болмок жана адаттан тышкары болор эле. Кайгыны жана көңүл калууну эч качан сезбеген бала кантип Кудайга муктаждыгын түшүнмөк эле? Мындай бала эч нерсеге жараксыз, алсыз, майдачыл жана жоопсуз адам болуп калмак. Биз балдарыбыздын жоопкерчиликти мойнуна алгандан коркпогон, башкаларга жаны ооруган, жакындарын түшүнө билген адам болуп өсүшүн каалайбыз. Эгерде алар Анын жардамына, коргоосуна, кам көрүүсүнө жана куткаруусуна муктаж болушпаса, анда Кудайдын Жардамчы экенин, Коргоочу, Куткаруучу экенин жана муктаждыктарды толуктоочу Кудай экенин кантип тааный алышат? Сыйынуу топторунда алар үчүн сыйынып турушкан ата-энелердин балдары жашоолорунда оор кырдаалдардан өтүштү, бирок ошолор аркылуу күчтүүрөөк, акылдуураак болууну үйрөнүштү жана башкаларга боор ооруганды билишти. Сыйынуу таасирдүү!

Бир нече жыл бою балдарыбыз үчүн биргелешип арачылык сыйынуулар үчүн сыйынуу топторун чогултуу аракеттеринен кийин гана мен акырында мындай чогулуштарды кантип уюштуруш керектигин түшүндүм. Мындай сыйынуу чогулуштарынын күн тартиби жыйырмадан ашык эмес балдар үчүн суранычтардан ашпаш керек экенин түшүндүм, себеби ар бир баланын муктаждыктарын кароо үчүн жок дегенде 20-30 мүнөт сарпталчу эле. Жыйырма балага сыйынуу үчүн алты саат талап кылынган. Ата-энелерге көп убактыларын курман кылууга туура келген, бул учурда балдардын да абалын элестетүү кыйынга турбайт. Ошондуктан, биз мындай чогулуштар жылына бир-эки жолу болуш керек, ишемби же майрам күндөрү өтүшү керек деп чечтик.

Чогулушубузду биз саат 14:00 баштачубуз, 17.00 дөн 17. 30 га чейин тыныгуу, андан соң сыйынуулар 20. 30 га чейин улантылчу. Кээде биз тамак-ашты өзүбүз менен алып келчүбүз, кээде заказ кылчубуз. Биз өспүрүмдөрдөн майда балдар үчүн кам көрүп туруусун суранчубуз.

Бир үй-бүлөнүн балдарынын баары үчүн бир сыйынуу туура эмес экенин көрдүк, себеби алар сыйынуудан кийин дароо үйлөрүнө жөнөп калышчу. Сыйынып коюуну суранып, анан алар үчүн сыйынгандан кийин, дароо кетип калганды да биз туура эмес деп таптык, же андан да жаманы, баласын сыйындырууга алып келип, таштап коюп, анан сыйынуу бүткөндөн кийин аны алып кетүү үчүн гана келгендерди да биз токтоттук. Бир гана жолу биз жалгыз бой эненин ушундай суранычына макул болдук, себеби ал иште болгондуктан, чогулушка катыша албайт эле. Мындай чогулуштарда бардык ата-энелер бардык балдар үчүн толук убакыт сыйыныш керек эле. Адамдар алардан эмне талап кылынып жатканын дароо түшүнүшү керек эле, алар ойлонуп, катыша алабы же жокпу, чечиши керек болчу.

Биз үй-бүлөлөрдүн тизмесин түзүүдөн баштачу элек, ошондо биз иш-аракеттерибиздин иретин биле алар элек. Андан кийин, биз ар бир үй-бүлөнүн тун балдары үчүн, андан соң кичүүлөрү үчүн ирети менен сыйынчубуз.

Биз сыйынууну баланын өзү жок кезинде баштайбыз, ата-энеси өз чочулоолорун, коркунучтарын ачык айта алыш үчүн, баласы же кызы укпаса жакшы болмок деген өзгөчө муктаждыктарын ачып бере алышы үчүн ушундай кылганбыз. Ал бала үчүн сыйынууну биз Теңирден анын ден соолугун бекемдеп беришин, коргошун, анын жашоосун жетектешин, жөндөмдүүлүктөрүн жана таланттарын өнүктүрө алсын деп сыйынып, анан анын ата-энеси айтып кеткен, өзгөчө муктаждыгын кылдаттык менен айтып, суранабыз.

Мисалы, бир эне баласына достору жаман таасир берип жатканы үчүн чочулап жатканын айтты эле. Бала жок кезинде анын ар бир досу үчүн арачылык кылып, сыйындык. Бала келгенде, биз бала Теңирдин артынан ээрчиген жана Кудайга каршы болгон досторун айырмалап биле алышы үчүн сыйындык. Ушул маалда баланын алдында сылык болуп, өзүн айыптуу сезип калуусуна жол бербеш керек, ар бир бала өзүнүн сүйүктүү экенин сезиши зарыл.

Ошол жылдарда бирге сыйынып жүргөн ата-энелер биздин биргелешкен сыйынууларыбыздын балдарынын жашоосуна чоң таасир бергени жөнүндө, ошол сыйынуулардын көбүнө жооп алганы жөнүндө күбөлөндүрүшөт. Балдар да өздөрүн керектүү жана сүйүктүү сезген ошол чогулуштар жөнүндө көп эстешет. Үйүнөн алыс кеткен чоң балдары же кыздары үчүн сыйынууну суранышкан ата-энелер да болгон. Сыйынуулардын жакшы түшүмдөрү жөнүндө алар да күбөлөндүрүшүүдө.

Ата-энелери бирге сыйынуу үчүн чогулгандары үчүн гана канча балдар аман калгандыр жана дагы аман калышар, ким билет? Сиз да ушундай сыйынуу топторун уюштурууга шашылыңыз. Муктаждык абдан зор, сиз чечим чыгарсаңыз, адамдар сөзсүз чогулушат.