Модари ман — модари аз ҳама беҳтарини ҷаҳон аст. Ӯ ҳамеша маро дастгирӣ менамояд ва кӯшиш мекунад, ки дар ҳама кор ба ман ёрӣ расонад. Ман барои дуоҳо ва муҳаббаташ аз ӯ миннатдор ҳастам. Ӯ барои ман ҳар рӯз дуо мекунад, ва ман фикр мекунам, ки ин барои ман дастгирии бузург буда, дар ҳаёт ва хониш ба ман ёрӣ мерасонад. Дуоҳои вай ба ман кӯмак карданд, ки аз бисёр ҷиҳат тағйир ёбам, ва, аз афташ, танҳо ба шарофати онҳо ман дар ин дунё зиндагӣ дорам. Боре дуоҳои модарам мӯъҷизаеро ба амал овард — дар ҳаёти ман як ҳодисаи ғалатие рӯй дод, ки ман фикр мекардам, он ҳеҷ гоҳ ба амал намеояд. Дар синфи мо як духтари хеле бад ва беодоб буд, ки ҳамеша маро метарсонд ва ман кӯшиш мекардам, ки аз вай худро канор гирам. Вақте ки ман дар бораи вай ба модарам нақл кардам, модар таклиф намуд, ки якҷоя барои ин духтар дуо кунем. Ин фикр ба ман маъқул шуд ва мо барои вай то охири соли хониш ва дар давоми тобистон дуо кардем. Ва дар соли хониши оянда мӯъҷиза ба амал омад. Ин духтар ба пуррагӣ тағйир ёфт ва яке аз дугонаҳои беҳтарини ман гардид. Ин ҳодиса ба ҳаёти ман сахт таъсир расонд, зеро пештар бо ман чунин ҳодиса нашуда буд.

Дуоҳои модарам кори худро мекунанд. Дуруст аст, ки на ҳамеша ин тавр мешавад, вале ҳатто агар мо барои дуоҳои худ ҳамон замон ҷавоб нагирем ҳам, онҳо маро дастгирӣ менамоянд. Ман аз Худо ва аз модари худ миннатдорам. Раҳмат ба ту, модарҷон.

Аманда Омартиан (13 сола)

Ин яке аз корҳои аз ҳама бузургтарин, яке аз корҳои аз ҳама пурмасъулияттарини рӯи замин мебошад. Ин қудрат дорад хурсандии бузург бахшад ва инчунин метавонад сахт озор расонад. Ҳеҷ чиз ба монанди ин наметавонад рӯҳу ҷони касро бой гардонад, ва ҳеҷ чиз наметавонад ба монанди ин сарчашмаи рӯҳафтодагиҳо бошад. Агар ҳама корҳо хуб бошанд, ҳеҷ як соҳаи ҳаёти инсонӣ имкони чунин ба ваҷд овардан ва илҳом бахшиданро надорад, ва дар ҳолати нобарорӣ ба ин андоза озор дода наметавонад.

Тарбияи фарзандон!

Худи калимаи «тарбия» дар калонсолон ҳиссиётҳои гуногунро бедор месозад. Мо барои тарбияи фарзандон тамоми қуввати худро сарф мекунем. Вақте ба мо чунин менамояд, ки мо аллакай ба муваффақият ноил гардидаем, давраи нави ҳаёти фарзандонамон ба мо масъалаҳои навро пеш меорад. Баъзан шинокунии мо дар ин баҳри пурталотум хеле осон аст, ва баъзан бо тӯфон дучор шуда, мавҷҳо аз сарамон ҳам баланд мешаванд. Баъзан мо рӯҳафтода мешавем ва тайёр ҳастем, ки таслим шавем ва мегӯем: ҳар чӣ бодо бод — бигзор мавҷҳо маро ба коми худ кашанд.

Вале ман мехоҳам шуморо рӯҳбаланд созам. Мо набояд худро ба дасти қувваҳои ғайримунтазам супорем. Ҳаёти фарзандони мо набояд аз тасодуф вобастагӣ дошта бошад.

Моро лозим нест, ки дар назди «тӯҳфаҳо»-е, ки насламон ба мо оварда метавонанд, нохун хоида, асабиёна рӯ-рӯи хона қадам занем ва аз тарс биларзем.

Вақте ба мо чунин менамояд, ки фарзандони моро дар ҳар кунҷ хатарҳо интизоранд, мо набояд аз наздикшавии ин ё он давраҳои ҳаёти онҳо битарсем. Вале мо падару модарони комил низ буда наметавонем, вале қудрат дорем, ки айни замон ҳаёти фарзандони худро ба таври мусбӣ тағйир диҳем. Аҳамият надорад, ки фарзанд чандсола аст: писари сисола, ки се маротиба аз занаш ҷудо шудааст (дар ҳар се ҳолат ҳам бо айби шавқу рағбати беандоза ба машрубот), на камтар аз кӯдаки серӯза, ки ба мо ҳамчун як чизи комил пешкаш карда мешавад, ба дуо эҳтиёҷ дорад. Фарзандони мо чандсолае, ки набошанд, дуоҳои мо танҳо ба манфиати онҳо мебошад. Мантиқи дуоҳои мо на дар он аст, ки ҳаёти кӯдаконамонро бо қувваи худамон тағйир диҳем, балки дар он аст, ки ба волидайни комили ҳама давру замон — ба Падари Осмонӣ нигаронида шавем. Ҳамин тариқ, қадам ба қадам пеш рафта, барои фарзандони худ шафоатхоҳӣ карданро омӯхта, мо бояд тавонем дар дуоҳои худ ба Худо дар бораи ҳар як ҷузъиёти ҳаёти фарзандонамон бигӯем. Дар ин қувваи бузурги имкониятҳое ниҳон аст, ки одам ҳатто қудрати тасаввур карданро надорад. Аз ин рӯ, қудрати дуои падару модарро қадр накарда намешавад.

Мутаассифона, падару модари ман намунаи ибрат набуданд, модари ман одами ҳардамхаёл буд. Дар бораи раҳоёбии мӯъҷизаовари худ аз оқибатҳои чунин тарбияи таҷовузкорона ман дар китоби худ Сторми (нашриёти «Харвест Хаус») нақл карда будам. Ман инчунин дар бораи он нақл кардаам, ки чи тавр баъди таваллуди Кристофер ман дарёфтам, ки баъзан бо писарам айнан мисли модарам рафтор мекунам. Ман дарк кардам, ки бе дахолати Худо мо беихтиёр рафтори падару модари худро нусхабардорӣ менамоем ва хатоҳои онҳоро такрор мекунем, ки як вақт шоҳиди он будем. Баъзан дар лаҳзаҳои заифӣ, пеш аз дарк намудани он, ки чӣ шуда мегузарад манзараҳои ҳаёти кӯдакӣ дар пеши назари мо ба таври ногаҳонӣ равшан намудор мегарданд. Дар чунин лаҳзаҳо мо суханоне мегӯем, ки метавонанд ба фарзандонамон сахт озор расонанд. Ин боз бо ҳисси гуноҳ дар назди кӯдакон дучанд гардида, дар мо реша медавонанд ва то андозаи даҳшатовар бузург мегардад. Хушбахтона, ман шахсе доштам, ки ба ман дар бартараф сохтани ин мушкилӣ ёрӣ дод ва бо шарофати дастгирии вай ман тавонистам, ки ба фарзанди худ зарар нарасонда, аз ӯҳдаи ин мушкилӣ бароям. Вале на ҳамаи падару модарон дар ин ҳолат ғолиб мебароянд.

Аз аввал ман худро модари бад ҳисобида, баъди таваллуди фарзанди нахустинамон хеле асабӣ мешудам ва ғам мехӯрдам. Ман метарсидам, ки ба вай озор мерасонам, чӣ тавре ки муоширати модарам ба ман ҷароҳат мерасонд. Ман ҳамаи китобҳои дар хона бударо оиди мавзӯи тарбия хонда баромадам ва аз ягон семинар оиди тарбияи масеҳии кӯдакон қафо намемондам. Ман кӯшиш мекардам, ки ҳамаи ин маълумотҳои муфидро аз худ намоям, вале ин барои ман нокифоя буд. Маро тарсҳо оиди инкишофи рӯҳонӣ, ҳиссиётӣ ва зеҳнии писарам азоб медоданд, вале беш аз ҳама маро тарси он азоб медод, ки бо вай ягон ҳодисае рӯй доданаш мумкин аст. Вайро дуздида метавонистанд, вай метавонист ғарқ шавад, ба садамаи автомобилӣ афтода маслуқ гардад, метавонист бемор шавад, вайро метавонистанд аз роҳ зананд, вай метавонад қурбони зӯроварӣ гардад ва ё бимирад. Тарс оиди ояндаи писарам маро карахт месохт. Ҳар қадаре, ки ман кӯшиш мекардам, изтироби модаронаро паст карда наметавонистам, ҳар мақолаи маҷаллаҳо, навигариҳои телевизионӣ оиди ҷиноятҳои содиркардашуда ба ман тарси бештареро барои фарзандам талқин мекарданд. Ғайр аз ин, мо дар Лос-Анҷелос зиндагӣ мекардем, ки бо авҷи ҷинояткорӣ «машҳур» буд. Ин аз қудрати ман берун буд.

Боре ман дар маъюсӣ дуо кардам: «Худованд, ман дигар тоқат карда наметавонам. Ман наметавонам 24 соат дар як шабонарӯз писарамро посбонӣ намоям. Ман мехоҳам, ки оромии қалбӣ дошта бошам. Чӣ кор кунам?»

Дар давоми якчанд ҳафтаи оянда Худованд ба ман сухан гуфт ва маро мӯътақид гардонд, ки Кристоферро ба Ӯ бовар карда супорам. Баъди таваллуди писарамон ману шавҳарам вайро дар ҷамъомади дуогӣ ба Худо бахшида будем, вале Худо аз мо чизи бештареро мехост. Ӯ мехост, ки мо ба пуррагӣ ҳаёти фарзандамонро ба Ӯ бовар карда супорем. Вале мо чунин ҳисоб намекардем, ки кӯдакро ба Худо супорида, масъулиятро барои тақдири вай аз дӯши худ сокит мекунем, мо мехостем, ки худро дар алоқаи зич бо Худо бубинем. Мо медонистем, ки Ӯ китфи Худро барои мо мемонад, моро меомӯзонад ва ҳама чизро аз мо беҳтар ба ҷо меорад, ва мо, аз тарафи худ, вазифадорем «бачаро ба роҳе, ки ба вай мувофиқ аст тарбия намоем» ва ӯ «пир шавад ҳам аз он дур намешавад» (Мас. 22:6). Мо вазифадор будем, ки ба пуррагӣ ба Худо бовар кунем, зеро танҳо Ӯ метавонад оиди тарбияи писари мо ғамхорӣ намояд ва танҳо Ӯ метавонад ҳаёти ӯро бомаром созад.

Оиди ҳамаи соҳаҳои ҳаёти Кристофер дуо кардан лозим буд. Инро дарк карда истода, ман фаҳмидам, ки агар тарс барои писарам маро азоб диҳад, ин Рӯҳулқудс аст, ки диққати маро ба ягон масъалаи аниқи Кристофер ҷалб карданӣ аст, ки барои он дуо кардан лозим буд. Ва вақте ки ман дар бораи он дуо кардам ва писари худро ба дасти Худо додам, Ӯ маро аз ин масъалаи аниқ озод намуд. Вале ин маънои онро надошт, ки ман дигар ҳеҷ гоҳ оиди ин эҳтиёҷот дуо накардам, ин ба муддате чанд аз дӯши ман бардошта шуд. Вале ҳамин ки ин масъала аз сари нав ба миён омад, ман боз оиди он ба дуокунӣ сар кардам. Худо ба ман ваъда накарда буд, ки бо писари ман ҳеҷ гоҳ ҳеҷ чизи баде рӯй нахоҳад дод — танҳо дуоҳои ман қудрати Худоро, ки дар ҳаёти Кристофер амалкунӣ ва муҳофизаткуниро сар карда буд, раҳоӣ дод ва он гоҳ ман оромиро ба даст овардам.

Ман инчунин фаҳмидам, ки дар дуо барои кӯдак ман набояд аз Худо иҷроиши хоҳишҳои худпарастонаи худро талаб намоям. Ин танҳо ба он оварда мерасонд, ки ҳамаи мо дар вақти иҷро шудани он чизе, ки ман оиди он пурсида будам, рӯҳафтода мешудем. Аз афташ, ба бисёриҳо чунин дуо шинос аст: «Худованд, ман аз Ту хоҳиш менамоям, ки вақте Кристофер ба воя расад, ба духтари яке аз дӯстони беҳтарини мо хонадор шавад» (Бад намешуд, агар бо падару модари вай хеш мегаштем). Ё: «Оҳ, Худованд, чуноне кун, ки Амандаро дар ин мактаб гарму ҷӯшон пешвоз гиранд» (Ман дар ин вақт беташвиш мешудам). Бешубҳа, мо беҳуда ин фикрҳои ниҳонии худро бо овози баланд намегӯем, вале онҳо дар тасаввуроти мо мемонанд ва ба мо таъсир карданро давом дода, моро маҷбур месозанд, ки ба Худо хоҳишҳои худро амр намоем. Аз ин рӯ, ман варианти дигари дуоро интихоб намудам: «Худованд, ба ман барои кӯдак дуо карданро биомӯз. Ба ман биомӯз, ки вайро мувофиқи аҳкомҳои Ту тарбия намоям ва бигзор иродаи Ту дар ҳаёти вай ба амал ояд».

Вақте ки баъди чоруним сол духтарам Аманда таваллуд шуд, Худо аллакай дуо карданро оиди кӯдак омӯзонда буд, ки чизи ба кӯдак даркориро бо хоҳишҳои шахсии худ иваз накунам. Аз ин рӯ, ман фаъолона барои духтарам шафоатхоҳиро сар кардам. Дар давоми дувоздаҳ соли минбаъда Худо ба дуоҳои ман ба таври аз ҳама ҳайратовар ҷавоб дод ва имрӯз ман натиҷаҳои онро мебинам.

Ману шавҳарам ҳис мекунем, ки Худо дар бораи фарзандонамон ғамхорӣ менамояд ва онҳо бо хурсандӣ Ӯро эътироф менамоянд ва қадр мекунанд, зеро вақте ки падару модар барои фарзандони худ дуо мекунанд, қудрати Худо ба ҳаёти онҳо ворид мешавад.

Баъди таваллуди фарзанди нахустинамон ман бинобар сабаби ташвишҳо аз баҳри вай оромиро аз даст додам. Ман метарсидам, ки ягон кас вайро тела медиҳад, дар ванна ғарқ мешавад, ба ягон бемории марговар гирифтор мегардад, хӯрокдиҳии вайро фаромӯш мекунам, вайро саг мегазад, ба садамаи автомобилӣ дучор мегардад, вайро медузданд ё вай гум мешавад. Ва, на аз хоҳиши ба Худо итоат кардан, аниқтараш аз ноумедӣ сӯи Ӯ фиғон баровардам. Ӯ ҳамон замон ба ман ёдовар шуд, ки Кристофер — бахшоиши Ӯ бар мост, ва Ӯ дар бораи писари мо аз мо дида бештар ғамхорӣ мекунад. Таълимоти каломие ба хотирам омад: «Ҳамаи ғамҳои худро ба Ӯ вогузор намоед…» (1 Пет. 5:7).

«Худованд, ман беш аз ҳама дар ин ҷаҳон дар бораи писари худ дар ташвишам, аз ин рӯ вайро ба дасти Ту месупорам, зеро танҳо Ту метавонӣ ӯро дуруст тарбия намоӣ ва ба вай бехатарии пурраро таъмин кунӣ, ман мехоҳам инро якҷоя бо Ту ба ҷо орам».

Аз ҳамон рӯз инҷониб, ҳамин ки маро тарс фаро мегирифт, ман инро ҳамчун бонг барои сар кардани дуо қабул мекардам, ва то он даме, ки диламро осоиштагӣ фаро нагирад, дуо мекардам. Агар изтиробҳо маро тарк накунанд, ман якҷоя бо хоҳарон дар Масеҳ дуо карда, фарорасии осоиштагии Худоро дар дили худ интизор мешудам. Ҳар рӯз ман эълон мекардам, ки ман писарамро ба дасти Худо месупорам, ва аз Падари Осмонӣ хоҳиш мекунам, ки дар бораи вай ғамхорӣ намояд. Ин борро аз дӯши ман мебардошт, ва ман худро модари хушбахт ҳис мекардам.

Ман ин дуоро барои фарзандонам солҳои зиёд такрор кардаам. Ман ин дуоро он пагоҳие, ки бори нахуст онҳоро дар гурӯҳи якшанбегии калисо мондам, вақте ки онҳоро таҳти назорати мураббияи боғча дар гурӯҳи шабонарӯзӣ гузоштам, бори нахуст онҳоро ба боғчаи бачагон бурдам, вақте ки онҳоро дар утоқи духтур мондам, то ки ҷароҳатҳои онҳоро дӯзад, вақте ки онҳо бори нахуст ба дамгирӣ назди дӯстонашон рафта буданд, вақте ки онҳо ба Вашингтон парвоз карда буданд, то ки аз он ҷо ба саёҳат раванд, вақте ки онҳоро ба кемпинг гусел карда будам, вақте ки бори нахуст писарам паси чанбари мошини оилавиамон нишаст, ва ҳар боре, ки вай футбол бозӣ мекард, такрор мекардам.

Ба наздикӣ, вақте ки Кристофер ба коллеҷ рафт, ман вайро аз нав ба дасти Худо супоридам. Пеш аз рафтани вай ман якчанд моҳи ҷудоиро пеши назар оварда, гиря кардам. Ман ҳис мекардам, ки баъди рафтани вай ҳаёти мо сахт тағйир меёбад. Вале каме пеш аз рафтани вай Худо ба ман чунин суханонро кушод: «Зеро ки шумо бо хурсандӣ берун хоҳед рафт, ва бо осоиштагӣ гуселонида хоҳед шуд; кӯҳҳо ва теппаҳо пеши шумо бо овози баланд тараннум хоҳанд кард» (Иш. 55:12). Якҷоя бо ин Ӯ ба ман кушод, ки баъди аз вай ҷудо шудан, ҳам ба вай, ҳам ба мо хурсандӣ ва осоиштагӣ хоҳад омад. Фаҳмидан муҳим аст, ки фарзандони мо дар кадом марҳалаи ҳаёт, ки набошанд, мо онҳоро ба дасти Худо супорида, онҳоро ба дастони некӯ медиҳем. Мо медонем, ки онҳо бо хурсандӣ ва осоиштагӣ ба пеш мераванд ва Худо ба онҳо роҳи дурустро нишон медиҳад. Ӯ бо мо низ чунин хоҳад кард. Магар аз ин дида барои модар тасаллои дигаре ҳаст? Маҳз барои ҳамин ҳамон рӯзе, ки мо Кристоферро ба хобгоҳи барои якумкурсҳо таъин гардида овардем, дили маро хурсандие пур кард, ки онро танҳо Худо ба ман дода метавонист, ва дар ҳақиқат ба ман чунин намуд, ки ман тараннуми кӯҳҳо ва теппаҳоро мешунавам (ба Иш. 55:12 ниг.).

Ман медонам, ки маро маротибаҳои зиёд лозим меояд, ки фарзандони худро ба дасти Худо супорам. Ҳодисаи аз ҳама ҷиддӣ дар ҳаёти онҳо барои ман, албатта, хонадоршавии онҳо хоҳад буд. Дар бораи ин фикр карда истода, саргузашти Ҳанно ба хотирам меояд, ки вай аз Худо хоҳиш кард, ки ба вай писар ато фармояд. Худо ба дуоҳои вай ҷавоб дод ва вай Самуилро таваллуд кард. Баъд Ҳанно гуфт: «…Барои ҳамин писар дуо гуфта будам, ва Худованд хоҳиши маро, ки аз Ӯ илтимос карда будам, ба ман ато фармуд. Ва ман ӯро барои Худованд вақф намудам. Ӯ тамоми айёми умри худ вақф барои Худованд хоҳад буд. Ва дар он ҷо Худовандро ибодат карданд» (1 Подш. 1:27-28).

Ҳанно аҳд карда буд, ки писарро ба Худованд мебахшад, ва ҳамин ки аз сина ҷудо шуд, вайро ба хонаи Худованд бурда, таҳти ҳимояи коҳин Элӣ супорид. Ҳамин тариқ, вай қасами худро ба ҷо овард. Вале безобита шудан (ё баръакс, умедвор шудан) лозим нест. Худо талаб намекунад, ки шумо кӯдакатонро дар калисо барои тарбия кардан ба шӯбон ё завҷаи вай бидиҳед. Гап дар сари он аст, ки Ҳанно кӯдаки худро ба Худо бахшид, ва баъд кори фармудаи Ӯро ба ҷо овард. Дар натиҷа Самуил яке аз пайғамбарони бузургтарини Худо дар рӯи замин гардид.

Мо набояд ҳаёти кӯдаконро ба худ баста ё кӯшиши бо қувваи худ тарбия кардани онҳоро карда, дахолати Худоро ба ҳаёти онҳо маҳдуд намоем. Агар шумо боварӣ надошта бошед, ки Худо ҳаёти фарзандони шуморо идора менамояд, тарс барои онҳо шуморо фаро мегирад. Танҳо фарзандонро раҳо карда ва ба Худо имконияти озодона бо онҳо муошират карданро дода, метавонем ба роҳбарии Худо бовар кунем. Шумо инро танҳо дар он ҳолат ба даст меоред, ки агар мутобиқи Каломи Ӯ зиндагӣ кунед, бо роҳҳои Ӯ равед ва дар дуо ба Ӯ дар бораи ҳамаи ташвишҳои худ бигӯед. Мо бояд ба Худо умед бандем, зеро Ӯ метавонад дар бораи фарзандони мо, аз мо дида, хубтар ғамхорӣ намояд. Фарзандони худро ба дасти Падари Осмонӣ супорида, қудрати Ӯро эътироф намуда, мо ва фарзандонамон дар дилҳоямон осоиштагии беандозаро ба даст меорем.

Мо наметавонем дар як замон дар ҳама ҷо бошем, вале Худо метавонад. Мо наметавонем ҳама чизро бубинем, вале Худо метавонад. Мо наметавонем ҳама чизро бидонем, вале Худо метавонад. Агар, ба синну соли фарзандон нигоҳ накарда, онҳоро ба дасти Худо супорем, бо ин мо дар бораи имони худ ва боварии худ ба Ӯ шаҳодат медиҳем ва ҳамин тариқ барои тағйир додани ҳаёти онҳо қадами нахустинро мемонем. Дуо барои фарзандон аз ин сар мешавад.

Дар дуоҳои аз ҳама гарму ҷӯшони худ барои фарзандон мо беш аз ҳама аз Худо хоҳиш менамоем, ки онҳоро муҳофизат кунад. Агар дили мо барои бехатарии шахсии онҳо пуризтироб бошад, ҳал кардани ягон масъалаи онҳо барои мо мушкил мегардад. Мо чӣ хел барои ояндаи онҳо дуо мекунем, агар боварӣ надошта бошем, ки умуман ҳамин оянда фаро мерасад ё не?

То он даме ки Кристофер ҳабдаҳсола ва Аманда дувоздаҳсола нашуданд, мо дар Лос-Анҷелес зиндагӣ мекардем ва ҳамаи ин солҳо ман ҳамеша барои онҳо метарсидам. Дар он вақт сатҳи ҷинояткорӣ ҳамеша баланд мешуд, ва ҳатто ноҳияи мо, ки ба қадри кофӣ оромтар ҳисоб мерафт, ба ман ягон хел боварӣ бахшида наметавонист. Аз ин рӯ, ман ҳар рӯз оиди ин масъала дуо мекардам. Дар ҳақиқат барои бехатарии онҳо аз лаҳзаи дар батнам пайдо шуданашон шафоатхоҳӣ мекардам, то ки дар хурдсолӣ бо онҳо ягон воқеаи даҳшатоваре рӯй надиҳад. Дар он вақте ки онҳо калон мешуданд, ман дар бораи он дуо мекардам, ки Худованд онҳоро аз зӯроварӣ ва ҳодисаҳои нохуш муҳофизат намояд. Ман худам танҳо ва якҷоя бо дӯстони имондорам дуо мекардам: «…дар сояи болҳои Худ онҳоро пинҳон бикун. Аз шарироне, ки ба онҳо ситам мекунанд ва аз душманони қасди ҷонашон, ки онҳоро иҳота менамоянд» (ба Заб. 16:8-9 ниг.).

Аманда ва Кристофер, мисли ҳама кӯдакон меафтиданд, зонӯҳояшонро мезаданд, ҷароҳатҳо мебардоштанд, якчанд ҳодисаҳои ҷиддие низ рӯй дода буданд, ки моро лозим омада буд ба духтур муроҷиат намоем ва ҷароҳатҳоро бидӯзем. Вале ба онҳо зарбҳои ҷиддӣ нарасид. Ҳамин тавр то он даме буд, ки боре писарам ба садамаи автомобилӣ афтод, ки дар бораи он ман дар сарсухани ин китоб нақл кардам. Боре пагоҳӣ, баъди он, ки ман писару духтарамро ба мактаб гусел кардам — ҳар кадоми онҳо ҳамроҳи ҳамсинфонашон рафта буданд — ва ба хона баргаштам, занги телефон садо дод, ки аз он бештари падару модарон сахт метарсиданд.

«Хонум Омартиан, саломатии писаратон хуб аст, вале вай ба садамаи автомобилӣ афтодааст ва ҳоло дар беморхона мебошад. Мошинҳо сар ба сар заданд, зимнан ҳеҷ кадоми бачаҳои дар мошинбуда тасмаҳои муҳофизаткунандаро набаста буданд».

Дар роҳ ба беморхона ману шавҳарам барои ҳар се бачаҳо дуо мекардем. Ман ба хотир овардам, ки чӣ хел маротибаҳои зиёд то ба амал омадани ин мо ба сари Кристофер даст гузошта дар бораи он дуо мекардем, ки Худо вайро аз садамаи автомобилӣ муҳофизат намояд. Ман ҳангоми дуокунӣ ҳатто оятҳоро аз Китоби Муқаддас иқтибос меовардам: «…Зеро ба фариштагони Худ дар бораи ту амр хоҳад дод, ки туро дар ҳамаи роҳҳоят… нигоҳдорӣ кунанд. Туро дар кафҳои худ бардошта хоҳанд бурд, ки мабодо пои худро ба санге бизанӣ…» (Заб. 90:11-12). Худо ба дуоҳо ҷавоб медиҳад; ваъдаи Ӯ ба ҷо хоҳад омад. Ман дар ин бора медонистам. Агар Кристофер ба садама дучор шуда бошад, Худо бо фариштагони Худ бояд дар паҳлӯи вай бошанд ва ӯро муҳофизат кунанд. Ман инчунин онро низ дар хотир доштам, ки Китоби Муқаддас дар бораи одиле, ки аз Худо метарсад, чӣ мегӯяд: «Аз овозаи бад наметарсад; дилаш қавист, ба Худованд таваккал мекунад». (Заб. 111:7). Ва ман ором гаштам, ҳарчанд намедонистам, ки барои чӣ. Дили маро осоиштагии Худо фаро гирифт.

Ба беморхона омада мо фаҳмидем, ки Кристофер дар нишастгоҳи қафо дар даст сумкаи калон бо либосҳои варзишиаш нишаста будааст. Маҳз ҳамин сумка болиште гардид, ки зарбхӯрии ӯро аз нишастгоҳҳои пеш сабук гардонида буд, ва ҳамин тариқ, писари мо бо зонӯи дарида ва миёни зарбхӯрда халос шуд. Писарбачае, ки дар пеш нишаста буд, аз тирезаи шамолгардон парида рафт ва зарби ҷиддӣ бардошт. Ва писарбачае, ки дар паси чанбари мошин менишаст, рӯяшро ба чанбар зада ҷароҳат бардошт. Мошин тамоман аз кор баромада буд.

Ва мо, падару модарони писарони ҷабрдида аз он дар ҳайрат будем, ки баъди ин қадар дастурдиҳиҳои мо оиди зарурати бастани тасмаҳои муҳофизатӣ дар мошин, ҳеҷ кадоме аз кӯдакони мо ин корро накардааст. Агар онҳо ба мо гӯш медоданд, эҳтимол, умуман чунин зарбҳо намебардоштанд. Вале моро он хурсанд кард, ки ба шарофати дуоҳои мо фарзандонамон зинда монданд. Ҳамаи мо медонистем, ки писарони мо танҳо аз он сабаб наҷот ёфтаанд, ки мо маротибаҳои зиёд ба номи Исо барои ҳаёти онҳо дуо карда будем, ва мо барои ин Худоро шукргузорӣ намудем.

Дуои шумо кафолат намедиҳад, ки фарзанди шумо аз ногувориҳо халосӣ меёбад. Албатта, фарзандони моро лозим меояд, ки дардро аз сар гузаронанд, зеро он — қисми ҷудонашавандаи ҷаҳони гуноҳкоронаи мост. Вале дуои падару модар дар муҳофизати кӯдакон аз бадӣ нақши муҳимро мебозад, аз ин рӯ агар бадбахтиҳо рӯй диҳанд ҳам, кӯдакон сиҳату саломат мемонанд, ва ҳамаи ҳодисаҳои рӯйдода ба зарари онҳо набуда, балки ба манфиати онҳо хоҳад буд.

Шарти асосии пурсамари дуоҳои шумо — Каломи Худост, он ба шумо осоиштагӣ мебахшад. Ман ҳатто ҳисоби онро гум кардам, ки ҳангоми дар Лос-Анҷелес зиндагӣ карданамон чанд маротиба оиди муҳофизати оилаамон ва худам аз бадӣ, дуо кардаам. Ҳар бор ман Худоро оиди муҳофизат кардани мо аз зӯроварӣ, ки он интиҳо надошт, илтиҷо намуда, сатрҳои зеринро аз Навиштаҳои Муқаддас иқтибос меовардам: «Худое ки… маро аз душманонам раҳо кардаӣ! Маро аз мухолифонам баланд бардоштаӣ, аз золим халосӣ додаӣ» (Заб. 17:48-49). Ва боз: «Муборак аст Худованд, ки эҳсони аҷоиби Худро дар шаҳри муҳосирашуда ба ман зоҳир кард!» (Заб. 30:22).

Боз як бадбахтии Калифорния — ин зилзила аст. Ҳар бор пеш аз хоб ман дар бораи он дуо мекардам, ки Худо оилаи маро аз он муҳофизат намояд. Ҳамин тавр шуда буд, ки нисфишабӣ таккони сахт маро аз хоб бедор намуд ва ман бо даҳшат дар торикии том аз ҷой хестам, ки дар ин лаҳза дар атроф ҳама чиз меларзид ва алвонҷ мехӯрд. Ба ин ҳама ғавғои даҳшатоваре якҷоя шуда буд, ки аз ғурриши раъд ҳам даҳшатноктар буд. Инро фаромӯш кардан имконнопазир аст. Ин таври абадӣ дар хотир мемонад. Ман, то барои оилаи худ бо чунин сатрҳои Навиштаҳои Муқаддас дуо накунам, хоб намерафтам: «Худо паноҳгоҳ ва қуввати мост, мададгоре ки дар тангиҳо зуд пайдо мешавад; Бинобар ин нахоҳем тарсид, агарчӣ замин мубаддал шавад, кӯҳҳо дар қаъри баҳрҳо ба ҷунбиш оянд» (Заб. 45:2-3). Гарчанде Навиштаҳои Муқаддас ҳангоми бадбахтиҳо муҳофизати Худоро ваъда мекард, ман аз Худо чизи бештаре хоҳиш кардам: «Худованд, ман аз Ту илтиҷо мекунам, ки заминҷунбӣ нашавад. Вале агар он ба ҳар ҳол ба амал ояд ҳам, аз Ту хоҳишу илтиҷо менамоям, тавре кун, ки мо дар он ҷо набошем. Аммо агар ба Ту мақбул бошад, ки мо дар он ҷое бошем, ки заминҷунбӣ мешавад, аз Ту хоҳиш мекунам: моро муҳофизат намо».

Ман боварӣ дорам, ки Худо ба ин дуо ҷавоб дод, вақте ки мо аз Нортриҷ пеш аз заминҷунбие, ки 17-уми январи соли 1994 рӯй дода буд, баромада рафтем. Баъд аз якчанд моҳ ман бо кӯдакон дар ҳамон ҷойҳое будем, ки ба харобазор табдил ёфта буд, ва мо аз ин ҳодисаи рӯйдода ба даҳшат афтодем. Хонае, ки мо дар он зиндагӣ мекардем, тамоман вайрон шуда буд. Мо аз амали қудрати Худо ва меҳрубонии Ӯ ба ҳайрат афтода будем, вақте ки дар ҷавоби дуоҳои ман дасти раҳмдили Ӯ моро аз он ҷо берун овард ва наҷот дод.

Ман боварӣ дорам, ки ҳатто агар мо дар минтақаи заминҷунбӣ мешудем, Худо айнан ҳамон тавре, ки ба дигар одамон меҳрубонии Худро зоҳир сохт, моро низ муҳофизат мекард. Бадбахтиҳо дар ҳама ҷо рӯй медиҳанд. Асос — ба Худо умед бастан, дуо кардан ва ҷавобҳои Ӯро интизор шудан мебошад.

Ҳангоме ки мо дуо мекунем, дар ҳаёти мо чизе тағйир меёбад, вақте ки мо дуо накунем, ҳеҷ гуна дигаргунӣ ба амал намеояд. Агар мо дуо намекардем, бо кӯдакони мо чӣ ҳодиса метавонист рӯй диҳад ё рӯй надиҳад? Биёед мунтазир намешавем, ки ин кай ба амал меояд. Биёед худи ҳозир ба зону мезанем.

Ба кӯдакони мо лозим меояд яке аз озмоишҳои аз ҳама вазнинтаринро аз сар гузаронанд, вақте ки дар майнаи онҳо андешаи бардурӯғе роҳ меёбад, ки зери пардаи ҳақиқат ниҳон шудааст ва тақрибан дар шакли зерин ифода меёбад: «Маро касе дӯст намедорад», «Ҳеҷ кас ба қадри ман намерасад», «Касе ба ман шавқу ҳавас надорад», «Ман корношоям ҳастам», «Ман беҳад ғафс ҳастам», («беҳад хароб», «беҳад қоматбаланд», «аз ҳад зиёд хурд»), «Ман кундзеҳнам», «Ман беандоза боақл ҳастам» ва ғайра. Дилхоҳ дурӯғи ба ҳамин монанд дар фаҳмиши кӯдакон дар синни 12-13 солагӣ ҷойгир мешаванд, ва бисёр вақт, ба ҳаёти калонсолона дохил гашта, онҳо ҳанӯз зери таъсири он ҳастанд. Бинобар ин, ман боварӣ дорам, ки дуо кардан дар бораи он, ки кӯдаки шумо худро дӯстдошта ва даркорӣ ҳис кунад, ҳеҷ гоҳ дер намешавад; вай бояд худро пеш аз ҳама дар назди Худо дӯстдошта ҳис кунад, сипас дар назди оилаи худ, баъд дар назди ҳамсолон ва дигар одамон. Барои кӯдакон дуо карданро, вақте ки онҳо ҳанӯз тамоман хурд ҳастанд, ё дар ҳар як лаҳзаи дигари ҳаёти онҳо сар кардан мумкин аст, ва дар давоми тамоми ҳаёти онҳо дуо карданро дар бораи эҳтиёҷотҳои аниқ давом додан мумкин аст.

Ба ҳамаи мо ҳиссиёти радшуда буданро аз сар гузарондан пеш омадааст. Кадоме аз мо таҳқир, хиҷолатро аз сар нагузарондааст, бо ҳисси гуноҳкорӣ азоб накашидааст, худро ба ягон кор ношоям, ба ҳама нодаркор ҳис накардааст? Кадоме аз мо барои он, ки одамони моро иҳотакарда рафторамонро маҳкум кардаанд ё маъқул накардаанд, ғам нахӯрдаем?

Ҳамаи мо медонем, ки рад шудан чӣ маънӣ дорад, аз касе ки он барнаояд: аз аъзои оила, аз дӯст ё аз одами тамоман ношинос. Яке инро бо сабукӣ аз сар мегузаронад, зеро дар қаъри дил худро дӯстдошта ва даркорӣ ҳис мекунад. Дигаре бошад, вақте ки вайро рад карданд, аз он ҳодисаҳои сершумор дар дил ҷароҳатҳои чуқур гирифта, ба дилхоҳ муносибати нописандонаи атрофиён нисбати худ номувофиқ эътино мекунад. Бинобар ин, сабаби асосии бадиҳои дар дунёи мо ба амал меомадаро, рад шудани як қисми одамон аз тарафи дигар одамон ҳисобидан мумкин аст. Ҳамин тавр, коргари аз кор озод кардашуда ба ҷои кори пештараи худ меравад ва босси худ ва ҳамкорони пештараи худро тирборон мекунад. Ё шавҳари рад кардашуда зани худро мезанад ё мекушад. Модари аз тарафи ягон кас таҳқирёфта қаҳри худро ба сари кӯдак мерезад. Агар одам худро ба ҳама нодаркор ҳис кунад, дар қалби вай ҳама чизҳои бад ошкор мегардад, вале эътироф ва муҳаббати атрофиён, баръакс, дар вай ҳама чизҳои хубро бедор месозад. Одаме, ки худро ради мардум ҳис мекунад, чунин меҳисобад, ки ҳамаи атрофиён ба муқобили вай барангехта шудаанд: дар ҳар як нигоҳ, дар ҳар як сухани безарар, дар рафтори беаҳамияте вай барои худ таҳдидро мебинад, — дар он вақте ки шахси худро дӯстдошта ҳис мекарда дар худи ҳамин ҳолатҳо ягон чизи ба ин монандро намебинад. Пурра имконпазир аст, ки умуман ҳеҷ кас муқобили ин одам ягон фикре надошта бошад, вале худи вай ба он бовар дорад, ки вай ба касе даркор нест, ва бо ин ба худ зиёни бисёре мерасонад.

Аммо муҳаббати Худо қодир аст, ки ҳама чизро тағйир диҳад. Боварӣ ба он, ки Худо моро дӯст медорад ва қабул мекунад, ҳаёти моро тамоман дигаргун месозад. Худованд гуфтааст: «…Ман туро баргузидаам ва туро тарк накардаам» (Иш. 41:9), инчунин: «…бо муҳаббати абадӣ туро дӯст доштам…» (Ирм. 31:3). Ва Ӯ муҳаббати Худро исбот сохт, ки дар ин бора дар Китоби Муқаддас мегӯяд: «Лекин Худо муҳаббати Худро нисбат ба мо бо ҳамин исбот мекунад, ки ҳангоме ки ҳанӯз гуноҳкор будем, Масеҳ барои мо мурд» (ба Рум. 5:8). Вале аз ҳама хубаш он аст, ки: «…на мамот, на ҳаёт, на фариштагон, на мабдаъҳо, на қувваҳо, на ҳозира, на оянда, на баландӣ, на умқ, на ҳар гуна махлуқи дигар моро аз муҳаббати Худо, ки дар Худованди мо Исои Масеҳ аст, ҷудо карда наметавонад» (Ба Рум. 8:38-39).

Мо бояд дар бораи он дуо кунем, ки фарзандони мо ин ҳақиқатҳоро аз худ кунанд. Танҳо ҳамон вақте ки онҳо муҳаббати Худоро қабул мекунанд, онҳо дӯст доштан ва фаҳмидани дигар одамонро меомӯзанд.

Ҳарчанд маҳз муҳаббати Худо пеш аз ҳама ба ҳар як кас даркор аст, кӯдак дар навбати аввал ҳузур доштан (ё набудани) муҳаббати волидонро дар ҳаёти худ сахт эҳсос мекунад. Тифл онро аллакай дар лаҳзаҳои авали ҳаёт ҳис мекунад. Муҳаббати волидон ба кӯдак имконият медиҳад, ки муҳаббати Худоро аллакай дар синни хурдӣ дарк кунад. Аз ин рӯ, мо бояд аз рӯзҳои аввали ҳаёти фарзандонамон дуо кунем: «Худованд, ба ман мадад расон, ки кӯдакамро ба таври ҳақиқӣ дӯст дорам, ҳамон тавре, ки Ту онро мехоҳӣ, Ту ба ман омӯз, ки ба кӯдак муҳаббати худро тавре зоҳир созам, ки вай онро фаҳмида тавонад». Агар кӯдаки шумо аллакай калон аст ва бо ягон сабабе худро нодаркор ҳис мекунад, ин корро ба пагоҳ намонда, дуокуниро сар кунед. Аз Худованд хоҳиш кунед, ки дили вайро бо муҳаббати Худо пур кунад ва дили вайро барои муҳаббати шумо ва муҳаббати дигар одамон кушояд.

Аз Худо хоҳиш намоед, ки ба шумо зоҳир сохтани муҳаббатро ба кӯдак омӯзонад ва ба иблис имкон надиҳед, ки дили шуморо бо ҳисси гуноҳкорӣ барои нобарориҳои пештара рӯҳафтода созад. Ба шумо ин тактикаи вай бояд маълум бошад: «Кӯдаки ту худро нодаркор ҳис мекунад, зеро ту модар (падари) бад ҳастӣ»; «Агар ту ин қадар ноӯҳдабаро намебудӣ, ту метавонистӣ ба кӯдаки худ муҳаббати худро нишон диҳӣ»; «Туро касе дӯст намедошт, пас чӣ тавр ту метавонӣ ягон касро дӯст дорӣ?» Ҳамаи ин дурӯғ аз дӯзах меояд ва як қисми нақшаи иблис аст.

Агар шуморо ҳисси гуноҳкорӣ ё хотираҳо дар бораи нокомиҳо дар ягон соҳаи ҳаёт азоб диҳад, андешаҳои худро дар назди Худо кушоед, дар бораи ин масъала дуо кунед, онро ба дасти Худо супоред, ва баъд ба таври қатъӣ гӯед: «Худованд кӯдаки маро дӯст медорад. Ман кӯдакамро дӯст медорам. Дигар одамон кӯдаки маро дӯст медорад. Ва агар кӯдаки ман худро дӯстдошта ҳис накунад, пас вай ба дурӯғе бовар кардааст, ки онро душман талқин кардааст. Мо зиндагӣ карданро дар розигӣ бо дурӯғи иблис инкор мекунем». Ҳарчанд аз шумо қатъияти бисёр ва пуртоқатӣ талаб карда мешавад, ба дурӯғи душман роҳ надиҳед, онро бо ҳақиқати Худо рад кунед, ва баъд дар бораи он дуо кунед, ки Худованд муҳаббати Худро ба дили кӯдаки шумо резад, ва дар бораи он, ки кӯдак муҳаббати шуморо низ қабул карда тавонад.

Ғайр аз дуо кардан кӯшиш кунед, ки муҳаббати худро ба кӯдак бо нигоҳ, дастрасӣ, (бигзор он силакунӣ, ба оғӯшгирӣ, бӯсидан бошад), бо рафторҳо, корҳо ва суханон ифода созед. Ман мушоҳида кардам: вақте ки ман меҳрубонона ба кӯдакон даст расонда рост ба чашмони вай нигоҳ карда мегуфтам: «Ман туро дӯст медорам. Ба ман чунин менамояд, ки ту зӯр ҳастӣ», ин лаҳза ҳамеша қиёфаи духтар ё писарам, тарзи рафтори онҳо тағйир меёфт. Инро таҷриба карда бинед ва худатон боварӣ ҳосил кунед. Шояд дар аввал шумо худро каме нороҳат ҳис кунед, зеро ин барои шумо тамоман нав аст ё аз он сабаб, ки фарзандатон — ҷавони наврас ё аллакай инсони баркамол аст, — ба ҳар ҳол, шарму ҳаёро як сӯ гузоред ва ҳамин тавр рафтор кунед. Агар ба шумо оғоз кардани ин иқдом душвор бошад, аз Худо хоҳиш кунед, ки барои ин ба шумо қувват диҳад, дуо кунед, то ки ин амали шумо дар дили писар ё духтаратон тарафдорӣ ёбад.

Агар шумо ҳис кунед, ки нисбати кӯдакатон дар дилатон муҳаббат нест, онро аз Рӯҳулқудс хоҳиш кунед. Китоби Муқаддас мегӯяд: «…чунки муҳаббати Худо дар дилҳои мо ба воситаи Рӯҳулқудс, ки ба мо ато шуд, ҷорӣ шудааст» (Рум. 5:5). Ғайр аз ҳамаи ин, Худо мехоҳад моро бо муҳаббати Худ пур созад, то ки он ба дигар одамон низ резад. Барои кӯдаки худ дуо карда, шумо на танҳо муҳаббати Худоро қабул мекунед, балки маротибаҳои зиёд онро афзун мегардонед ва ҳамин тавр, он аз дили шумо ҷорӣ мегардад.

Пеш аз ҳама мо мехоҳем, ки фарзандони мо Исоро Наҷоткори худ эътироф намоянд. Танҳо дар ҳамин вақт мо метавонем дилпур бошем, ки ҳаёти абадӣ ба онҳо кафолат дода шудааст ва баъд аз марг мо бо онҳо дар осмонҳо вомехӯрем. Чӣ умеди аҷиб!

Дебби Бун ва шавҳари вай Габри, ки дар ҷамъомадҳои дуогии «Барои ҳаёти фарзандонамон шафоатхоҳӣ менамоем» иштирок мекарданд, аз ман хоҳиш намуданд, ки барои яке аз албомҳои Дебби, ки дар он вай метавонист ҳиссиётҳои аз ҳама ниҳонии волидайнҳоро ба кӯдакон кушояд, суруде нависам. Ман матни чунин сурудро навиштам ва онро «Аз ҳама боло» номидам; шавҳарам барои он оҳанг эҷод кард, ва Дебби онро сабт намуд ва акнун дар консертҳои худ иҷро менамояд. Ман медонам, ки суханони ин суруд фикри ҳар як падару модари имондорро аниқ ифода менамоянд. Ана онҳо:

Кӯдакони мо дар панҷсолагӣ қарор доданд, ки Исоро ба ҳаёти худ даъват намоянд. Мо ба онҳо дар бораи Худо нақл мекардем, якҷоя бо онҳо ҳар рӯз дуо мекардем ва мунтазам онҳоро ба калисо мебурдем, ки он ҷо ба онҳо пайравӣ карданро ба Худованд меомӯзонданд. Дилҳои Кристофер ва Аманда барои қабул кардани Исо аллакай кушода буданд, вале мо ҳеҷ гоҳ ин фикрро ба онҳо бор намекардем ва ба ин исрор намекардем. Ба ҷои ин, мо дар бораи он дуо мекардем, ки каломи таълимдиҳандаи Худованд ба дилҳои онҳо роҳ ёбанд ва дар он хоҳиши муошират кардан бо Худоро бедор созад. Мо мехостем, ки онҳо ин қарорро мустақилона, бе ягон фишор аз тарафи мо, қабул кунанд. Вақте ки, ниҳоят, ин соат фаро расид, Кристофер ва Аманда дар бораи Исо ба мо савол доданро сар карданд ва дар ниҳояти кор аз мо хоҳиш карданд, ки дар бораи он дуо кунем, ки онҳо Исоро Наҷоткори худ эътироф кунанд. Дилҳои волидонаи мо аз хурсандии дарки он, ки ояндаи писару духтарамон наҷот дода шудааст, пур гашта буд.

Фарқ надорад, ки фарзандонатон чандсолаанд, зеро дуоро барои наҷоти онҳо сар кардан ҳеҷ гоҳ на барвақт аст ва на дер. Исо гуфт: «…ба ростӣ, ба ростӣ ба ту мегӯям: кас агар аз олами боло таваллуд наёбад, Малакути Худоро дида наметавонад» (Юҳ. 3:3). Ӯ инчунин гуфт: «Инак, назди дар истода, тақ-тақ мекунам: агар касе овози Маро шунида, дарро воз кунад, назди ӯ даромада, бо ӯ таоми шом хоҳам хӯрд, ва ӯ бо Ман» (Ваҳй 3:20). Мо мехоҳем, ки фарзандони мо дари дили худро ба Исо кушоянд ва ба Малакути Худо, ҳам дар ин ҳаёт ва ҳам баъд аз он, дароянд. Дониста монед: агар шумо барои ояндаи абадии кӯдакони худ дуо накунед, он метавонад фаро нарасад.

Баъди имон овардани фарзандон ба Худованд, волидон бояд барои барқароршавии муносибатҳои мувофиқ байни онҳо ва Худо дуо кунанд. Чанд маротиба мо дар бораи он шунидем, ки фарзандоне, ки ҳангоми хурдсол будан бо Худо буданд, вале баъди ба синни наврасӣ ё ҷавонӣ расидан аз Ӯ рӯ гардонданд? Мо мехоҳем, ки фарзандони мо «…аз дониши иродаи Ӯ дар ҳар ҳикмат ва фаҳми рӯҳонӣ пур» шаванд ва «ба тавре ки муносиби Худованд рафтор намуда, аз ҳар ҷиҳат ба Ӯ писанд оед, ва дар ҳар кори нек самара диҳед, ва дар дониши Худо нашъунамо ёбед» (Қул. 1:9-10). Павлус ва Тимотиюс ҳамин тавр дар Қӯллас барои фарзандони Худо дуо мекарданд, ва мо бояд ҳамин тавр барои фарзандони худ дуо кунем. Ҳаёти Худованд барои ҳар яки мо он сарчашмае мебошад, ки аз он мо метавонем ягон чизи наверо ба худ гирем, ки он бояд як ҳиссаи худи мо гардад. Бояд ҳамеша аз Худованд дар бораи он хоҳиш кард, ки Рӯҳи Муқаддаси Ӯ ба фарзандони мо нозил шавад.

Нисбати худ ҳурматро талаб кардан — оё ин аҷиб нест? Оё одамонро дар бораи он хотиррасон кардан даркор аст, ки якдигарро ҳурмат намоянд? Ҳа, ин ҳамин тавр аст, агар сухан дар бораи одамони бегона равад, на дар бораи фарзандони худамон, чунки ба онҳо инро омӯзондан лозим аст.

Китоби Муқаддас мегӯяд: «Эй фарзандон, ба падару модари худ дар Худованд итоат намоед, зеро ки ин аз рӯи инсоф аст. „Падару модари худро иззат намо“, ин аст ҳукми аввалин бо чунин ваъда: „То ки некӯаҳвол бошӣ ва бар замин умри дароз бинӣ“» (Эфс. 6:1-3). Агар фарзандони мо ин ҳукми Худовандро иҷро накунанд, онҳо на танҳо метавонанд аз баракатҳои Худо маҳрум гарданд, балки ҳаёти онҳо кӯтоҳтар мегардад. Китоби Муқаддас огоҳ мекунад: «Касе ки падару модари худро дашном диҳад, чароғаш дар торикии зулмот хомӯш мегардад» (Мас. 20:20). Онро фаҳмида, ки таъсир расондан ба ҳаёти фарзандонамон дар дасти худи мост, мо бояд барои онҳо дуо кунем ва ба интизоми қатъӣ одат кунонда, онҳоро дуруст тарбия диҳем. Вале мо бояд рӯҳи эътирозро, ки он қудрат дорад ба таври ноайён дар дили кӯдакони мо ҷойгир шавад ва онҳоро аз роҳи ҳақиқӣ барорад, фарқ карда ва ба он истодагарӣ намуда тавонем.

Беитоатӣ — ин ғурурест, ки амалӣ гардонда шудааст. Рӯҳи беитоатӣ мегӯяд: «Ман мехоҳам он кореро кунам, ки худам мехоҳам, ба он нигоҳ накарда, ки дар ин бора Худо ва дигар одамон чӣ андеша доранд». Китоби Муқаддас таълим медиҳад: «Зеро ки беитоатӣ мисли гуноҳи ҷодугарист…» (1 Подш. 15:23), зеро натиҷаи ҳар ду — қабул накардани пурраи Худо мебошад. Дар худи ҳамон оят гуфта шудааст, ки «муқобилият — мисли бутпарастӣ». Ғурур ба исён бурда мерасонад, вале якравӣ ба одам халал мерасонад, ки тавба кунад ва худро дар назди Худо фурӯтан созад. Одами беитоат метавонад ба ягон бут саҷда кунад. Агар фарзандон падару модарро ҳурмат накунанд, ин пеш аз ҳама ба мавҷуд будани бутҳо дар дилҳои онҳо ишора мекунад (дар айни ҳол синну соли кӯдак фарқ надорад). Номи ин бутҳо маълуманд: ин ғурур ва худпарастӣ аст. Бинобар ин агар кӯдакон ҳурмат кардани волидонро наомӯзанд, онҳо ба Худо беитоат мегарданд. Онҳо иброз медоранд: «Ман он чиро мехоҳам, ки мехоҳам ва ҳар вақте ки хоҳам».

«Эй вой бар писарони исёнкор, — мегӯяд Худованд, — ки машварат қабул мекунанд, вале на аз ҷониби Ман, ва тадбирҳо меандешанд, вале на бар тибқи рӯҳи Ман, то ки гуноҳро бар гуноҳ зам кунанд!» (Иш. 30:1). Дуои мо қудрат дорад бутҳои ғурур ва худпарастиро шиканад ва рӯҳи беитоатиро дар дили кӯдак фурӯтан созад.

Хилофи беитоатӣ — итоаткорӣ ё бо роҳҳои Худо рафтан мебошад. Итоаткорӣ ба одам ҳиссиёти бехатарии пурра ва дилпурӣ ба онро медиҳад, ки вай дар роҳи дуруст аст ва дуруст рафтор мекунад. Китоби Муқаддас барои итоаткорӣ баракатро ҳамчун тӯҳфа, вале дар ҳолати баръакс — зулмот ва маргро ваъда медиҳад. Мо мехоҳем, ки фарзандони мо дар назди Худо дар итоаткорӣ бошанд, то ки онҳо аз худ дилпур шаванд, худро дар бехатарӣ ҳис кунанд, то ки умри онҳо дароз бошад, ва дар дили онҳо ҳамеша оромӣ ва осоиштагӣ бошад. Яке аз иқдомҳои нахустин ба итоаткории ҳақиқӣ — ин тайёр будан ба итоат ва ҳурмат кардани волидон мебошад. Вале ба ин кӯдакро омӯзондан даркор аст ва раванди омӯзишро сабуктар гардондан мумкин аст, агар ки дуо кунем.

Ҳангоме ки писари мо чордаҳсола буд, вай деворҳои ҳуҷраашро бо расмҳои артистони дӯстдоштаи худ, ки аз эълонҳо гирифта буд, ширеш кард. Вале либос, тарзи истодан ва худи мазмуни мусиқавии эҷодиёти баъзеи онҳо барои мо, волидон рӯирост таҳқиркунанда буд ва тамоман Худоро ҷалол намедод. Вақте ки мо аз Кристофер хоҳиш кардем, ки ин эълонномаҳоро аз девор канда гирад ва фаҳмондем, ки барои чӣ, вай дар аввал нахост, ки хоҳиши моро иҷро кунад, вале баъд бо ситезаи ошкоро ба он итоат кард. Баъд аз чанд муддат ӯ боз эълонҳоро овезон кард — дигаронашро, вале онҳо низ аз аввалинҳо беҳтар набуданд. Ин маротиба мо қатъӣ будем ва сахттар амал кардем — мо худамон ҳамаи инро аз деворҳо канда гирифтем.

Ин барои Кристофер лаҳзаҳои душвор буд. Мо фаҳмидем, ки бо зоҳиршавиҳои аввалини рӯҳи беитоатӣ сару кор дорем, ва бинобар ин қарор додем ҳамон тавре амал намоем, ки Китоби Муқаддас мефармояд: «Зиреҳи куллии Худоро дар бар кунед, то ки битавонед ба дасисаҳои иблис муқобилат намоед» (Эфс. 6:11.). Мо дуо карда, ба Каломи Худо рӯ овардем, мо имони худро ба қудрати Худо эълон карда, хоҳиш намудем, ки ба мо қувват диҳад, то ки ин монеаро барҳам занем. Мо дар Рӯҳ муҳориба мекардем ва назорат мекардем, ки чӣ тавр Худованд вазъиятро зери назорат мегирад. Ҳолати писари мо тағйир ёфт ва маротибаи дигар вай эълонҳоеро овехт, ки ба талаботҳои мо — волидон ҷавоб дода метавонистанд. Ин таъсири бевоситаи қувваи Худо дар натиҷаи дуоҳои мо буд.

Ҳодиса бо эълонҳо имрӯз он қадар аҳамиятнок наменамояд, вале он вақт ба мо лозим омад, ки бо рӯҳи пурқуввати эътироз сару кор дошта бошем, ки он кӯшиш дошт аз хости волидон ва Худо болотар истад. Ва мо, пеш аз он, ки тавонад дар ҳуқуқҳои худ мустаҳкам гардад, ба вай муқобилати даркорӣ нишон додем. Мо вазифадор будем, ки дар ин мубориза ғолиб оем, зеро медонистем: Худо ва Каломи Ӯ тарафдори мо буданд, инчунин барои он, ки чизи хеле муҳим, маҳз ҳаёти ояндаи абадии писари мо ба марра гузошта шуда буд.

Агар кӯдаки шумо аллакай наврас, ё ҳатто ҷавони баркамол аст, ва шумо мебинед, ки вай рӯз аз рӯз якравтар ва саркаштар шуда истодааст, шумо ҳамчун волидон ба фарзанди худ бояд боз ҳам серталабтар гардед ва дар бораи яроқе, ки дар ихтиёри шумо аст, — дуо — фаромӯш накунед. Дар хотир нигоҳ доред, ки шумо на бо писар ё духтари худ мубориза мебаред. «Чунки муборизаи мо на бар зидди хун ва ҷисм аст, балки бар зидди сарварон, бар зидди ҳукуматдорон, бар зидди фармонравоёни ин олами зулмот аст, бар зидди қувваҳои рӯҳии шарорат, ки дар афлок аст» (Эфс. 6:12). Шумо бо душман мубориза мебаред. Хушбахтона, Исо ба мо қудрат додаст «тамоми қуввати душманро поймол…» (Луқ. 10:19) намоем. Ҳамин тариқ, натарсед ва шубҳа накунед, балки аз ин қудрат истифода баред.

Рӯҳи беитоатӣ метавонад дар хислати фарзанди шумо дар дилхоҳ вақт зоҳир гардад, вале мо тайёр ҳастем, ки вайро бо дуо ва Каломи Худо фурӯтан созем, дар айни ҳол, дар бораи чунин усулҳои кор, ба монанди интизом ва панддиҳӣ фаромӯш намекунем. Бигзор исёнгарии кӯдакатон шуморо хиҷил насозад. Дар хотир дошта бошед, ки Исои Масеҳ — Ҳокими ҳама чиз аст.

Якчанд сол пеш аз ин ман бо хоҳарам ҷиддӣ ҷанҷол кардем. Кор бо он анҷом ёфт, ки муносибатҳои ману вай дар давоми ду сол канда шуд. Сабаби ин ҷанҷол нофаҳмии пурраи ҳамдигарии мо буд. Озор моро аз қудрати фаҳмидани қалби шахси наздик ва он чӣ, ки дар он шуда мегузашт, маҳрум сохта буд. Мо ҳарчанд, ки дар як оила тарбия ёфта будем, дар дунёҳои гуногун зиндагӣ мекардем. Ҳамаи ин маро хеле мутаассир месохт, ва ман то вақти пурра оштишавиамон ва барқарор шудани муносибатҳои нек дар байнамон дуо мекардам. Ман боварӣ дорам, ки агар мо волидони имондор ва дуокунанда медоштем, чунин ҷанҷол ба амал намеомад.

Душмани ҷонҳои мо аз ҳама бештар мехоҳад ба умқи муносибатҳои барпокардаи Худо дохил шавад, то ки дар байни мо душманӣ андозад ва тухми ҷудоӣ корад. Ва ҳар чӣ зудтар вай ба мақсади худ — вайрон сохтани оила — расад, аъзоёни оила ҳамон қадар заифтар мегарданд ва ҳамон қадар зудтар душман ҳаёти онҳоро зери назорати худ мегирад. Воситаи ягона муқобили ин — дуои мо аст. Барои тамоми оилаи худ ва барои тамоми хешу табор ва занону шавҳарон, кӯдакони онҳо дуо карда, мо имконияти иблисро барои вайрон кардани муносибатҳои байниҳамдигарии мо кам мекунем.

Ҳангоме ки духтарамон таваллуд шуд, писарамон чорсола буд. Аз худи аввал ман дар бораи он дуо мекардам, ки Кристофер ва Аманда дӯстони наздик шаванд ва барои ин ҳамаи кори имконпазирро кардам. Ва дар ҳақиқат, солҳои аввал дӯстии онҳо он қадар мустаҳкам буд, ки ҳатто одамони бегона инро пайхас мекарданд. Вале ҳамин ки Кристофер ба синни наврасӣ расид, ҳама чиз тағйир ёфт. Вай дӯстони нав ва шавқу ҳаваси нав ёфт, ва барои хоҳари хурдӣ вай тамоман вақт намеёфт. Ба Аманда ҳазлҳои наврасонаи ҳамсолони бародари калонӣ нофаҳмо буд. Вай худро тамоман нодаркор ҳис карда аз Кристофер дур шуд. Ин ҳама маро хеле озурда сохт ва маро лозим омад, ки нақши доварро ба ӯҳда гирам.

Вале дар як рӯзи хеле хуб ман фаҳмидам, ки хато дар чист: ҳанӯз то ин ҳодисаҳо, пай бурда, ки муносибатҳои Кристофер ва Аманда хеле хуб буд, ман ором шудам ва дуокуниро дар ин бора бас кардам. Акнун саҳви худро дарк карда, ман боз дуо карданро дар бораи ин сар кардам. Оҳиста-оҳиста вазъият тағйир ёфтан гирифт, зиддиятҳо барҳам хӯрданд ва дар муносибатҳои онҳо гармӣ пайдо шуд. Ман боварӣ дорам, ки агар ман бекор меистодам, ин кор метавонист бо кандашавии қатъӣ ба охир расад, монанди он, ки байни ману хоҳарам шуда гузашта буд. Ва ҳарчанд, ки имрӯзҳо муносибатҳои байни фарзандони ман ҳанӯз аз идеалӣ дур мебошанд, онҳо нав мешаванд ва ҳамеша мустаҳкам мегарданд. Ман бошам, дуо карданро дар бораи онҳо то охири ҳаёт давом медиҳам.

Чӣ қадар оилаҳо ҳаволаи тақдир гаштаанд, танҳо барои он, ки касе барои онҳо дуо намекунад? Ман медонам, ки беҳад бисёр. Дарк кардани он, ки оила вайрон шудааст, ва байни наздиконе, ки дар як хона калон шудаанд, ягон чизи умумие нест, хеле андӯҳгин аст. Дидани он, ки ин ҳама бо кӯдакони худи мо шуда истодааст, талх аст. Вале ин тавр набояд шавад.

Дар Китоби Пайғамбар Ишаъё Худо мегӯяд, ки мӯъҷизотҳо дар ҳаёти он касоне рӯй медиҳад, ки дуо мекунанд ва рӯза медоранд: «…ту асосҳои чандин асрро барпо хоҳӣ намуд…» (Иш. 58:12). Худо мехоҳад, ки мо «барпокунандагони» робитаҳои оилавӣ ва хешу таборӣ гардем, ки он бо хости Ӯ бино шудааст, то ки дар наслҳои оянда ягонагии рӯҳонӣ нигоҳ дошта шавад.

Китоби Муқаддас инчунин мегӯяд: «Бо якдигар ҳамфикр бошед; ҳавобаландӣ накунед, балки бо ҳақирон муошират намоед; худро доно мапиндоред» (Рум. 12:16). Моро лозим аст дар бораи фурӯтанӣ ва ягонагӣ дуо кунем.

Исо гуфт: «Хушо сулҳҷӯён, зеро ки онҳо фарзандони Худо хонда хоҳанд шуд» (Мат. 5:9). Пас, биёед сулҳҷӯ бошем: охир мо дар ин ҷаҳон ин қадар кам ҳастем; «…Пас, дар роҳи сулҳу осоиштагӣ ва тақвияти якдигар саъю кӯшиш кунем» (Рум. 14:19). Биёед, дуо карданро дар бораи он касоне сар мекунем, ки онҳо барои мо аз ҳама азизтаранд, — барои фарзандонамон, то ки баъдтар барои дигар хешу таборон низ дуо карданро ёд гирем.

Ман ҳамеша дар бораи дӯстони фарзандони худ дуо мекардам, ва бештари дӯстони онҳо бачаҳои хуб буданд. Вале баъзан Кристофер ва Аманда дӯстоне пайдо мекарданд, ки муошират карданро бо онҳо ман ҳамчун модар маъқул намекардам. На барои он, ки ба ман худи ин кӯдакон маъқул набуданд, ба ман он таъсире, ки онҳо ба кӯдаки ман мерасонданд, маъқул набуд. Аммо воситаи ягонаи ман, чун ҳамеша, дуо буд. Ман дар бораи он дуо мекардам, ки чунин дӯсти кӯдаки ман ё тағйир ёбад, ё ба таври ҳамешагӣ аз ҳаёти вай равад. Дар ҳар ҳолат ман ба дуоҳои худ ҳамеша ҷавоб мегирифтам. Якчанд маротиба вақт асоснок будани тарсҳои маро тасдиқ мекард, вақте ки ҳаёти он кӯдакон як масъалаи ҳалталаби бузург гашта буд.

Чун қоида, волидон ба он, ки фарзанди онҳо бо кӣ дӯстӣ мекунад, хеле бадрашкона муносибат мекунанд, чӣ тавре ки мегӯянд, онҳо хатарро ботинан эҳсос мекунанд. Дар чунин ҳолат бояд аз Рӯҳулқудс хоҳиш намуд, то Ӯ ба шумо мадад расонад, ки вазъиятро дуруст фаҳмед ва мувофиқи он дуо кунед.

Яке аз давраҳои аз ҳама пуризтироби ҳаёти мо кӯчидани оилаи мо аз Калифорния ба штати Теннеси буд. Мо ин иқдомро айнан дар ҳамон вақт пеш гирифтем, ки писарамон мактабро хатм мекард, духтарамон бошад, акнун ба синфи ҳафтум гузашта буд, яъне дар давраи аз ҳама номусоид барои иваз кардани муассисаи таълимӣ.

Албатта, ман он вақт тамоман намехостам, ки фарзандонам ба мактаби дигар гузаранд, вале ману шавҳарам хости Худоро хеле хуб мефаҳмидем, ки ба мо зарурати кӯчиданро нишон медод. Тамоман пурдард будани ин иқдомро барои фарзандонамон фаҳмида, ман дар ин бора дуо карданро якчанд моҳ пеш аз кӯчиданамон сар кардам ва баъдтар ҳам дуо карданро давом додам: «Худовандо, ба фарзандони ман мадад расон, ки дар мактаби нав дӯстоне пайдо кунанд, ки ба Ту мақбул бошанд. Ман медонам, ки Ту моро ба ин ҷо овардаӣ, ва кӯдакони маро танҳо намегузорӣ. Ман намехоҳам, ки дар ҷидду ҷаҳди худ дар муошират кардан ва эътироф карда шудан дар муҳити ҳамсолон онҳо дӯстоне пайдо кунанд, ки симои ахлоқии онҳо ба талаботҳои Ту мувофиқат накунанд. Ба ҳаёти онҳо дӯстонеро дохил намо, ки барои онҳо намунаи ибрат шаванд».

Шаш моҳи аввал дар мактаби нав Кристофер ва Аманда худро тамоман танҳо ҳис мекарданд, ва ман барои ин эҳтиёҷоти онҳо дуо карда шабҳои бехобии бисёреро аз сар гузарондам. Ман худро тамоман бечора ҳис мекардам. Охир ман наметавонистам мисли солҳои барвақти кӯдакӣ ба ҳаёти онҳо мудохила намуда, худам барояшон интихоб кардани дӯстонро сар кунам! Вале ҳатто агар ба ин кор машғул мегаштам, ман ҳеҷ гоҳ он кореро, ки Худо дар ҷавоби дуоҳои ман кард, карда наметавонистам. Дар ниҳояти кор Кристофер ва Аманда дӯстоне пайдо карданд, ки баъдтар дӯстони аз ҳама беҳтарин дар ҳаёти онҳо гаштанд. Ин тасодуф набуд, ин «хэппи энд» (ба охиррасии хушбахтона)-и муқаррарӣ набуд — ин буд самараи дуоҳои шафоатхоҳонаи ман, ашкҳои ман ва хоҳишҳои ман, ки ба Худо равона карда шудаанд: «Худованд, ба фарзандони ман ёрӣ расон дӯстоне пайдо кунанд, ки ба Ту мақбул бошанд ва барои Кристофер ва Аманда намунаи ибрат гарданд».

Оиди ин масъала Китоби Муқаддас ба мо таълим медиҳад: «Зери юғи бегона бо якҷоягии беимонон сар хам накунед. Зеро ки адолат бо шарорат чӣ алоқае дорад? Ва нур бо зулмот чӣ умумияте дорад? Масеҳ бо блияал чӣ созгорӣ дорад? Ё имондор бо беимон чӣ ширкате дорад» (2 Қӯр. 6:14-15). Дар ин суханон муошират кардан бо дӯстони беимон манъ карда нашудааст, вале дастури аниқе аст, ки дӯстони наздики мо танҳо имондорон буда метавонанд. Китоби Муқаддас мепурсад: «Оё ду кас якҷоя роҳ мераванд, бе он ки маслиҳатро ба як ҷо монда бошанд?» (Ом. 3:3). Ва ҷавоб медиҳад: «Одил ба ёри худ роҳ нишон медиҳад, вале роҳи шарирон онҳоро дар иштибоҳ меандозад» (Мас. 12:26).

Агар фарзанди шумо дӯстони наздики имондор надошта бошад, барои ин эҳтиёҷот дуо карданро худи ҳозир сар кунед. Аз Худо хоҳиш намоед, ки дӯстони беимони онҳо ба Худованд имон оваранд ва дӯстони нави имондор ба ҳаёти онҳо ворид гарданд. Бисёр вақт волидон дар тағйир додани чизе ва муҳофизат кардани фарзандон аз таъсири бади баъзе одамон худро оҷиз мешуморанд. Вале мо нотавон нестем. Қудрати Худо ва ҳақиқати Каломи Ӯ тарафдори мо мебошад. Агар касе фарзанди шуморо аз роҳи ҳақиқат бароварданӣ шавад, ноумед нашавед. Навиштаҳои Муқаддас моро дар бораи хатари муошират кардан бо гурӯҳи бад он қадар бисёр огоҳ мекунад, ки мо ҳеҷ гуна ҳуқуқ надорем ба ин огоҳкуниҳо аҳамият надиҳем.

Ба ҳаёти фарзандони мо дӯстони онҳо, ки худро ҳамчун намуна барои пайравӣ намоиш медиҳанд, таъсири бузург мерасонанд. Пас, оё мо барои фарзандонамон дуо накарда метавонем?

Аз рӯзномаҳо дар бораи дуздӣ, ғоратгарӣ, кушторҳо аз тарафи ҷавонон, дар бораи он, ки онҳо чӣ тавр дар алоқаҳои шаҳвонӣ неку бадро фарқ намекунанд, хонда, надидан мумкин нест, ки онҳо аз Худо наметарсанд, роҳҳои Ӯро дуруст намефаҳманд ва хоҳиши бо тамоми дилу ҷон ҷӯстани Ӯро надоранд. Баъзеи онҳо аз оилаҳои масеҳӣ баромада ва Масеҳро Наҷоткори худ эътироф карда буданд, вале азбаски онҳо дар тарси Худованд тарбия наёфта буданд ва ба онҳо хостани ҳузури Ӯро наомӯзонда буданд, онҳо ба хоҳишҳои ҷисми худ пурра гузашт карданд.

Тарс дар назди Худо онро дар назар дорад, ки мо бояд бо тамоми дилу ҷон Ӯро дӯст дорем ва ҳурмат намоем, дар назди қувва ва қудрати Худо эҳтироми беандоза ҳис кунем. Дар асоси тарси Худо дарк кардани ҳеҷ будани ҳаёти инсон бе Ӯ ва миннатдор будан барои муҳаббати Ӯ, ки ба мо ваъда медиҳад, ки ҳеҷ гоҳ моро рӯҳафтодагӣ фаро намегирад, меистад. Тарси Худованд гуруснагии ҷонро, яъне ҷидду ҷаҳди ба Худо расидан, ба Ӯ наздик шуданро мефаҳмонад.

Дар атрофи мо он қадар чизҳои бисёре ҳаст, ки фарзандони моро аз Худо дур месозанд. Иблис ба ҳар як кӯдак наздик мешавад, вайро ба васваса меандозад ва ба аксуламали вай назорат мекунад — оё ин кӯдак ба шасти вай «меафтад»? Вале, вақте ки мо фарзандони худро тарбия мекунем, ба тартибу интизом медарорем ва меомӯзонем, ки бо роҳҳои Худо раванд…

…вақте ки ба онҳо Навиштаҳои Муқаддасро мехонем,

…вақте ки ба онҳо дуо кардан ва бовар карданро ба он меомӯзонем, ки ҳақиқат дар Худост ва Ӯ ҳамаи он чиро, ки ваъда мекунад, иҷро мекунад,

…вақте ки мо ба онҳо дар интихоб кардани дӯстони масеҳӣ ёрӣ мерасонем,

…вақте ки мо ба онҳо нишон медиҳем, ки бо Худо будан на хаста мекунад ва на озодиро маҳдуд менамояд, балки хурсандӣ ва пуррагии ҳиссиётҳоро мебахшад,

…вақте ки мо якҷоя бо онҳо дар бораи ҳамаи эҳтиёҷотҳои онҳо дуо мекунем,

он гоҳ дар дилҳои онҳо гуруснагии рӯҳонӣ бедор мегардад ва хоҳиши дарк кардани Худо пайдо мешавад.

Вақте кӯдакон мефаҳманд, ки Худо ва ҳамаи чизи бо Ӯ алоқаманд буда дар ҳаёт аввалиндараҷагии олитарин мебошад, он гоҳ онҳо зери роҳбарии Худо, на ҷисм, зиндагӣ карданро сар мекунанд; он гоҳ онҳо ҷӯстани роҳҳои Ӯ, Каломи Ӯ ва ҳузури Ӯро сар мекунанд; он гоҳ онҳо тарсро дар назди номи Ӯ ба даст меоранд ва ҳаёти онҳо дароз ва парбаракат мегардад. Зеро гуфта шудааст, ки «Худотарсӣ айёмро меафзояд, вале солҳои шарирон кӯтоҳ мешавад» (Мас. 10:27).

Ҳангоми аз Калифорния ба Теннеси рафтан ману шавҳарам дар навбати аввал аз Худо хоҳиш кардем, ки ба мо калисоеро нишон диҳад, ки дар он гурӯҳи хуби ҷавонон бошад. Мо ба дуои худ ҷавоб гирифтем ва дар натиҷаи он кӯдакони мо бо осонӣ ба гурӯҳи ҷавонони калисои нав ҳамроҳ шуданд ва дар он ҷо тавонистанд дӯстони содиқ ёбанд ва дар имон ба Худо афзун гарданд. Чӣ тавр муҳим аст — ёфтани калисое, ки дар он ҷо Каломи Худоро ба таври фаъолона меомӯзанд ва ҳузури Ӯ ҳис карда мешавад, ва дар он ҷо имконияти хурсандии бо ҳам дидани хурсандии Ӯ бо дигар фарзандони Худо аст! Ин аз он сабаб хеле муҳим аст, ки чунин муошират дар кӯдакон ташнагии ҷӯстани Худо ва чизҳои бо Ӯ алоқаманд бударо пурзӯр мегардонад.

Ин корро ба фардо нагузошта, аз худи ҳозир дуо карданро дар бораи он сар кунед, ки дар дили фарзанди шумо тарс дар назди Худо, имон ба Ӯ ва Каломи Ӯ зиндагӣ кунад ва дар бораи он, ки вай бо тамоми дилу ҷон ҷӯстани дидори Ӯро одат кунад. Аз ин тақдири фарзанди шумо вобаста аст — оё писари (духтари) шумо ҳамеша дар мубориза бо ҷисми худ мешавад, ё бо Рӯҳулқудс пур гашта ва баракати Худоро ба даст оварда, зиндагӣ мекунад. Дар хотир нигоҳ доред, ки «…тарсгорони Ӯро ҳеҷ камӣ нест» (Заб. 33:10). Барои ин дуо кардан ҳеҷ гоҳ барвақт нест, бинобар ин, ин корро ба рӯзи дигар нагузоред ва лаҳзаи дигарро мунтазир нашавед.

Ман як касеро медонам, ки кори серпули инженериро дар ширкати калоне партофт, то ки ҳамчун автомеханик кор кунад. Вай ин корро барои он кард, ки дар ҷаҳон аз ҳама бештар таъмир кардани автомобилро дӯст медошт. Ӯ на танҳо механики беҳтарин дар шаҳр гашт; аз ҳама асосиаш — вай иқтидори худро амалӣ гардонд. Ман одами дигареро медонам, ки ба даъвати Худо оиди шӯбон шудан итоат накард, зеро нақшаи бизнесмени бобарор шудан дошт. Дар натиҷаи беитоатӣ вай аз оилааш ҷудо шуд, марги писари хурдиашро аз сар гузаронд ва тамоми ҳаёти вай ба силсилаи нокомиҳо ва аз дастдиҳиҳо табдил ёфт. Вале агар вай модар ё падари дуокунанда, ё ягон каси дигар медошт, ки метавонист ба ӯ фаҳмонад, ки Худо барояш дар ҳаёт чиро тайёр кардааст, ҳама кор ранги дигар мегирифт.

Дар бораи он, ки Худо моро чӣ гуна фикр карда баромадааст, тасаввуроте надошта, мо кӯшиш мекунем он касоне шавем, ки дар ҳақиқат ҳамон кас нестем, ё ҳатто ҷаҳд мекунем боз ягон касе шавем, вале ин ҳама бисёр вақт бо нокомӣ, таҳқир ва ҳиссиёти нопуррагии худ ба охир мерасад. Тасдиқи ин гуфтаҳоро мо дар ҳаёти калонсолон дида метавонем, ки кори худро, ҳаёти худро, ки интизориҳои онҳоро барбод медиҳанд, бад мебинанд. Шубҳа кардан мумкин нест, ки дар кадом як лаҳза чунин одам ба дурӯғи зерин бовар мекунад: «Ман ба ягон кор лоиқ нестам.

Ин барои ман нест. Ман бояд бо ягон кори дигар машғул шавам». Шояд ба ин одамон ҳеҷ кас ҳеҷ гоҳ нафаҳмондааст, ки онҳо дорои қувваю истеъдоде ҳастанд, ки ба онҳо Худо бахшидааст. Равшан аст, ки онҳо то ҳанӯз таъиноти худро намедонанд.

Маънии ҳаёт ба мо ҳамон вақт кушода мешавад, ки мо роҳнамоии Худоро талаб мекунем ва баъд аҳкомҳои Ӯро иҷро менамоем. Пайғамбар Ирмиё халқи Исроилро даъват кард, ки аз бадӣ рӯ гардонанд, вале одамон ба вай итоат накарданд. Ниҳоят, Худованд гуфт: «…инак, Ман бар Яҳудо ва бар ҳамаи сокинони Ерусалим тамоми он мусибатро, ки дар ҳаққи онҳо баён намудаам, хоҳам овард, чунки Ман ба онҳо гуфтам, вале онҳо нашниданд, ва Ман онҳоро хондам, вале онҳо ҷавоб надоданд» (Ирм. 35:17). Агар мо ба овози Худо гӯш надиҳем, ба сари мо бадбахтиҳо меоянд. Вале мо метавонем дуо кунем ва дар бораи он хоҳиш кунем, ки фарзандони мо Худовандро шунаванд, ва он гоҳ бадбахтӣ бо роҳи дигар гузашта меравад.

Иблис як усули дӯстдошта дорад, ки ба муқобили ҷавонон истифода мебарад: вай онҳоро водор месозад, ки худро бо дигарон муқоиса кунад, то ки нопуррагии худро бинанд, то ки хоҳанд, ки каси дигар шаванд, он касе, ки Худо он гуна наофаридааст. Духтарони ҷавон худро бо дугонаҳояшон муқоиса намуда мебинанд, ки ҳам мӯйҳои онҳо зеботар аст, ва ҳам аз рӯи мӯди охирин либос мепӯшанд ва дар хонаҳои бошукӯҳ зиндагӣ мекунанд, ва дар мактаб дар назди писарбачаҳо дорои муваффақият ҳастанд, ва ҳам беҳтар мехонанд. Ба ҳамсолони худ нигариста, ҷавонон дармеёбанд, ки онҳо қоматбаландтар, ҷисман пурзӯртар, зоҳиран зеботар мебошанд ва онҳо дӯстони бештар доранд, чизҳои онҳо қимат ва зебо аст, ва умуман онҳо пурқудрат ва соҳибистеъдод ҳастанд. Ҳамин тавр, муқоисакуниҳои ҳамешагии худ бо дигарон ва худбаҳодиҳии пасти дар натиҷаи ин муқоисакуниҳо инкишофёбанда ба фикри кӯдак зиёни бузурге мерасонад. Ман кӯдакони бисёреро медонам, ки ҳанӯз ба синни наврасӣ нарасида, аллакай ба худ нафрат доранд ва орзӯи ба каси дигар монанд шуданро доранд. Ба ҷои он, ки худро ҳамчун махлуқи офаридаи Худо баҳо дода қобилиятҳои бахшидаи Худоро ба дараҷаи баланд инкишоф диҳанд, онҳо бо тамоми қувват кӯшиш мекунанд, ки дигар шаванд, яъне он чиро меҷӯянд, ки ба онҳо қаноатмандӣ намеорад. Аммо дуоҳои мо қудрат доранд ин нақшаҳои душманро вайрон созанд ва ба фарзандони мо ёрӣ мерасонанд, ки худ ва ояндаи худро дар ҳақиқат бинанд.

Вақте ки кӯдакони ман ҳанӯз хурд буданд, ман аллакай ҳамон вақт аз Худо хоҳиш карданро сар кардам, ки ба ману шавҳарам бахшоишу истеъдодҳои онҳоро кушояд. Ман аз Худованд барои таълим додан, тарбия кардани кӯдакони худ ва инкишоф додани қобилиятҳои онҳо хирадмандӣ талаб кардам, то ки ба онҳо ёрӣ расонам, ки нақшаҳои кашидаи Худоро амалӣ гардонанд. Ман таъиноти худро дар он медидам, ки бояд ба Аманда ва Кристофер ёрӣ расонам, то қадру манзаллати худро қадр кунанд ва ба камбудиҳояшон кам аҳамият диҳанд. Ва азбаски ҳангоми ба синни наврасӣ расидан ин вазифа ба таври муайян душвортар гашт, он мавзӯи ҳамешагии дуоҳои ман шуд.

Вале барои ман аз ҳама муҳим ин ёрӣ расондан ба писару духтарам дар барқарор кардани муносибатҳои боз ҳам наздиктар бо Худованд буд, зеро танҳо дар ин ҳолат онҳо мақсади Худоро фаҳмида метавонистанд. Ман медонистам, ки агар дар ибтидо онҳо Кӣ будани Худоро дарк накунанд, худро дуруст фаҳмида наметавонанд.

Дар Китоби Муқаддас Худо ваъда медиҳад, ки ба сари фарзандони мо Рӯҳи Муқаддаси Худро мерезад ва мегӯяд: «Ва онҳо дар миёни алаф, мисли дарахтони бед назди ҷӯйҳои об, хоҳанд сабзид. Яке хоҳад гуфт: «Ман аз они Худованд ҳастам»… ва дигаре бо дасти худ хоҳад навишт: «Аз они Худованд ҳастам»…» (Иш. 44:4-5). Кӯдаконе, ки ба Худо имон овардаанд, медонанд, ки онҳо кӣ ҳастанд. Онҳо аз Рӯҳулқудс пур гашта, медонанд, ки ба Худованд тааллуқ доранд. Шумо дар симои ҳар як кӯдаке, ки бо дилпурӣ чунин суханонро мегӯяд: «Ман ба Худованд тааллуқ дорам» хурсандиро мебинед. Оё шумо фарзанди худро хушбахт дидан мехоҳед? Пас, дуо карданро сар кунед.

Дар оилаи мо қоидае вуҷуд дорад, ки онро ҳамаи кӯдакон хуб медонанд: агар барои баъзе рафторҳо ҷазо он қадар сахт набошад, барои дурӯғ ҷазо ҳамеша сахт аст ва аз он гурехта намешавад. Мо чунин меҳисобем, ки дурӯғгӯӣ рафтори бадтарин аст, зеро дар он решаи ҳамаи гуноҳҳо ниҳон аст. Дилхоҳ ҷиноятҳо аз он сар мешаванд, ки касе ба дурӯғ бовар мекунад, ё худ дурӯғ мегӯяд. Ҳатто ҳақбарории аз ҳама софдилонаи дурӯғгӯӣ (масалан, «Агар ман дурӯғ нагӯям, чизи дилхоҳамро ба даст намеорам») роҳ ба сӯи бадиро мекушояд.

Духтари мо, вақте ки ҳанӯз хурд буд, бо мақсади ба даст овардани чизи дилхоҳаш кӯшиш мекард, ки «каме маккориро» ба кор барад. Вале ба зудӣ фаҳмид, ки ин корро кардан шоиста нест, зеро ҷазо барои ин маккорӣ аз бартариаш дида, гаронтар буд. Вале писарамон дар ин масъала «майдабозӣ» намекард ва агар дурӯғ мегуфт, дурӯғи кори калон мегуфт.

Вақте ки Кристофер ҳафтсола буд, боре ҳамроҳи як рафиқаш Стивен дар назди хонаи онҳо бейсбол бозӣ мекард. Тӯб ба оинаи витраж зад, садои шараққос баланд шуд ва модари Стивен ин овозро шунида ба берун тохт. «Инро кӣ шикаст?» — пурсид вай. «Ман нашикастам», — ҷавоб дод Стивен. «Ман нашикастам», — гуфт Кристофер. «Стивен, ту тасдиқ менамоӣ, ки тирезаро бо тӯб назадӣ?» — давом дод модар. «Бале, ман тасдиқ менамоям, ки ин корро накардаам», — гуфт писараш. «Кристофер, ту тирезаро бо тӯб шикастӣ?» — рӯ овард вай ба писари ман. «Агар шумо дида бошед, ки инро ман кардам, пас чунин аст, агар ки не, ман накардаам», — оромона ҷавоб дод Кристофер. «Ман инро надидам» — гуфт модари Стивен. «Пас, ман гунаҳкор нестам», — ҷавоб дод Кристофер.

Вақте ки вай ба мо занг зада дар бораи ин ҳодиса нақл кард, мо фаҳмидем, ки бояд ба ин кор мудохила намоем, то ки писари мо фикр накунад, ки дурӯғ бе ҷазо мемонад.

«Кристофер, касе ҳаст, ки ин воқеаро дидааст. Шояд ту ба мо ҳамаи ҳодисаи шуда гузаштаро нақл мекунӣ?» — гуфтам ман ва хоҳони он будам, ки писарам гуноҳи худро ба гардан гирад, тавба кунад. Вай сарашро хам карда ҷавоб дод: «Хайр майлаш, ман шикастам». Баъд аз ин мо бо вай дуру дароз дар бораи он сӯҳбат кардем, ки Каломи Худо дар бораи дурӯғ чӣ мегӯяд. «Иблис — дурӯғгӯи асосӣ аст, — гуфтам ман, — ва ҳар гуна бадӣ аз дурӯғ сар мешавад. Одамон фикр мекунанд, ки дурӯғ ҳаёти онҳоро сабук мегардонад, вале дар ҳақиқат ин баръакс аст. Ва ин барои он ба амал меояд, ки ту дурӯғ гуфта, бо иблис иттифоқ мебандӣ. Ҳар боре, ки ту дурӯғ мегӯӣ, иблисро ба дили худ каме ҷой медиҳӣ. Ва ҳар қадар бештар дурӯғ гӯӣ, ҳамон қадар рӯҳи иблисонаи дурӯғ дили туро ба даст меорад, ва як вақт мебинӣ, ки ту дигар ин сели дурӯғро манъ карда наметавонӣ. Китоби Муқаддас мегӯяд: «Пайдо кардани ганҷҳо бо забони дурӯғгӯй — сайъи беҳудаи толибони мамот аст» (Мас. 21:6). Ба таври дигар гӯем, ту фикр мекунӣ, ки бо ёрии дурӯғ чизеро ба даст меорӣ, вале дар асл ту бо ин танҳо ҳаёти худро вайрон месозӣ. Беҳтараш, сухани ростро гуфтан даркор аст. Ҳатто ҷазое, ки ту барои дурӯғгӯӣ мегирӣ, дар натиҷа аз оқибати дурӯғ дида, барои ту манфиати бузурге мегардад. Охир Китоби Муқаддас ба мо ваъда медиҳад: «Шоҳиди козиб бе ҷазо намемонад, ва касе, ки суханони дурӯғ бофад, раҳо намешавад» (Мас. 19:5).

Баъди якчанд вақт Кристофер аз ман пурсид, ки он рӯз вайро кӣ дида буд. «Худо, — ҷавоб додам ман. Ӯ туро дида буд. Ман ҳамеша аз Ӯ хоҳиш менамоям, ки тамоми ҳақиқатро дар бораи ту ва хоҳарат ба ман кушояд. Ӯ — Рӯҳи Ҳақиқат аст, инро мефаҳмӣ?» «Вале, модарҷон, охир ин беадолатист» — гуфт Кристофер. Бо вуҷуди ин аз он вақт вай ҳамеша дар дурӯғаш иқрор мешуд. «Ман фикр кардам, ки беҳтараш дар ин бора ба ту аз Худо пештар гӯям», — мегуфт ҳар маротиба вай.

Кӯдакон дурӯғ нагуфта наметавонанд. Гап дар сари он нест, ки кӯдакон дурӯғ мегӯянд ё не, балки дар он аст, ки ин дурӯғгӯӣ одати ҳаётии онҳо мегардад ё не. Ва натиҷаи кор аз муносибати мо ба ин вобаста аст. Агар мо ба кӯдак нафаҳмонем, ки Худо дар бораи дурӯғ чӣ мегӯяд, вай ҳеҷ гоҳ намефаҳмад, ки ин то чӣ андоза бад аст; агар мо ба дурӯғи онҳо чашм пӯшем, онҳо қарор медиҳанд, ки дурӯғ гуфтан мумкин аст. Агар мо оиди ин масъала худи ҳозир дуо накунем, рӯзе мерасад, ки меваҳои талхи онро мечашем.

Китоби Муқаддас дар бораи иблис чунин мегӯяд: «Падари шумо иблис аст, ва шумо мехоҳед орзӯҳои падари худро ба амал оваред; вай аз ибтидо қотил буд ва дар ростӣ собит намонд, зеро ки дар вай ростӣ нест; вақте ки вай сухани дурӯғ мегӯяд, аз они худро мегӯяд — зеро, ки вай дурӯғгӯй ва падари дурӯғ аст» (Юҳ. 8:44). Онро дониста, ки падари дурӯғ кист, мо наметавонем оромона ба он назора кунем, ки чӣ тавр тухми он дар дили фарзанди мо инкишоф меёбад.

Дуо кунед, ки ҳар гуна дурӯғ аз дили кӯдакон ва инчунин аз дилҳои мо низ нобуд гардад. Баъзан падару модарон барои дурӯғ сахт ҷазо намедиҳанд, зеро ки худашон чунин гуноҳ мекунанд. Мо бояд дурӯғро инкор кунем ва роҳи ҳақиқатро пеш гирем, то ки барои фарзандони худ намуна бошем. Мо мехоҳем якҷоя бо ҳавворӣ Юҳанно гӯем: «Ман бағоят хурсанд шудам, ки аз байни фарзандонат касонеро ёфтаӣ, ки дар ростӣ рафтор мекунанд, ба ҳасби ҳукме, ки мо аз Падар пазируфтем» (2 Юҳ. 1:4). Мо намехоҳем, ки фарзандонамон бо падари дурӯғ иттифоқ банданд: мо мехоҳем, ки фарзандонамон якҷоя бо Падари Нур бошанд (ба Яъқ. 1:17 ниг.).

Вақте ки духтари ман чорсола буд, духтурон бемории ҷиддии чашмӣ ӯро муайян намуданд, онҳо барои ҷарроҳӣ исрор намуданд ва гуфтанд, ки аз ду сар лозим меояд, ки баъди ҷарроҳӣ тамоми умр айнакҳои шишаашон ғафс монда гардад.

«Худоё, наход Ту барои духтари ман чунин тақдирро раво дида бошӣ? — муроҷиат кардам ман дар дуо ба Худо. — Наход ин барои он аст, ки дар дили ман осоиштагӣ нест ва ман ҳамеша дар ин бора хавотирам?»

Мо якҷоя бо шавҳарам оиди шифоёбии Аманда дуо мекардем. Мо аз Худо хоҳиш кардем, ки дар ҳолати зарурӣ ба мо духтури дигарро нишон диҳад, ки метавонад ба мо ёрӣ расонад. Рӯзи дигар ба мо як шиносамон занг зад, ки дар бораи бемории Аманда намедонист, вале чӣ хеле ки маълум шуд, дар бораи мутахассиси хубе оиди ин масъала дар беморхонаи кӯдаконаи Лос-Анҷелес маълумот дошт.

Ман Амандаро назди ин духтур бурдам. Баъди муоинаи бодиққат ӯ ба мо хабари хушеро расонд: маълум гардид, ки линзаҳои тасҳеҳӣ метавонанд мушкили моро осон гардонанд ва ҷарроҳӣ умуман ҳатмӣ нест. Метавонед ба худ тасаввур намоед, ки мо он вақт чӣ хел сабукиро дар худ эҳсос намудем! Мо аз дилу ҷон Амандаро ба ин духтур бовар кардем, ва бо вуҷуди ин дуо карданро бас накардем.

Дар давоми ҳашт сол Аманда зери назорати қатъии духтурон линзаҳои васлӣ монда мегашт. Албатта ҳар пагоҳӣ онро мондан ва ҳар бегоҳӣ онҳоро гирифтан хеле машғулияти дилгиркунанда аст. Ва якчанд маротиба маро лозим омад, ки ҳангоми онҳоро гум кардани Аманда ба майдончаи бозии назди мактаб давам, то ки онҳоро ҷӯстуҷӯ намоям! Вале мо ҳамаи инро паси сар кардем, ва дидани он ба мо муяссар гардид, ки як рӯз баъди муоинаи навбатӣ духтур гуфт: «Туро дигар на линзаҳои васлӣ лозим аст, на ҷарроҳӣ. Чашмони Ту тамоман дуруст шуданд!» Мо хушбахт будем ва Худоро барои роҳнамоияш ва ҷавоб додан барои дуоҳои мо шукргӯзорӣ намудем.

Вақте ки кӯдакони мо бемор мешуданд — шамол хӯрдан, зуком — ва ё лат мехӯрданд, мо ҳамеша дуо мекардем, ва Худо ҳамеша моро мешунид. Ҳангоми зарурат мо ба духтур муроҷиат мекардем, зеро Худо ба воситаи духтурон низ табобат мекунад. Вале Китоби Муқаддас мегӯяд: «Оё касе аз шумо бемор аст? Бигзор пирони калисоро назди худ даъват намояд, ва онҳо ӯро ба исми Худованд равған молида, дар ҳаққи ӯ дуо гӯянд, — Ва дуои имон беморро шифо хоҳад дод, ва Худованд ӯро ба по хоҳад хезонд…» (Яъқ. 5:14-15). Ҳамеша аз дуо сар кардан даркор аст, ва баъд ҳангоми зарурат ба духтурон бояд муроҷиат намуд, ва шифо ёфта аз он набояд шубҳа кард.

Вақте ки писари мо ба садамаи автомобилӣ афтод, ки дар аввали китоб ба шумо нақл карда шудааст, миён ва зонӯҳои вай сахт ҷароҳат бардошта буданд. Мо зуд дар бораи шифоёбии вай ба дуокунӣ сар карда, дар айни замон оиди муоинаи пурраи тиббии вай дар беморхона ғамхорӣ намудем. Мо дар бораи сиҳатшавии пурраи вай дуокуниро давом медодем ва намехостем, ки дарди миёну пой ҳаёти ӯро вайрон созад. Вақте ки ба мо аз ширкати суғуртаи ронандаи айбдори садама оиди пардохти ҷуброни зарари ба мо расонида шуда занг заданд, ман ногаҳон ба таври возеҳ як оятро аз Навиштаҳо шунидам: «Зеро туро даво хоҳам кард, ва ҷароҳатҳои туро шифо хоҳам дод…» (Ирм. 30:17). Ман боварӣ доштам, ки писарам саломат аст ва мо бояд умуман аз ҷуброн даст кашем. Худо гӯё аз ман мепурсид: «Ба ту пул даркор ё шифоёбӣ?»

«Ба ман шифоёбӣ даркор аст, Худованд, аз Ту миннатдорам», — бе дудилагӣ ҷавоб додам ман.

Бешубҳа, розигии қабул кардани ҷуброни суғурта маънии сустии эътиқодро надорад. Вале мо дар айни замон аз ҷуброн даст кашида дуруст рафтор намудем.

Вақте ки Худо беморро аз рӯи дуоҳои мо шифо мебахшад, мо набояд чуноне рафтор намоем, ки гӯё ҳеҷ гуна шифодиҳӣ набуд.

Китоби Муқаддас ваъдаҳои зиёди шифоёбиро меорад. Довуд гуфта буд: «Эй ҷонам Худовандро муборак бихон, ва ҳамаи некиҳои Ӯро фаромӯш накун. Ӯ ҳамаи гуноҳҳоятро меомурзад, ва ҳамаи касалиҳоятро шифо мебахшад…» (Заб. 102:2-3). Исо мехоҳад Худованди мо, бахшояндаи ҳамаи гуноҳҳои мо ва шифобахши танҳои мо бошад. Биёед, пеш аз оне ки чунин эҳтиёҷот пайдо шавад, дар бораи саломатӣ ва шифоёбии фарзандони худ аз Ӯ хоҳиш намоем.

Агар мо кӯдаконамонро дар ин ҷаҳон дар иҳотаи хӯроквориҳои консерва кардашуда ва ғайритабиӣ гузорем, он вақт онҳо нодуруст ғизо мегиранд. Бисёр хӯрокиҳое, ки мо истеъмол мекунем, чандин маротиба тоза карда шудаанд, ба онҳо чизҳои бисёре илова карда шудаанд, ва аз онҳо чизҳои зиёдеро гирифтаанд, ки дар бораи арзиши озуқавии чунин хӯрокиҳо ҳоҷати гап ҳам нест. Вале кӯдаконро ин ба ташвиш намеорад. Ба онҳо чунин намуди хӯрок маъқул аст, чунки он диққатҷалбкунанда аст, бӯи гуворо дорад, бомазза аст, ва агар боз реклама карда шавад, гуфтан мумкин аст, ки дигар ҳоҷати гап ҳам нест. Ва агар шавҳари шумо, масалан, мисли Майкли ман чунин хӯрокҳоро дӯст дорад, онҳоро ҳамеша барои худ ва барои кӯдакон ба хона орад, он вақт ҳаёти шумо хеле мушкил мегардад. Дар хотир дорам, ки боре ба хона баргашта дар шишачаи ширдиҳии бачаи даҳмоҳаам, ки вайро зери назорати падар монда рафта будам, коларо дида, ба ҳолати садамот афтодам. Ва он вақт ман фаҳмидам, ки дар ин ҳолат наҷоти ман танҳо дуокунӣ буда метавонад.

Ман ҳамаи корҳои аз дастам меомадаро кардам, ки оилаи худро ба хӯроки солим одат кунонам ва ба кӯдакон масъалаҳои дуруст хӯрок хӯрданро ёд диҳам. Ман тайёр будам, ки бо онҳо баҳс намоям ва бо ҳар роҳе, ки набошад, ҳақ будани худро ҳимоя намоям.

«Тоқати инро надорам. Танҳо дар хонаи мо хӯроки дурусте нест, — мегуфт писарам бо нафрат. «Дар хонаи мо чунон хӯроки дуруст аст, ки ҳатто дили кас беҳузур мешавад», — ба ӯ ҳамовоз шуд духтарам бо чашмони ашколуд.

Ва барои он, ки ман боварӣ доштам, ки «Як бурда нони қоқ бо осоиштагӣ беҳ аз хонаи пур аз гӯшти қурбониҳо, ки серҷанҷол бошад» (Мас. 17:1), ман кӯшиш кардам худдорӣ намоям, то ки ихтиёрро ба дасти ҳиссиётҳо надиҳам. Ман фаҳмидам, ки агар ҳамеша дар паҳлӯи кӯдакон набошам ва ҳамеша ба онҳо ёдовар шуда наистам, наметавонам кӯдаконро ба дуруст ғизо гирифтан мӯътақид созам. Танҳо қувваи Худо, ки ба воситаи дуо амал мекунад, метавонист вазъиятро тағйир диҳад.

Қариб ҳамаи одамон оиди масъалаи нигоҳубини дурусти бадани худ бо душвориҳо рӯ ба рӯ мегарданд. Ба шарофати китобҳои ман оиди саломатӣ ва видеокурси машқҳои ҷисмонии ташкилкардаам, ман бо одамони зиёде вохӯрдам, ки ба таври ҷиддӣ оиди ин масъала дар ташвиш ҳастанд ва бештари онҳо ба ҳолати сахти ноумедӣ ва рӯҳафтодагӣ афтода буданд. Агар мо кӯдакони худро дар дуо дастгирӣ накунем, онҳоро роҳнамоӣ накунем, ба онҳо нафаҳмонем, одатҳои хубро ёд надиҳем, то ки дар ҳаёти онҳо чунин масъалаҳо набошанд, ба онҳо хеле хизмати бад мерасонем.

Агар ҳанӯз кӯдакони шумо хурд бошанд, дар дуо хоҳиш намоед, ки онҳо хӯроки дуруст ва машқҳои ҷисмониро дӯст доранд ва ба бадани худ нигоҳубин карданро ёд гиранд. Дар ҳолати акс, дар синну соли наврасӣ дар онҳо одатҳои бад пайдо мешавад ва он вақт тағйир додани ягон чиз дер мешавад. Чӣ хел хӯрок хӯрдани ҷавонон ва духтаронро дар давраҳои наврасӣ ва донишҷӯӣ дида, ба ин боварӣ ҳосил кардан мумкин аст. Ҳамин тариқ, ҳанӯз, ки дер нашудааст, дуокуниро сар кунед.

Агар фарзандони шумо одамони баркамол бошанд ҳам, дуокуниро қафо напартоед. Бисёр занони ҷавонро, ки аз пурхӯрӣ ё баръакс, аз камхӯрокӣ азоб мекашанд, лозим меояд, ки на танҳо ба муқобили хоҳишҳои ҷисми худ мубориза баранд, балки онҳоро лозим аст муҳорибаи ҷисмонӣ низ баранд. Бадии кор дар он аст, ки бештари онҳо асири пурхӯрӣ ҳастанд, ки аз нуқтаи назари таълимоти Худо қобили қабул набуда, ба принсипҳои илоҳии ба роҳ мондани ҳаёт мухолифат менамояд. Ман бисёр занонеро медонам, ки аз ин азоб мекашанд. Он касоне, ки барояшон хушбахтона падару модари дуокунанда насиб гардидааст, тез-тез дар бораи ғалаба аз болои худ шаҳодат медиҳанд. Дигаронаш, ки ба ин андоза бобарор набуданд, ба ҳолати мушкил афтодаанд.

Барои он ки кӯдак дар бораи бадани худ дуруст ғамхорӣ намояд, ба вай роҳнамоии Рӯҳулқудс лозим аст. Дуоҳои шумо ба вай ёрӣ мерасонанд, ки аз шикаст, маъюсӣ ва рӯҳафтодагӣ канораҷӯӣ намояд. Магар шумо афсӯс намехӯред, ки дар вақташ касе барои шумо дуо накардааст? Ман афсӯс мехурам.

Давраҳои мактабхонӣ барои ман озмоиши сахти рӯҳӣ буд, гарчанде ки таҳсил барои ман хеле осон буд. Аз ин сабаб ман барои муваффақият ба даст овардани фарзандони худ дар хониш ҳеҷ гоҳ дуо намекардам. Ин то он вақте давом кард, ки дар яке аз фарзанди ман дислексия (вайроншавии қобилияти азхудкунии малакаи хониш) ташхис карда шуд. Азбаски кӯдаки мо хеле лаёқатманд буд, фикр дар бораи он, ки дар рафти таҳсил бо ӯ чунин проблема рӯй медиҳад, дар гӯшаи хотирам ҳам намеомад. Гарчанд, ки таҳсили кӯдаконамон дар мактаб барои ману шавҳарам муҳорибаи беохир буд, бо вуҷуди ин, мо то он рӯзе, ки проблемаи ӯ дар хониш барои мо равшан нагардид ва бо ташхиси духтурон тасдиқ карда нашуд, намефаҳмидем, ки бо фарзандамон чӣ шуда истодааст. Ба он нигоҳ накарда, ки вобаста ба ин моро лозим омад, ки ҳаяҷонҳои зиёдро аз сар гузаронем, дастгирии мо ҳамеша дуо буд. Ману шавҳарам ва дӯстони имондорамон оиди шифоёбии пурраи фарзанди мо ва дар бораи он, ки Худованд ба мо тасалло диҳад ва моро омӯзонад, ки дар ин зоҳиршавии беҳамтоии фарзандамонро бубинем, дуокуниро давом додем.

Ҳамаи мо дар ягон кор комил нестем. Хушбахтона, Худо барои нокомилии мо бо қудрати Худ ҷуброн медиҳад. Навиштаҳои Муқаддас мегӯяд: «…на ба он сабаб ки мо лаёқат дорем чизеро аз худ фикр кунем, ки он гӯё аз мо бошад, балки лаёқати мо аз Худост». (2 Қӯр. 3:5). Ин ваъда ба ҷо омад: Худо ба фарзанди мо ёрӣ дод, ки бо муваффақият мактабро хатм намояд, ва мо дар давоми ин солҳо ба он боварӣ ҳосил намудем, ки дониши ҳақиқӣ ва хирадмандиро Худо медиҳад.

Китоби Муқаддас моро таълим медиҳад, ки дарк кардани Худо аз эҳтироми Ӯ ва роҳҳои Ӯ сар мешавад. Агар мо ба суханони Ӯ гӯш диҳем ва аҳкомҳои Ӯро дар дил нигоҳ дорем, агар мо ба дуруст фаҳмидани роҳҳои Ӯ кӯшиш кунем ва аз Ӯ хоҳиш намоем, ки дар ин кор ба мо ёрӣ диҳад, агар мо хирадмандиро бо он бетоқатие ҷӯем, ки ганҷи пинҳонкардашударо ҷӯё ҳастем, он вақт Худоро дарк менамоем (ба Мас. 2:1-12 ниг.). Ва ин дониши Худо чӣ қадар беҳудуд аст! Он чунон бузург аст, ки ба сипаре монанд мебошад, ки моро аз ҳама гуна бадӣ муҳофизат менамояд.

Қобилиятҳои кӯдак ба таҳсил ва ҷидду ҷаҳди вай ба донишҳо хусусиятҳои табиии вай намебошад. Аз ин рӯ мо метавонем дар бораи кӯдаки худ ҳатто ҳангоми дар батн буданаш дуо кунем: «Худованд, бигзор ин кӯдак аз тарафи Ту бо ақли расо ва бадани солим офарида шавад, ва Ту Муаллими абадии ӯ бошӣ». Ҳар қадаре ки мо барвақттар дар ин бора дуо кунем, ҳамон қадар хубтар аст. Ва муҳим нест, ки фарзанди шумо чандсола аст — дуоҳои шумо қудрат доранд, ки бисёр чизҳоро дар ҳаёти вай ба таври қатъӣ тағйир диҳанд.

Ҳамон замон баъди таваллуди кӯдаконам, ман аз Худо мепурсидам, ки ба ман қобилиятҳои онҳоро кушояд, ки Ӯ ба онҳо тӯҳфа намудааст, ва ба онҳо ёрӣ расонад, ки ба таври беҳтар қобилиятҳои худро барои ҷалоли Худо инкишоф диҳанд. Вақте ки кӯдакони мо ҳанӯз хурд буданд, аллакай маълум буд, ки онҳо истеъдоди мусиқӣ доранд, ва ман аз Худо хоҳиш намудам ки ба ману шавҳарам кушояд, ки чӣ тавр рафтор намоем, то истеъдодҳои фарзандонамон барабас нараванд.

Вақте ки Кристофер чорсола буд, мо қарор додем ба вай навохтани фортепианоро ёд диҳем, ки ба он қобилиятҳои хуб нишон медод. Вале баъди якчанд сол вай ҳар гуна шавқу завқро нисбати машғулиятҳои мусиқиаш гум кард. Он вақт Худо ба ман фаҳмонд, ки ман ҳуқуқ надорам истеъдоди фарзандамро «дар хок гӯр кунам». Аз ин рӯ ман қарор додам: барои иштирок кардан дар ҳар як дарси мусиқӣ ба вай 25 сент медиҳам. Равшан аст, ки ин қарор ба ман аз Рӯҳулқудс нозил гардид, зеро ман аз Кристофер то синни дувоздаҳсолагӣ ягон маротиба дар бораи ин машғулиятҳо шикояте нашунидам. Он лаҳза ман ҳис кардам, ки вақти он расидааст, ки вай бояд асбобҳои зарбиро навозад, ки дер боз онро орзӯ мекард. Ин маротиба маро лозим наомад, ки аз писарам хоҳиш намоям, ки ба машғулиятҳои мусиқӣ бештар диққат диҳад, ҳамааш баръакс буд!

Ҳоло Кристофер асбобҳои барқи клавишдор, асбобҳои зарбӣ, бас-гитара менавозад, вале ба сурудҳои худ то ҳол дар фортепиано мусиқӣ эҷод мекунад. Дар фортепиано вай аранжировка низ мекунад. Муаллимон муваффақиятҳои мусиқавии вайро дар фаҳмиши амиқи ин асбоб шарҳ медиҳанд, ки дар синни хурдсолӣ гирифта буд ва ин, бешубҳа, аз рӯи иродаи Худо ба амал омада буд.

Инчунин ман роҳнамоии Рӯҳулқудсро ҳангоме, ки лаёқати вокалии духтарамонро инкишоф медодем, ҳис намудаам. Гарчанде душман кӯшиш мекунад, ки маҳоратҳои фарзандони моро барои барои ҷалол додани худ, ё ақаллан, барои халал расондани ҷалоли номи Худо истифода барад, мо вазифадорем, ки оиди ин масъала дуо кунем. Дуо кардан оиди инкишоф додани лаёқатҳои фарзандонамон аз мо пуртоқатиро талаб менамояд, зеро ин мақсад яку якбора ба даст намеояд.

Дар ҳаёти фарзандони ман давраҳое буданд, ки санъати мусиқии замонавӣ бо ҳама нишонаҳои зоҳириаш — бо либос, тарзи ҳаёти баъзе мусиқачиён онҳоро сахт ба худ ҷалб менамуд (12-14 солагӣ). Ману шавҳарам медонистем, ки на бо фарзандони худ, балки бо иблис мубориза мебарем, ва инчунин медонистем, ки вазифадорем суханони асосноки худро оиди саргармиҳои онҳо бигӯем ва қоидаҳоеро муқаррар созем, ки ҳудуди ба онҳо иҷозат додашударо муқаррар созад, махсусан теъдоди асарҳои мусиқиро, ки ба онҳо иҷозати гӯш кардан дода шудааст. Ин маънои онро надорад, ки мо ба кӯдакон умуман гӯш кардани мусиқии ҳозиразамонро манъ кардем; мо медонем, ки чизе, ки онҳо мекунанд, бояд барои «ҷалоли Худо» карда шавад (ба 1 Қӯр. 10:31 ниг.), зеро онҳоро ба ин Худо даъват намудааст.

Мо дар бораи он дуо мекардем, ки ҳамаи васвасаҳои ҷаҳон дар назари фарзандони мо манфур намояд ва чашмони онҳо бо он нигаронида шавад, ки Худо барои онҳо муқаррар намудааст. Мо аз Худованд дар бораи он хоҳиш менамудем, ки ҳамаи дарҳое, ки фарзандони моро лозим аст ба он дароянд, кушода, ва ҳамаи дарҳое, ки ба он даромаданашон лозим нест, баста бошанд. Маротибаҳои зиёд мо барои дуоҳои худ ҷавоб гирифтаем. Масалан, боре Кристоферро барои иштирок кардан дар сафарҳои ҳунарии якчанд гурӯҳҳои мусиқинавозон даъват карданд.

Дили ману шавҳарам хавотир буд, ва мо ба дуруст будани ин рафтори писарамон шубҳа мекардем. Вақте ки вай 18 сола шуд, ӯро ба ширкати сабти овоз — «Spaққow Қӯcoқds» барои навиштани сурудҳо ва аранжировка кардан даъват намуданд, ки ин ширкат барои навиштани мусиқиҳои масеҳӣ махсус гардонда шудааст — дар он вақт ин ширкат нияти баровардани албоми сурудҳои ҳамдкунандаро дошт. Ин маротиба ману шавҳарам аниқ фаҳмидем, ки ин таклиф аз тарафи Худо ҳамчун ҷавоб ба дуоҳои мо оиди имконияти истифодаи истеъдоди мусиқии Кристофер барои ҷалол додани Худо аст. Ва бо ин мо дуокуниро бас накардем. Мо ҳаёти паси пардагии бизнеси мусиқиро хуб медонем, ва дар ин лаҳза мо аниқ он хатарҳоеро фаҳмидем, ки ба масеҳии ҷавон васвасаҳои ҳаётҳои сафарӣ таҳдид менамояд. Аз ин рӯ имрӯзҳо низ дар бораи он дуо карданро давом медиҳем, ки Кристофер ба он истеъдоди худ содиқ монад, ки ба вай Худо ато намудааст ва ин истеъдодро барои ҷалоли номи Ӯ ба кор барад.

Худованд ба фарзанди шумо чӣ гуна қобилият ва истеъдодро ато намудааст? Ин дар ҳар як одам ҳаст, ҳатто агар шумо онро мушоҳида накунед ҳам, зеро «Ҳар кас лаёқати ба худ хосе аз Худо дорад, яке ин тавр, дигаре ба таври дигар» (ба 1 Қӯр. 7:7 ниг.). Баъзан дуои волидон ёрӣ медиҳад, ки онҳо зоҳир гарданд.

Вақте ки Худо ба шумо сирри ояндаи зебои фарзандатонро мекушояд, дуо кунед, зимнан бо муҳаббат, дар он бора, ки он фаро расад. Китоби Муқаддас мегӯяд: «Оё шахси дар кори худ чобукро дидаӣ? Вай дар назди подшоҳон меистад; назди сафилон намеистад» (Мас. 22:29). Аз Худо хоҳиш намоед, ки ба писари (духтари) шумо дар инкишофи лаёқатҳо ёрӣ расонад, ки ба ӯ аз олами боло ато шудааст ва ба писаратон (духтаратон) фаҳмонед, ки вай дар ин ҷаҳон таъиноти бузурге дорад.

Ҳар як кӯдак дорои лаёқат аст, ва мо бояд дар бораи он дуо кунем, ки он сари вақт ошкор карда ва инкишоф дода шавад ва барои афзун гардондани ҷалоли Худо ба кор бурда шавад.

Боре ман шунидам, ки чӣ хел писарам аз мактаб баргашта, якчанд сухани қабеҳро ба забон овард. «Ин суханони бад аст, — гуфтам ба ӯ. — Чӣ тавр ту тавонистӣ, ки ин суханонро ба забон орӣ, вақте медонӣ, ки ту ин корро набояд бикунӣ?» «Дар мактаби мо ҳама ҳамин тавр мегӯянд», — ҷавоб дод писарам. «Агар ҳама рафтори бад кунанд, ту низ мисли онҳо рафтор мекунӣ?» — пурсидам ман. Баъд ман якчанд дашномро ба забон овардам, ки то вохӯрӣ бо Худо истифода мебурдам ва аз он бо воситаи Рӯҳи Муқаддас пок гашта будам.

Писарам бо чашмони пурҳарос ба ман нигариста, хитоб кард: «Модар! Ту чиҳо мегӯӣ!» «Охир ҳама чунин мегӯянд», — ҷавоб додам ман. — «Ба ту маъқул нест, ки ин суханонро аз ман мешунавӣ?» «Ин даҳшатнок аст» — ҷавоб дод вай. «Медонӣ, — ҷавоб додам ман, — ҳар вақте ки хоҳам, ман ин суханонро гуфта метавонам, вале инро ман намехоҳам. Суханони ман туро ва рӯҳи туро таҳқир мекунад. Вақте ки ту чунин суханонро ба забон орӣ, онҳо рӯҳи маро таҳқир мекунанд. Ба худ тасаввур кун, ки вақте Рӯҳи Худо чунин суханонро аз мо шунавад, Худро чӣ гуна ҳис мекунад. Мо интихоб карда метавонем: Рӯҳулқудсро бо забони худ озор диҳем, ё ҷалол. Худо моро дар ҳар ҳолат дӯст медорад, вале дар яке баракат ба даст меорем, дар дигараш — рӯҳафтодагӣ».

Аз ҳамон вақт то ба синни наврасӣ расиданаш ман аз Кристофер суханони бадро нашунидам. Дар он рӯз байни мо аз сари нав сӯҳбате барпо гардид, ки ман боварӣ дорам, вай онро то ба имрӯз дар хотир дорад.

Ман мефаҳмам, ки усули истифодабурдаи ман метавонад дилхоҳ одамро ба ҳайрат андозад. Ин маро ҳам ба хиҷолат меандохт, ва ман аз Худо хоҳиш намудам, ки маро аз он нопокие пок созад, ки ҳангоми гуфтани ин суханон ба ман часпид. Вале онҳо ҳеҷ гоҳ аз сари ман дур намешуданд. Ман онҳоро танҳо барои он истифода бурдам, ки қувваи вайронкунанда доштани онҳоро нишон диҳам. Ман ба ҳеҷ ваҷҳ ба касе тавсия намедиҳам, ки ин усулро ба кор барад, ман онро танҳо барои равшан нишон додани он қуввае мисол меорам, ки дар суханони мо ниҳон мебошад.

Мо худамон дар атрофи худ ҷаҳонро меофарем. Суханони мо дорои қудратанд, онҳо метавонанд ё ҳаёт, ё мамот оранд. Китоби Муқаддас огоҳ месозад, ки баъзе суханон дар ҳаёти мо проблемаҳои бузург ва нохушиҳо меоранд, ва баъзеи дигаронаш моро муҳофизат менамоянд. Суханон ҳатто метавонанд ҳаёти моро раҳо диҳанд. Навиштаҳо огоҳ менамояд: «Касе ки даҳони худро нигоҳ дорад, ҷонашро муҳофизат мекунад, вале касе даҳони худро калон кушояд, ба вай осеб мерасад»(Мас. 13:3). Мо бояд аз Худо хоҳиш намоем, ки лабони моро ва лабони кӯдаконамонро аз гуфтори бад нигоҳ дорад.

Чунин суханони ба Худо нафратовар, ба монанди: «Дар ман ягон чизи хубе нест», «Беҳтараш ман бимирам», «Ҳаёт даҳшатнок аст», «Ман ба чизе лоиқ нестам», онро нишон медиҳанд, ки ин суханон аз диле мебароянд, ки бо Рӯҳулқудс пур нест — ин дил бо зулмот фаро гирифта шудааст. Ин ҳама фитнаи иблис аст ва агар шумо ба фарзандатон аз болои нутқи худ назорат карданро ёд надиҳед, он метавонад решаи ҳама бадӣ дар ҳаёти фарзандони шумо бошад.

Китоби Муқаддас мегӯяд, ки агар мо Худовандро пайравӣ намоем, пас, барои ҳар як сухани беэҳтиётона гуфтаи худ ҷавобгар ҳастем. Бисёр вақт мо дар ҳаёти заминӣ гирифтори ҷазои сахт мегардем. Ман фикр мекунам, ки барои он чизе, ки бо зӯри ирода аз ӯҳдаи он баромадан мумкин аст, чунин нархи гарон додан намеарзад. Бо суханони худ мо метавонем дар атрофи худ муҳаббат, хурсандӣ ва осоиштагӣ офарем, ё баръакс, тухми душманӣ бикорем, ё нафратро бедор созем.

Мо мехоҳем, ки аз лабони кӯдакони мо суханони ҳаёт садо диҳанд. Албатта, ин маънои онро надорад, ки онҳо бояд эҳсосотҳои манфии худро пинҳон доранд.

Суханоне, ки аз даҳони онҳо мебароянд, на баҳри вайронкорӣ, балки баҳри шифоёбӣ бояд онҳоро ба фаҳмиши Худо, тавба ва ба фурӯтанӣ дар назди Ӯ оварда расонанд.

Вақте ки суханони аз даҳони фарзандони мо мебаромада ба худи онҳо, ба атрофиён, ба шароити ҳаётии онҳо таъсири манфӣ расонанд, мо вазифадорем онҳоро ба Каломи Худо равона созем, то ки онҳо тавонанд аз он суханони ҳаётро ёбанд. Усули аз ҳама дурусти тағйир додани нутқ — тағйир додани дил аст, зеро «забон аз пурии дил сухан мегӯяд» (Мат. 12:34). Аз дили бо Рӯҳулқудс ва Каломи ҳақиқии Худо пур суханоне мебароянд, ки ба Худо мақбул мебошанд, ва ба он касоне, ки онҳоро мегӯяд ва он касоне, ки онҳоро гӯш мекунанд, ҳаёт мебахшанд. Маҳз аз ҳамин бояд дуои мо сар шавад.

Кӯдаконе, ки дар покӣ ва муқаддасӣ таълим дода шудаанд, симои тоза, хушбахтона ва ба таври ғайриоддӣ ҷолиб доранд. Китоби Муқаддас мегӯяд: «Бача низ аз рӯи корҳояш шинохта мешавад, ки рафтораш пок ва рост аст ё не» (Мас. 20:11). Мо мехоҳем, ки кӯдакони мо парҳезгор ва, ба шарофати тозагии ахлоқи худ, зоҳиран дилкаш бошанд. Вале ин худ ба худ ба амал намеояд. Инро таълим додан даркор аст. Ва ҳарчанд метавонем, ки ба кӯдакон покии тариқати Худоро омӯзем ва ба онҳо дар вафодорӣ ба Худо намуна бошем, муаллими ҳақиқӣ метавонад танҳо Рӯҳулқудс бошад. Муқаддасӣ аз муҳаббат ба Худованд сар мешавад. Китоби Муқаддас ба ҳар кадоми мо панд медиҳад: «Худро пок нигоҳ дор» (1 Тим. 5:22). Иҷрои ин дастур барои дилхоҳ одам душвор аст, махсусан барои кӯдак. Инро танҳо ҳангоми итоати пурра ба Худо, шариати Ӯ ва қувваи Рӯҳулқудс ба ҷо овардан мумкин аст.

Вақте ки мо мекӯчидем, писари ман мактабро хатм мекард, ва ба вай одат кардан дар коллективи нав хеле мушкил буд, ин барои наврас, ҳатто барои навраси сахт имондор ҳам озмоиши вазнин аст. Ин як мактаби начандон калони хусусии масеҳӣ буд. Дар давоми ҳафтаи аввал Кристофер бо ҳамаи ҳамсинфонаш шинос шуд. Аз байни ҳамаи онҳо як ҷавон бо номи Сенди намоён буд, вай варзишгари хуб, аъло мехонд ва ӯро якчанд маротиба барои дастовардҳои гуногунаш мукофотонида буданд. Вале хусусияти аз ҳама муҳими Сенди он буд, ки суханон ва рафтори вай эҳтироми вайро дар назди Худо ва эҳтироми аҳкомҳои Ӯро инъикос мекарданд.

Боре, вақте ки ҳамаи бачаҳо барои наҳорӣ ҷамъ шуданд, касе ҳазли беодобона кард ва ҳама хандиданд. Ҳама, ғайр аз Сенди. Писари ман иқрор шуд, ки баробари ҳама хандидааст. «Охир ман дар байни онҳо одами нав ҳастам, ва ман нахостам, ки мисли одами сайёраи дигар намоям», — дар бораи ин ҳодиса нақл карда худро ҳақ баровард вай.

Ба зудӣ Кристофер мушоҳида кард, ки Сенди ба латифаҳои қабеҳ намехандад, тамоку намекашад, шароб наменӯшад ва дашном намекунад. Вале ба ин нигоҳ накарда, ҳама вайро дӯст медоштанд ва эҳтиром менамуданд.

Боре ман аз ҷамъомади падару модарон ба хона баргашта ба Кристофер дар бораи зани аҷоибе нақл кардам, ки ман дар он ҷо бо вай шинос шуда будам. «Вай тамоман аз дигарон фарқ мекунад, — гуфтам ман. Дар вай чӣ қадар некӣ, ҳарорат ва муҳаббат ниҳон аст, одами ҳақиқии Худо, илова бар ин, вай ҳисси ҳазли хуб низ дорад. Барои ман бо вай муошират кардан чунон осон буд, ки гӯё бо вай аз азал шинос бошам». Вақте ки ман ин занро тасвир кардам, Кристофер хитоб кард: «Охир ин модари Сенди аст».

«Ҳа, албатта, — ҷавоб додам ман. — Чӣ хел ман инро ҳамон замон пайхас накардам. Сенди танҳо ин гуна падару модар дошта метавонад — рӯҳан қавӣ, сахт, имондор ва дуокунанда. Кӯдакон аз рӯи таваккал мисли Сенди намешаванд, онҳоро тарбия кардан лозим аст».

Дар давоми соли хониш мо ин оилаи аълоро мушоҳида кардем ва дидем, ки ҳар як аъзои ин оила шахсияти барҷаста буданд. Барои чӣ? Барои он, ки асоси ҳаёти онҳо на ҷидду ҷаҳди аз дигарон фарқ карда истодан ва ба ягон кас таасуроти чуқур гузоштан, балки эҳтироми Худо ва хоҳиши бо роҳҳои Худо — бо роҳҳои муқаддасӣ ва покӣ рафтан буд.

Писари ман дигар дар он мактаб намехонад, ва мо дигар бо оилаи Сенди муошират карда наметавонем, чунки роҳҳои ҳаётии мо аз ҳам ҷудо шуданд, вале мо ҳеҷ гоҳ ин оиларо фаромӯш намекунем.

Намунаи онҳо маро водор сохт, ки ба мақсадҳои баландтар ҷидду ҷаҳд намоем, ба он мадад кард, ки меъёрҳои ахлоқии мо баландтар гарданд ва ба мо қадр кардани иффатро омӯхт.

Биёед барои он дуо кунем, ки фарзандони мо тарзи ҳаёти парҳезкоронаро дӯст доранд, то ки ин онҳоро ҳамчун оҳанрабо ба худ кашад, ва агар ҳар боре, ки ягон кас онҳоро ба рафтори бад тела диҳад, онҳо ҳамон замон душманро шинохта тавонанд ва бо васваса мубориза баранд. Навишта шудааст: «Зеро ки Худо маро на ба нопокӣ, балки ба қудсият даъват кардааст» (1 Тас. 4:7). Ҳаёт аз рӯи аҳкомҳои Худо маънои покӣ ва мақсаднокии тамоми шахсияти инсониро дорад. Ахлоқ — асоси муқаддасии ҳақиқӣ мебошад. Кӯдаконе, ки ба парҳезкорӣ ҷидду ҷаҳд мекунанд ва Худоро меҷӯянд, ҳамеша баракат меёбанд ва ҳамеша аз қувваи ҳаётӣ пур ҳастанд.

Сенди — таҷассуми суханони Навиштаҳои Муқаддас мебошад: «Бигзор ҳеҷ кас ба ҷавонии Ту беэътиноӣ накунад; балки барои имондорон дар cухан, дар рафтор, дар муҳаббат, дар рӯҳ, дар имон, дар покӣ намунаи ибрат бош» (1 Тим. 4:12). Ҳеҷ чиз аз кӯдаконе, ки бо роҳи муқаддасӣ ва покӣ мераванд, зебо нест. Биёед барои он дуо мекунем, ки фарзандони мо дар байни онҳо бошанд.

Вақте ки писари ман ёздаҳсола буд, ногаҳ бе ҳеҷ гуна сабаб вай хобҳои даҳшатнок медидагӣ шуд. Вай филмҳои даҳшатнок тамошо намекард ва он вақт бо вай ҳеҷ чизи ғайримуқаррарӣ ба амал намеомад. Мо якҷоя бо Кристофер якчанд маротиба дар ин бора дуо кардем, вале хобҳои тарсовар вайро тарк накарданд.

Боре пагоҳӣ ман аз Худо хоҳиш кардам, ки ба ман сабаби ин зуҳуротро кушояд, ва ман хоҳиши сахти ба хонаи хоби Кристофер даромаданро ҳис кардам. «Худованд, агар дар хонаи Кристофер чизе бошад, ки будани он дар ин хона ҷоиз нест, ба ман нишон деҳ» — хоҳиш кардам ман. Ва ҳамон замон пойҳоям худ ба худ маро ба сӯи мизи компютери Кристофер бурданд, дар паҳлӯи компютер дискҳо мехобиданд, ки дар онҳо бозиҳо сабт шуда буданд. Ман диски якумро ба даст гирифтам, ки онро Кристофер муваққатан аз як дӯсташ гирифта буд. Қуттии диск чун дигар қуттиҳои диски бозиҳои саргузаштии бачагона беайб ба назар менамуд. Онро кушода ман дастурро ёфтам, ки дар он ҳеҷ чизи аҷоиберо надидам, вале баъд дар пушти он ман рамзи нафратовари иблисонаро дидам. Ман ба ҳайрат афтода будам, вале гуфтам: «Туро шукр мегӯям, Худованд», ва зуд дискҳоро аз хонаи писарам баровардам.

Агар ин диск аз писарам мебуд, ман бе дудилагӣ онро нест мекардам, вале ман ба падару модари соҳиби ин диск занг задам ва оиди ин кашфиётам нақл кардам.

Онҳо на камтар аз ман ҳайрон гаштанд, зеро дар ин бора чизе намедонистанд. Вақте ки Кристофер аз мактаб баргашт, ман дар бораи бозёфтам ба вай гуфтам. Вай гуфт, ки ин дастурро то ба охир нахондааст, ва намедонад, ки дар ин диск чист. Ӯ бе дудилагӣ қарор дод, ки ин бозиро ба соҳибаш баргардонад.

Бегоҳии ҳамон рӯз ману шавҳарам хонаи писарамонро бо равғани зайтун тадҳин кардем ва дар дуо аз Худованд хоҳиш намудем, ки онро пок намояд. Мо суханони Китоби Муқаддасро дар хотир доштем: «…ва юғ ба сабаби чарб зиён хоҳад дид» (Иш. 10:27). Ва ҳарчанд дар Китоби Муқаддас бештар дар бораи тадҳини одамон нақл карда мешавад, дар он лаҳзаҳое ҳастанд, ки тадҳини биноҳои истиқоматӣ тавсиф дода мешавад. Масалан: «Ва равғани тадҳинро гирифта, масканро бо ҳар он чӣ дар он аст, тадҳин намо, ва онро бо тамоми колояш тақдис кун, ва он муқаддас хоҳад шуд…» (Хур. 40:9).

Дар назди худ мақсади шикастани ҳама гуна юғи душман ва пок кардани хонаи писарамонро аз ҳама гуна куфр гузошта, мо барҳои дарро тадҳин намуда, Рӯҳулқудсро даъват намудем, ки ҳар он чизе аз Худо нест, бадар ронад.

Шаҳодати он, ки мо дуруст рафтор намудем, пурра бас шудани хобҳои даҳшатноки Кристофер буд, ки гӯё ин ҳеҷ гоҳ набуд.

Ҳар хона мунтазам ба поксозӣ эҳтиёҷ дорад — махсусан хонаи кӯдакон. Китоби Муқаддас дар бораи он мегӯяд, ки агар мо ба хонаи худ ҳар гуна чизҳои бад биёрем, онро вайрон месозем. Тадҳини истиқоматгоҳ хуб мешуд, ки бо мақсади пешгирӣ гузаронида шавад, вале агар дар рафтори кӯдаки худ тағйиротҳои манфиро ба монанди он мушоҳида намудед, ки: вай тарсончак, ё дағал, ё бадқаҳр, ё маҳзун, ё дамдузд гардидааст, густохона рафтор менамояд, ё вайро хобҳои даҳшатнок озор медиҳанд — он вақт баъзан кофист, ки дар хонаи кӯдакон дуо кунем, то ки ҳама чиз ба зудӣ беҳтар гардад. Хондани сурудҳои масеҳии ҳамду санокунанда таъсири хуб расонида метавонад. Ман шаҳодат медиҳам, ки баъди ин тағйиротҳои мусбиро дар фарзандони худ мушоҳида намудаам.

Ман бо як оилае шинос ҳастам, ки онҳоро лозим омад бо иблис муборизаи шадид баранд, ки фарзанди шонздаҳсолаи онҳоро ба доми вобастагӣ аз машрубот, маводи мухадир ва оккултизм кашида буд: ва вақте ки писарашон дар мактаб буд, падару модар дар ҳуҷраи вай сурудҳои ибодатро мехонданд ва фитаҳоеро мемонданд, ки дар онҳо порчаҳо аз Навиштаҳои Муқаддас сабт карда шуда буданд. Дар натиҷа рӯҳи беитоатӣ шикаст хӯрд ва писарбача аз сари нав ором ва худотарс гардид.

Вақте ки шумо дар ҳуҷраи фарзандатон дуо мекунед, ҳар он чизе ки Худоро ҷалол намедиҳад, масалан: эълонномаҳо, китобҳо, маҷаллаҳо, расмҳо, суратҳо, бозиҳо, сару либос — ҳар он чизе, ки нишонаҳои куфр доранд, ё ягон хел бо машрубот ё маводи мухадир алоқаманданд, аз он ҷо дур кунед. Дар айни ҳол бо муҳаббат ва пуртоқатӣ ба кӯдак фаҳмондани маънои амалҳои худ ва онро ки Худо ба ин чӣ хел муносибат менамояд, ва дар ин бора дар Каломи Худ чӣ мегӯяд, фаҳмонед. Агар имконпазир бошад, аз кӯдак хоҳиш намоед, ки худаш ҳамаи ашёҳои нолоиқро аз хона дур созад. Ба кӯдак фаҳмондан даркор аст, ки пок кардани иқоматгоҳи вай аз ҳамаи он чизҳое, ки Худоро таҳқир мекунанд, барои оромии шахсии вай ва баҳри он, ки вай баракотҳои Худоро ба даст орад, зарур мебошад. Баъд дар ҳуҷраи кӯдакон дуо кунед ва аз Худо хоҳиш кунед, ки ин ҳуҷраҳоро пок созад. Ман шоҳиди тағйиротҳои аълои натиҷаи ин гуна дуоҳо будам.

Дар ин кор ҳеҷ гуна хурофотпарастӣ нест, баръакс, дар он шумо тасдиқ мекунед, ки хонаи шумо, фарзанди шумо ва ҳаёти ӯ ба Худо бахшида шудааст. Шумо бояд эълон намоед: «…ман ва хонадони ман Худовандро ибодат хоҳем кард» (Еҳ. 24:15). Ин маънои онро дорад, ки хонаи шумо тақдис карда шудааст ва барои ҷалоли Худо ҷудо карда шудааст.

Биёед, пеш аз он, ки ин зарурат пеш ояд, барои пок гардидани ҳуҷраҳои фарзандон дуокуниро сар кунем.

Маро аз худи кӯдакӣ ҳисси тарс дунболагир буд, чунки маро модари ҳардамхаёли асабонӣ тарбия карда буд. Табиати девонаавзо ва рафтори таҷовузкоронаи вай маро зери стресси ҳамешагӣ нигоҳ медошт. Ҳангоме ки ман калонтар шуда ба Масеҳ имон овардам, ман дарк кардани сабаби ҳақиқии тарс ва мубориза бурданро бо он омӯхтам. Худи ҳамин тактикаро ман барои муҳорибаи рӯҳонӣ барои фарзандонам интихоб кардам.

Дар Лос-Анҷелес мо заминларзаҳо, сӯхторҳо, обхезиҳо, бетартибиҳои кӯчагӣ ва авҷи ҷинояткориро аз сар гузарондем. Дар он шароит агар мо ба тарс дода мешудем, албатта он метавонист бо осонӣ ҳаёти моро фалаҷ гардонад. Аммо силоҳи мо муқобили он — дуои ҳамешагӣ дар бораи муҳофизати Худо буд. Ҳамин ки ман дар чашми кӯдакон тарсро пай мебурдам, мо бо тамоми оила дуо кардан, хондани Китоби Муқаддас ва хондани сурудҳои масеҳиро сар мекардем. Аз он ҷойҳо кӯчида рафта, мо каме ором шудем, вале ба ин нигоҳ накарда, мо сабақҳои он вақт дар он ҷо гирифтаамонро фаромӯш накардем, ва аз ҳама асосии онҳо — муҳаббати комили Худо қудрат дорад ҳар гуна тарсро аз дили ҳар як одам барорад.

Тарс дар ҳамон вақт моро фаро мегирад, ки мо бовар карданро ба он қатъ мекунем, ки Худо қудрат дорад моро ҳифз кунад ва нигоҳ дорад. Тарс кӯдаконро бо осонӣ ғуломи худ мегардонад, чунки онҳо ҳанӯз мустақилона фарқ карда наметавонанд, ки ҳақиқат чист, ва дурӯғ чист. Мо суханони муҳаббат, дастгирӣ ва тасаллӣ гуфта, ба онҳо ёрӣ расонда метавонем.

Вале ягона воситаи содиқи озод шудан аз тарс — дуое мебошад, ки дар он Каломи Худо бо имон ва ҳамду сано ба Худо барои муҳаббат ва қудрати Ӯ эълон карда мешавад.

Ҳангоме ки Исо ҳамроҳи шогирдон дар даруни баҳр буд ва тӯфон сар шуд, Ӯ ба тарсу ваҳми онҳо бо чунин суханон эътино намуд: «Эй сустимонҳо, чаро ҳаросонед?» (Мат. 8:26).

Исо мехоҳад, ки мо низ монанди шогирдони Ӯ бовар кунем: қаиқи ҳаёти мо ғарқ намегардад, агар дар даруни он ҳамроҳи мо Ӯ бошад.

Лекин баъзан даҳшат метавонад барои кӯдак бори вазнин гашта, ҷони ӯро побанд кунад, ки ҳеҷ гуна чораҳо ва ягон хел суханон ёрӣ расонда наметавонанд. Ин маънои онро дорад, ки кӯдакро рӯҳи тарс таъқиб мекунад. Аммо Китоби Муқаддас ба таври фаҳмо мегӯяд, ки рӯҳи тарс на аз Худо, балки аз душмани ҷони мо бармеояд.

Волидон дар Исои Масеҳ қудрат ва қуввати муқобитият кардан ба ҳисси тарсро доранд. Даҳшат ба мо ҳукмронӣ карда наметавонад, вале мо ба он ҳукмронӣ карда метавонем. Исо ба мо қудрати ҳукмронӣ карданро аз болои тамоми қуввати душман додаст (ба Луқ. 10:19 ниг.). Ва ба ин шубҳа накунед. Агар дар давоми муддати зиёд шумо оромиро ба даст оварда натавонед, аз якчанд нафар имондорони мӯътақид хоҳиш намоед, ки якҷоя бо шумо дуо кунанд. Зеро дар он ҷое, ки ду ё се нафар имондорон бо номи Худованд ҷамъ шаванд, Ӯ ҳатман дар байни онҳо ҳузур дорад (ба Мат. 18:20 ниг.). Рӯҳи тарс дар он ҷое, ки Худованд ҳузур дорад, буда наметавонад.

Азбаски Исо бо мост, фарзандони мо набояд ба зиндагӣ кардан бо тарсу ҳарос розӣ шаванд.

Иблис ҳама корро мекунад, то ки ақли фарзанди шуморо аз худ кунад. Аммо, хушбахтона, шумо қудрат доред, ки ба вай муқобилият кунед. Агар фарзандатон ҳанӯз хурд бошад, шумо метавонед ба он назорат кунед, ки вай чӣ тамошо мекунад, чӣ гӯш мекунад, чӣ мехонад. Аммо қувваи асосии шумо дар дуо аст. Бинобар ин, ҳатто агар фарзанди шумо аллакай одами калон аст ва ҳар рӯз дар наздатон набошад ҳам, шумо метавонед дар бораи он дуо кунед, ки ақли вай ҳамеша пок ва равшан бошад.

Вақте ки мо Масеҳро ба ҳаёти худ даъват мекунем, ва бо Рӯҳулқудс пур мешавем, мо ғайр аз бисёр баракатҳои дигар, ақли солим — бахшоишеро ба даст меорем, ки онро дигар дар ягон ҷо ба даст овардан ғайриимкон аст. Ин маънои онро дорад, ки ба мо ақлу фаросати Масеҳ дода шудааст. Китоби Муқаддас мегӯяд: «…дар шумо низ бояд айни ҳамон ҳиссиёт бошад, ки дар Исои Масеҳ буд» (Фил. 2:5). Мо танҳо дар ҳамон вақт ба васвасаҳои ин ҷаҳон муқобилат карда метавонем, ки Масеҳ ба мо роҳнамоӣ мекунад, ва ақли худи мо ба андозаи он, ки мо ҳар як андешаи худро дар итоаткорӣ ба Ӯ асир гардонданро омӯзем, нав мегардад.

Модари ман як умр, аз давраи аввали ҷавонӣ то дами марг дар синни 67 солагӣ аз бемории асаб азоб кашид. Ман бо чашмони худ дидам, ки дар ҷаҳони хаёлӣ зиндагӣ карда, фикрҳои худро идора карда натавонистан чӣ маънӣ дорад. Ман имрӯз низ дар ин бора бо даҳшат ёдовар мешавам. Ба Худо имон оварда, ман дар бораи он дуо карданро сар кардам, ки на ман, на фарзандони ман ба ин монанд чизеро аз сар нагузаронем. Дар лаҳзаҳои изтироб ман такрор мекардам: «…Худо ба мо на рӯҳи тарсу ҳаросро, балки рӯҳи қувват ва муҳаббат ва парҳезкориро додааст» (2 Тим. 1:7).

«Худо ба мо ақли солим додааст, — маротибаҳои зиёд такрор мекардам ман. — Ӯ ҳамин гуна ақли солимро ба писару духтари ман додааст. Ман ба аз ин камтараш ҳеҷ гоҳ розӣ намешавам».

Бемориҳои асаб на ҳамеша ба таври ирсӣ мегузарад. Худо ба фарзандони мо азоб кашиданро аз бемориҳои асаб ё аз вайроншавии системаи асаб таъин накарда аст.

Ҳолати ақл асосан бо он муайян карда мешавад, ки соҳиби он дар бораи чӣ андеша мекунад. Агар сари вай бо масъалаҳои пучи ин ҷаҳон пур бошад, пас андешаҳои вай печ дар печ мешаванд ва ӯ назорат карданро ба эҳсосоти худ аз даст медиҳад; агар одам дар бораи он чӣ фикр мекунад, ки аз Худост — махсусан дар бораи Каломи Ӯ, — пас ақли вай ҳамеша расо мемонад ва дар дилаш осоиштагӣ ҳукмронӣ мекунад. Китоби Муқаддас мегӯяд: «Чунки Худо Худои харҷу марҷ нест, балки Худои осоиштагист» (1 Қӯр. 14:33). Вазифаи аввалиндараҷаи мо, ҳамчун волидон, аз он иборат аст, ки Каломи Худо дар хотираи фарзандони мо зиндагӣ кунад, он гоҳ ақли онҳо ҳамеша равшан мешавад ва тарсҳои мо несту нобуд мегарданд.

Худо ба мо қобилияти оқилона андеша ронданро бахшидааст. Ҳамин тавр, оё мо мехоҳем, ки бо камаш қаноат кунем? Биёед аз Худо маҳз ҳамин бахшоишро талаб кунем.

Боре ба назди ман духтараки наврасе омад, ки хеле ғамгин буд. Як соати дароз вай гирякунон дар бораи ҳаёти ғамангези худ, рӯҳафтодагии даҳшатноке, ӯро ба андешаи худкушӣ оварда расондааст, нақл кард. Ман нақли вайро гӯш кардам, баъд мо якҷоя дар бораи ҳамаи бадбахтиҳо ва изтиробҳое, ки вайро азоб медоданд, дуо кардем ва ман аз Худо хоҳиш кардам, ки ба вай «…афсаре ба ҷои хокистар бидиҳам, ва равғани шодмонӣ — ба ҷои мотам, ва ридои ҷалол — ба ҷои рӯҳи андӯҳгин» (Иш. 61:3).

Вақте ки мо дуокуниро ба охир расондем, ман аз тағйироти дар андоми вай ба амал омада ба ҳайрат афтодам. Ифодаи қиёфаи андӯҳгин ва маъюс ба зебоии дурахшанда ва ором мубаддал гашта буд. Рӯҳи хурсандӣ ба дили вай ворид гашта буд, ва дар назди ман аллакай одами тамоман дигар меистод. Аз ҳамон дам инҷониб ин духтарак гул-гул мешукуфт ва ӯ дӯстони зиёде пайдо кард.

Бадбахтона, бисёр наврасон аз рӯҳафтодагӣ азоб мекашанд. Вале аз ҳама бадаш он аст, ки ин рӯҳафтодагӣ фарзандони моро дар ҳаёти калонсолона низ таъқиб мекунад. Он меояду меравад ва ба онҳо дар кору зиндагӣ халал мерасонад, муносибати онҳоро бо одамон, саломатии онҳоро вайрон мекунад, ва ҳатто ба муносибати онҳо ба Худо таъсир мекунад.

Аммо набояд ин тавр шавад. Гузаштаи одам чи гуна, ки набошад, вай набояд ба рӯҳафтодагӣ афтад ё ҳама вақт дар рӯҳияи бад бошад. Ба фарзандатон имкон надиҳед, ки ғарқи ғаму ғусса гардад ва одами дорои хислати бад шавад.

Бигзор дуои шумо ба вай шифо диҳад.

Дарҳол маълум аст, ки кадом одам дар худ эҳсосоти манфиро нигоҳ медорад, ва дар дили кадом рӯҳи шодмонӣ ҳукмронӣ мекунад. Ин махсусан дар кӯдакон зуд мушоҳида карда мешавад, чунки онҳо ҳанӯз ниҳон доштани ҳиссиётҳои худро, чун калонсолон, наомӯхтаанд.

Ба кӯдакатон бодиққат нигоҳ кунед: кадом ифодаро шумо аз ҳама бештар дар андоми вай мебинед? Ифодаи осоиштагӣ, хушбахтӣ ё хурсандиро? Ё озурдагӣ, қаҳр, норозигӣ, андӯҳро? Оё дар вай бе ягон сабаб кайфияти ноҷӯр пайдо мешавад? Ҳамин тавр мешавад, ки фарзанди шумо сабаби маъюсии худро фаҳмонда наметавонад? Пеш аз он, ки табъи нохуш барои фарзанди шумо меъёри табиӣ гардад, ба он мудохила кунед. Эҳсосоти манфӣ метавонад вайро пурра фаро гирад, агар танҳо мо ба онҳо бо дуоҳои худ муқобилат накунем, ки рӯҳи хурсандӣ ба онҳо ғалаба кунад.

Ҳеҷ гоҳ натарсед, ки дуоҳои шумо дар бораи бо хурсандии Худованд пур шудани кӯдак метавонанд вайро ба азобҳои дигар одамон бетараф гардонад. Ин ҳодиса рӯй намедиҳад, зеро хурсандӣ дар Худованд аз ҳолатҳои оилавӣ вобаста нест, чунки сарчашмаи он ба пеши назар овардани қиёфаи Худо ва дарк кардани он, ки Ӯ ҳамаи он чизест, ки мо ба он эҳтиёҷ дорем.

Ман гуфтанӣ нестам, ки фарзанди шумо набояд ягон хел эҳсосоти манфӣ ва дарди рӯҳиро аз сар гузаронад. Ман дар бораи он мегӯям, ки эҳсосоти манфӣ набояд вайро идора кунад, ва мо бояд ба Худованд нигарем, зеро Ӯ «…қавми Худро бо шодӣ берун овард, ва баргузидагони Худро бо тараннум…» (Заб. 104:43). Айнан ҳамин тавр Ӯ фарзандони моро низ берун меоварад, танҳо агар мо дар ин бора аз Ӯ хоҳиш намоем.

Ба ҳама маълум аст, ки мо аломатҳои зоҳирии волидайни худро, масалан, чашмони модар ё бинии падар, ё ранги мӯи модаркалонро мерос мегирем. Аммо оё шумо дар он бора медонед, ки мо боз вориси хусусиятҳои хислати волидайн ба монанди ахлоқи бад, ҳасад, бахшида натавонистан, худпарастӣ ва ғурур, ба дурӯғ майл доштан, рӯҳафтодагӣ ҳастем? Ин ва дигар сифатҳое, ки решаи рӯҳонӣ доранд, метавонанд аз волидайн ба фарзандон ва набераҳо гузаранд. Аз саргузашти баъзе оилаҳо дидан мумкин аст, ки якчанд наслҳо бо худи ҳамон як масъала рӯ ба рӯ мешаванд, масалан, чунин масъалаҳо ба монанди барқарор карда натавонистани муносибатҳои мустаҳкам дар оила, бевафоии ҳамсарон, майпарастӣ, нашъамандӣ, майл доштан ба рӯҳафтодагӣ. Одамон кӯшиши худро сафед карда намуда, мегӯянд: «Хайр, чӣ илоҷ, ман ҳамин тавр зишт ҳастам».

Оиди таъсири волидайн ба тақдири фарзандон Китоби Муқаддас мегӯяд, ки Худо «барои гуноҳи падарон аз писарон то насли сеюм ва чорум» (ба Хур. 20:5 ниг.) ҷазо медиҳад. Дар ин оят дар бораи одамоне гуфта мешавад, ки Худоро дӯст намедоранд. Вале падару модари имондор низ метавонад роҳи гуноҳро пеш гирад, ки ин метавонад ба фарзандони онҳо ба таври аз ҳама ҷиддӣ таъсир расонад.

Китоби Муқаддас мегӯяд: «…касе ки дар Масеҳ аст, махлуқи навест; чизҳои қадима гузаштааст, ва инак ҳама чиз нав шудааст» (2 Қӯр. 5:17). Аммо ин маънои онро надорад, ки ба назди Масеҳ омада, мо гуноҳ карда наметавонистагӣ мешавем: ин маъно дорад, ки мо аз оқибати гуноҳ, яъне аз марг озод ҳастем, ва ба мо қувват дода шудааст, ки ба васваса истодагарӣ намоем. Ба ин нигоҳ накарда, ҳар рӯз мо интихоб мекунем: дар ин озодӣ ва қуввват зиндагӣ кунем ё не.

Китоби Муқаддас инчунин ба мо мегӯяд: «Пас, дар озодие ки Масеҳ моро барои он озод кардааст, устувор истед ва аз нав гирифтори юғи ғуломӣ нашавед» (Ғал. 5:1). Агар мо акнун аз ғуломии гуноҳ озод бошем, пас барои чӣ Китоби Муқаддас моро аз ин хатар огоҳ мекунад? Ҷавоб чунин аст: ба он нигоҳ накарда, ки Исо моро озод кард, мо ихтиёр дорем, ки Ӯро интихоб кунем ё ба қафо, ба сӯи гуноҳ баргардем.

Гап дар он аст, ки мо баъзан ба васваса афтода, ба хоҳишҳои ҷисм дода мешавем ва он кореро мекунем, ки набояд кунем. Бисёр вақт мо анъанаҳои бади оилавиро нигоҳ медорем ва онҳоро ба фарзандони худ медиҳем. Дар фарқият аз хосиятҳои ҷисмонӣ, ки ҳамеша ба мерос дода мешаванд, майл доштан ба гуноҳ он меросе нест, ки мо бояд итоаткорона аз волидон қабул кунем. Барои чӣ? Барои он, ки майл доштан ба гуноҳ — розигии бешарти қабул кардани дурӯғи иблисро ба ҷои ҳақиқат мефаҳмонад. Душман ба мо талқин кардан мехоҳад, ки мо тамоман махлуқҳои нав дар Масеҳ нестем ва аз гуноҳҳои гузаштагони худ озод нестем. Иблис имондорро ба он талқин менамояд, ки агар падар ё бобои вай майзада ё одамгурез буд, ё зани худро истифода мебурд, ё ба иззати нафси наздикон мерасид, ё фиребгарӣ мекард, пас, ӯ низ ҳамин хел хоҳад шуд, зеро ин сифатҳои манфӣ — хусусияти оилавии вай аст. Вале дар ҳақиқат, агар хоҳем, мо метавонем бо дуо ва қувваи Рӯҳулқудс алоқаро аз анъанаҳои гуноҳкоронаи оилавӣ барканем. Аммо агар мо бинем, ки айбҳои мо дар кӯдаконамон, чун дар оина, инъикос меёбанд, пас, вазифаи мо дуо кардан дар бораи раҳо ёфтани онҳо аз мероси бад аст.

«Агар Худо моро бо меҳрубонии Худ наҷот дода аст, Рӯҳулқудс моро пок ва дигаргун сохт, ва мо бо хуни Исо сафед шудаем, пас, барои чӣ ман ҳанӯз ҳам аз ӯҳдаи гуноҳ намебароям?» — якчанд сол пеш пурсидам ман аз роҳбари рӯҳонии худ. «Ин бо ду сабаб ба амал меояд: ё барои гуноҳ бахшиш напурсидаед, ё шумо онро дидаву дониста мекунед», — ҷавоб дод ӯ. «Ман то ҳанӯз наметавонам баъзе аъзоёни оилаамро барои ҳодисаҳои ким кай бо ман рӯй дода гуноҳашонро бубахшам, — гуфтам ман. — Аммо ман ин гуноҳи худро эътироф намудам ва барои он тавба кардам. Барои чӣ ман ба он таври қатъӣ ғалаба карда наметавонам?»

«Модари шумо шахсе буд, ки бахшида наметавонист, ҳамин тавр не?» — пурсид роҳбар. «Ҳа, ҳамин тавр. Ӯ қариб аз ҳамаи аъзоёни оила ранҷидахотир буд. Бинобар ин вай аз ҳама дур гашта буд. Ва ӯ бо ҳамин сабаб ягон дӯcт надошт: вай ҳамаро бо надоштани хоҳиши бахшидани ҳатто гуноҳҳои хурдтарин аз худ дур мекард». «Шумо боре андеша кардаед, ки ин сифатро аз модаратон мерос гирифта метавонистед — яъне бахшида натавонистанро, ва он хислати рафторатон мегардад? Фарзандон сифатҳои волидайнро мерос мегиранд», — гуфт вай.

Ман ҳеҷ гоҳ фикр намекардам, ки ба амалҳои ман на танҳо ақли солим роҳбарӣ карда метавонад. Ба қарорҳо ва ҳеҷ бахшиданро омӯхта натавонистани ман ким чизе таъсир расонданро давом медод. Ва ҳар чӣ бештар ман дар ин бора андеша мекардам, ҳамон қадар ба хотирам ҳодисаҳое меомад, ки хешовандони ман кинагир буданд. Қариб ҳамаи оилаҳо дар як давраи ҳаёти худ бо ҳодисаи бераҳмӣ ру ба рӯ мешаванд, ва кӯшиш мекунанд ба он аҳамият надиҳанд, то ки ба канда шудани алоқаҳои хешу таборӣ роҳ надиҳанд.

«Ман медонам, ки ин маро сафед намекунад, вале ман мебинам, ки аъзоёни оилаи ман чӣ тавр кинагир мебошанд, онҳо якдигарро бахшида наметавонанд, — иқрор шудам ман. — Аммо аз ҳама бештар ман аз он метарсам, ки фарзандонам ин хислатро мерос мегиранд. Ман мебинам, ки онҳо бисёр вақт баъзе гуноҳҳои якдигарро намебахшанд. Маро он фикр ба даҳшат меорад, ки баъди аз ҳаёт даргузаштани ману шавҳарам, фарзандони мо ба якдигар бегона мешаванд. Ман мефаҳмам, ки барои фарзандон шуда, ман бояд аз ин гуноҳ озод шавам».

Он рӯз мо бо роҳбар дар бораи он дуо кардем, ки гуноҳи бахшида натавонистан ҳамчун хислати оилавии мо аз насл ба насл нагузарад, балки бо қуввати Рӯҳулқудс бас карда шавад. Ман аз оятеро аз Навиштаҳои Муқаддас иқтибос овардам, ки дар он гуфта мешавад, ки ман махлуқи нав дар Масеҳ ҳастам ва набояд мувофиқи анъанаву одатҳои гуноҳкоронаи пештара зиндагӣ кунам. Ин барои ман ваҳй буд, ва ман қарор додам хоҳиши бахшидан надоштани худро дар худи ҳамон лаҳзае, ки он пайдо мешавад, агар даркор шавад, ҳар соат, эътироф намоям.

Ҳар чӣ бештар ман бахшиш пурсида, дуо карда, тавба карда аз гуноҳи бахшида натавонистан озод мешудам, ҳамон қадар аниқ медидам, ки чӣ тавр озодшавии фарзандони ман амалӣ мегардад, зеро муносибатҳои онҳо ба таври чашмрас беҳтар гардида буд. Албатта, хоҳиши онҳо дар бораи бахшидан на танҳо аз ман, балки аз худи онҳо вобаста аст. Бахшидан ё не — ин қарори шахсии онҳост. Лекин он, ки онҳо дар назди худ намунаи бахшида тавонистанро мебинанд, ба он оварда мерасонад, ки онҳо қарори дуруст қабул мекунанд.

Волидайн як воситаи аз ҳама таъсирбахши тағйир додани хислати кӯдакро доранд — тағйир додани хислати шахсии худ, илова бар ин, беҳтараш аз эътирофи гуноҳ дар худ сар кардан даркор аст. Агар гуноҳ такрор карда шавад, пас, ба зудӣ он ҷои худро мустаҳкам мекунад. Масалан, дурӯғ гуфтан — гуноҳ аст. Дурӯғи такрор карда шуда ба дурӯғи минбаъда роҳ мекушояд, ва дере нагузашта вазъият аз зери назорат мебарояд. Ё ин ки боз як намуна: хоҳиши мурдан низ гуноҳ аст. Вақте ки одам ибораи «Ман мурдан мехоҳам»-ро такрор мекунад, ба зудӣ маълум мегардад, ки ӯро фикри худкушӣ таъқиб менамояд.

Агар шумо фаҳмидед, ки гуноҳ кардед ё аз роҳи Худо баромадед, пас, фавран дар назди Худо тавба кунед, ба Ӯ гуноҳи худро кушоед ва аз Ӯ хоҳиш намоед, ки шуморо бахшад, ва гӯед: «Худованд, ман роҳнамоии Туро мехоҳам, ба ман ёрӣ расон ҳаётамро тағйир диҳам».

Баъд гуноҳи волидони худ ва волидони онҳоро номбар кунед, ки ба фарзандони шумо ва шумо ҳукмронӣ мекунанд, ва дар ин хусус дуо кунед. Китоби Муқаддас мегӯяд: «Ҳамон Рӯҳ ба рӯҳи мо шаҳодат медиҳад, ки мо фарзандони Худо ҳастем. Ва агар фарзандонаш бошем, ворисонаш низ ҳастем: ворисони Худо ва ҳамирсонаш низ ҳастем…» (Рум. 8:16-17). Мо мехоҳем ворисони Худо бошем, на ворисони гуноҳҳои оилавӣ.

Бо номи Исо мо метавонем аз ҳар як гуноҳи оилавӣ озод бошем ва бо қуввати Рӯҳулқудс метавонем онро ба ҳаёти фарзандонамон роҳ надиҳем. Агар шумо нахоҳед, ки фарзандонатон аз гуноҳҳои наслҳои пешинаи оила азоб кашанд, худи ҳозир дуо карданро сар кунед.

Иблис фарзандони моро шикор мекунад ва ҳама кори аз дасташ меомадаро мекунад, то ки онҳоро аз мо бидуздад. Майпарастӣ, нашъамандӣ ва дигар намудҳои тобеият — ана ин аст «чангакҳои» дӯстдоштаи вай. Ҳуҷум ба фарзандони мо он қадар пурзӯр аст, ки онҳо мустақилона онро рафъ карда наметавонанд. Хушбахтона, онҳо дастгирӣ, дуо, маслиҳатдиҳии моро доранд, ки ба онҳо ёрӣ мерасонанд истодагарӣ намоянд. Аз як тараф, барои ояндаи фарзандон дуокуниро сар кардан барои он, ки рағбат ба майнӯшӣ ва нашъамандӣ ба онҳо дахле надошта бошад, ҳеҷ гоҳ барвақт нест, зеро ҳатто дар синни хурдӣ ба ин дом афтодан хеле осон аст. Аз тарафи дигар, барои ин эҳтиёҷот дуо кардан ҳеҷ гоҳ дер нест, зеро одам дар ҳар як давраи ҳаёт метавонад ба васваса дода шавад. Ман мардеро медонам, ки баъд аз синни панҷоҳсолагӣ майзада шуд. Вай ҳеҷ гоҳ инкор намекард, ки ба нӯшокиҳои спиртӣ майл дорад, аммо вай то он даме ба ин сустӣ дода нашуд, ки боре ба як шабнишиние рафт, ки дар он ҷо нӯшокиҳои сахти спиртӣ пешниҳод карда мешуд. Вай каме нӯшид, вале вақте ки ба хона омад, аллакай дигар истода натавонист. Агар вай модари дуокунанда, ё падари дуокунанда, ё дӯстон дар гурӯҳи дуокунанда медошт, ки барои вай шафоатхоҳӣ мекунанд, эҳтимол чунин ҳодиса ҳеҷ гоҳ рӯй намедод.

Ман худам дидаам, ки мусиқачиёни масеҳӣ, ки Худоро ҳамд мекунанд, ба васваса дода шуда, майзада ё нашъаманд шуданд.

Чунин одамон дар сафи пеши муҳорибаи рӯҳонӣ мебошанд ва бисёр вақт хатарҳоро намебинанд, то он даме, ки маълум мешавад, ки ба онҳо аллакай душман ғалаба кардааст. Онҳо барои иблис сайди осон мебошанд, ва ба зудӣ дар доми вай мезананд, танҳо барои он, ки ҳаёти онҳо бо дуо муҳофизат карда нашудааст. Ҳарчанд эътироф кардан даркор аст, ки баъзеи онҳо ба таври ихтиёрӣ ба роҳи гуноҳ мераванд, ба ҳар ҳол бисёрии онҳо мехоҳанд ҳаёти парҳезкорона дошта бошанд. Сабаби ин фоҷиаро дар он ҷӯстан даркор аст, ки садои ҷисм ва ҳуҷумҳои иблис дар ҳақиқат, аз оне ки мо фикр мекунем, хеле пурқувваттар аст. Дар лаҳзаҳои сустӣ, ки ҳар кадоми мо дорем, одам метавонад рафторе кунад, ки дар бораи он ҳатто фикр карда ҳам наметавонист. Танҳо қувваи Худо, ки ба воситаи дуо амал мекунад, метавонад ҳама чизро тағйир диҳад.

Агар писар ё духтари шумо аллакай ин проблемаро дорад, агар иблис аллакай дар ҳаёти онҳо ягон ҷойро соҳиб гашта бошад, онро дониста, ки шумо дар Худованд кӣ ҳастед, бе калавиш бо вай ба ҷанг дароед, ва аз даст додаатонро баргардонед. Фарзандонатон ба шумо тааллуқ доранд, на ба иблис, ва шумо метавонед дар назди тахти Худо барои онҳо шафоатхоҳӣ кунед. Шумо қувват ва қудрат доред. Иблис онро надорад. Усулҳои вай маълуманд: фиребу дурӯғ. Дурӯғи иблисро бо қуввате фош созед ки аз Исои Масеҳ гирифтаед, ки Ӯ Наҷоткори шумо, Худованди ҳама чиз дар ҳаёти шумо, инчунин фарзандатон аст.

Китоби Муқаддас мегӯяд: «…хоҳ мехӯред, хоҳ менӯшед, ё кори дигаре мекунед, ҳамаашро барои ҷалоли Худо ба ҷо оваред» (1 Қӯр. 10:31). Биёед барои он дуо мекунем, ки фарзандони мо дар бораи худ ғамхорӣ кунанд, ва тамоми рафтори онҳо дар хоҳиши ҷалол додани Худо асос ёфта бошад.

Дар як қатор бо бадбахтиҳои аз ҳама даҳшатнок, ки фарзандони моро таҳдид мекунанд, — садамаҳои хатарнок, марг ва дӯзахи абадӣ — гуноҳи шаҳвонӣ меистад. Барои чӣ? Барои он, ки оқибати он дар давоми тамоми ҳаёти ҳам волидайн ва ҳам фарзандон дар бораи худ хотиррасон мекунад. «Исқоти ҳамл», «шаҳвати бе никоҳ», «хиёнат», «гомосексуализм», «бемориҳои венерикӣ», «CПИД» — ана ин аст маҷмӯи масъалаҳои ҳалталабе, ки аз онҳо ҳар як падару модар бо даҳшат меларзанд. Имрӯзҳо ин дар ҳақиқат масъалаи ҳаёт ва марг гаштааст. Ба ҳама маълум аст, ки беинтизомии шаҳвонӣ беасар намегузарад. Аммо моро на танҳо саломатии ҷисмонии фарзандонамон ба ташвиш меорад. Китоби Муқаддас даъват мекунад: «…аз ҳавасҳои ҷисм, ки бар зидди ҷон қиём мекунанд, парҳез намоед» (1 Пет. 2:11). Оқибатҳои гуноҳи шаҳвонӣ ҷонро мекушанд.

Дар бораи ин масъала ман дуокуниро вақте сар кардам, ки писару духтарам тамоман хурд буданд, дуо карданро имрӯз низ беист давом медиҳам. Албатта, ман намехоҳам, ки фарзандони ман аз бемории СПИД миранд, ё пеш аз он, ки Аманда ва Кристофер ба никоҳи қонунӣ дароянд, ман соҳиби набера шавам. Ғайр аз ин, ман намехоҳам, ки онҳо ба Худо беитоатӣ кунанд ва таъиноти худро иҷро накунанд. Ман медонам, барои он ки хоҳишҳои ҷисмро қонеъ гардонад, одам метавонад аз ҳузури Худо, осоиштагӣ, баракат ва хурсандӣ даст кашад. Ин нарх хеле гарон аст.

Чӣ тавре, ки ба фарзанд наомӯхтани роҳҳои Худо мумкин нест, ҳамин тавр интизор шудан ва дуоро то он лаҳзае мавқуф гузоштан мумкин нест, ки кӯдак ҷавони наврас шавад. Худи ҳозир дуо карданро сар кардан даркор аст. Махсусан имрӯзҳо ба доми шаҳват афтодан хеле осон аст: дар ҳама ҷо фарзандони моро эълонномаҳои ошкоро, лаҳзаҳои кино ва реклама, расмҳои ошкор таъқиб менамоянд. Ҷонҳои кӯдакон зери тирборони ҳамешагианд, ва мо фикр карда, ки васваса аз як тарафи онҳо гузашта меравад, худро фиреб медиҳем. Ин чунин нест, зеро қуввати васвасаҳо бузург аст. Фарзандон ба шафоатхоҳии дуогии волидайн мӯҳтоҷанд. Ҳатто агар писар ё духтари шумо аллакай зери таъсири ҳалокатовари гуноҳ афтода бошанд ҳам, эътироф кардани гуноҳ ва тавба кардан, ба даст овардани бахшиш ва шифо ёфтан ҳеҷ гоҳ дер нест.

Китоби Муқаддас мегӯяд: «Касе ки аз худаш дилпур бошад, аблаҳ аст, вале касе ки бо хирад рафтор кунад, раҳо хоҳад шуд» (Мас. 28:26). Мо бояд дуо кунем, то ки фарзандони мо ба Худо бовар кунанд, на ба ҳиссиётҳои ноустувори худ, то ки онҳо ҳамон тавре рафтор кунанд, ки аҳкомҳои Худо амр медиҳанд.

Покии ҳаёти маҳрамона — яке аз роҳҳои Худо аст, ки бо он рафтанро дар синни хурдӣ омӯхтан лозим аст. Муҳим нест, ки фарзанди шумо чандсола аст — ширмак ё ҷавони наврас, ё аллакай аз сисола калонтар, бокира аст, ё аллакай таҷрибаи шаҳвонӣ дорад, — аз ду сар дар бораи покии ҳаёти маҳрамонаи вай ҳозир ва ҳамеша дуо кунед.

Дере нагузашта баъд аз таваллуди фарзандонам ман барои ҳамсарони ояндаи онҳо дуо карданро сар кардам. Ман имрӯз ҳам дар ин бора дуо мекунам ва то рӯзӣ тӯяшон ман дуо карданро давом медиҳам. Якҷоя бо ин ман дар бораи он дуо мекунам, ки дар онҳо ҳеҷ гоҳ хоҳиши ҷудошавӣ пайдо нашавад. Эҳтимол, ба ягон кас ин дуоҳо пеш аз мӯҳлат намоянд, аммо ин тавр нест. Баъд аз дар дили худ қабул кардани Исо қарори хонадор шудан барои фарзандони мо қарори аз ҳама муҳим аст, зеро маҳз он тамоми ҳаёти минбаъдаи онҳоро муайян мекунад, дар бораи таъсири ин иқдом ба ҳаёти аъзоёни оилаи онҳо ҳоҷати гап ҳам нест. Қарори нодуруст ба ҳама наздикон дардовар мешавад. Азбаски танҳо Худо медонад, ки кӣ ҳамсари беҳтарин барои фарзанди шумо буда метавонад, пас, танҳо Ӯ метавонад маслиҳатчии беҳтарин дар ин масъала бошад, ва танҳо фикри Ӯ дуруст ва охирин мебошад.

Вақте ки ман дар бораи шиносҳои худ фикр мекунам, ки никоҳҳои нобарор, дағалии шавҳар, бевафоии ҳамсарро аз сар гузарондаанд, никоҳи такрорӣ, хеле дер ба никоҳ даромадаанд (барои таваллуди фарзандон), ё аз танҳоӣ азоб мекашанд, ман ба чунин хулоса меоям, ки ягон нафари онҳо падару модаре надоштаанд, ки барои ҳамсарони оянда ва оилаи онҳо дуо кунанд. Аз тарафи дигар, ман ҳамсаронеро медонам, ки никоҳи онҳоро идеалӣ номидан мумкин аст ва онҳо ба ҳеҷ кадом бадбахтиҳои дар боло номбаршуда гирифтор нашудаанд. Ва дар ин ҳеҷ тааҷҷубе нест, зеро ягон вақте барои онҳо падару модарашон дуо кардаанд, ё ин ки худашон дар бораи ояндаи худ дуо кардаанд, то он даме ба он бовар карданд, ки бо ризоияти Худо интихоби дуруст намудаанд. Онҳо нисбати ҷинси дигар сабукфикрона рафтор накардаанд ва ба аҳкоми Худо оиди зино накардан беэътиноӣ нанамудаанд. Онҳо худро барои ҳамсари ояндаи худ, ки Худо барои онҳо тайёр намудааст, пок нигоҳ доштаанд ва барои ин саховатмандона мукофот гирифтаанд.

Тадқиқотҳои ман ва таҷрибаи шахсӣ маро ба он мӯътақид мегардонад, ки никоҳҳо дар осмонҳо баста мешаванд, албатта агар дар ин бора ба он Касе, ки бо қудрати Худ ду танро абадан бо ҳам мепайвандад, дуо кунем.

Тӯйҳои бодабдаба хушбахтии ҳамсариро кафолат намедиҳанд. Танҳо Худо қудрат дорад, ки ин хушбахтиро диҳад. Китоби Муқаддас мегӯяд: «Дар дили одам фикрҳо бисёр аст, вале фақат нақши Худованд ба амал меояд» (Мас. 19:21). На маслиҳатчиён оиди масъалаҳои никоҳ ва оила арӯсу домодро ба роҳи дуруст равон месозанд, балки Худованд Худо. Навхонадорон танҳо ҳамон вақт метавонанд хушбахтиро ба даст оранд, ки барои маслиҳат ба Худо рӯй оранд ва аҳкомҳои Ӯро пайравӣ намоянд. Ва дуоҳои мо фарзандонамонро дар роҳи ҷӯстани иродаи Худо нигоҳ медоранд ва онҳоро намегузоранд, ки асири ҳиссиёт ва эҳсосотҳои худ гарданд.

Рӯҳи Муқаддас никоҳро мустаҳкам мегардонад; рӯҳи ҷудоӣ онро вайрон месозад. Дар бораи он дуо кардан даркор аст, ки Рӯҳи Худо фарзандони моро роҳнамоӣ кунад ва ояндаи онҳоро муайян созад.

Агар писар ё духтари шумо аллакай дар қайди никоҳ бошад, барои он дуо кунед, ки ҳамсарон «…дар як Рӯҳ ва дар як фикр муттаҳид бошанд» (1 Қӯр. 1:10), зеро «хонае ки бар зидди худ аз ҳам ҷудо шавад, устувор истода наметавонад» (ба Мат. 12:25 ниг.). Дар бораи он дуо кунед, ки дар оилаи онҳо рӯҳи ҷудоӣ набошад, ки қудрат дорад муносибатҳои онҳоро вайрон созад. Агар писар ё духтари шумо аллакай ҷудо шуда бошад, дар бораи ҳамаи алоқаҳои вайроншуда ва дар бораи он дуо кунед, ки дар оянда дар ҳаёти онҳо ба фикрҳои ҷудошавӣ ҷой набошад.

Новобаста аз синну соли фарзандатон оиди никоҳи вай дуо кунед. Ҷудошавӣ кори муқаррарӣ гаштааст ва ба ҳама дар ин ё он давраи ҳаёт сахт таҳдид менамояд.

Биёед ба он муқобилият мекунем, худамон ва фарзандонамонро бо қудрати Рӯҳи Муқаддаси Исои Масеҳ, Писари Худо, муҳофизат намоем.

Вақте ки маро барои ягон кор дар назди фарзандон бахшиш пурсидан лозим ояд, ман ҳамеша ба онҳо мегӯям, ки ҷавобро интизор ҳастам: «Ман туро бахшидам». Ман аз онҳо хоҳиш менамоям, ки ин ибораро такрор намоянд, ин на барои он аст, ки ман ба ин бениҳоят эҳтиёҷ дорам, балки баръакс, онҳо барои пурра озодшавӣ аз маҳорати бахшида натавонистан ба ин эҳтиёҷ доранд. Айнан ҳамин тавр, вақте ки кӯдакони ман бо якдигар ҷанҷол мекунанд, ва баъд оштӣ мешаванд, ман аз онҳо хоҳиш мекунам, ки ба якдигар гӯянд: «Ман туро мебахшам». Ва ҳатто агар онҳо дар ин ҳолат ба якдигар ғазаб дошта бошанд ҳам, ман медонам, ки ин суханон дар дили онҳо кор мекунанд. Албатта, хуб мебуд, ки суханони «Ман туро мебахшам» аз дил бароянд, вале агар ҳатто дар он самимият ҳам набошад, онҳоро гуфтан даркор аст, аз оне, ки ҳеҷ чиз нагӯем ва фақат интизор шавем, ки кай хоҳиши бахшидан худ ба худ пайдо мешавад.

«Бахшидан — ин интихоби шумост, мефаҳмондам ман ба Кристофер ва Аманда. — Дигаронро набахшида, шумо ба мамот имкон медиҳед, ки ин ё он хел ба ҳаёти шумо ворид гардад. Барои он, ки касеро бубахшем, беҳтараш барои вай дуо кардан даркор аст. Дар аввал ин бигзор осон набошад, вале, қарори бахшиданро қабул карда, ва бахшиданро сар карда, мо масъалаҳои бештареро мебинем, ки ба дуокунии мо эҳтиёҷ доранд, ва дили мо ҳарчӣ бештар ба одаме ки моро ранҷонидааст, моилтар мегардад».

Ман бисёр оилаҳоеро медонам, ки ба бахшидани дигарон эҳтиёҷ доранд. Онҳо бахшидан намехоҳанд; онҳо интизоранд, ки кай дар онҳо хоҳиши бахшидан пайдо мешавад. Дар натиҷа байни чунин оилаҳо душманӣ пайдо мешавад ва боқӣ мемонад; онҳо ба якдигар ва дар ҳаққи якдигар суханони носазо мегӯянд, ва баъзан солҳо бо ҳамдигар гап намезананд. Бо сабаби набудани нармдилӣ ва муносибатҳои гарму ҷӯшон нисбати якдигар, тамоми суханон ва корҳои онҳоро рӯҳи сангдилӣ фаро гирифтааст, ки ба он озод амал кардан дода шудааст. Аз боиси он, ки баъзе аъзоёни оила кинаҷӯ ҳастанд, тамоми оила азоб мекашад.

Кӯдак бояд на танҳо падару модари худро ҳурмат намояд (барои ин ба вай ваъда карда шудааст, ки тамоми ҳаёти вай пурбаракат хоҳад буд), балки онҳоро барои ҳамаи хатоҳое, ки эҳтимол оқибатҳои вазнин овардааст, бубахшад. Онҳо бояд хоҳарон ва бародарон, холаю аммаҳо, тағову амакҳо, бобо ва бибиҳо, дӯстон ва душманон, ва ҳатто худашонро бубахшанд, ва дар ҳамаи ин мо бояд онҳоро дастгирӣ намоем. Агар мо ба кӯдаконамон бахшиданро наомӯзем, он вақт мо таҳкурсии бадӣ ва бадбахтиҳои ояндаро дар ҳаёти онҳо хоҳем гузошт.

Барои он ки кӯдакони мо дилҳои худро нарм гардонда тавонанд, мо бояд на танҳо ба онҳо бахшидан ва дуо карданро омӯзем. Агар мо дар ҳақиқат хоҳем, ки онҳо дӯст доштани одамонро биомӯзанд, мо бояд худро бахшида тавонем. Кинагирӣ ва сангдилӣ чунон ба осонӣ як қисми ҳаёти мо мегардад, ки мо ҳатто дарк карда наметавонем, ки чи гуна борро ба дӯши худ мебардорем.

Ниҳоят, вақте ман фаҳмидам, ки бахшидани каси дигар маънои ҳақ баровардани рафторҳои вайро надорад, балки маро озод менамояд, бахшидани одамон барои ман беандоза осон гардид. Ман ҳамеша фикр мекардам, ки каси дигарро бахшида, ба вай мефаҳмонам: «Ҳар он коре, ки ту кардаӣ, ба ҷо аст». Вале ин тамоман ин хел нест. Бахшида истода, мо имони худро дар он тасдиқ менамоем, ки Худо одил аст. Ба Худо мегӯем: «Падар, ман дигар намехоҳам, ки адоват нисбати ин одам дар дили ман ҳукмфармоӣ кунад», — ман эътироф мекунам, ки Худо ҳақиқатро медонад, ва ба Ӯ рухсат медиҳам, ки довар бошад, зеро танҳо Ӯ тамоми ҳақиқати ба амал омадаро медонад.

Китоби Муқаддас мегӯяд: «…Худованд Худои адлу инсоф аст; хушо ҳамаи он касоне ки ба Ӯ таваккал мекунанд!» (Иш. 30:18). Дар назди Худо маҳорати бахшида натавонистани худро эътироф карда, баракати Ӯро соҳиб мегардем ва озод мешавем, ва метавонем оромона онро интизор шавем, ки кай Худо амал карданро сар мекунад. Магар ин ба он арзанда нест? Магар ин аз он беҳтар нест, ки дили худро дар асорати сангдилӣ нигоҳ дорем ва дар ҳаёти худ ба бемориҳо ва азобҳо роҳ кушоем?

Чӣ хел писар метавонад падареро бахшад, ки ӯро задааст? Чӣ хел модар метавонад ронандаи мастро бахшад, ки духтари вайро куштааст? Чӣ хел духтари ҷавон метавонад амаки худро бубахшад, ки бар вай зӯроварӣ кардааст? Чӣ хел одам метавонад ба он касе раҳмдил бошад, ки бар вай раҳм намекунад? Ҳеҷ хел, агар ҳамаи ин одамон ба Худо имон наоранд, бахшиши пурраи Ӯро эътироф накунанд ва ба даст наоранд. Ҳеҷ як сабукӣ ба он баробар шуда наметавонад, вақте мо бо чашмони пур аз ашки шодӣ онро ҳис менамоем, ки аз Худованд бахшоиши пурра ва бешартеро қабул кардем, ки дар худ ҳаёт ва навгардии тамоми мавҷудоти моро дорад. Павлус гуфта буд: «…гумон намекунам, ки ман аллакай расида бошам, балки фақат як чизро мегӯям: он чиро, ки дар қафост, аз хотир бароварда ва ба пеш ҳаракат карда, ман сӯи мақсаде шитоб менамоям, ки фарҷоми ғолибонаи даъвати Худост аз арши аъло дар Исои Масеҳ» (Фил. 3:13-14).

Агар мо ба гузаштаи худ дилбастагӣ дошта бошем, бо ҳаёте, ки Худо барои мо тайёр кардааст, зиндагӣ карда наметавонем. Исо гуфта буд: «Хушо раҳимон, зеро ки раҳм хоҳанд ёфт» (Мат. 5:7). Биёед дар бораи кӯдакони худ дуо кунем — барои он дуо кунем, ки онҳо нисбати одамон меҳрубон бошанд, то ки чизе ба онҳо халал нарасонад, ки меҳрубонии Худоро нисбати худ ҳис намоянд. Биёед дар бораи он дуо мекунем, ки онҳо ба одамон дар ҳар лаҳзаи қулай гуфтанро ёд гиранд: «Ман туро мебахшам», то ки ғазаб ва озор байни онҳо ва Худо девор нагардад ва ба дуоҳои мо монеа нашавад. Мову шумо вақт надорем, ки ин деворро рахна кунем; мо масъалаҳои зиёде дорем, ки барои онҳо дуо кардан даркор аст.

Оё шумо кӯдаконеро дидаед, ки зери юғи гуноҳ танҳо барои он зиндагӣ мекунанд, ки ба онҳо наомӯхтаанд, ки ба рафторҳои худ иқрор шаванд, аз онҳо тавба кунанд ва бахшишро ба даст оранд. Қиёфаи ин кӯдакон чун қиёфаи кӯдаконе, ки аз маҳкумкунӣ озоданд, кушода ва ором нестанд. Китоби Муқаддас мегӯяд: «Сӯи Ӯ нигоҳ карданд ва мунаввар гардиданд, ва чеҳраҳошон хиҷил нашуд» (Заб. 33:6). Кӯдаконе, ки хатоҳои худро эътироф мекунанд, аз он пушаймон мешаванд ва мехоҳанд тағйир ёбанд, ҳатто зоҳиран ба ҳамсолони худ, ки гуноҳҳои худро пинҳон месозанд ва намехоҳанд тағйир ёбанд, монанд нестанд.

Эътирофи гуноҳҳои худ ва тавба кардан — ду принсипи ҳаётӣ мебошад, ки кӯдакони мо бояд риоя кардани онҳоро омӯзанд, зеро гуноҳи тавба нашуда байни онҳо ва Худо девор мебардорад. Тавбае, ки айнан маънои «нафрат кардан аз гуноҳ ва қабули қарори ҳеҷ гоҳ такрор накардани он»-ро дорад, танҳо дар он ҳолат ба амал меояд, ки агар фарзанди шумо суханони зеринро гӯяд: «Ман ин корро кардам. Ман аз ин пушаймонам ва намехоҳам инро такрор намоям». Гуноҳи тавбанашуда фарзанди шуморо дар асорат нигоҳ медорад, ва ин дар қиёфаи рӯй, хислат ва рафторҳи вай инъикос хоҳад ёфт.

Ба беитоатии Исроил рӯ оварда, Худо гуфта буд: «Ва дар он ҷо шумо роҳҳои худ ва тамоми аъмоли худро ки ба воситаи он палид шудаед, ба ёд хоҳед овард, ва барои ҳамаи корҳои баде ки кардаед, аз худатон пеши назари худ нафрат хоҳед кард» (Ҳизқ. 20:43). Барои гуноҳи тавбанашуда чунин нафратро ба худ мо низ эҳсос менамоем, ва ин бисёр дар худбаҳодиҳии пасти мо зоҳир мегардад. Агар мо, падару модарон, фарзандонро наомӯзонем, ки аз гуноҳҳои худ пушаймон шаванд ва аз онҳо тавба кунанд, он вақт ҳисси нокомилӣ ва гунаҳкорӣ, ки дар дили кӯдакон реша давондааст, метавонад ҳаёти онҳоро вайрон созад.

Ман ҳамеша, пеш аз иқроршавии фарзандонамон дар рафторҳои худ, дар қиёфаи онҳо ҷурми гуннаҳкориро медидам. Ва баъд онҳо ба ман нақл мекарданд, ки паноҳ кардани гуноҳ барои онҳо чӣ хел озмоиши сахт, ва дар худ бардоштани он барои онҳо чи гуна мушкил буд.

«Ҳамаи ин барои он аст, ки ман аз Худо хоҳиш намудаам ҳар он чиро, ки бояд донам, ба ман кушояд, — мегуфтам ба онҳо, — ва Рӯҳулқудс ҳамеша, вақте, ки шумо рафтори нодуруст мекунед, ба ман хабар медиҳад».

Ҳамин ки ман мушоҳида мекардам, ки чашмони поки кӯдакон ғамгинанд, ҳамон замон аз Худо хоҳиш менамудам, ки гуноҳи махфии фарзандонамро ба ман кушояд. Баъди иқроршавӣ, тавбакунӣ ва гирифтани ҷазои мувофиқ Кристофер ва Аманда тамоман дигар менамуданд: гӯё бори вазнине аз дӯши онҳо бардошта мешуд. Гуноҳ ҷони касро заҳролуд месозад ва гуноҳи тавбанашуда қомати одамро хам гардонида, симои одамро каҷ карда тира мегардонад. Гуноҳи тавбашуда ва дили сарнагун ҳаёт, нур, боварӣ ва озодӣ меорад.

Азбаски кӯдакони идеалӣ вуҷуд надоранд, мо бояд аз Худо хоҳиш намоем, ки ба мо гуноҳҳои махфиеро, ки дар дилҳои кӯдакон ниҳон аст, нишон диҳад, то ки тавонем пеш аз ба амал омадани оқибатҳои нохуш чораҳои зарурӣ бинем. Ҳамаи инро Худо мекунад «зеро Ӯ асрори дилҳоро медонад» (Заб. 43:22). Ҳамаи мо дар бораи мардони «дилкаш ва росткор» шунидаем, ки завҷаҳои худро лату кӯб мекунанд ва ба кӯдакон фишор меоранд, ё ин ки ҳаёти бознадоштаи «хушбахтона» мегузаронанд. Метавонед боварӣ дошта бошед, ки дили чунин мардон гуноҳи тавбанашударо маҳфӯз доштаанд. Ба он шубҳа накардан мумкин аст, ки дилхоҳ гуноҳи тавбанашудаи дилҳои фарзандони мо ба оқибатҳои ногувор оварда мерасонад. Вақти он расидааст, ки онро кушоем. «Ҳамаи ҷиноятҳои худро, ки ба амал овардаед, аз худ дур андозед, ва дили тоза ва рӯҳи тозае барои худ ба вуҷуд оваред; ва чаро шумо эй хонадони Исроил бимиред? (Ҳизқ. 18:31). Аз Худо хоҳиш намоед, ки гуноҳҳои тавбанашудаи дили худ ва фарзандонатонро ошкор созад, то ки баъд шуморо лозим наояд аз баҳри он саломатӣ ва ҷони худро фидо созед.

Гуноҳ сӯи мамот мебарад. Тавба сӯи ҳаёт. Мо гуноҳҳои худро на барои он эътироф мекунем, ки чашмони Худоро кушоем — Ӯ бе ин ҳам ҳама чизро медонад. Тавба — ин барои мо имконияти покшавӣ ва ҳама чизро аз сари нав сар кардан аст. Фарзандони мо ба ин на камтар аз мо эҳтиёҷ доранд.

Оё ба шумо муяссар гаштааст, ки ҳолат ё рафтори фарзандатонро мушоҳида намоед, ки он шуморо бениҳоят ба ташвиш андохта бошад, вале шумо сабаби ин бесаранҷомии худро нафаҳмида бошед? Агар чунин ҳодиса рӯй дода бошад, ба овози инстинкте гӯш диҳед, ки онро Худо дар шумо ҷой кардааст, ва аз Ӯ сабаби ба амаломадаро бипурсед. Мо бо Офаридгори олам алоқа дорем, ки дар бораи ҳамаи ҳодисаҳои ба амал меомада медонад, ва мо метавонем аз Ӯ хирадмандӣ ва рӯъё пурсем.

Оё шумо дар қиёфаи фарзандони худ ифодаи гуноҳкориро мушоҳида кардаед, ки нафаҳмида бошед он дар чист? Ба таври дигар гӯем, шумо тахмин мекунед, ки сухан дар бораи ягон рафторе меравад, вале шумо исботи инро надоред. Дар чунин ҳолатҳо ман ҳамеша ба Худо ба тариқи зайл дуо мекунам: «Худоё! Ту беақлии маро медонӣ, ва айбҳои ман аз Ту пӯшида нест» (Заб. 68:6). «Ба ман кушо, ки бо фарзанди ман чӣ шуда мегузарад». Ва ҳар бор Худо ба ман гуноҳҳоеро нишон медод, ки бо хоҳиши ҷисм ба амал омадаанд. Ҳамин тавр, боре яке аз кӯдакони ман ба ҳуҷраи худ хӯрокеро даровард, ки хӯрдани онро ман иҷозат намедодам. Бори дуюм барои ба даст овардани хоҳиши дилхоҳ кӯдакон фиреб доданд. Ва дар ҳар ду ҳолат баъди дуои ман гуноҳҳо ошкор гардиданд.

Ман ҳамеша кӯдаконро таъкид мекардам, ки падару модарро фиреб додан лозим нест, зеро Худо ба ҳар ҳол ба онҳо ҳақиқатро мекушояд. Ба зудӣ онҳо ба дурустии суханони ман боварӣ ҳосил карданд.

Ман як ҳодисаро хуб дар хотир дорам. Ин ҳодиса он вақт ба амал омад, ки Аманда ҳафтсола буд. Ҳар пагоҳӣ пеш аз ношто аз рӯи таъиноти духтурамон ман ба ӯ витамин медодам: се донаи хурд-хурд. Одатан, ман витаминҳоро дар табақча назди хӯрданиҳои вай мемондам. Дар аввал вай инҷиқӣ карда, онро хӯрдан намехост, ва баъдтар ором гашт ва ҳамаи эътирозҳои вай қатъ гардиданд. Вале ҳамаи ин вақт маро дар рафтори Аманда чизе ба ташвиш меовард, ман ҳис мекардам, ки кори нобобе шуда истодааст, вале сабаби изтироби худро фаҳмида наметавонистам.

Ман ба Худо рӯй овардам: «Худованд, аз ҳаёти Аманда чизеро нишон бидеҳ, ки ман бояд онро бубинам».

Дар давоми якчанд рӯзи охир қариб ки ҳеҷ чизе ба амал наомад, ва ман дар ин бора он қадар ҳам фикр намекардам, зеро ки ба ҷо ба ҷокунии ашёҳо барои кӯчидан тайёрӣ медидам. Дар он рӯзе, ки ҳаммолон барои кашондани ашёҳои калон омаданд, мо ба кандани болиштчаҳои курсиҳои кӯдакон сар кардем. Ва ман аз болишти курсии Аманда бисту шаш донаи ин витаминҳоро ёфтам. Ман ба чашмони худ бовар карда наметавонистам. Ман ин бозёфти худро ба шавҳарам нишон додам ва мо хандаи худро нигоҳ дошта натавонистем, вале мо мефаҳмидем, ки моро сӯҳбати ҷиддӣ дар пеш аст.

Мо боз панҷ болиштчаро кандем ва аз зери чортои он бист ё сӣ дона ин донаҳоро ёфтем. Танҳо курсии аз нишастгоҳи Аманда аз ҳама дур тоза баромад. Ин маротиба мо аз ханда рӯдакан шудем.

Вақте ки Аманда аз мактаб баргашт, қиёфаҳои ҷиддии моро дид. Дар болои миз косаи пур аз витамин ва стакони об меистод. Ба ӯ ҷиддӣ гуфта шуд: агар вай ҳамаи инро дар як нишаст қабул кардан нахоҳад, вайро лозим меояд фаҳмонад, ки ин кор чӣ маъно дорад.

Ин ҳодиса метавонад хандаовар намояд ва он қадар аҳамиятнок натобад, вале агар ин найранг кор медод ва фош намегардид, метавонист ба фиреби калонтар мубаддал гардад, ва баъдтар дурӯғ меъёри ҳаёти фарзанди мо гашта метавонист. Ман аз Худо миннатдор ҳастам, ки ба мо чунин чизҳоро пеш аз оне, ки чизҳои ҷиддитаре ба амал меоянд, мекушояд.

Вақте шумо ҳис мекунед, ки бо фарзандатон ягон воқеае шуда истодааст, сабаби рафтори ҳайратовари ӯ албатта шарт нест, ки гуноҳи махфӣ бошад, масъала метавонад дар он анҷомад, ки вай аз чизе метарсад, ё чизе вайро озор медиҳад. Шояд вай дар ҳолати рӯҳафтодагӣ ва ошуфтаҳолӣ бошад, ё ҳасад мебарад, дар зери юғи худпарастӣ ё ғурур қарор дорад. Аниқ фаҳмидани он имконнопазир аст, беҳтараш дар ин бора аз Худо пурсидан даркор аст. Ҳатто агар дар лаҳзаҳои мазкур оиди ин масъала фаҳмиши аниқ надошта бошед ҳам, ба ҳар ҳол дуо кунед. Исо ба мо дар ин ҳолатҳо суханонро барои дуо кардан гузоштааст: «Моро аз иблис раҳоӣ деҳ» (ба Мат. 6:13 ниг.). Баъзан аз мо нуқтасанҷии махсус талаб карда намешавад; моро танҳо лозим аст, ки ба Худо бо хоҳиши он дуо кунем, ки ҳаёти фарзандони моро бо қудрати Рӯҳи Худ мунаввар созад ва онҳоро аз бадӣ нигоҳ дорад. Аз ҳама асосӣ — ба ин ҳуқуқ беэътиноӣ кардан даркор нест.

Ҳатто агар имрӯзҳо рафтори фарзандатон ба шумо комилан дуруст намояд ҳам, дуо воситаи амалкунанда ва пурсамар хоҳад монд. Ҳамеша кӯдаконро дар ягон кори шубҳанок гумонбар шудан лозим нест; аз душман гумонбар шудан даркор аст, ки аз қафои онҳо овезон шуда мегардад ва имконияти қулай мекобад, ки ба ҳаёти онҳо ворид шавад. Каломи Худо таъкид менамояд: «Ҳушёр ва бедор бошед, чунки душмани шумо иблис, мисли шерри ғуррон гаштугузор карда, касеро меҷӯяд, то ба коми худ кашад» (1 Пет. 5:8). Ояти зерин ба мо барои амал кардан дастури аниқ медиҳад: «Ба вай муқобилат кунед». Биёед дуо мекунем.

Оё фарзанди ман медонад, ки ба мошини шахси бегона нишастан мумкин нест? Оё медонад, ки дар назди обанбори чуқур бозӣ кардан хатарнок аст? Оё писар ё духтари ман ба ҳамсолонаш, ки хоҳиш мекунанд бо онҳо маводи муходир кашад, «не» мегӯяд? Оё вай пеш аз кӯчаро гузаштан ба чапу рост нигоҳ карданро фаромӯш намекунад? Оё писари ман аз духтаре, ки ба вай лоиқ нест, хоҳиш намекунад, ки завҷаи вай гардад? Оё фарзандони ман наздикшавии хатари ногузирро ҳис карда метавонанд? Беҳдошт ва бехатарии фарзандонамон аз бисёр ҷиҳат аз қарорҳое вобастааст, ки танҳо худи онҳо қабул карда метавонанд. Вале андешаи оқибатҳои имконпазири ин қарорҳо метавонанд дилхоҳ падару модарро ба даҳшат орад.

Агар фарзандони мо дорои бахшоиши хирадмандӣ, фарқ карда тавонистани ҳақиқат аз дурӯғ ва шунидани овози Худо набошанд, мо ба дурустии қарорҳои қабулкардаи онҳо дилпур буда наметавонем. Ягона усули ба даст овардани ин неъмат — аз Худо додани ин бахшоишҳоро хоҳиш кардан мебошад. Китоби Муқаддас ба мо мегӯяд: «Ва агар касе аз шумо аз ҳикмат камӣ дошта бошад, бигзор талаб кунад аз Худое ки ба ҳама бо саховат ва бе сарзаниш ато менамояд…» (Яъқ. 1:5).

Оё ягон вақт дар шумо чунин ҳиссиёте буд, ки шароитҳои ҳаётатонро Худо идора мекарда бошад? Масалан, шумо қароре қабул мекунед, ки дар назари аввал аҷоиб менамояд, вале дар натиҷа он дуруст мебарояд. Шояд ягон вақт, вақте ки чароғаки роҳнамо ба шумо рухсат дода буд, ба тарафи чап нагаштед? Ва он вақт бо мошине, ки ба сӯятон дар чароғи сурх ҳаракат мекард, бархурданатон мумкин буд. Шумо дуруст рафтор намудед, вале дар ин хизмати шумо нест. Баъзе одамон инро тасодуф меноманд, вале ман дар ин мақсади Худоро мебинам.

Мо мехоҳем, ки фарзандонамон боақлу хирадманд бошанд, зеро онҳо калонсол шуда бояд мустақилона дар ҳаёти худ бештар ва бештар қарорҳои муҳимро қабул намоянд. Ҳамин тавр, баъди хатми мактаби миёна писари ман бояд қарори қатъӣ қабул мекард, ман дар танҳоӣ нишаста, дам ба дарун кашида, барои вай дуо мекардам: «Худованд, ба вай хирадмандӣ ва роҳнамоии аниқи Худро деҳ!» Худо ба ин дуо ҷавоб дод, ва имрӯз мо ба дуруст будани қарори дар он вақт қабул кардаи Кристофер боварӣ ҳосил кардем, ҳарчанд ки дар бораи сабабҳои ҳақиқии ин рафтор танҳо Худо медонаду бас.

Дар Китоби Масалҳо ба таври нозук гуфта шудааст: «Писари бохирад падарро шод мегардонад, вале писари аблаҳ сабаби андӯҳи модари худ мешавад» (Мас. 10:1). Дар ҳақиқат, кӣ ғайр аз падар метавонад фахри бузург дошта бошад, агар писари вай хирадмандона рафтор намояд, ва кӣ ғайр аз модар ғамгин ва озурда мегардад, агар писараш аблаҳона рафтор намояд? Масалҳо ба мо таълим медиҳанд: агар мо чӣ тавре, ки ганҷро меҷӯянд, «хирадро даъват намоем» ва «онро биҷӯем», он вақт аз Худо донишро мегирем (ба Мас. 2:3-5 ниг.). Ман боварӣ дорам, ки дар Худованд ҳамаи маълумотҳо ва ҳамаи хирадмандӣ нигаронида шудаанд, ки мо ба он эҳтиёҷ дорем. Биёед ба Худо бо дуои хоҳишӣ муроҷиат намуда, худро аз бадбахтиҳо эмин медорем.

Ман аз падару модарони наврасон маротибаҳои зиёд чунин суханонро шунидаам: «Писари маро чизе ба худ ҷалб намекунад»; «духтари ман дар хона парешонҳол, бе ягон мақсад, мегардад»; «писари маро аз мактаб меронанд, вале ба ӯ фарқ надорад»; «духтари ман ба ҳаёт шавқу завқро гум кардааст». Дар ҳар кадоми ин ҳолатҳо кӯдакон аз он азоб мекашанд, ки маънои ҳаётро надидаанд, барои он надидаанд, ки ба Худо ва Каломи Худо бовар накардаанд.

Барои кӯдаконе, ки имон надоранд, зиндагӣ кардан мушкил аст. Онҳо ба беҳтар шудани ҳаёт умедвор нестанд, онҳо таъиноти худро намедонанд. Онҳо ҳар рӯз, моҳҳои дароз, соатҳои зиёдро дар назди телевизор мегузаронанд. Онҳо дар кӯча дар ҷустуҷӯи «саргузашт» сарсон шуда, одатан онҳоро меёбанд. Кӯдакони беимон вақти худро дар ҷамоаи ин гуна кӯдакони беимон мегузаронанд. Ин айнан масъалаи ҳамаи кӯдаконе, ки душвор меноманд, мебошад. Онҳо намедонанд, ки Исо барои онҳо мурдааст (ба Рум. 5:8 ниг.), намедонанд, ки онҳо фарзандони Худо, ки онҳоро дӯст медорад, ҳастанд (ба Юҳ. 1:12 ниг.), намедонанд, ки онҳо мақсад ва таъиноти махсус доранд (ба 1 Қӯр. 7:22 ниг.), намедонанд, ки ояндаи онҳо дурахшон аст (ба 1 Қӯр. 2:9 ниг.), ва аз ин рӯ онҳо аз ӯҳдаи ҳама кор баромада метавонанд (ба Рум. 8:37 ниг.). Онҳо намедонанд, ки «ҳама чиз барои имондор имконпазир аст» (Марқ. 9:23) ва ҳаёти онҳо дар худ як чизи аълоеро ниҳон медорад. Ин кӯдакон танҳо норасогии худ, нобарориҳои худ ва боз душмании ҳаррӯзаи калонсолонро мебинанд. Аз ин рӯ онҳо аз ҳаёт маъюсанд ва чизеро намехоҳанд.

Ва дарки норасоии шахсӣ дар бораи вуҷуд надоштани имон башорат намедиҳад. Вале худро таназзулкунанда ҳисобида, одам беихтиёр дар бораи он фикр мекунад, ки Худо низ дар имкониятҳои Худ маҳдуд аст, ва он вақт имони кас заиф мешавад. Ва агар кӯдакон ба Сарчашмаи пуриқтидор, дилпур, бетағйир бовар накунанд, он вақт онҳо чӣ хел метавонанд ба худ ва ояндаи худ бовар кунанд, ки ба онҳо хатарнок ва ноустувор менамояд.

Акнун як кӯдакро калон карда, ба ҳаёти мустақилона гусел намуда, ман фаҳмидам, ки ягона чизе, ки кӯдакони мо хонаи падару модарро тарк карда бо худ мебаранд, ин имон мебошад. Агар мо ба он боварӣ дошта бошем, ки кӯдакони мо ба Худо ва Каломи Ӯ имони қавӣ доранд, ва дар дили онҳо муҳаббати Худо зиндагӣ мекунад, метавонем осуда бошем, зеро онҳо бо роҳи дуруст мераванд ва онҳоро ҳаёти абадӣ интизор аст. Барои он, ки онҳо инро ба даст оранд аз бисёр ҷиҳат дуоҳои мо ёрӣ дода метавонанд. Ҳаввориёне ки ҳар рӯз Исоро медиданд, Ӯро гӯш мекарданд ва шоҳидони корҳои наҷиби Ӯ буданд, боз ҳам аз Ӯ хоҳиш мекарданд: «…имони моро зиёд кун» (Луқ. 17:5). Вақте ки мо барои фарзандони худ шафоатхоҳӣ менамоем, мо низ метавонем дар ин бора бипурсем.

Ба исроилиёне, ки аз мову шумо дида, бештар дидани мӯъҷизаҳо муяссар гардид, бо сабаби беимонӣ иҷозат дода нашуда буд ба замини мавъуд ворид шаванд (ба Ибр. 3:19 ниг.). Мо намехоҳем, ки имони сусти фарзандонамон ба онҳо дар соҳиб шудан ба меросе, ки Худо барои онҳо таъин намудааст, халал расонад. Мо метавонем ба онҳо суханони Худоро омӯзонем, ки дар дили онҳо тухми имонро мекорад ва дар бораи нашъунамо ёфтани он дуо карда метавонем.

Кӯдакони имондор аз ҳамсолони беимонашон фарқ мекунад: онҳо бештар ба худ боварӣ доранд, бештар мақсадноканд, онҳо хушбахттар ҳастанд, оптимистона ба ҳаёт менигаранд ва бештар бо одамон самимӣ мебошанд. Яке аз хусусиятҳои аз ҳама асосии одами дар имон устувор маҳорати дода тавонистан ва бо дигарон бо ҳам дидан аст, зимнан, на танҳо пул ва арзишҳои моддӣ, балки вақт ва муҳаббати худ. Вай ҳамеша тайёр аст, ки дар лаҳзаҳои душвор дастгирӣ намояд ва ёрӣ диҳад. Одами имондор аз муҳаббати Худо пур аст ва ҷӯёи имконият мебошад, ки онро бо дигарон бо ҳам бинад.

Китоби Муқаддас мегӯяд: «Аммо ҳоло се чиз боқӣ мемонад: имон, умед ва муҳаббат; вале муҳаббат калонтарини онҳост» (1 Қӯр. 13:13). Дар осмон имон дигар ба мо лозим намешавад, зеро ҳамаи чизҳоро бо чашмони худамон мебинем. Умед низ даркор намегардад, чунки ҳар он чизе, ки умед мебастем, ҳақиқат мегарданд. Танҳо муҳаббат қатъ намешавад ва абадӣ давом хоҳад кард, зеро Худо муҳаббат аст, ва Ӯ абадист. Аз ин рӯ муҳим нест, ки чӣ гуна корҳои бузургро ба ҷо меорем, ва ба дигарон чӣ қадар медиҳем — агар ҳамаи ин бе муҳаббат ба ҷо оварда шавад, бемаъно аст. «Ва агар тамоми дороии худро тақсим кунам ва ҷисми худро ба сӯхтан диҳам, лекин муҳаббат надошта бошам, — ҳеҷ манфиате намебинам» (1 Қӯр. 13:3). Корҳое, ки мо аз рӯи муҳаббат ба ҷо меорем, абадӣ мемонад, ва мукофот барои онҳо — тоҷи ҳаёт аст.

Муҳаббат — арзиши бузургтарин аст. Вай аз имон бузургтар аст, гарчанде ки маҳз аз имон сар мешавад. Аз ин рӯ, дуо мекунем, ки кӯдакони мо дар имон калон шаванд, то ки яроқи дасти Худо бошанд. Одатан одамон намехоҳанд, ки чизи доштаашонро бо дигарон бо ҳам бинанд, зеро метарсанд, ки зарар мебинанд, метарсанд, ки ба худи онҳо камӣ мекунад. Сабаби дигар дар он меанҷомад, ки дар дили онҳо нисбати одамон муҳаббати Худо нест. Биёед барои он дуо кунем, ки фарзандони мо муҳаббатро бо дигарон бо ҳам диданро ёд гиранд, ва инро танҳо бо имон ба Худованд, хирадмандона таҳти роҳнамоии Рӯҳулқудс ба ҷо оранд. Агар онҳо ин принсипро пайравӣ намоянд, ҳаёти онҳо бегуфтугӯ бо баракати Худо пур мегардад.

Вақте ки мо гарму ҷӯшон ва самимона барои фарзандони худ дуо мекунем, мо ҳис мекунем, ки худамон ба дуокунӣ, ба раҳоёбӣ ва навгардӣ эҳтиёҷ дорем. Агар мо худ ранҷу озорҳоро дар дил нигоҳ дорем, магар дуоҳои мо дар бораи он, ки фарзандони мо бахшиданро омӯзанд, пуртаъсир буда метавонад? Агар мо дар диламон гуноҳи тавбанашуда дошта бошем, қудрати дуокуниро аз куҷо пайдо кунем, ки фарзандони мо тавба карданро ёд гиранд? Агар мо бо шубҳаҳо мубориза барем, чӣ тавр метавонем аз Худо хоҳиш намоем, ки имони фарзандони моро афзун гардонад? Агар мо меҳрубон набошем, оё метавонем онҳоро омӯзонем, ки одамонро дӯст доранд? Маро низ ин шубҳаҳо азоб медиҳанд, вале ман дуокуниро бас намекунам. Ман ба назди Худо бо дили сарнагун меоям, ва он чизи бадеро, ки дар худ мебинам, эътироф менамоям ва ёрии Ӯро хоҳиш менамоям.

Агар шумо ҳис кунед, ки имонатон суст аст, инро дар назди Худо эътироф намоед, ва бо дуое, ки дар охири ин боб оварда шудааст, барои худ ва баъд барои фарзандатон дуо кунед. Китоби Муқаддас мегӯяд: «…Ҳар коре, ки мувофиқи имон нест, гуноҳ аст» (Рум. 14:23). Агар мо шубҳа кунем, мо ба Худо итоаткор нестем, агар мо бовар кунем, дар итоаткорӣ мебошем. Шубҳа аз нобоварӣ ба Худои қодир ба амал меояд. Ба имони заифи худ имкон надиҳед, ки байни шумо ва Худо девор офарад. Беҳтараш, бигзор он сабаби муроҷиати зуд ба Худо бо хоҳиши афзун гардондани имони шумо ва имони фарзанди шумо гардад.

Ҳарчанд, ки мо силсилаи дуоҳои ин китобро ба охир мерасонем, ман фикр мекунам, ки ин танҳо ибтидои хизматгузории дуогии шумо мебошад, ки дар он Худо ба шумо роҳҳои нави шафоатхоҳии дуогиро барои эҳтиёҷотҳои фарзандонатон нишон хоҳад дод. Дар хотир доред, қудрате, ки шумо чун падар ё модари дуокунанда доред, аз тарафи Худо дода шудааст, ва дуоҳои шумо ин қувваро барои он озод мегардонанд, ки иродаи Худо амалӣ гардад. Ин қувва ҳамеша ба шумо дастрас аст; захираи он ҳеҷ гоҳ тамом намешавад, ва ягона монеа ба ин метавонад танҳо имони сусти шумо бошад, ки ба он Худо албатта ҷавоб хоҳад дод. Вале дар ин ҳолат низ баракати Худо чунон амал менамояд, ки он имони кӯчаке, ки дар мо аст, он имоне, ки монанди донаи хардал аст, кофӣ мегардад, ки аз он як чизи бузурге ба вуҷуд ояд.

Биёед дар дуо бо дигар падару модарон ҳамроҳ шуда мегӯем: «Бигзор донаи имони мо, ки дар дуо шинонда шудааст, ҳаёт орад, ва ба фарзандони мо ёрӣ расонад одамони калон гарданд, ки дилҳояшон ҳамеша ба Худо нигаронида шудаанд».

Баъди якчанд кӯшиши ташкил кардани ҷамъомади дуогии шафоатхоҳии коллективӣ барои фарзандон, ман ниҳоят фаҳмидам, ки чӣ тавр ин хизматгузориҳоро гузарондан даркор аст. Ман фаҳмидам, ки рӯзномаи ҳар як ҷамъомад бояд хоҳишҳоро дар бораи на зиёда аз бист кӯдак дар бар гирад, зеро барои дида баромадани эҳтиёҷотҳои ҳар як кӯдак на камтар аз 20-30 дақиқа вақт сарф мешуд. Барои он ки барои бист кӯдак дуо кунем, шаш соат вақт лозим аст. Падару модаронро лозим меомад, ки вақти зиёди худро сарф намоянд, ҳоло дар бораи он намегӯем, ки кӯдакон бояд босаброна интизор мешуданд. Аз ин рӯ, мо қарор додем, ки чунин вохӯриҳоро як ё ду маротиба дар як сол гузаронем, одатан дар яке аз шанбеҳо ё рӯзҳои ид.

Мо ҷамъомади дуогии худро соати 2-и рӯз сар мекардем, баъд аз соати 5 то 5.30 танаффус буд, ва баъди он ҷамъомад то соати 8.30 давом мекард. Баъзан мо ҳамроҳи худ хӯрок меовардем, ва баъзан хӯрокро мефармудем. Мо аз наврасон хоҳиш кардем, ки вақти дуокунии калонсолон кӯдаконро нигоҳубин намоянд.

Маълум гашт, ки барои кӯдакони як оила яку якбора дуо кардан лозим нест, чунки баъд тамоми он оила баромада ба хонаашон мерафт. Мо инчунин ҳолатҳоеро қабул накардем, ки одамон танҳо барои он меомаданд, ки барои онҳо дуо кунанд ва баъди он баромада мерафтанд, ва боз аз ин ҳам бадтар, кӯдакро барои шафоатхоҳии дуогӣ меоварданд ва баъдтар меомаданд, ки вайро гирифта баранд. Ягона маротибае, ки мо ба ин кор роҳ додем, ин хоҳиши модари танҳое буд, ки бо сабаби банд буданаш дар ҷои кор дар ҷамъомад иштирок карда натавонист. Дар ин ҷамъомадҳо ҳамаи падару модарон бояд барои ҳамаи кӯдакон дар давоми тамоми ҷамъомад дуо кунанд. Одамон бояд дар ин ҳолатҳо пешакӣ донанд, ки аз онҳо чӣ талаб карда мешавад, то ки тавонанд фикр кунанд ва қарор диҳанд, ки оё онҳо ба ин тайёр ҳастанд ё не.

Мо аз он сар мекунем, ки рӯйхати оилаҳоро тартиб медиҳем, то ки пайдарҳамии амалҳои худро муайян намоем. Баъд мо аз рӯи тартиби муқарраршуда дуо мекунем, аввал барои нахустзодагони ҳар оила, ва баъд барои ҳамаи он касоне, ки хурдтар ҳастанд.

Мо ҳамеша дуоро дар ғоибии кӯдак сар мекунем, то ки падару модарон тавонанд ҳамаи ташвишҳо ва андешаҳои худро гӯянд ва ҳатто ягон номгӯи эҳтиёҷотҳои фарзандони худро бигӯянд, ки аз рӯи ақидаи падару модарон, писар ё духтарашон бояд онро нашунаванд. Дар дуо барои ин кӯдак мо аз Худо хоҳиш менамоем, ки саломатии вайро дуруст кунад, вайро муҳофизат намояд, рафторҳои вайро роҳнамоӣ кунад, дар инкишофи маҳорат ва қобилиятҳояш ёрӣ расонад ва ба таври боодобона ба он масъалаҳое рӯ меорем, ки падару модари кӯдак ёдовар шуда буданд.

Масалан, як модар аз он хеле дар хавотир буд, ки баъзе дӯстон ба фарзанди вай таъсири бад мерасонанд. Вақте ки мо дар ғоибии кӯдак дуо кардем, мо барои дӯстони аниқи он писарбача шафоатхоҳӣ намудем. Вақте ки мо дар ҳузури кӯдак дуо кардем, аз Худованд хоҳиш намудем, ки вай дӯстонеро, ки Худовандро пайравӣ менамоянд, аз он касоне, ки ба Худо адоват меварзанд, фарқ карда тавонад. Дар чунин ҳолатҳо хеле муҳим аст, ки боодобона рафтор намоем ва нагузорем, ки кӯдак худро гунаҳкор ҳис намояд, балки баръакс, вай худро дӯстдошта эҳсос намояд.

Оилаҳое, ки мо бо онҳо ҳамаи ин солҳо дуо мекардем, имрӯзҳо дар бораи таъсири бузурги дуоҳои якҷояи мо дар ҳаёти фарзандонашон ва дар бораи ҷавобҳои бешумори Худо ба дуоҳояшон мегӯянд. Кӯдакон низ хурсандона он ҷамъомадҳоеро ба хотир меоварданд, ки дар онҳо худро даркорӣ ва дӯстдошта эҳсос карда буданд. Ҳатто ҳолатҳое буданд, ки падару модарон хоҳиш намуданд, ки дар бораи писар ё духтари болиғашон дуо кунем, ки аз онҳо дур зиндагӣ мекунанд. Ин падару модарон низ дар бораи самараҳои неки дуоҳои мо башорат додаанд.

Кӣ медонад, ки ба ин ё он роҳе, ки падару модарон барои дуокунӣ ҷамъ мешаванд, чӣ қадар ҳаётҳо раҳо дода шудаанд, ё шояд раҳо ёбанд? Шитоб кунед, ки шумо низ чунин гуруҳҳои дуогиро ташкил намоед. Эҳтиёҷот ба ин бузург аст ва агар шумо қарор диҳед, одамон албатта назди шумо меоянд.